Verkefni í nám og störf

1. Verkefni í nám og störf • Verkefnið Eðlisfræði • Heimasíða: www.hi.is/~dmd/ns_edl • Fyrirtækja heimsókn • Nýsköpun eðlisfræðinnar • Raforka úr vatni

2. Fyrirtækja heimsókn • Geislavarnir Ríkisins • Tveir viðmælendur • Lítið fyrirtæki en viðamikið

3. Viðmælendur okkar • Sigurður Emil Pálsson, sviðsstjóri vöktunarsviðs • Eðlisfræðingur • Þorgeir Sigurðsson, eftirlitssvið • Rafmagns-verkfræðingur

4. Upphaf • Hversvegna Geislavarnir? • Var til að byrja með hlutastarf ofan í einni skúffu inn á Landsspítala • c.a 1964 til 1980 • Vinna eftir stöðlum • Eftirlit með röntgentækjum á sjúkrahúsum, tannlæknastofum o.s.fr.

5. Skipurit fyrirtækis

6. Stofnun • Hlutverk stofnunarinnar er að takmarka skaðleg áhrif geislunnar á Íslandi með fræðslu, rannsóknum og markvissu eftirliti. • Virk upplýsingamiðlun er á milli Geislavarna og stofnanna erlendis. • Starfsmenn eru 11 talsins • Rafmagnsverkfræðingur, Eðlisfræðingar, Jarðfræðingur, Geislafræðingar, Efnafræðingur, Rannsóknarmenn og skrifstofustjóri. 

7. Starfsemi • Á Íslandi eru starfrækt • 520 röntgentæki, þar af eru um 485 í heilbrigðiskerfinu • geislavirk efni notuð á um 40 stöðum • tæki með innbyggð geislavirk efni eru á um 100 stöðum • 570 starfsmenn eru undir geislaálags eftirliti • þar af eru yfir 400 í heilbrigðiskerfinu

8. Velta • Velta Geislavarna árið 2002 var um 73 milljónir • fjárveiting um 37 milljónir • eftirlitsgjöld um 8 milljónir • sértekjur um 28 milljónir

9. Markaðsþróun • Mikil þróun á tækjabúnaði • Menn vilja gera meira og kortleggja mannslíkamann betur • Kallar á flóknari tæki • Við sniðmynda skönnun fær sjúklingurinn talsvert mikið af geislun miðað við röntgen myndatöku

10. Viðskiptavinir • Öll fyrirtæki sem meðhöndla geislavirkefni eða tæki sem nota geislun • Samkeppni • Ekki bein skörun • Fyrir hinn almenna borgara

11. Kjarnorkuver á Íslandi • Munu Íslendingar einhver tíman nota kjarnorku? • Mjög ólíklegt • Úrgangur er endurnýttur • Notaður við vopnaframleiðslu • Ef úrgangur væri ekki endurnýttur væri í lagi að grafa hann í jörðu

12. Hvers vegna Kjarnorka • 1 kg af úrani-235 klofnar • Orka sem nemur 24 milljón kWh • 3 miljón tonna af kolum er brennt • Orkuvinnslugeta Kárahnjúkavirkjunnar • 4540 kWh/ári

13. Geislun • Hvað er geislun? • Ekki endilega skaðleg mönnum • SI eining geislaálags er SV (Sívert) • Ekki er hægt að svara því með fáum orðum • Náttúrugeislun • Ísland er eitt af þeim löndum sem er með hvað minnstu náttúrulegu geislun í heimi • T.d 6 mánuðir í Danmörku samsvara 1 ári á Íslandi hvað náttúrulega geislun varðar

14. Geislaálag Íslendinga • Árlegt geislaálag Íslendinga er um 2.2 mSv. • 1.1 mSv vegna náttúrulegrar geislunar • 1.0 mSv vegna læknisfræðilegrar notkunar jónandi geislunar • 0.1 mSv vegna geislavirkra efna í umhverfi og matvælum.

15. Skaðsemi geislunnar • Gamma geislun • Beta geislun • Síðasta slys í kjarnorkuveri af vestrænni hönnun sem leiddi til umhverfismengunnar var 1957 • Slys í kjarnorkuveri þarf ekki að þýða umhverfismengun

16. Stærsta kjarnorkuslys sögunnar • Tsjernobyl 26.apríl 1986 • Mannleg mistök ollu slysinu • 31 manns dóu, 200 veikust heifarlega • 116.000 manns fluttir á brott • 200.000 manns unnu við hreinsun • Mikil andstaða gegn kjarnorkuverum í kjölfarið • Áhrifin eru enn að koma í ljós • Hertar öryggisregglur

17. Nýsköpun Eðlisfræðinnar • Þrívíddar Heilmyndar skanni • Ný tækni við að finna vopn á flugvöllum • Geislun ekki skaðleg • Önnur notkun: nákvæm líkamsmál, tölvuleikir • Nánar: http://www.pnl.gov/energyscience/01-02/art1.htm

18. Raforka úr vatni • Batterí sem samanstendur af • glerpípum með vatnsstraumi • Engin mengun • Lítill straumur, gæti hentað í lítil tæki.

19. Takk fyrir þessar ánægju stundir í Nám og störf í vetur Hópur: Anna, Davíð, Ólafur og Páll