1 / 54

Spirometrik ölçüm; kabul edilebilirlik, tekrar edilebilirlik, sonlandırma kriterleri,

Spirometrik ölçüm; kabul edilebilirlik, tekrar edilebilirlik, sonlandırma kriterleri, derin inspirasyonun önemi, ölçüm nasıl yapılmalı ve neler ölçülür? Yrd. Doç. Dr. Funda Coşkun Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Tüberküloz Anabilim Dalı. 11 Nisan 2012

buck
Télécharger la présentation

Spirometrik ölçüm; kabul edilebilirlik, tekrar edilebilirlik, sonlandırma kriterleri,

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Spirometrik ölçüm; kabul edilebilirlik, tekrar edilebilirlik, sonlandırma kriterleri, derin inspirasyonun önemi, ölçüm nasıl yapılmalı ve neler ölçülür? Yrd. Doç. Dr. Funda Coşkun Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Tüberküloz Anabilim Dalı 11 Nisan 2012 Toraks Kongresi

  2. Sunum Akışı • Spirometrik ölçüm nasıl yapılır? • Kabul edilebilirlik, • Tekrar edilebilirlik, • Sonlandırma kriterleri, • Neler ölçülür?

  3. Solunum Fonksiyonlarını Değerlendirmede Kullanılan Testler • 1. Volum ve akım ölçümleri • a. Basit spirometre, • b. Akım-volum halkası • c. Pletismograf • 2. Basınçlar • a. Ağız içi basınç ölçüm cihazları • b. Pletismograf • 3. Direnç (basınç ve eşzamanlı akım) • a. Pletismograf • b. Diğer teknikler • 4. Komplians (basınç ve eşzamanlı volum) • a. Pletismograf • 5. Difuzyon ölçümü • 6. Arter kan gazı ölçümü • 7. Kardiyopulmoner egzersiz testleri • a. Bisiklet • b. Yürüme bandı

  4. Akciğer Hacim ve Kapasiteleri Spirometri ? • Akciğer ventilasyonunun incelenmesinde akciğerlere giren ve çıkan hava miktarlarının kaydedilmesidir. Spirometre ? • Spirometri işlemini yapan cihazlar. Spirogram ? • Spirometre ile elde edilen akciğer hacim ve değişikliklerini gösteren diyagram.

  5. Endikasyonları TANI: • Semptom,FM veya laboratuvar bulgularının değerlendirilmesi • Hastalığın akciğer fonksiyonlarına etkisinin değerlendirilmesi • Akciğer hastalığı riski bulunan bireylerin saptanması • Preoperatif riskin belirlenmesi • Prognozun değerlendirilmesi • Egzersiz programı öncesi sağlık durumunun belirlenmesi İZLEM: • Tedavinin etkilerinin ve hastalık seyrinin izlenmesi • Akciğere toksik ajanlara maruziyetin değerlendirilmesi • İlaçların akciğere yan etkilerinin izlenmesi MALULİYET DEĞERLENDİRMESİ: • Rehabilitasyon programı için hastaların değerlendirilmesi • Sigorta ve tazminat değerlendirmeleri • Kanuni nedenlerle hastaların değerlendirilmesi TOPLUM SAĞLIĞI: • Epidemiyolojik çalışmalar • Referans değerlerinin oluşturulması • Klinik araştırmalar

  6. Kılavuzlar • 1979- ATSSnowbird Workshop on Standardization of spirometry • 1983- ECSC Standardized Lung Function Testing • 1987-ATS Standardization of Spirometry . Update. • 1993- ERS (ECSC) Lung Volumes and Forced Ventilatory Flows: Report of Working Party, Standardization of Lung Function Tests • 1995- ATS Standardization of Spirometry • 2005-ATS/ERS Task Force: Standardisation of Lung Function Testing

  7. Test Öncesi • 1 saat öncesinde sigara içmemeli • 4 saat öncesinde alkol almamalı • 30 dk.önce ağır egzersizden kaçınmalı • Sıkı giysiler giymemeli • 2 saat öncesine dek ağır yemek yememeli • Bronkodilatör ilaçlar ! • 5-10 dak. dinlendirilmeli • Testler anlatılmalı

  8. Test Sırasında • Oturarak ya da ayakta pozisyon • Dik oturmalı • Burun mandalı • Kollu sandalye • Tekerlekli sandalye? • Obezite? • Takma diş?

