بسم الله الرحمن الرحیم

1. بسم الله الرحمن الرحیم سمینار مدیریت سیستم های حمل ونقل و مهندسی ترافیک شهری عنوان تحلیل هزینه - فایده اجتماعی گسترش خطوط مترو نگارش روح اله کاظمی تابستان 1385

2. عناوین اصلی • كلیات پژوهش • (معرفی، سئوالات اصلی ) • شناسایی وضع موجود • (بررسی هزینه های اجتماعی ناشی از مصرف سوخت در بخش حمل ونقل در شهرتهران) • روش كار و نتایج • (نظر سنجی به وسیله پرسشنامه) • ( (تحلیل هزینه -فایده گسترش خطوط مترو) • نتیجه گیری • پیشنهادها

3. کلیات • مقدمه:استفاده از منابع سوخت فسیلی در حمل ونقل برای جوامع دارای هزینه های اجتماعی و زیست محیطی می باشد، که این عامل جوامع را به سوی مدیریت درست انرژی راهنمایی می نماید. از طرفی با افزایش جمعیت و نیاز مردم برای استفاده از وسایل حمل ونقل، وجود یک سیستم حمل ونقل عمومی مطمئن، کارا، تمیز( از نظر سوخت مصرفی)، سریع، اقتصادی و با کمترین اثر مخرب زیست محیطی ضروری به نظر می رسد. • هدف :هدف از پژوهش حاضر ارایه كاربرد های فرایند ‎ْ تحلیل هزینه – فایده ْ در مورد انتخاب سیستم های حمل ونقل عمومی درون شهری است. شناخت منافع اجتماعی و اقتصادی مترو كه بر سلامت و محیط زیست انسانی تاثیر می گذارد و مقایسه منافع ناشی ازاجرای این سیستم با هزینه این انتخاب، محور اصلی این پژوهش می باشد. • اهمیت بحث : ارزش و اهمیت این پژوهش زمانی روشن تر می شود که به هزینه های اجتماعی حمل ونقل و کمیابی انرژی در سطح جهان و ایران نگاه معنی داریاندخته شود. • فرضیه های اصلی پژوهش : • خطوط مترو در حال حاضر مقدار قابل توجهی صرفه جوئی در مصرف سوخت فسیلی ایجاد می کند. • با گسترش خطوط مترو پتانسیل قابل توجهی در صرفه جوئی سوخت ایجاد می شود. • با توجه به طرحهای در دست بررسی حمل ونقل ریلی(مترو) در تهران از نظر نسبت فایده به هزینه قابلیت گسترش را دارا می باشد. • گسترش مترو توانائی کاهش هزینه های اجتماعی ناشی از حمل ونقل را دارد.

4. سئوالات اصلی پژوهش • هزینه های ناشی از مصرف سوخت در حمل ونقل درون شهری (مستقیم و اجتماعی) چه چیز هستند؟ • مقدار صرفه جوئی حمل ونقل ریلی(مترو) در کاهش مصرف سوخت نسبت به دیگر وسایل حمل ونقل چقدر است؟ • استفاده از مترو توسط هر فرد به چه میزان در کاهش مصرف سوخت مؤثر است؟ • آثار اقتصادی دیگر مترو چیست؟ • سیستم حمل ونقل ریلی(مترو) در مقایسه با سیستم های حمل ونقل عمومی دیگر چگونه است؟ • استفاده و گسترش خطوط مترو در بلند مدت در راستای استراتژی توسعه پایدار توجیه پذیر است؟

