YAPIM YÖNETİMİ VE EKONOMİSİ

1. YAPIM YÖNETİMİ VE EKONOMİSİ Doç.Dr. Candan ÇINAR

2. “Ekonomi” kelime anlamı olarak; Yunanca “Oikonomikus” dan gelir, ev idaresinde tecrübelenmek anlamına gelmektedir. EKONOMİYE GİRİŞ

3. Ekonominin çeşitli tanımları vardır; 1. Ekonomi, para kullanılarak ya da para kullanılmadan insanlar arasında değişim işlemlerine neden olan faaliyetlerin incelenmesidir.

4. 2. Ekonomi, insanların çeşitli mallar (buğday, sığır, pardesü, yol, uçak, yat gibi) üretmek ve bunları tüketmek üzere toplumun çeşitli üyelerine bölüştürmek için kıt ya da sınırlı üretim kaynaklarının (toprak, işgücü, makine gibi sermaye malları ve teknik bilgi) hangi biçimde kullanıldıklarını inceler.

5. 3. Ekonomi, insanı günlük geçimini kazanırken ve yaşamından zevk alırken inceler. 4. Ekonomi, insanlığın tüketim ve üretim etkinliklerini nasıl düzenlediğini inceler. 5. Ekonomi servetin (zenginliğin) incelenmesidir.

6. Bugün iktisatçılar şu tanım üstünde anlaşmış görünmektedirler; “Ekonomi, insanların ve toplumların para kullanarak ya da para kullanmadan zaman içinde çeşitli mallar üretmek ve bunları bugün ve gelecekte tüketmek üzere, toplumdaki bireyler ya da gruplar arasında bölüştürmek için kıt üretim kaynakları kullanmak konusunda tercihlerini inceler”

7. Ekonominin esas amacı; insanoğlunun ihtiyaç ve gereksinimlerini karşılamak için kıt (sınırlı) kaynak problemini çözmekte yapılabilir – uygulanabilir kararlar vermektir.

8. Bakış açısı ne olursa olsun burada en önemli şey en fazla sayıda insanın ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde kaynakların dağıtımını sağlamaktır.

9. Ekonominin etkileri gerek yerel, gerekse de ulusal ve uluslararası olarak günlük yaşamın içindedir ve günlük yaşamı şekillendirir; fiyat artışları, değişen faiz oranları, işsizlik, ekonomik durgunluk ya da ücret dengesi problemleri.

10. Modern ekonomi biliminin ilk görevi, üretimin, işsizliğin, fiyatların ve bunlara benzer olayların davranışını tanımlamak, açıklamak ve aralarındaki ilişkiyi saptamaktır.

11. Ekonomiler aynı zamanda nasıl seçimler yapacağımızı da belirler; Okul taksidi mi yeni bir araba mı, Daha fazla hastane mi daha fazla otoyol mu, daha fazla boş zaman mı yoksa daha fazla çalışarak daha fazla gelir mi,

12. KITLIK ekonomiyi tanımlamakta en önemli kavramdır. KITLIK SEÇİMİ gerektirir. KITLIK veSEÇİMİN olduğu yerde MALİYETvardır.

13. Ekonomik sistem; Temel ekonomik kararların alınmasında ekonominin organize edilme biçimidir. Belli bir toplumda üretilen mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve tüketimi ile ilgili bir mekanizma da denebilir. EKONOMİK SİSTEMLER

14. Karma ekonomi (mixed economy) Piyasa ekonomisi (market economy) Planlı ekonomi (planned economy) Geleneksel ekonomi (traditional economy)

15. MAKRO EKONOMİ MİKRO EKONOMİ Makro büyük, mikro ise küçük demektir. İkisi arasındaki temel fark, bir yaklaşım farkıdır.

16. Makro büyüklükler; Gayri safi milli hasıla Milli gelir İstihdam fiyatlar

17. Makro EKONOMİ genel ekonomik faaliyeti ölçmekte, ekonomik faaliyeti belirleyen faktörleri makro ekonomik teoriler vasıtasıyla incelemekte ve gelecekteki ekonomik faaliyet hakkında tahminlerde bulunmaktadır. Makro EKONOMİ işsizlik oranı, reel üretimin artış oranı, enflasyon oranı gibi makro ekonomik değişkenlerin nasıl belirlendiğini açıklamaya,üretim, istihdam ve fiyatlar hakkındaki tahminlerle bunların hedef değerlerini belirlemeye, çalışmaktadır.

