07.10.2010

1. Wymagania organizacyjne dotyczące tworzenia klas dwujęzycznych na przykładzie działania sekcji z językiem francuskim w ZSO nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Katowicach 07.10.2010

2. DEFINICJE • Oddział dwujęzyczny, w których nauczanie jest prowadzone w dwóch językach: polskim oraz obcym nowożytnym będącym drugim językiem nauczania, przy czym prowadzone w dwóch językach są co najmniej dwa zajęcia edukacyjne. • Szkoła dwujęzyczna to szkoła, w której wszystkie oddziały są oddziałami dwujęzycznymi.

3. UREGULOWANIA PRAWNE • Podstawę prawną istnienia oddziałów i szkół dwujęzycznych stanowi ustawa o systemie oświaty i odpowiednie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej: • 1/ Art.3 pkt 2b, art. 3 pkt 2d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U.Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) stanowiący o możliwości tworzenia szkół dwujęzycznych i szkół z oddziałami dwujęzycznymi; • 2/ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych programów nauczania w szkołach publicznych Dz.U. Nr 15, poz. 142 z późn. zm.); • 3/ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r. Nr 4, poz.17) zgodnie z którym wprowadzono obowiązek nauczania języka obcego od 1 klasy szkoły podstawowej.

4. PODSTAWA FUNKCJONOWANIA SEKCJI DWUJĘZYCZNYCH Z JĘZYKIEM FRANCUSKIM • Sekcje dwujęzyczne z językiem francuskim funkcjonują w ramach polskiego systemu szkolnictwa. • Podstawę prawną ich istnienia stanowi ustawa o systemie oświaty i odpowiednie rozporządzenia MEN, jak również porozumienie Ministerstw Edukacji Narodowej Polski i Francji oraz francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. • Obecnie finalizowane jest nowe porozumienie polsko-francuskie, które powinno wejść w życie pod koniec 2010 lub na początku 2011 roku.

5. POWSTANIE ODDZIAŁÓW DWUJĘZYCZNYCH • Oddziały dwujęzyczne z językiem francuskim rozpoczęły działalność w polskich liceach w roku szkolnym 1991/92. • Nasza szkoła – I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Katowicach - była wówczas jedną z pięciu placówek, które otworzyły oddział dwujęzyczny. • W związku z reformą szkolnictwa utworzono gimnazja dwujęzyczne w roku szkolnym 1999/2000.

6. STAN OBECNY • Obecnie w Polsce program dwujęzyczny z językiem francuskim realizują 24 szkoły i zespoły szkół (31 sekcji w 19 gimnazjach i 12 liceach).

7. OPIEKA DYDAKTYCZNA • Opiekę dydaktyczną nad dwujęzycznymi sekcjami francuskimi sprawuje Ambasada Francji w Polsce i ORE - Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie (dawny CODN: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli).

8. CYKL DWUJĘZYCZNY • Cykl dwujęzyczny w naszej szkole trwa 6 lat: 3 lata gimnazjum i 3 lata liceum, z 6 godzinami nauki języka francuskiego w każdej klasie. • Gimnazjum dwujęzyczne obejmuje 2 klasy pierwsze, 2 klasy drugie i 2 klasy trzecie, ogółem 6 klas. • W Liceum jest 6 oddziałów dwujęzycznych, po dwa na każdym poziomie nauczania. • Są szkoły, które realizują również, obok gimnazjum, cykl odmienny; obejmuje on klasę wstępną z 18 godzinami nauki języka francuskiego oraz trzy klasy liceum z 6 godzinami języka francuskiego w każdej klasie. • Nauka odbywa się w grupach 15-18 osobowych.

9. ZASADY PRZYJĘCIA KANDYDATÓW DO KLASY PIERWSZEJ GIMNAZJUM I DO KLASY WSTĘPNEJ LICEUM • O przyjęciu decyduje test predyspozycji językowych, przygotowany przez pracowników naukowych Instytutu Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, sprawdzający pamięć wzrokową i słuchową i umiejętność logicznego myślenia kandydata. • Pozytywne zaliczenie tego testu jest jedynym kryterium przyjęcia ucznia do klasy pierwszej dwujęzycznej gimnazjum. • Nie wymaga się znajomości języka francuskiego. • Test przeprowadzany jest w tym samym dniu i o tej samej godzinie we wszystkich szkołach dwujęzycznych.

