Эрик Паррадо: -Чилийн Сангийн яамны Олон улсын санхүүгийн зохицуулагч

1. ТӨСВИЙН ТОГТВОРЖУУЛАЛТ:ЧИЛИ УЛСЫН ТУРШЛАГА“ТӨСВИЙН ХАРИЛЦААНЫ ШИНЭЧЛЭЛ” СЭДЭВТ ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ САНГИЙН ЯАМ, МОНГОЛ УЛС, 2009 Эрик Паррадо: -Чилийн Сангийн яамны Олон улсын санхүүгийн зохицуулагч

2. Агуулга • Эдийн засгийн бодлогын хүрээ • Чили улсын төсвийн бодлого • Чилийн Эх орны баялгийн сангууд (ЭОБС) • ЭОБС-ийн засаглалын бүтэц ба хөрөнгө оруулалтын бодлого • Дүгнэлт хэсэг

3. 1 ЭДИЙН ЗАСГИЙН БОДЛОГЫН ХҮРЭЭ

4. Чилийн Э/З-ийн бодлогыг хүчтэй болгоход макро эдийн засгийн тогтворжуулалтыг хангахуйц бүтцийн ба эрх зүйн орчны шинэ загварчлал чухал Гадаад хүчин зүйлээс авах цочролыг багасгах нь мөчлөгийн өөрчлөлт дагасан бус бодлогыг хэрхэн хэрэгжүүлэхээс хамаарна. Мөчлөгийн өөрчлөлт дагасан бус мөнгөний бодлого Мөчлөгийн өөрчлөлт дагасан бус төсвийн бодлого Валютын уян хатан ханш Санхүүгийн зөв тогтолцоо Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

5. Чилийн Э/З-ийн бодлогыг хүчтэй болгоход макро эдийн засгийн тогтворжуулалтыг хангахуйц бүтцийн ба эрх зүйн орчны шинэ загварчлал чухал Гадаадын хүчин зүйлээс цочрол авалтыг багасгах нь мөчлөгийн өөрчлөлт дагасан бодлого хэрхэн хэрэгжүүлэх ээс хамаарна. • Төсвийн тусгай шаардлага 2001 оноос хэрэглэгдсэн бөгөөд энэ нь түр орлогод суурилсан бус, харин төсвийн зохистой байдлыг хангахад чиглэсэн. • Төв банкны бие даасан хараат бус байдлыг хангаж өндөр итгэл хүлээх нөхцөл бүрдүүлсэн • Валютын уян хатан ханш нь гадаад хүчин зүйлээс авах цочролыг зөөлрүүлсэн • Санхүүгийн хүчтэй зохицуулалт нь санхүүгийн тогтолцоог зөв болгож өгсөн. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

6. 2 ЧИЛИ УЛСЫН ТӨСВИЙН БОДЛОГО

7. Чили улсын төсвийн бодлого • Төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцлийн шаардлага(2001) нь Засгийн газрын санхүүгийн чиг хандлагыг тусгаж, эдийн засагт тохиолдох мөчлөгийн хэлбэлзэл улсын секторын санхүүгийн макро түвшинд нөлөөлөх нөлөөллийг бууруулахад чиглэгдсэн • Төсвийн Хариуцлагын тухай хууль (2006)-ар энэхүү тусгай шаардлагын дагуу санг хуримтлуулах, хуримтлуулсан хөрөнгийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх бүтэц тогтолцооны хүрээ ба хэм хэмжээг тогтоосон. • Эдийн засаг, нийгмийн тогтворжуулалтын сан/Economic and Social Stabilization Fund (ESSF) • 14.3 тэрбум aм.доллар • Тэтгэврийн нөөцийн сан /Pension Reserve Fund (PRF) - - 3.4 тэрбум ам. доллар Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

8. Тэнцвэржүүлсэн төсвийн тэнцэл Тэнцвэржүүлсэн төсвийн тэнцэл нь дараах нөхцөл байдлыг тусган илэрхийлдэг тэнцвэржүүлсэн төсвийн тэнцэл юм. Энэ нь: ДНБ: Хандлага Зэс, молибден: дунд хугацаанд хүлээгдэх дунджилсан үнэ Санхүүгийн хөрөнгийн нөөц: дунд хугацаанд хүлээгдэх дундаж өгөөж  Иймд ... Энэхүү тэнцэл нь эдийн засагт учрах мөчлөгийн нөлөөллийг зохицуулж чадсан байдаг. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