18. Makro EKONOMİ; az sayıda toplam büyüklük arasındaki ilişkileri açıklamaya çalışır. Toplam gelir – toplam tüketim – toplam istihdam – genel fiyat seviyesi – gibi....

19. Makro ekonomik politikanın temel amaçları yüksek bir istihdam düzeyi, olumlu bir üretim artışı ve makul bir fiyat istikrarı sağlamaktır.

20. Makro ekonomik politikanın en önemli araçları; para ve maliye politikalarıdır. Para politikaları genellikle merkez bankaları tarafından yürütülmektedir. Maliye politikasının anlamı bütçeyi kullanmak yoluyla ekonomide istikrar içinde büyüme sağlamaktır.

21. Mikro EKONOMİ; toplulaştırılmamış veya daha sınırlı ölçüde toplulaştırılmış büyüklüklerle çalışır. Tek firmanın arzı – endüstri arzı – tek tüketicinin talebi – piyasa talebi – gibi...

22. Mikro EKONOMİ de makro EKONOMİ gibi iktisadi hayatın bütününü açıklamayı amaçlar.

23. Mikro EKONOMİ ekonomik analizin münferit birimlerin özellikle tüketicilerin ve firmaların davranış biçimlerini inceleme konusu yapan kısmıdır.

24. Mikro EKONOMİDE ekonomik mesele ile etkinlik üzerinde durulur; ne üretilecek, nasıl üretilecek, kim için üretilecek, dağılımda – üretimde – bölüşümde etkinlik var mı soruları incelenir.

25. Makro EKONOMİDE ekonomik büyümeyi, kaynakların tam kullanımını belirleyen unsurlar üzerinde durulur; kaynaklar tam olarak kullanılıyor mu, kaynaklar büyüyor mu, soruları ile ilgilenilir.

26. Makro EKONOMİDE orman, Mikro EKONOMİDE ise ağaç incelenir.

27. Yapım endüstrisi Yapım; Her tipte binanın inşaatı ve tadilatı, yol ve köprülerin yapımı ve bakım ve onarımı, çelik ve öngerilmeli beton strüktürlerin yapımı, diğer mühendislik işleri; kanalizasyon, gaz, su tesisatlarının döşenmesi, elektrik kabloları, ısınma (doğal gaz) hatlarının çekilmesi, anten direklerinin dikilmesi, kömürün açık alanlardan çıkarılması işlerini kapsar.

33. Yapım endüstrisini diğer endüstrilerden ayıran temel özellikler; • Ürünün fiziksel yapısı; sabit-hareketsizdir, büyüktür, ağırdır, pahalıdır, özellikle binalar çok sayıda alt sektör malzeme ve bileşenini gerektirir, biriciktir... • Yatırım malı olması bakımından uzun dönemde mal ve hizmet üretimi sağlar. • Talep kararları farklı analizi gerektirir. • Endüstrinin yapısı karmaşıktır; birçok yapımcı firma ve müteahhit, altyükleniciler (taşeronlar), alt sektörler, • Yapım süreci uzun ve çok fazla aktörün rol aldığı bir süreçtir.

34. yapım endüstrisinin ekonomi ile ilişkisi Yapım endüstrisinin ekonomideki yerini çeşitli araçlarla ölçebiliriz; 1- GDP (gross domestic product) – gayrisafi milli hasıla GSMH (tüketim malları ve gayri safi yatırım gibi nihai ürünlerin toplamı olarak tanımlanmaktadır.) 2- GFC (gross fixed capital) – toplam sabit sermaye (makineler, binalar ve diğer sabit tesisler gibi uzun zaman kullanılabilen ve amortisman olarak maliyetlere giren sermayedir.) 3- İşgücü - istihdam (emek yoğun üretimin hala geçerli olması)

35. GSMH; Ulusal bir ekonomide belirli bir sürede (genellikle bir yıl) üretilen mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarıyla ifade edilen değerlerinin toplamıdır. Buna alıcı fiyatlarıyla GSMH (GDP) denir. Bundan vergiler ve sübvansyonlar çıkartıldığında buluna büyüklüğe ise faktör fiyatlarıyla GSMH adı verilir. Ulusal ekonominin etkinlik düzeyinin analizinde elverişli bir gösterge olarak kabul edilir.