10. PRZEDMIOTY WYKŁADANE DWUJĘZYCZNIE • Zgodnie z obowiązującym prawem, sekcja dwujęzyczna może powstać, jeżeli przynajmniej dwa przedmioty niejęzykowe są wykładane dwujęzycznie. Wszystkie przedmioty niejęzykowe mogą być wykładane dwujęzycznie (z wyjątkiem historii Polski i geografii Polski), ale egzamin maturalny na poziomie dwujęzycznym można zdawać jedynie z matematyki, fizyki, chemii, biologii, geografii i historii. • W naszej szkole od klasy 2 gimnazjum wykładana dwujęzycznie jest matematyka, od klasy3 gimnazjum - matematyka i historia, a od klasy 1 liceum: matematyka, geografia, historia i biologia.

11. PROGRAMY • Nauczanie przedmiotów niejęzykowych odbywa się wg obowiązujących: podstawy programowej każdego przedmiotu i siatki godzin. Jak dotąd, nie ma dodatkowej godziny na nauczanie dwujęzyczne. • Nauczyciel przedmiotu obowiązany jest poświęcić połowę przyznanego mu czasu dydaktycznego na nauczanie w języku obcym.

12. PROGRAMY • Nauczanie języka francuskiego odbywa się według programu obowiązującego wszystkie sekcje dwujęzyczne, opracowanego na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23.12.2008 w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, opublikowanego w dniu 15.01.2009 w Dzienniku Ustaw Nr 4 oraz Europejskiego Systemu Oceny Kształcenia Językowego (ESOKJ) opublikowanego w języku polskim przez CODN. • Są to „Program nauczania języka francuskiego w gimnazjum, w sekcjach dwujęzycznych” oraz „Program nauczania języka francuskiego w liceum, w sekcjach dwujęzycznych”, opublikowane przez CODN, których autorami są Małgorzata Pamuła, Mariusz Krysa i Krystyna Herzig.

13. KADRA • Zgodnie z obowiązującymi przepisami, nauczyciel przedmiotu niejęzykowego musi legitymować się certyfikatem znajomości odpowiedniego języka obcego na poziomie B2. • Natomiast wymagania wobec nauczycieli języka obcego są takie same, jak we wszystkich typach szkół: licencjat w gimnazjum, magisterium w liceum.

14. SZKOLENIA NAUCZYCIELI • Szkoleniami nauczycieli języka francuskiego i przedmiotów niejęzykowych zajmuje się Ambasada Francji w porozumieniu z ORE (dawnym CODN). • Szkolenia odbywają się w Sulejówku pod Warszawą, gdzie strona francuska sprowadza z Francji lub Liceum Francuskiego kadrę specjalistów prowadzących zajęcia. • Na dłuższe staże nauczyciele wyjeżdżają do Międzynarodowego Ośrodka Studiów Pedagogicznych CIEP w Sèvrespod Paryżem (w trakcie roku szkolnego) lub w czasie letnich wakacji do różnych miast uniwersyteckich.

15. WYPOSAŻENIE SZKOŁY • W każdej szkole lub zespole szkół, mających francuską sekcję dwujęzyczną istnieje CDI czyli centrum dokumentacji i informacji, w której nauczyciele i uczniowie mają do dyspozycji encyklopedie, słowniki, podręczniki, czasopisma i beletrystykę w języku francuskim. • Materiały te finansowane są przez Ambasadę Francji, która corocznie przekazuje szkole dotację w postaci książek i prenumeraty czasopism oraz przez Radę Rodziców. • Ambasada Francji wyposażyła wszystkie szkoły dwujęzyczne w tablicę interaktywną ( w naszej szkole są już trzy). • W klasach nauczyciele mają do dyspozycji rzutniki, laptopy, telewizory, odtwarzacze DWD i magnetofony.