5. هزینه های ناشی از قیمت مصرف‌ سوخت بر جامعه‌ • قیمت بنزین در ایران در مقایسه با دیگر کشورها بسیار پایین است. برای مثال بهای بنزین در کشور همسایه ما ترکیه حدود یک دلار برای هر لیتر است. بهای بنزین حتی در بسیاری از کشورهای تولید کننده نفت نیز بین 30 تا 60 سنت است. • در سال 83 روزانه 13 میلیون لیتر بنزین در شهر تهران مصرف شده که با احتساب قیمت هر لیتر بنزین2700ریال (بدون سوبسید ) در حدود 13000میلیارد ریال در سال هزینه این مقدار مصرف سوخت است كه از منابع ملی وجیب مردم پرداخت می شود. که با توجه با افزایش روبه رشد تعداد وسایل نقلیه در سال آینده این میزان به 16 میلیون لیتر در روز خواهد رسید. • (منبع :شركت جامع مطالعات حمل ونقل ترافیك،1383)

6. هزینه های دولت • 65میلیارد ریال یارانه برای مصرف روزانه بنزین در کشور از سوی دولت پرداخت می شود که سالانه بالغ بر 3 میلیارد دلاریارانه بنزین می باشد. این رقم حدود 13 برابر کل بودجه حمل ونقل ریلی کشور می باشد. • این واقعیت باعث شد كه واردات بنزین تا پایان سال 1383 به یک میلیارد و سیصد میلیون دلار معادل 11هزار و 700 میلیارد ریال در سال برای كشور كه در حدود 2340 میلیارد آن مربوط به تهران است، برسد.(منبع :سازمان بهینه سازی مصرف سوخت ،1384)

7. هزینه های ناشی از اتلافبنزین در ترافیك • هر روز به علت داشتن ترافیک سنگین و حتی راهبندان های طولانی مقدار قابل توجهی سوخت هدر می رود. حدود 51درصد از بنزین مصرفی خودرو های تهران در ترافیک سنگین معابر عمومی هدر می رود. برآورد در هر روز حدود6میلیون لیتر بنزین اضافی به علت نداشتن ترافیک روان در شهر تهران مصرف می شود. با احتساب قیمت هر لیتر بنزین (بدن سوبسید ) 2700 ریال برآورد می شود، مبلغ 6 هزار میلیارد ریال در سال به علت اتلاف بنزین در ترافیك از منابع ملی و شهروندان در شهر تهران هزینه می شود.

8. هزینه های ناشی از درمان • جهت برآورد خسارتهای وارد بر سلامتی شهروندان تهرانی ناشی از آلودگی هوای آن در سه بخش علائم وشكایات(سمپتومها)، مرگ ومیر و بستریها، مجموع خسارتهای وارد بر سلامتی ناشی از آلودگی هوای تهران بزرگ به ازای افزایش هرواحد آلاینده بصورت روزانه برآورد شده است.كل خسارتهای سالانه باتوجه به پایین آوردن آلاینده ها به گونه ای كه حداكثر در 1% از روزهای سال سطح آلاینده از حد مجاز بالاتر رود براین اساس معادل 000/208/210/310/5 ریال در در حدود 5310میلیارد ریال در سال 1381 برآورد شده است. • بدیهی است این رقم حد پایین یا حداقلی است كه برای اثرات وارد بر سلامتی آلودگی های تهران بزرگ در این تحقیق آورده شده است. چنانچه اثرات غیر مستقیم واثرات مزمن وطولانی مدت را نیز بتوان به این رقم افزود ،كل خسارتهای وارده به مراتب بیشتر خواهد شد. • (منبع:کریم زادگان،حسن،ارزشگذاری روی آلودگی هوای تهران،1382 )

9. تحلیل هزینه – فایده • در این بخش به تحلیل هزینه- فایده سالیانه(سال 1383) خط یک متروی تهران پرداخته خواهد شد تا بررسی گردد ادامه کار و گسترش خطوط مترو از نظر اقتصادی قابل توجیه می باشد یا خیر. فرآیند انجام یک تحلیل هزینه – فایده شامل مراحل زیر است: مرحله اول:تعریف اهداف، حوزه پروژه و طول عمر مرحله دوم:تعیین منافع و هزینه های پروژه مرحله سوم:ارزشگذاری منافع و هزینه های پروژه مرحله چهارم:محاسبه جریانهای نقدی تنزیل شده مرحله پنجم:اظهار نظر نهایی

10. مرحله اول: تعریف اهداف، حوزه پروژه و طول عمر پروژه • هر پروژه ای باید یک هدف (یا اهداف) داشته که واضح و بدون ابهام باشد. • در مطالعه موردی مطرح شده، پروژه خط یك متروی تهران، اهداف پروژه بهبود ترافیک شهر تهران، کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت، کاهش زمان سفر و افزایش مطلوبیت سفر از طریق بهبود شاخص های کیفی برای شهروندان تهرانی می باشد.