9. Тэнцвэржүүлсэн тэнцэл: урт хугацааны тэнцвэржүүлсэн орлогод суурилсан төсвийн зарлага ДНБ-ний хандлага Зэс, молибдений үнийн урт хугацааны хандлага Тухайн үеийн зарлага Тухайн үеийн тэнцвэржүүлсэн орлого = Санхүүгийн нөөц хөрөнгийн урт хугацаанд өгөх өгөөжийн норм/ түвшин Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

10. Төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл: Тэнцвэржүүлсэн тэнцэл: урт хугацааны тэнцвэржүүлсэн орлогод суурилсан төсвийн зарлага нь мөчлөг дагасан бус төсвийн зохицууулалтыг өөртөө агуулна Урт хугацаанд хүлээгдэх зэсийн үнэ нь төсвийн зарлагын дээд хэмжээтэй тэнцэх төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогын хэмжээнд багтсан төсвийн зарлагын дээд хэмжээг тодорхойлох суурь болно. Ж нь: зэсийн бүх орлого Зэсийн цаг үеийн үнэ Зэсйн урт хуга-цааны дундаж үнэ Хуримтлал Хуримтлалын зарцуулалт Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

11. Чилийн төсвийн бодлогын хүрээ: суурь шийдэл 2000 оны 5-р сар: төсвийн тэнцюэржүүлсэн тэнцэл ДНБ-ий 1 хувьтай тэнцэх ашигтай байхаар тогтоосон. 2001 оны 8-р сар: зэсийн үнийн зөвлөлдөх хороог байгуулсан. 2002 оны 7-8-р сар: ДНБ тооцох аргыг хянан үзэж, ДНБ –ий зөвлөлдөх хороог байгуулсан. 2005 оны 12-р сар: Э/З-ийн шинэ мөчлөгийн зохицуулалтыг: Moлибдений үнэ дээр Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

12. Чилийн төсвийн бодлогын хүрээ: суурь шийдэл 2007 оны 5-р сар: тэнцвэржүүлсэн төсвийн бодлогоор 2008 оны тэнцвэржүүлсэн төсөв ДНБ-ний 0.5 хувьтай тэнцэх ашигтай байхаар зарласан. 2008 оны 8-р сар: санхүүжилтийн орлогын мөчлөгийн шинэ зохицуулалттай уялдуулаад санхүүгийн хөрөнгийн өгөөжөөс орох орлогыг төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогод тооцох болсон. 2009 оны 1-р сар: эдийн засагт төсвийн дэмжлэг үзүлэх шинэ нөхцөл байдлын улмаас 2009 онд төсвийн тэнцлийг ДНБ-ний 0 хувьтай тэнцэх үзүүлэлттэй байхаар төлөвөлөсөн. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

13. Тэнцвэржүүлсэн орлогоор тооцсон төсвийн тэнцэл Төсвийн зарлагын хэмжээг тухайн үеийн орлогоор бус, тэнцвэржүүлсэн орлогод суурилж тооцох болсон. Төсвийн тусгай шаардлага буюу зохицуулалт нь: Гэнэтийн ашгийн татварын орлогыг зарцуулахгүй хуримтлуулах Санхүүгийн хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг дунд хугацаагаар тооцож, эдийн засгийн өсөлт, зэс, модлибдений үнэ буурсан үед гарах алдагдлыг санхүүжүүлэх Гэхдээ тэнцвэржүүлсэн орлогоор тоцсон төсвийн тэнцэл нь гүйцэтгэлээр төсөвлөснөөс их, эсхүл доогуур үзүүлэлттэй байж болах юм. (энэ нь эдийн засгийн мөчлөгийн эерэг ба сөрөг хэлбэлзлээс хамаарна). Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

14. Төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцлийн төлөвлөгөөт ба бодит ашгийнбайдал 7400 U$S/ton 2200 U$S/ton Гүйцэт-гэл Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