16. PODRĘCZNIKI • Brak jest podręczników do nauczania dwujęzycznego przedmiotów niejęzykowych, a tych które zostały napisane przez polskich nauczycieli w latach 90, nie można wykorzystać, gdyż zmienił się program. • Nauczyciele prowadzą więc lekcje w oparciu o opracowane przez siebie karty pracy. • Poszczególne sekcje opracowują zeszyty ćwiczeń, publikowane następnie przez ORE (np. z fizyki).

17. PODRĘCZNIKI • Co do języka francuskiego, podręczniki języka francuskiego dopuszczone do użytku przez MEN w gimnazjumnie są adekwatne do materiału, jaki uczniowie muszą przyswoić aby dojść do poziomu B1 znajomości języka. • Nauczyciele są więc zmuszeni do fotokopiowania dużej ilości materiałów, co obciąża finansowo szkołę. • W liceum sytuacja jest lepsza, ale nauczyciele są również zmuszeni do fotokopiowania materiałów z uwagi na intensywność nauczania i konieczność dojścia do poziomu C1.

18. NAUCZANIE JĘZYKA FRANCUSKIEGO • W klasach gimnazjalnych język francuski wykładany jest jakojęzyk obcy: uczeń opanowuje podstawowe kompetencje, tzn. rozumienie ze słuchu, rozumienie tekstupisanego, wypowiedź pisemną i wypowiedź ustną, jak również zasady gramatyki i składni. • Natomiast w klasach licealnych uczniowie poznają język francuski jako język ojczysty. Oznacza to, że od klasy pierwszej liceum na lekcjach tego języka stosuje się te sametechniki pracy, co w szkołach francuskich: analizę wszystkich typów tekstu, w tym argumentacyjnego, tworzenie tekstu polemicznego, analizę tekstu literackiego oraz ćwiczenie umiejętności rozumienia debat, dyskusji, prowadzonych przez rodzimych użytkowników języka. Jest to ostatni etap nauczania, przygotowujący uczniów do egzaminu maturalnego.

19. ZASADY EWALUACJI NAUCZANIA JĘZYKA FRANCUSKIEGO • W gimnazjum i liceum przeprowadzane są egzaminy z języka francuskiego na szczeblu ogólnopolskim, koordynowane przez Ambasadę Francji w Polsce. • Wszystkie egzaminy kontrolne, organizowane na szczeblu ogólnopolskim, są opracowywane każdorazowo przez dwie grupy nauczycieli z różnych sekcji, nieodpłatnie, w oparciu o standardy egzaminacyjne, wypracowane przez sekcje francuskie. • Ambasada Francji rozsyła testy do poszczególnych szkół. • Następnie szkoły przesyłają wyniki testów do Ambasady.

20. EGZAMINY SPRAWDZAJĄCE NA SZCZEBLU OGÓLNOPOLSKIM • 1/ w połowie klasy 2 gimnazjum - egzamin połówkowy na poziomie A2; • 2/ pod koniec klasy 3 gimnazjum - egzamin końcowy dla gimnazjum na poziomie B1. • Zdanie tego egzaminu pozwala uczniowi kontynuować naukę w liceum dwujęzycznym. • Do klasy dwujęzycznej liceum może również dostać się uczeń z zewnątrz znający język francuski na poziomie B1, jeżeli pomyślnie zda ten egzamin. • Egzamin przeprowadzany pod koniec klasy 3 gimnazjum jest niezależny od egzaminu, który wszyscy gimnazjaliści są obowiązani zdać w ramach egzaminu gimnazjalnego, przygotowywanego przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną – jest to egzamin na poziomie A2. • 3/ w połowie klasy 2 liceum - egzamin połówkowy na poziomie B2; • 4/ w połowie klasy 3 liceum - matura próbna na poziomie C1.