11. منافع بدون گسترش سیستم مترو آلودگی هوای شهر، مصرف سوخت، ترافیک شهر تهران افزایش خواهد یافت و در دراز مدت هزینه های اجتماعی و اقتصادی شدیدی را به جامعه تحمیل خواهد کرد. بنابراین منافع اقتصادی حاصل از این پروژه را می توان به اجتناب از این هزینه ها نسبت داد. منافع اقتصادی اولیه عبارتند از : صرفه جوئی در مصرف سوخت صرفه جوئی در زمان سفر صرفه جوئی در هزینه های خسارت ناشی از آلودگی هوا صرفه جوئی هزینه های ناشی از استهلاک و لوازم یدکی وسایل نقلیه شخصی هزینه ها هزینه های پروژه مذکور شامل هزینه های سرمایه گذاری و هزینه های اجرا و نگهداری است. هزینه های سرمایه گذاری شامل: ساختمان ایستگاهها، تونل، پست برق، تعمیرگاه و پایانه، رولینگ استاک (قطار و...) و تجهیزات ثابت است. هزینه های اجرا و نگهداری شامل: دستمزدها و حقوق، تعمیر و نگهداری ایستگاهها، وسائط نقلیه، آب و برق، چاپ بلیط، بیمه ساختمان و تأسیسات، استهلاک قطارها و ساختمان، آموزش و ... است. مرحله دوم :تشخیص هزینه ها و منافع پروژه احداث یک خط مترو

12. مرحله سوم: ارزشگذاری هزینه ها و منافع • پس از مشخص شدن هزینه ها و منافع، باید به منظور امکان مقایسه با یکدیگر ارزشگذاری شوند. • در اینجا فرض اساسی این است که قیمتها، ارزشها یا هزینه فرصت را منعکس می کنند و می توان برای ارزشگذاری این قیمتها را تعدیل کرد.

13. روش مقایسه مترو با دیگر وسایل حمل ونقل از نظر كاهش مصرف سوخت • به منظور بررسی آماری و مقایسه مترو با دیگر وسایل حمل ونقل از نظر كاهش مصرف سوخت ابتدا می بایست مشخصات گروههای استفاده كننده و درصد سهم وسایل نقلیه در جابجایی مسافران مترو بدست می آمد. • در همین راستا جهت برآورد درصد سهم وسایل نقلیه در جابجایی مسافران مترو در صورت نبود این سیستم یك نظر سنجی به وسیله پرسشنامه در بین مسافران مترو انجام گرفت. • برای پوشش دادن تمام گروههای استفاده كننده 500 پرسشنامه تهیه و با هماهنگی شركت مترو خط یك متروی تهران جهت بررسی انتخاب گردید . • به چند دلیل خط یك متروی تهران جهت این بررسی آماری انتخاب گردید : • از نظر كامل بودن خط كه تقریبا"به جزء یك ایستگاه آن مشغول به فعالیت هستند . • از نظر مكانی شامل، نقاط بالای شهر، نقاط مركز شهر، نقاط جنوب شهر را كه از نظر آلودگی، افراد استفاده كننده متفاوت است را شامل می شود كه از بین 22 ایستگاه این خط 8 ایستگاه كه تمام محدوده ها را پوشش می دادند انتخاب گردیدند. • این ایستگاهها عبارتند از: میرداماد،مصلی،هفت تیر ،دروازه دولت،امام خمینی،مولوی،ترمینال جنوب،شهر ری