39. GDP’nin hem direkt hem de indirekt olarak büyüklüğünü etkileyen yapım endüstrisinin ürünlerindeki değişimden dolayı yapım endüstrisinde olup bitenler ulusal bir mesele de olabilmektedir.

40. İstihdamdaki (çalışan işgücündeki) düşüş , hanehalkı gelirinin düşmesine, bu da piyasadaki mala olan talebin azalmasına sonunda da üretimde yavaşlamaya ve kimi zaman da üretimin durmasına neden olacak ve yeniden başa dönerek istihdamın azalmasına yolaçan bir döngü oluşacaktır.

41. Devletin yapım endüstrisi üzerinde oynadığı rol indirekt; Toplam milli hasılayla Yatırımlarla İş ve işsizlik düzenlemeleriyle Talep düzeylerini etkilemesiyle ( koyduğu vergi oranları, faiz oranlarındaki düzenlemeler, kredi sunumları, vs.) direkt; Yapım endüstrisinin yatırımlarının büyük bir kısmının müşterisi devlettir.

42. Gelire uygulanan herhangi bir vergi, geliri azaltacak, ürüne uygulanan herhangi bir vergi de fiyatını arttıracaktır, her iki durum talepte bir azalma yaratacaktır.

43. Sınırlı kredi imkanları ve faiz oranlarının artışı, borç parayı daha pahalı ve zor bulunur hale getirir, Vergilerdeki artış, satın alma gücünü azaltır, özellikle sermaye harcamaları başta olmak üzere tüm harcamaları kısıtlar, tüm bunlar ise yapım endüstrisini etkiler.

44. Faiz oranlarındaki bir artış projelerin sermaye maliyetini arttırır aynı zamanda satın alma gücündeki azalma gelecek karı azaltır, tüm bunlar endüstriyel ve ticari yapılara olan talebi azaltır. Satın alma gücündeki azalma yapım endüstrisini etkileyecektir; üreticiler ürünlerine olan talebin düşmesinden endişe ederek yeni fabrika ve ofis binalarının inşaatlarını erteleyeceklerdir. Hizmet endüstrisi de benzer bir biçimde umutsuzlanarak hotel, otopark, alışveriş merkezi gibi yatırımlarını durduracaktır.

45. En önemlisi devletin yapım endüstrisi için kendi sermaye harcamalarının (giderlerinin) azalması ile endüstri zora girecektir.

46. Özetlemek gerekirse Ürün (mal), istihdam, gelir ve talep arasındaki gerekli ilişkiden anlaşılan o ki, devlet bunların herhangi birisine müdahale ettiğinde bunun etkisi geri kalanlara da direkt veya indirekt olarak yansımaktadır. Bu yüzden yapım endüstrisindeki ürün düzeyi ile ilgili bir değişiklik istihdamı ve dolayısıyla geliri, talebi ve hiç tartışmasız ekonominin diğer sektörlerinin ürünlerini de etkileyecektir.

47. Bu temel nedenle devlet yapım endüstrisini direkt olarak ekonominin düzenleyicisi olarak kullanabilmektedir.

48. TALEP Talep; istek ya da özlemin belirli bir satın alma gücüyle desteklenmesidir. Tüketicilerin belirli bir zamanda, belirli bir fiyat düzeyinde satınalma durumundaki mal ve hizmet miktarıdır.

49. Ekonomik analiz de “talep” insanların tatmin olmak için tüketecekleri belli bir ürüne olan isteklerini yansıtır ki bu istekler gönüllü ve ödeme gücü olmayı gerektirir. Temel gıda maddeleri ya da lüks bir tatil gibi.

50. Piyasa talebinin kendisi de çeşitli faktörlere bağlıdır; elde edilebilme, yedek ürünlerin fiyatı, tüketicinin gelir düzeyi, ürünün fiyatı, vs.