Kto tworzy i realizuje politykę zagraniczną????

1. Kto tworzy i realizuje politykę zagraniczną????

2. Spór polityczny • O co można się spierać!!! • O prowadzenie polityki zagranicznej? • Dlaczego politycy wszystkich opcji spierają się w sprawach polityki zagranicznej?

3. A może przydatna będzie „definicja”? • „Przez politykę zagraniczną należy rozumieć zorganizowany i skierowany na zewnątrz wysiłek państwa, podporządkowany osiąganiu jego żywotnych interesów, który wyraża się w kształtowaniu jego zewnętrznego otoczenia (tworzeniu i sprzyjaniu relacji oraz sytuacji korzystnych, zapobieganiu i usuwaniu sytuacji niekorzystnych)”. R. Kuźniar, Międzynarodowe stosunki polityczne

4. Krótka historia i uwagi ogólne • Początek przynosi powstanie państw narodowych; • Bodin, Machiavelli – polityka zagraniczna (racja stanu) dominuje w stosunku do polityki wewnętrznej; • Polityka zagraniczna należy do monarchy i dworu.

5. Proces uspołecznienia polityki zagranicznej • Przyczyny i źródła; • Czynniki; • Upodmiotawianie narodów i społeczeństw spowodowało uspołecz nienie polityki zagranicznej; • Współzależność polityki zagranicznej i wewnętrznej;

6. Uwarunkowaniaobiektywne • Terytorium – środowisko geograficzne (determinizm geograficzny); • Ludność - ? • Czynniki ekonomiczne; • Potencjał militarny; • Czynnik ustrojowy – przykład szczególny – zimna wojna

7. Uwarunkowania cd. • Kulturowe; • Religijne. • Subiektywne • Koncepcje i doktryny polityki zagranicznej; • Cechy osobowościowe przywódców.

8. Struktura polityki zagranicznej • Pojęcie to obejmuje cele, zasady i kierunki (kręgi) w znaczeniu geograficznym (lub geopolitycznym); • Różnorodność kryteriów

9. Cele polityki zagranicznej (wg R. Zięby) • „Bezpieczeństwo państwa w stosunkach międzynarodowych (przetrwanie, integralność terytorialna, niezależność polityczna, poziom i perspektywy rozwoju); • Wzrost jego siły materialnej i moralnej (wzrost potencjału i wpływu, rozwoju gospodarczego, technicznego, naukowego itd.)”;

10. Cele cd. • „Wzrost pozycji międzynarodowej państwa, czyli zaspokajającego jego aspiracje uczestnictwa w różnych formach stosunków międzynarodowych”; • Kształtowanie i optymalizacja reguł funkcjonowania środowiska międzynarodowego, czyli celów związanych np. ze sprawnością i skutecznością prawa” (cyt. za R. Kuźniar, Międzynarodowe stosunki polityczne).

11. System prezydencki - USA • Konstytucja – postanowienia dotyczące pozycji ustrojowej Prezydenta; • Suwerenność USA jako źródło pozakonstytucyjnych uprawnień; • 1799 – powierzenie Prezydentowi funkcji” jedynego organu narodu w stosunkach zewnętrznych i jego jedynego przedstawiciela wobec obcych narodów” cyt. za R.M. Małajny.

12. cd. • Art. II Konstytucji USA – generalna klauzula kompetencyjna; • Polityka zagraniczna to immanentna kompetencja władzy wykonawczej; • Konstytucja nie zawiera ograniczeń kompetencji Prezydenta (istotniejszych) w dziedzinie polityki zagranicznej. • 1817 – zawieranie umów bez „zgody i rady” Senatu; porozumienia wykonawcze.

13. cd • „Presidential agreement” nie są przewidziane przez Konstytucję; zgodnie ze stanowiskiem SN są równorzędne traktatom; • Statystyka „presidential agreements” 1992 – 998 traktatów i 6 874 presidential agreements;

14. cd • Senatorowie dążyli do wprowadzenia konstrukcji „znaczących umów międzynarodowych”, których forma zawarcia musiałaby być konsultowana z Senatem – bez powodzenia.

15. Jeszcze jedna forma osłabienia Kongresu • Prezydenckie „równoległe oświadczenia polityczne” = porozumienia USA z obcymi rządami; mają tylko skuteczność polityczną;

16. Prezydent w V Republice Francuskiej • Art. 5 konstytucji i jego konsekwencje • Prezydent prowadzi rokowania i ratyfikuje traktaty; jest informowany o wszelkich rokowaniach zmierzających do zawarcia umowy międzynarodowej nie podlegającej ratyfikacji (konstytucja)

17. cd. • Okresy „większości prezydenckiej” i czas kohabitacji. • Polityka zagraniczna jako domena aktywności prezydenta: • 1. czas „większości prezydenckiej” • 2. okres kohabitacji • 3. różnice? brak

18. Prezydent a premier – zakres uprawnień • Art. 5 a art. 20 konstytucji • Okres zgodności większości prezydenckiej i parlamentarnej: • - cechuje pierwszeństwo pozycji prezydenta, ale jak jest usytuowany premier?