14. محاسبه مقدار كاهش مصرف سوخت بر اساس جامعه آماری • نحوه محاسبه کاهش مصرف سوخت جامعه آماری بدین صورت انجام شد كه پس از تعریف متغیرها ،ارزشگذاری و وارد كردن اطلاعات پرسشنامه ها به نرم افزار Spss و Excel و بدست آمدن ترکیب مسافران مترو و درصد سهم وسایل نقلیه در جابجایی مسافران بر اساس چهار سناریو فرضی در صورت نبود سیستم مترو و میزان مصرف سوخت بر حسب میلی لیتر بر مسافر كیلومتر به تفكیك نوع وسیله ، مقدار صرفه جوئی سوخت به دست آمد . (سازمان بهینه سازی مصرف سوخت،1383) میزان مصرف سوخت بر حسب میلی لیتر بر مسافر كیلومتر به تفكیك نوع وسیله (سازمان بهینه سازی مصرف سوخت،1383)

15. محاسبه مقدار كاهش مصرف سوخت بر اساس سناریوی تعریف شده:در سناریوی تعریف شده محاسبات بر اساس سئوال اصلی پرسشنامه انجام شد. پس از نظرسنجی در مورد نوع وسیله نقلیه انتخابی در صورت نبود سیستم مترو نتایج زیر حاصل گردید. • در این صورت از مجموع 500 مسافر: • تعداد4 مسافرمعادل8/. % پیاده • تعداد7 مسافر معادل4/1% با مینی بوس • تعداد 264مسافر معادل8/52% با اتوبوس • تعداد4 مسافر معادل8/. % با سرویس اداری • تعداد 9 مسافر معادل8/1% با موتورسیکلت • تعداد 28 مسافر معادل6/5% با خودرو شخصی • تعداد 60مسافر معادل 12% با مسافربر شخصی • تعداد 124 مسافر معادل 8/24% با تاکسی

16. محاسبه کاهش مصرف سوخت در سال1383

17. محاسبه ارزش سوخت صرفه جویی شده در سفر با خط یک مترو بر اساس سناریوی تعریف شده • با جستجوهای انجام شده در منابع مختلف و آمار گرفته شده از وزارت نفت، متوسط قیمت بنزیندر فوب خلیج فارس در سال 1383، مبلغ 21/46 دلار و برای گازوئیل 48/46 دلار در هر بشكه بوده است. با احتساب هر بشكه 159 لیتر و قیمت 3/. دلار معادل 2700 ریال (با در نظر گرفتن هر دلار 9000 ریال )به عنوان ارزش واقعی هر لیتر بنزین و گازوئیل در سال 1383 ارزش صرفه جویی سوخت خط یك متروی تهران 800/537/775/102 ریالمحاسبه گردید.

18. محاسبه هزینه خسارت فاكتورهای انتشار سوخت صرفه جویی شده فاکتورهای انتشار و نوع آلاینده های منتشرهسوخت های فسیلی به تفکیک نوع سوخت بر حسب لیتر -گرم(عدالتی،ابوالفضل،1382) میزان هزینه خسارت پیشنهادی برای ایران (شفیع پور مطلق ،مجید،1382) با توجه به مقدار 951/685/35 لیتر بنزین و063/379/2 لیترگازوئیل صرفه جویی شده توسط خط یك متروی تهران در سال 1383 ،مقدار ریالی صرفه جویی خط یك متروی تهران در هزینه خسارت فاكتورهای انتشار ناشی از مصرف سوخت فسیلی 053/641/422/25 ریال محاسبه گردید.

19. محاسبه ارزش صرفه جویی در استهلاك و لوازم یدكی وسایل نقلیه شخصی • بر اساس نتایج حاصله از سناریوی سوم خط یك متروی تهران در سال 1383از حركت 718/17 مسافر با خودروی شخصی جهت سفر درون شهر ی جلوگیری كرده است. با فرض اینكه این نسبت در طول سالهر روز تكرار شده باشد، برآورد می شود حدود 186 میلیارد ریال در هزینه استهلاك و مصرف لوازم یدكی این خودروها صرفه جویی شده است.