15. Maкро эдийн засгийн төсөөлөл-2010 онд: бодит байдлын төсөөлөл болон тэнцвэржүүлж тооцсон үзүүлэлтээр (урт хугацаанд) Гол хүчин зүйл төлөвлөгөө Урт хугацаанд ДНБ (жилийн) : 5,0% 4,2% Зэсийн үнэ: US$, 1 паунд зэс тутамд : 2.66 2.13 US$ 1 тонн тутамд : 5860 4690 Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

16. Тэнцвэржүүлсэн орлогод суурилсан төсвийн тэнцлийн бодлогын давуу тал Мөчлөг сөрсөн бодлого: төсвийн зарлагыг автоматаар зохицуулж, эдийн засгийн мөчлөгийн сөрөг нөлөөний үед төсвийн зарлагын өмнөх түвшинг хадгалж санхүүжүүлэх, төсвийн алдагдлыг хаах. Мөчлөгийн эерэг тохиолдолд хуримтлал нэмэгдүүлэх. Экспортлогийг дэмжих, өрсөлдөөнийг хөхүүлэн дэмжих. Чилийн компаниудыг гадаад зах зээлд гарахад таатай орчин бүрдүүлж, олон улсын зах зээлд өрийн бичиг, бонд гаргагчдын орон хоорондын үнэт цаасны хүүгийн зөрүүг багасгахад төсвийн найдвартай байдлаар дэмжих. Эдийн засгийн мөчлөгийн сөрөг хандлагын нөхцөлд сангийн орлогын урсгалыг хэвийн байлгаж, санхүүжилтийн хараат бус байдлыг баталгаажуулах. Нийгмийн чиглэлтэй урт хугацаат хөтөлбөрийн төлөвлөлтийг санхүүжилтээр баталгаажуулах, сангийн тогтвортой байдлыг хангах төрийн бодлого явуулах. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

17. Тэнцвжржүүлсэн төсвийн бодлогын давуу тал: макро эдийн засгийн тогтворгүй байдлыг бууруулах Чилийн сангийн яамны мэдээллийн эх сурвалжаас Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

18. Чили улс эдийн засгийн аюулгүй, зэс, молибдений төрлөөс хараат орон гэдгийг гадаадын хөрөнгө оруулагчид сайн мэднэ. Эрсдэл хүлээх түвшний хандлага (CDS ,5Y)( ) Эх сурвалж: Блүмбээргийн мэдээллээс Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

19. Чили нь гадаадын хөрөнгө оруулалт ихээр хүлээн авагч орны нэг мөнГХО оролтын урсгал (Эх сурвалж: ОУВС-ийн статистик мэдээ)(2008, ДНБ-нд эзлэх хувь) Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

20. Сүүлийн 20 жилд ДНБ-ний өндөр өсөлт хадгалагдаж ирэв. Эх сурвалж: дэлохийн банкны статистикаас Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

21. Төсвийн бодлого (ДНБ-нд эзлэх улсын нийт өрийн хувь) SOURCE: Budget Office Чилийн засгийн газар гадаадад цэвэр зээлдүүлэгч. Сайн цагт хуримтлуулж хүндрэлтэй цагт зарцуулалт хийдэг. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

22. Валютын ханш, түүний хэлбэлзэл (Валютын сүлжээ ханшаар) Эх сурвалж: Чилийн төв банкны статистик мэдээллээс Валютын хөвөгч ханш хэрэглэж төсвийн нөөцийг удирдах хариуцлагын тогтолцоотой бөгөөд энэ нь өрсөлдөөнийг дэмждэг.competitiveness.Валютын уян хатан хөвөгч ханш хэрэглэж Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

23. 3 Чилийн эх орны баялгийн сангууд

24. Төсвийн хариуцлагын тухай хууль ( N°20128, 2006 оны 8-р сард батлагдсан) Тэнцвэржүүлсэн аргаар төсвийн тэнцэл тодорхойлох боддлого явуулахыг хууьлчилсан Төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогоос давсан хэсгийг хуримтлуулах Эх орны баялгийн сангууд байгуулж, уг хуримтлалын удирдлагыг хэрэгжүүлэх ээр шийдвэрлэсэн Төв банкийг хөрөнгөжүүлэх, дахин хөрөнгөжүүлэх асуудлыг хуульчилсан Засгийн газрын болзошгүй өглөг, өр төлбөрийн судалгаа, мэдээллийг шаардана. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

