Voorontwerp materialendecreet

1. Voorontwerp materialendecreet John Wante Afdeling afvalstoffenbeheer - dienst Europa 25.01.2010

2. Waarom nieuw decreet? • Omzetting van de nieuwe kaderrichtlijn afvalstoffen (tegen 12/12/2010) • Juridische basis voor een verruiming van afval- naar materialenbeleid • Huidig: “decreet betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen” • Nieuw: “decreet betreffende het duurzaam beheer van afvalstoffen en materiaalkringlopen” John Wante

3. Structuur van het decreet • Inleidende bepalingen (rechtsgrondslag, definities en doelstellingen) • Algemene bepalingen rond het beheer van afvalstoffen en materiaalkringlopen • Bepalingen rond het beheer van specifieke afvalstoffen en materiaalkringlopen • Afbakening van de afvalfase • Milieubijdragen en heffingen • Toezicht en strafbepalingen John Wante

4. Essentiële begrippen • afvalstof • elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen • materiaal • elke stof die wordt of is ontgonnen, gewonnen, verwerkt, geproduceerd, verdeeld, in gebruik genomen, afgedankt of opnieuw verwerkt of elk voorwerp dat wordt geproduceerd, verdeeld, in gebruik genomen, afgedankt of opnieuw gebruikt, inclusief daaruit ontstane afvalstoffen • materiaalkringloop • slaat op de ganse levenscyclus John Wante

5. Algemene doelstellingen De doelstelling van dit decreet is het vaststellen van maatregelen voor het tot stand brengen van materiaalkringlopen waarbij: • 1° de gezondheid van de mens en het milieu gevrijwaard worden tegen de schadelijke invloed van afvalstoffen; • 2° de uitputting van hernieuwbare en niet-hernieuwbare hulpbronnen, de verspilling van materialen en energie in het algemeen en de schadelijke gevolgen voor mens en milieu, verbonden aan materiaalgebruik en –verbruik, worden tegengegaan. John Wante

6. Algemene doelstellingen 1° maatregelen waarbij als prioriteitsvolgorde de volgende hiërarchie wordt gehanteerd: • a) in de eerste plaats de preventie van afvalstoffen en een efficiënter en minder milieubelastend gebruik en verbruik van materialen via aangepaste productie- en consumptiepatronen; • b) in de tweede plaats het voorbereiden van afvalstoffen voor hergebruik; • c) in de derde plaats de recyclage van afvalstoffen en het inzetten van materialen in gesloten materiaalkringlopen; • d) in de vierde plaats andere vormen van nuttige toepassing van afvalstoffen, zoals bepaalde vormen van energie-opwekking; • e) in de vijfde plaats de verwijdering van afvalstoffen, met storten als laatste optie. Waarbij wordt gestreefd naar het beste resultaat voor milieu en gezondheid, rekening houdend met de effecten die optreden over de ganse levenscyclus. John Wante

7. Algemene doelstellingen • maatregelen om ervoor te zorgen dat het beheer van afvalstoffen en materiaalkringlopen geen gevaar oplevert voor de gezondheid van de mens en geen nadelige gevolgen heeft voor het milieu, met name: • zonder risico voor water, lucht, bodem, fauna en flora; • zonder geluids- of stankhinder te veroorzaken en tevens; • zonder schade te berokkenen aan natuur- en landschapsschoon. John Wante

8. Hiërarchie en afwijkingen erop • Hiërarchie is een verplichting voor de Vlaamse overheid • gemotiveerde afwijking mogelijk op basis van levenscyclusdenken • houdt rekening met ecologische, economische en sociale overwegingen • motivatie op advies van de OVAM, bijgestaan door een overlegplatform • onafhankelijke wetenschappelijke studies John Wante

9. Preventieprogramma’s en uitvoeringsplannen • Preventieprogramma’s: preventie van afval • uitvoeringsplannen: afvalbeheer • beide uitbreidbaar naar programma’s of plannen voor ganse materialenkringloop • Andere overheidsinstellingen en niet-overheden betrekken via overlegplatform • OVAM coördineert • openbaar onderzoek vereist • eerste preventieprogramma tegen 2013 • evaluatie om de 6 jaar John Wante

10. Maatregelen ter ondersteuning van de hiërarchie • verplichting voor de Vlaamse overheid tot stimuleren van hergebruik en recyclage • daartoe moet gescheiden inzameling worden georganiseerd • mogelijkheden om • gescheiden aanbieding en inzameling te verplichten en inzamelwijze vast te leggen • doelstellingen vast te leggen • afvalverwerkingshandelingen op te leggen of te verbieden • erkenning voor kringloopcentra • subsidies • groen aankoopbeleid • lagere milieu-impact over ganse keten • recyclaten John Wante

11. Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid • Slaat op ontwikkelaar, producent, bewerker, invoerder, verkoper • kan bestaan uit • operationele verantwoordelijkheid voor inzameling • aanvaardingsplicht • financiële verantwoordelijkheid voor inzameling en verwerking • informatieverstrekking • bevorderen ecodesign • voor huishoudelijke afvalstoffen is samenwerking met gemeenten verplicht John Wante

12. Registraties, voorwaarden en erkenningen • registratieplicht voor alle afvalbeheerders (inzamelaars, vervoerders, verwerkers, makelaars en handelaars) • mogelijkheid tot opleggen van voorwaarden aan inzamelaars en degenen die regelingen treffen voor afvalbeheer • mogelijkheid tot schorsing van registratie • systeem van erkenningen wordt verlaten John Wante