20. محاسبه ارزش زمان سفر • تفاوت زمان سفر بهینه در یک مسیر با زمان سفر واقعی در همان مسیر، تأخیر یا وقت تلف شده افراد است. • افراد مایلند از تعداد سفرهایشان بکاهند و یا زمان آنها را به حداقل ممکن کاهش دهند. • این مسئله یک امر ارزشمند برای کل اجتماع است، از این نظر که افراد به هر نحوی با کاهش زمان سفر خود قابلیت تولید بیشتری پیدا می کنند.(شاهی،جلیل ، بهار 84) • به علت نبود امکان محاسبه ارزش زمان افراد و گروههای مختلف از روش تولید- محورکه یک مقدار واحد برای همه گروهها در نظر می گیرد استفاده گردید.به طور کلی این روش یک میانگین از ارزش زمان افراد ساکن در محدوده مطالعاتی، و یک تخمین اولیه با دقت وسرعت مطلوب ارائه می دهد. • روش تولید- محور بر این فرض اساسی قرار دارد که انسان مهمترین عامل مؤثر در تولید کالا است. این روش بیان می کند کاهش زمان سفر باعث افزایش فرصت و زمان در تولید کالا و در نتیجه سبب رشد تولید در یک کشور می شود.

21. برآورد ارزش زمان سفر بر اساس هزینه های سرانه یک خانوار شهری تهران • در این سناریو فرض مساوی بودن هزینه های یک خانوار شهری در تهران با درآمدشان مبنای محاسبه قرار گرفت. با استفاده از اطلاعات اخذ شده از مرکز آمار ایران متوسط هزینه های خالص سالانه یک خانوار شهری در سال 82،مقدار56,390,904 ریال که شامل هزینه های غیر خوراکی 44,529,544 ریال و هزینه های خوراکی و دخانی11,861,360 ریال بوده است. با فرض مساوی بودن درآمد و هزینه های خانوار، متوسط درآمد سالانه یک فرد شهری در سال 82، 38,890,278 ریال محاسبه گردید. • لذا ارزش زمان سفر بر اساس سناریوی چهارم 8381 ریال در هر ساعت محاسبه گردید. = درآمد سالیانه سرانه = مجموع كل ساعات سالیانه فرد را تعریف می كند.

22. محاسبه و ارزشگذاری وقت صرفه جوئی شده برای مسافران مترو • پس از آنالیز پرسشنامه در مورد زمان صرفه جوئی شده برای هر مسافر نتایج زیر حاصل شد: • زمان صرفه جوئی شده برای 34 مسافر صفر • 143مسافر30-15 دقیقه • 116 مسافر 45-30 دقیقه • 101 مسافر 60-45 دقیقه • 71 مسافر بیش از 60 دقیقه در هر سفر با مترو صرفه جوئی در وقت دارند. • پس از میانگین گیری مشخص گردید که به طور متوسط هر نفر در هر سفر با مترو حدود 40 دقیقه صرفه جوئی در وقت دارد.

23. هزینه های احداث خط یك متروی تهران(منبع:معاونت طرح وبرنامه شركت متروی تهران) • با توجه به اینکه طول عمر ابنیه و مسیر مترو 50 سال و قطارها وتجهیزات 25 سال برآورد گردیده است، هزینه سالیانه مربوط به ابنیه و مسیر000/960/367/22 ریال و هزینه سالیانه مربوط به تجهیزات و قطار ها 400/102/737/43 ریال بدست آمد.