25. Төсвийн гэнэтийн орлогыг хуримтлуулна. Тэтгэврийн нөөцийн санд (ТНС) • ДНБ-ний 0.2% -иар тооцож (min) • ДНБ-ний 0.5% -иар тооцож (max) Т Төв банкийг хөрөнгөжүүлэхэд(ТБХ) Д ДНБ-ний 0.5%-иар жил бүр тооцож , 5 жилд Төсвийн ашиг Эдийн засаг, нийгмийн тогтворжуулалтын сан (ЭЗНТС) Төсвийн ашиг, илүүдэл орлого – ТНС-ТБХ Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

26. Төсвийн орлого хуримтлуулалтын дүрэм ( ДНБ-нд эзлэх хувиар) ... ... ... Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

27. ЭЗНТС –ийн хөрөнгийн хөдөлгөөн Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

28. ТНС-ийн хөрөнгийн хөдөлгөөн Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

29. Үндсэн зорилго • Эдийн засгийн мөчлөгийн өөрчлөлтөөс болж зэсийн үнэ өөрчлдөгдөх үед төсвийн зарлага(ялангуяа нийгмийн зориулалттай) зарлагын хэлбэлзлийг бууруулж, төсвийн орлогын гүйцэтгэлд нөлөөлөх хувьсагчийн нөлөөнд төсвийн автуулахгүй байх. • Экспортын салбарын өрсөлдөөнийг дэмжих. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

30. Чилийн эх орны баялгийн сангууд Эдийн засаг, нийгмийн тогтворжуулалтын сан (2007) • Төсвийн алдагплыг санхүүжүүлэх, улсын өрийг урьдчилан барагдуулахад Тэтгэврийн нөөцийн сан (2006) 2. Доогуур тэтгэврийн хүмүүст тэтгэврийн суурь доод хэмжээгээр тэтгэвэр олгохболон түүнээс доогуур тэтгэвэр авагчдад тэтгэврийн зөрүүг нь нөхөхөд зориулсан сан бүрдүүлэх. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

31. 4 Эх орны баялгийн сангуудын засаглалын бүтэц, тогтолцоо ба хөрөнгө оруулалтын бодлого

32. Санхүүгийн нөөцийн удирдлагын тогтолцоо Санхүүгийн Х/О-ын бодлого тодорхойлох Сангийн яам Санхүүгийн нөөцийн удирдлагын хороо Х/О-ын журөм Төв банк Гүйцэтгэгч Гадаад менежер /Custodian Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

33. Хөрөнгийн байршил: бүх хуримтлалыг гадаад зах зээлд байршуулж эрсдэл багатай хэрэгслээр илэрхийлж удирддаг. Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

34. 5 Дүгнэлт

35. Төсвийн тогтворжуулалтыг цэвэр хуулиар зохицуулах нь зохистой. Бүх хуримтлал бол Чили хүн бүрийн өмчлөлийн эд баялаг мөн. Учир нь энэхүү хуримтлал бол эдийн засгийг тогтворжуулах, цаашид хөрөнгө оруулалт хийх, төсвийн зарлага санхүүжлтийн тогтвортой байдлыг баталгаажуулах гол хэрэгсэл болж байгаа. ЭЗНТ сан нь эдийн засгийн мөчлдөгийн сөрөг нөлөө, хямралын үед түүнийг сөрж төсвийн хуримтлалаар ажил эрхлэлт, хувийн сектор, хөрнгө оруулалт, нийгмийн хөтөлбөрийн санхүүжилт жигд тогтвортой явагдах макро эдийн засгийн тогтворжидлтийг хадгалах нэн чухал хүчин зүйл мөн гэдэг нь 2009 оны төлөв байдал батлан харуулжээ. Дүгнэлт Төсвийн тогтворжуулалт ба баялгийн сан: Чилийн туршлага

36. Төсвийн тогтворжуулалт: Чилийн туршлага Эрик Паррадо Чилийн сангийн сайдын зөвлөх бөгөөд Олон улсын санхүүгийн харилцааны зохицуулагч