21. EGZAMIN MATURALNY - DYPLOMY • Egzamin maturalny na poziomie dwujęzycznym jest przygotowywany przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. • Absolwent, który zdał egzamin maturalny na poziomie dwujęzycznym, uzyskuje obecnie następujące dyplomy: • 1/ polski dyplom matury dwujęzycznej; • 2/ certyfikat znajomości języka francuskiego na druku Ministerstwa Spraw Zagranicznych Francji, podpisany przez Ambasadora Francji w Polsce; • 3/ pismo dodatkowe również podpisane przez Ambasadora, zawierające szczegółowy opis matury oraz stwierdzenie, że poziom znajomości języka francuskiego odpowiada poziomowi C1 Europejskiego Systemu Oceny Kształcenia Językowego.

22. EGZAMIN MATURALNY – WYMAGANIA • Aby uzyskać ww. dokumenty, kandydat musi zdać: • 1/ egzamin pisemny z języka francuskiego na poziomie dwujęzycznym - uczeń musi się wykazać umiejętnością rozumienia ze słuchu informacji, debat, dyskusji prowadzonych przez rodzimych użytkowników języka (Arkusz 1 = 40 pkt), dokonać pisemnej analizy tekstu argumentacyjnego oraz skomentować fragment tekstu /cytat/ w formie rozprawki polemicznej (Arkusz 2 = 60 pkt). • 2/ egzamin ustny z języka francuskiego na poziomie dwujęzycznym - uczeń dokonuje analizy wylosowanego tekstu literackiego w oparciu o poznane techniki pracy z tekstem /pola leksykalne, składnia, poziomy językowe itp/ oraz analizy porównawczej w oparciu o inne utwory literackie. • 3/ egzamin pisemny z wybranego przedmiotu niejęzykowego (arkusz w języku polskim na poziomie podstawowym lub rozszerzonym oraz arkusz w języku obcym na poziomie podstawowym).

23. WSPÓŁPRACA FRANCUSKICH SEKCJI DWUJĘZYCZNYCH • Przedstawiciele MEN, ORE, Ambasady Francji, koordynatorzy i lektorzy wszystkich sekcji dwujęzycznych spotykają się corocznie na początku czerwca, aby podsumować kończący się rok szkolny i zaplanować następny – ustalić terminy testów sprawdzających, wyznaczyć sekcje odpowiedzialne za przygotowanie testów, ustalić program nauczania literatury w klasie maturalnej jak również przedstawić plan szkoleń nauczycieli. • Wszyscy nauczyciele wszystkich sekcji są w sieci w grupie bilingue.pl. • Nauczyciele i uczniowie mają też do dyspozycji portal Frantice. To francuskojęzyczny serwis działający na portalu Interkl@sa. Powstał z inicjatywy Ambasady Francji we współpracy z CODN podległym Ministerstwu Edukacji Narodowej. Serwis zawiera pomoce dydaktyczne dla nauczycieli języka francuskiego oraz informacje i materiały do doskonalenia języka francuskiego dla uczniów i studentów. Szkoły mogą także znaleźć szkołę partnerską lub zamieścić własną ofertę współpracy.

24. KONTAKTY MIĘDZYNARODOWE • Wymiana młodzieży z dwoma szkołami francuskimi – z liceum w Parthenay (Poitou-Charentes) i z gimnazjum w Bouxwiller (Alzacja), a ostatnio z rumuńskim liceum w Cluj; • Wspólna realizacja projektu Comenius • Wyjazdy edukacyjno-językowe do Paryża dla klas pierwszych gimnazjalnych w czasie ferii zimowych

25. PODSUMOWANIE Przy tworzeniu sekcji dwujęzycznej niezbędne są: • Odpowiednio przygotowana kadra gotowa do dodatkowej, ciężkiej pracy • Wyposażenie szkoły w potrzebny sprzęt i pomoce naukowe • Skoordynowana współpraca szkoły z pozostałymi sekcjami danego języka • Stworzenie jednolitego programu nauczania języka obcego • Stworzenie ogólnopolskiego systemu ewaluacji postępów uczniów z danego języka (standardów) • Systematyczne szkolenie kadry • Oraz znalezienie pieniędzy na pokrycie dodatkowych kosztów!