24. هزینه های جاری خط یك متروی تهران در سال 1383(منبع: مدیریت امور مالی شركت متروی تهران)

25. مرحله چهارم: محاسبه جریانهای نقدی تنزیل شده • با در نظر گرفتن سه نرخ بهره 10،7 و 15 در صد كه شامل نرخ بهره های سالهای گذشته می باشندارزش حال هزینه های سالیانه ساخت خط یك بدست آمد.(دهقانیان،سیاوش، 1384)

26. مر حله پنجم: اظهار نظر نهایی • با درنظر گرفتن مبلغ 100/874/972/960 ریال به عنوان منافع ناشی از وجود خط یک متروی تهران در سال 1383 و مقایسه با هزینه های سالیانه شده این خط در سال 1383 بر اساس سه نرخ بهره مطرح گردیده مشخص گردید که منافع سالیانه حاصل از خط یک متروی تهران بسیار بیشتر از هزینه سالیانه شده ساخت وجاری آن خط در سال 1383 بوده است.لازم به ذكر است با در نظر گرفتن كمترین نرخ بهره در سالهای گذشته، 4 درصد این فاصله بیشتر خواهد شد. • همچنین با محاسبه نسبت فایده به هزینه سالیانه خط یک متروی تهران و بدست آمدن عدد 81/2 براساس نرخ بهره 7 درصد ،5/2 بر اساس نرخ بهره 10 درصد و2 براساس نرخ بهره 15 درصد مشخص گردید که در تمام مفروضات گرفته شده نسبت فایده به هزینه بیش از یک می باشد و این توجیه پذیر بودن اقتصادی گسترش این سیستم را نشان می دهد.

27. نتیجه گیری وضع حمل و نقل شهری تهران دست کم 2 زیان بزرگ از نظر مصرف سوخت فسیلی دارد :1)گران است، یكی از گرانترین سیستم های حمل ونقل شهری در دنیا • هزینه ناشی از مصرف سوخت 13000میلیارد ریال در سال 1383 بر جامعه كه از منابع ملی و از جیب مردم پرداخت می شود. • هزینه خسارتهای وارد بر سلامتی شهروندانناشی از آلودگی هوا 5310میلیارد ریال در سال . 2) آلودگی محیط زیست را سبب شده، تهران یكی از آلوده ترین شهرهای بزرگ جهان است.

28. به هر حال و درنهایت آنچه به کاهش مصرف سوختدر بخش حمل ونقل واثرات مضر ناشی از آن می انجامد دست کشیدن از الگوی جابجایی با خودرو شخصی و استفاده هرچه بیشتر مردم ازسامانه های حمل نقل عمومی است. كه در دید گاه حمل ونقل عمومی و به موجب بیانیه این سازمان به نام (تحرك بهتر برای همه)حمل ونقل یا جابجایی پایدار به عنوان بخش اساسی و مهم توسعه پایدار مورد تاكید قرار گرفته است به این مفهوم كه حمل ونقل همگانی علاوه بر سازگاری بر محیط زیست دارای توجیه قوی اجتماعی و اقتصادی باشد به بیان دیگر پاك باشد (ازنظر سوخت مصرفی)، و سطح اطمینان و رضایت مردم از این وسایل در تردد های روزانه مشخص شود.

29. نتایج حاصل از سناریوهای انتخابی برای متروی تهران نشان داد که سهم مترو در کاهش مصرف سوخت به ازای هر مسافر در هر سفر با مترو 309/.لیتر در مصرف بنزین و 0206/. لیتر در مصرف گازوئیل خواهد بود. • علاوه بر آن بر اساس محاسبههزینه اجتماعی فاکتورهای انتشار این سوخت صرفه جوئی شده در سال 83 برای خط يك متروی تهران،این مقدار در حدود 25 میلیارد ریال برآورد گرديد.

