Анализа на улогата на банкарскиот систем во економскиот раст: Случајот на Македонија

1. Анализа на улогата на банкарскиот систем во економскиот раст: Случајот на Македонија М-р Благица Николоска Годишна награда Народна банка на Република Македонија 26. Април 2010

2. Цел и мотивација на трудот • Целта на трудот е да го испита влијанието на развиеноста на банкарскиот систем врз економскиот раст, со емпириска анализа за Македонија • теоретската литература: • Интересот за врската датира од одамна: Bagehot (1873); Schumpeter (1912); Hicks (1969); • Банкарскиот развој позитивно влијае на економскиот раст (Levine, 1997; 2004), но некои тврдат дека е обратна (Robinson, 1952), а некои дека не постои (Lucas, 1988;Meir and Seers, 1984). • критички осврт на емпириската литература; • споредбена и историска описна анализа: ЦИЕ и ЈИЕ и во Македонија; и • емпириски модел за Македонија.

3. Теоретски основи • Информациски трошоци • Трансакциски трошоци Финансиски пазари Финансиски посредници • Функции на банкарскиот систем • Генерирање информации за потенцијалните инвестициски можности и потенцијалите за алокација на капиталот • Мобилизација на штедењето; • Надгледување и засилена контрола над претпријатијата; • Управување со ризикот; • Специјализација и концентрација на банкарските активности. • Капитална акумулација; • Технолошка иновација; Економски раст

4. Преглед на емпириската литература • Панел регресии за повеќе земји, групи развиени земји и земји во развој, поединечни земји, и нивоа на индустрија и фирма; • Користени се: • стандардна регресија за раст; • стандардни показатели за развиеност на банкарскиот и финансискиот систем; • Истражуваната врска е главно документирана како позитивна.

6. Описна анализа • Споредбена анализа • Централноисточна Европа (ЦИЕ: Полска, Чешка, Унгарија, Естонија, Литванија, Латвија, Словачка и Словенија); • Југоисточна Европа (ЈИЕ: Македонија, Хрватска, Србија, Босна и Херцеговина, Албанија, Косово, Романија и Бугарија); • Еврозоната 15;

7. Извор: Меѓународна финансиска статистика на ММФ; Еуростат; Интернет страници на одделните централни банки. Показатели за развиеноста на банкарските системи на земјите од ЦИЕ и ЈИЕ (а) Вкупни кредити/Вкупни депозити (б) Приватни кредити (годишен % пораст) (в) Краткорочни депозити (годишен % пораст) 1,2 7,9 1,6 1,06 17,6 -5,8 1,14 0,8 29,6 34,3 23,4 0,97

8. 2005 2006 2007 2008 Извор: Меѓународна финансиска статистика на ММФ; Еуростат; НБРМ Извор: World Economic Outlook; Меѓународна финансиска статистика на ММФ; Еуростат; НБРМ. Показатели за ефикасноста на банкарските системи во Еврозона, ЦИЕ, ЈИЕ и Македонија Врската помеѓу профитабилноста и економскиот раст

9. Централно-Источна Европа Извор: World Economic Outlook; Меѓународна финансиска статистика на ММФ; Еуростат; Итернет страници на одделните централни банки. Врската помеѓу развиеноста на банкарскиот систем и економскиот раст (во 2008)

10. Извор:Годишни извештаи на НБРМ Врската помеѓу развиеноста на банкарскиот систем и економскиот раст во Македонија

11. Емпириски модел и анализа за Македонија • Теорија на економскиот раст: • Нео-класичен економски раст • Производна функција; • Маргинална продуктивност на факторите. • Ендоген раст • Технолошкиот развој е „внатрешен“ во моделот. • Алтернативни пристапи за економскиот раст. • Емпирија на економскиот раст:

12. Мерки за развиеноста на банкарскиот систем • Показатели за длабочина на банкарскиот систем: • Кредити на приватниот сектор/БДП; • Ликвидни обврски (краткорочни депозити од приватни агенти)/БДП; • Вкупна актива/БДП; • Показатели за ефикасност на банкарскиот систем: • Нето-каматна маржа; и • Оперативни трошоци/вкупна актива;

13. Модел

14. Податоци и методологија • Податоци • Квартални серии за периодот 2000:1-2008:4; • Проверени за единечни корени • Сите содржат по еден единечен корен. • Техники на испитување • Методот на најмали квадрати (МНК) • Не го решава проблемот на ендогеност. • Генерализираниот метод на моменти (ГММ) • Користи инструменти за да го реши проблемот на ендогеност. • Векторска корекција на грешка (ВЕКМ) • Ја разграничува краткорочната од долгорочната врска.

15. Резултати - МНК

16. Резултати - ГММ

17. Резултати - ВЕКМ

18. Заклучок • Врската помеѓу развиеноста на банкарскиот систем и економскиот раство Македонија е позитивна и статистички значајна; • Коефициентите од трите техники не се најдиректно споредливи, бидејќи трите техники се различни по својата природа; • Добиените големини, се вклопуваат во големините што ги идентификуваа студиите што ги елабориравме во прегледот на литературата.

19. Ограничувања и идни истражувања • Огранчувања: • недостаток од соодветни променливи и немање варијабилност во сериите кај одредени променливи; • неможноста во една ваква тема да се третира целиот финансиски систем. • Идни истражувања и проширување на темата: • ефектот од развиеноста на целокупниот финансиски систем врз економскиот раст; • врската помеѓу банкарскиот развој и економскиот раст во услови на финансиска и економска криза; • испитување на влијанието на финансиската стабилност и концептот на управување со ризиците врз економскиот раст.

20. Благодарам за вниманието blagica.petreski@stb.com.mk