13. Huishoudelijke afvalstoffen • zorgplicht voor gemeenten • Vlaamse regering kan gescheiden inzameling en hun verwerking voorschrijven • meer sturing mogelijk door Vlaamse overheid inzake afvaltarieven en inzamelwijzen • financiële tussenkomst voor inzameling mogelijk • Vlaamse regering kan in de plaats treden van de gemeente • overlegplatform huishoudelijk afval John Wante

14. In- en uitvoer van afvalstoffen • Geeft regering mandaat om alle maatregelen te nemen in kader van verordening grensoverschrijdend transport van afvalstoffen • in- en uitvoer verbieden • bankgaranties eisen • verbod mogelijk voor binnenkomende transporten voor R1 (conform uitvoeringsplannen en indien eigen netwerk ontoereikend) • Interpretatie van de R1-formule • nog geen Europese duidelijkheid • soepele invulling in Vlaanderen John Wante

15. Bedrijfsafvalstoffen • producenten houden afvalstoffenregister bij met meldingsplicht • financiële en operationele verantwoordelijkheid voor nuttige toepassing of verwijdering • binnen onderneming • afgifte aan derde • afgifte aan derde buiten Vlaams Gewest • bij afgifte is afgiftebewijs nodig • vermeldt bestemming, ontvanger, verwerkingswijze, soort en hoeveelheid afval John Wante

16. Doel van wijzigen bepalingen afval/geen afval • Tegemoetkomen aan • nieuwe bepalingen in kaderrichtlijn • nieuwe wetgeving, zoals REACH • bestaande onduidelijkheden oplossen • omslagpunt • statuut secundaire grondstoffen • vervanging stimuleren van primaire door secundaire materialen • discriminaties wegwerken tussen primaire en secundaire materialen • “shopping” in wetgeving vermijden John Wante

17. Zijn geen afvalstoffen ikv dit decreet (art. 39) • Gasvormige effluenten en CCS • dierlijke mest • afvalwater • onuitgegraven bodem en duurzaam met de bodem verbonden gebouwen • radioactieve afvalstoffen John Wante

18. Begin van de afvalfase (art. 40 en 41) • Afvaldefinitie voldaan? • Indien ja, dan toepasselijke code uit EURAL-lijst toekennen John Wante

19. Einde van de afvalfase: wat zegt Europa? • Einde afval als end of waste criteria zijn voldaan • schroot van ijzer, staal en aluminium (vanaf 12/12/2010) • later ook koper, papier, glas en ??? • kwaliteitszorgsystemen te controleren door lidstaten • Geen Europese end of waste criteria, dan • terugvallen op afvaldefinitie en bestaande rechtspraak • geval per geval benadering mogelijk door lidstaten • normen en voorschriften moeten worden genotificeerd John Wante

20. Vertaling van einde afval naar Vlaanderen • Indien Europese einde afval criteria • grondstofverklaring vereist om deugdelijkheid kwaliteitszorgsysteem te verifiëren • Indien geen Europese einde afval criteria • Vlaamse einde afval criteria en grondstofverklaring • b.v.voorbehandelde slakken • Vlaamse einde afval criteria zonder grondstofverklaring • b.v. filterkoek van de voedingsnijverheid • geen Vlaamse einde afval criteria, maar wel grondstofverklaring • b.v. materialen voor bodemsaneringswerken • geen Vlaamse einde afval criteria • enkel advies mogelijk van OVAM op basis wetgeving en rechtspraak John Wante

21. Vlaamse end of waste criteria • Worden opgenomen in Vlaream • zijn bedoeld voor specifieke afvalstoffen te gebruiken in bepaalde toepassingen • moeten zo zijn opgesteld dat aan de voorwaarden van het decreet zijn voldaan, nl. • gebruikelijk toegepast voor specifieke doelen • er is een markt of vraag naar • alle technische voorschriften en productcriteria zijn voldaan • gebruik heeft geen negatief effect op milieu en gezondheid • o.m. overwegingen ladder worden meegenomen • omslagpunt bij uitgang, niet ingang John Wante

22. Welke materialen? • huidig normenkader secundaire grondstoffen blijft behouden, terminologie verandert • “secundaire grondstoffen” worden “grondstoffen” • gebruikscertificaat wordt grondstofverklaring • Materialen voor gebruik • in of als meststof of als bodemverbeterend middel • in of als bouwstof • als bodem • in kunstmatige afdichtingslagen met waterglas • in of als brandstof • schroot van ijzer en staal voor ferro-industrie • schroot van aluminium voor aluminiumindustrie • speciale regeling voor uitgegraven bodem John Wante

23. Bijproducten: wat zegt Europa? • Materialen die niet het hoofddoel zijn van een productieproces en • verder gebruik is zeker • geschikt voor rechtstreeks gebruik zonder speciale behandeling • geproduceerd als integraal onderdeel van een productieproces • verder gebruik is rechtmatig, m.a.w. voldoet aan alle voorschriften en normen en geen nadelige effecten op milieu en gezondheid John Wante

24. Vertaling van bijproducten naar Vlaanderen • Indien Europese criteria voor bijproducten • nog af te wachten • Indien geen Europese criteria voor bijproducten • zelfde normenkader als voor einde afval John Wante

25. Gebruiksvoorwaarden voor materialen • regulering gebruik van materialen (ook niet afvalstoffen) is mogelijk • in eerste instantie bedoeld voor bijproducten en einde afval (huidige secundaire grondstoffen) • basis voor kwaliteitszorgsystemen met oog op traceerbaarheid, correcte verwerking, rechtmatig gebruik John Wante