30. از دیگر منافع محاسبه شده برای مترو صرفه جوئی انجام شده در وقت مسافران بود، که بر اساس نتایج حاصله از پرسشنامه برای هر مسافر 40 دقیقه در هر سفر بامترو بدست آمد که پس از ارزش گذاری یک ساعت وقت شهروندان مترو بر اساس روش تولید – محور ارزش وقت صرفه جویی شده مسافران مترو در سال 1383 بالغ بر 646 میلیارد ریال برآورد گردید که نشان دهنده ارزش بالای مترو در کاهش زمان سفر می باشد. • با توجه به تحلیل هزینه _ فایده انجام شده خط یک در سال 1383 و بدست آمدن نسبت فایده به هزینه بزرگتر از یک ،استفاده و گسترش خطوط مترو در بلند مدت در راستای استراتژی توسعه پایدار توجیه پذیر است. لازم به یادآوری است دیگر آثار مترو از قبیل كاهش در مرگ ومیر و خسارات ناشی از تصادفات وهمچنین كاهش در هزینه های نظافت ناشی از آلودگی هوا در این تحلیل در نظر گرفته نشده كه در صورت در نظر گرفتن این اثرات ،نسبت فایده به هزینه بدست آمده بیشتر خواهد شد.

31. با مقایسه نتایج این تحقیق با دیگر مطالعات انجام شده در این زمینه مشخص گردید كه در تمامی مطالعات،ایجاد وگسترش خطوط مترو دارای آثار اقتصادی در كاهش مصرف سوخت،بالا بردن توان حمل ونقل،صرفه جوئی در وقت ،كاهش حوادث رانندگی و كاهش در فاكتورهای انتشار آلودگی هوا دارد. به طور مثال در مطالعه انجام شده توسط دانشگاه شریف برای شهر مشهد ایجاد و گسترش خطوط مترو سالیانه 35 میلیون لیتر در مصرف بنزین و گازوئیل صرفه جوئی خواهد داشت.همچنین در مطالعه انجام شده توسط دانشگاه بریتش كلمبیا سرانه صرفه جوئی در سوخت برای هر مسافر كیلومتر نسبت به اتوبوس 39/. لیتر برآورد گردیده است.

32. گزینه نهایی • توسعه حمل و نقل ریلی. با توجه به اینكه مترو از این‌ دیدگاه ،صرفه‌های‌ اقتصادی‌‌ در مصرف‌ انرژی‌ ،تولید آلاینده‌ها و دیگر هزینه های اجتماعی ناشی از حمل ونقل دارد.در این‌ شرایط‌ برای‌ بهره‌گیری‌ از این‌ مزایا باید سهم‌ بخش‌ ریلی‌ از بازار حمل‌ونقل‌ شهری بطور منطقی‌ تعیین‌ و تلاش‌ شود تا این‌ بخش‌ جایگاه‌ مناسب‌ خود را در بازار به‌دست‌ آورد.

33. پیشنهاد ها 1-با توجه به هزینه های مستقیم و اجتماعی ناشی از مصرف سوخت فسیلی بر سلامت افراد و اینكه تأثیر سوء آلودگی هوا در مورد افراد عادی به سرعت بروز پیدا نكرده و در دراز مدت آشكار می شود و به همین دلیل حساسیت چندانی را بر نمی انگیزد، لذا باید اقدامات اساسی و فرهنگ سازی انجام بگیرد تا حساسیت ها نسبت به معضل آلودگی هوا بالا برود. 2-با توجه به اینكه درصد كاهش مصرف سوخت فسیلی متروی تهران بر اساس سناریو های مطرح شده در این پژوهش در حال حاضر كم می باشد لذا:

34. توجه و اهتمام به گسترش سیستم های حمل و نقل عمومی ریلی و گسترش خطوط متروی تهران علاوه بر خطوط 3و4از اولویت هاست. • در ساخت سامانه های مترو می بایستی تسهیلاتی برای افراد یا سایر طرف های بالقوه ذی نفع(کارفرمایان، صاحبان اراضی...) در نظر گرفت به نحوی امکان و انگیزه هایی برای مشارکت این افراد در تأمین بخشی از اعتبارات مورد نیاز فعالیت ها فراهم گردد.

35. با تشکر از توجه شما روح اله کاظمی