MEANDRY ZAGOŻDŻONKI

1. MEANDRY ZAGOŻDŻONKI POŚRÓD MALOWNICZYCH ŁĄK I LASÓW

2. Zagożdżonka to rzeka o długości ok. 40km przepływa przez Puszczę Kozienicką, nasze miasto - Pionki i przez pobliskie Kozienice, a w Świerżach Górnych wpada do Wisły. Dolina rzeki jest fascynująca, piękna i podziwiana przez wszystkich, którzy mieli okazję ją widzieć – niezapomniane widoki meandrującej rzeki wśród łąk, pól i lasów. Panuje tu swoista harmonia natury – rzeka i las stwarzają specyficzny mikroklimat dla rozwoju bogatej flory i fauny. Źródło Zagożdżonki znajduje się niedaleko wsi Czarna. Rzeka wpływa do naszego miasta tworząc urocze zakole, gdzie w szuwarach żyją kurki wodne – teraz właśnie wyprowadzają swoje młode na szersze wody. Po powierzchni „jeżdżą” nartniki, a w przybrzeżnej gęstwinie roślin dostrzegamy błotniarkę stawową. Tu też zaczaił się na swe ofiary rak błotny – jest bardzo niezadowolony, gdy chcemy obejrzeć go z bliska.

3. Zagożdżonka wpływa do stawu, stamtąd, zaporą, robiąc dużo szumu i tworząc tęczową mgiełkę, wpada w szerokie koryto. Dalej płynie przez szmaragdowe łąki, czarne, zaorane o tej porze roku pola, czasem znika gdzieś w chaszczach. Jej bieg można porównać do opisu strumienia w „Panu Tadeuszu” A. Mickiewicza „…. strumień spod kamienia Szumiał, tryskał i zaraz jakby szukał cienia Chował się między gęste i wysokie zioła Które wodą pojone bujały dokoła; Tam ów bystry swawolnik, spowijany w trawy I liściem podesłany, bez ruchu, bez wrzawy Niewidzialny i ledwie dosłyszalny szepce...” Jeszcze niedawno, w marcu, stojąc nad jej brzegiem, widzieliśmy szary, smutny krajobraz – rozlewiska i uschnięte, zbrązowiałe trawy, czarne gałęzie krzewów pozbawione liści. Ale wnikliwy obserwator mógł gdzieniegdzie dostrzec przyrodę budzącą się do życia - wychylające się nieśmiało żółte główki podbiału, czy szafirowo-zielone poduszeczki fiołków.

4. Krajobraz szybko się zmienia – teraz brzegi ozłacają kaczeńce, w pobliskich zaroślach zawilce tworzą biały kobierzec, wygrywając współzawodnictwo o słońce z krzewami, które dopiero za kilka dni wypuszczą delikatne listeczki z nabrzmiałych pąków. Oczywiście, to wierzba zwiastuje rychłe nadejście wiosny. Już w marcu na jej gałązkach pojawiły się śliczne, puszyste kotki. Do rozlewisk, stworzonych przez rzekę, ze wszystkich stron podążają płazy – żaby, ropuchy, rzekotki, i traszki, aby złożyć skrzek. Tam bowiem panują najlepsze warunki dla rozwoju ich potomstwa. Wieczorem możemy usłyszeć żabie koncerty – to samce zwabiają partnerki popisując się przed nimi swoimi zdolnościami wokalnymi. Rzekę odwiedza czasem zaskroniec – o tej porze roku ma tu prawdziwą ucztę - żywi się zarówno rybami, jak i płazami. Z dalekich krajów przyleciały do nas bociany ogłaszając swoją obecność głośnym klekotaniem. Dzieci, widząc te piękne ptaki, z radością zaczęły wołać: „ O! Bociek, bociek!”.My też się cieszymy, bo jak większość ludzi w Polsce wierzymy, że bociany przynoszą nam szczęście. Na łące, która jeszcze niedawno była szarobrązowa od zeschniętych roślin, zazieleniło się. Wśród świeżutkich traw i ziół można dostrzec uszy uciekającego zająca, stadko kuropatw lub bażanty.

5. Z góry czyha na nich niebezpieczeństwo – jak to pięknie ujął Adam Mickiewicz : „ …jastrząb, pod jasnymi wiszący błękity Trzepie skrzydłem, jak motyl na szpilce przybity, A ujrzawszy wśród łąki ptaka lub zająca Runie nań z góry jako gwiazda spadająca”. Nad łąką w pogodny dzień unosi się zapach wilgotnej ziemi i kwiatów, wydaje się, że powietrze delikatnie drga od treli skowronka i brzęczenia owadów. Osy, pszczoły, motyle i wszelkiego rodzaju muchówki zbierają słodki nektar, zapylając przy okazji kwiaty. Kruszczyca złotawka wygląda jak śliczny klejnocik porzucony na łące. U pazia królowej podziwiamy szyk i elegancję, a u rusałki pawika duże barwne „oczy” na skrzydłach, które odstraszają potencjalnych wrogów tego pięknego motyla. Rano zachwycają nas inne cuda natury – krople rosy wyglądają jak małe brylanciki, mieniące się tęczowo, złapane w sieć pajęczą rozciągniętą między zeschniętymi łodygami.