19. cd. • Możliwości rozstrzygnięcia dylematu są różne: • - prezydent ogranicza się do dziedzin zastrzeżonych (1959r.), czyli: spraw zagranicznych i obrony narodowej. • - Pompidou: szefem jest prezydent. Dało to początek odrzuceniu tezy o dziedzinach zastrzeżonych.

20. Regulacje polskie w dziedzinie polityki zagranicznej • Podstawę ustrojową stanowi konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. • Znaczenie art. 2 art. 9 i rozdziału dotyczącego źródeł prawa. • Regulacja dotycząca członkowstwa RP w Unii Europejskiej.

21. „Mała Konstytucja” z 1992 r. • Rozwiązania prawne. • Praktyka.

22. Konstytucja z 1997 r. • Kto jest kieruje polityką zagraniczną? • Art. 146 ust. 1. Co to znaczy prowadzi politykę zagraniczną RP. • Art. 146 ust. 2.

23. cd. • Integralność polityki zagranicznej. • Funkcja inicjatora – kto ją w Polsce pełni?

24. Strategia polskiej polityki zagranicznej • Co to jest strategia polityki zagranicznej? Jak była i jak jest rozumiana w Polsce? • Czy można wyodrębnić następujące etapy? • 1. Okres rozbiorów; • 2. I wojna światowa; • 3. okres II Rzeczypospolitej

25. Strategia myśli zagranicznej w RP • II Rzeczypospolita Polska • 1. Marszałek Piłsudski • 2. Roman Dmowski • 3. Władysław Sikorski

26. cd. • Słabość polskiej myśli strategicznej: strategia wymaga podmiotowości. • Przyczyny: rozpad polskiej państwowości: wolna elekcja; liberum weto; serwilizm; • Kant i von Clausewitz o Polsce i jej nierządzie.

27. Strategia Józefa Piłsudskiego • Podstawę stanowiło założenie, że niepodległość Polski wymaga wysiłku zbrojnego; • 1920 • Dojście Hitlera do władzy – próba wojny prewencyjnej (wspólnie z Francją); • Pakt o nieagresji z Niemcami 1934.

28. cd. • Pakt o nieagresji z ZSRR, 25.07.1932 • na trzy lata; 5 maja 1934 do • 31. 12.1945

29. Granice RP po I wojnie światowej • Granica zachodnia – konferencja paryska, powstanie wielkopolskie; • Powstania śląskie, plebiscyt • Sprawa Zaolzia (Śląsk Cieszyński) • Granica wschodnia – Traktat Ryski: marzec 1921; • Spory z Litwą – Wileńszczyzna.

30. Geopolityka • Rodowód pojęcia: początek XX w., Rudolph Kjellen; dotyczy analizy polityki zagranicznej ze względu na uwarunkowania wynikające z czynników przestrzennych; • Szczególny rozwój w 20-leciu międzywojennym - zwłaszcza Niemcy;

31. Niemcy – okres wojny • Lebensraum; • Haushofer: „Rozwijający się naród przez wojnę uzyskuje przestrzeń potrzebną do przeżycia”; • Agresywny i imperialny styl badań geopolitycznych; • Konsekwencje.

32. cd. • Podział świata na strefy wpływów: II wojna światowa; • „Zastój” ; przyczyny: • Skutki powstania broni masowego rażenia – świat został zredukowany do wymiaru militarnego; procesy historyczne oraz zjawiska przestrzenne straciły znaczenie(?)

33. Geopolityka cd • Odrodzenie po 1978 r. • Przyczyny: koniec zimnej wojny i świata podzielonego na dwie strefy wpływów; zjednoczenie Niemiec; globalizacja

34. Geopolityka w Polsce • Zastosowanie geopolityki w Polsce: • 1. geopolityka jako samodzielna siła sprawcza – „determinizm geopolityczny”; • 2. moralny zwycięzca, pokonany, lecz nie zwyciężony (gloria victis); • 3. położenie między Niemcami a Rosją.

35. Polska polityka zagraniczna po 1989r. • Założenie podstawowe: • Znaczenie strategii politycznej dla pozycji Europy Środkowo-Wschodniej;

36. Uwarunkowania strategii • Strategia całościowa i strategie sektorowe; • 1. Znaczenie państwa: legitymizacja, sprawność, skuteczność działania (np. znaczenie konstruktywnego wotum nieufności); demokracja towarzyska-Rzeczpospolita fasadowa

37. cd. • 2. Klasa polityczna • 3. Myśl polityczna • 4. Kompetencje w dziedzinie analizy i • planowania strategicznego opracowane na podstawie: R. Kuźniar, Polityka i siła. Studia strategiczne-zarys problematyki, Warszawa 2006.