6. Latem na podmokłych łąkach kwitną storczyki, wiatr delikatnie kołysze zielonymi „łezkami” drżączki. Przy brzegu dumnie stoi pałka wodna, strażniczka bagien i grzęzawisk. Nad rzeką unosi się aromat tataraku. W gęstym sitowiu swoje gniazdo założyły łabędzie, nie trzeba długo czekać, by zobaczyć, jak wypływają z młodymi na poszukiwanie pokarmu. Są pełne gracji i dostojeństwa. Tuż przy rzece winniczki urządzają sobie spotkanie towarzyskie, nieświadome niebezpieczeństwa, na jakie się narażają – mogą zostać zjedzone chociażby przez łabędzie.

7. Atrakcją przyrodniczą Zagożdżonki są bobry. W XVIII wieku zwierzęta te wyginęły z naszego regionu na skutek polowań i zmian środowiska. W roku 1991 zostały z powrotem wprowadzone na teren Puszczy Kozienickiej i bardzo szybko zaaklimatyzowały się, obecnie występują na ponadpiętnastokilometrowym odcinku rzeki. Ich działalność zauważamy przy brzegach Zagożdżonki – drzewa ścięte z taką precyzją i szybkością, że nawet doświadczony drwal nie powstydziłby się takiej pracy. Zadrzewienia śródpolne tworzą brzozy, graby, kaliny, kruszyny, sosny, jarzębiny, maliny, olchy i topole białe oraz leszczyny, wierzby i dzikie wino . Puszczając wodze fantazji można by ich piękno opisać słowami A. Mickiewicza „Czeremchy oplatane dzikich chmielów wieńcem, Jarzębiny ze świeżym, pasterskim rumieńcem, Leszczyna jak menada z zielonymi berły Ubranymi jak w grona, orzechowe perły

8. A niżej dziatwa leśna – głóg w objęciu kalin Ożyna czarne usta tuląca do malin Drzewa i krzewy liśćmi wzięły się za ręce Jak do tańca stające panny i młodzieńce Wkoło pary małżonków. Stoi pośród grona Para, nad całą leśną gromadę wzniesiona Wysmukłością kibici i barwy powabem: Brzoza biała, kochanka, z małżonkiem swym, grabem”. W zaroślach i na drzewach schronienie znajdują ptaki i drobne ssaki. Czasem mignie nam wśród konarów rudy ogon wiewiórki, z pobliskich krzaków rozlega się śpiew gajówki, wtóruje jej świergotek łąkowy. Częstymi gośćmi są tu sójka i sroka. Na bardziej podmokłym terenie tworzą się łęgi olszowo-jesionowe i olsy – bagienne lasy o specyficznej strukturze kępowo-dolinowej. Pionki leżą na skraju Puszczy Kozienickiej, toteż Zagożdżonka żegnając się z naszym miastem wpływa do lasu. Tu również tworzy meandry, w niektórych miejscach płynie leniwie w szerokim korycie, w innych, gdy koryto się zwęża – przyspiesza. Dno ma muliste, chronią się tam większe ryby, od czasu do czasu opuszczające swoje bezpieczne schronienie. Natomiast młody narybek pływa sobie blisko powierzchni i w razie niebezpieczeństwa chowa się w gąszcz przybrzeżnych roślin wodnych.

9. Puszcza swoją różnorodność flory i fauny zawdzięcza rzece – dzięki niej lepiej rosną drzewa, krzewy i rośliny zielne. Jej brzeg i toń to miejsce życia wielu zwierząt. Widok stadka saren u naturalnego wodopoju zapiera dech w piersiach – staramy się nie ruszać i prawie nie oddychać by nie spłoszyć tych fascynujących mieszkańców lasu. Śródleśna polana wydaje się miejscem tajemniczym i dzikim – z jednej strony otacza ją wysoki, dębowo-sosnowy las, a z drugiej głęboka dolina z rzeką, która płynie cicho szemrząc. Siadamy na łące, trawy są tu wysokie, pełno jest barwnych kwiatów. Wśród nich uwija się mnóstwo kolorowych motyli, żuków, pająków i innych drobnych zwierząt. Czasami słychać leśne odgłosy – pomrukiwania zwierząt, trzaskanie gałęzi, świergot i krakanie ptaków. Takich miejsc przy Zagożdżonce jest więcej – trzeba tylko chcieć je znaleźć.

10. Publiczne Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 1 im. Jana Kochanowskiego ul. Leśna 1 26-670 Pionki Wykonali: Bartosz Kobierzycki Aleksandra Cieciura Magdalena Cibor Joanna Nagadowska Karolina Majewska Opiekun: p. Anna Mróz-Cibor Moduł: Woda a przyroda Tytuł reportażu: Meandry Zagożdżonki pośród malowniczych łąk i lasów