  9. Testin Suboptimal Olabileceği Durumlar • Herhangi bir nedene bağlı karın ya da göğüs ağrısı • Ağızlığa bağlı tetiklenen ağız/ yüz ağrısı • Stres inkontinans • Demans ya da konfüzyon

  10. Beklenen Değerler • Yaş (yıl) • Boy • Irk Boy = kol arası mesafe/1.06

  11. Spirometri – Olası Yan Etkiler Hafif baş dönmesi Baş ağrısı Yüzde kızarma Baygınlık: venöz dönüşün azalmasına ve vazovagal reflekse bağlı Geçici idrar inkontinansı Yakın zamanda kalp krizi ya da inme geçiren kişilere spirometre yapılmamalıdır.

  12. Spirometre – Kalite Kontrolü Tutarsız ölçümlerin en sık görülen nedeni hastanın iyi uyum sağlayamamasıdır. Yetersiz inspirasyon Yetersiz ekspirasyon eforu Zorlu ekspirasyonda gecikme Kısa ekspirasyon süresi Ağızlığın kenarından hava kaçması Kişiler işlem boyunca yakından takip edilmeli ve desteklenmelidir.

  13. Spirometre – Sık karşılaşılan Sorunlar Yetersiz veya tam olmayan üfleme Ekspirasyon boyunca üfleme eforunun eksikliği Maksimal efora yavaş başlama Dudakların ağızlık etrafında sıkıca kapatılmaması Üfleme sırasında öksürme Üfleme sırasında ekstra nefes alma Dil veya dişlerle ağızlığı kapatılması ya da glottisin kapatılması Uygun olmayan oturuş (Öne doğru eğilme)

  14. EKİPMAN PERFORMANS KRİTERLERİ ATS 1994 ATS/ERS 2005 EKİPMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ KALİTE KONTROLU TEST MANEVRALARI ÖLÇÜM İŞLEMLERİ KABUL EDİLEBİLİRLİK TEKRARLANABİLİRLİK REFERANS DEĞERLERİ/YORUMLAMA KLİNİK DEĞERLENDİRME TEKNİSYENE GERİ BİLDİRİM KALİTE DEĞERLENDİRMESİ

  15. FVC MANEVRASI YAPTIR HAYIR Kabul edilebilir ATS 1994 ATS/ERS 2005 EVET HAYIR Kabul edilebilir manevra  3 EVET HAYIR Tekrarlanabilir En iyi test eğrisinden(En yüksek FVC+FEV1) ile diğer parametreleri belirle En yüksek FVC ve FEV1’i sapta EVET KAYDET VE YORUMLA

  16. Kabul Edilebilirlik • Spirogramda artefakt bulunmamalıdır: • öksürmemeli • erken bitirilmemeli • efor değişkenliği olmamalı • ağızlıktan kaçak olmamalı veya kapatılmamalı • Test başlangıcı iyi olmalı: • ekstrapolasyon volümü FVC’nin % 5’i veya 0.15 lt’den az, • tepe akıma ulaşma süresi 120 msn’den kısa olmalı

  17. Kabul Edilebilirlik • Yeterli ekshalasyon yapılmalı: • ekshalasyon süresi 6 sn olmalı, • volum-zaman eğrisinde plato çizilmeli, • ekshalasyon sonunda 1 sn volum değişikliği olmamalı • yaşlı veya obstrüksiyonu olanlarda 15 sn’ye uzatılabilir

  18. Glottis kapanması Öksürük Değişken efor Erken sonlandırma Kaçak

  19. Tekrarlanabilirlik • 3 kabul edilebilir spirogramda: • En yüksek iki FVC arasındaki fark < 0.15 lt • En yüksek iki FEV1 arasındaki fark <0.15 lt • Bu kriterler yoksa: • Yeni testlerde uygunluk saptanana • Toplam 8 test yapılana • Testleri sürdüremeyene kadar En iyi üç test kayda alınır.

  20. Tekrarlanabilirlik

  21. Tekrarlanabilirlik

  22. İyi Performans Göstergeleri • Yeterli efor • Y ekseni boyunca hızla yükselme • Belirgin zirve • X eksenine ani düşüş yok • 0 noktasına ulaşım • Tekrar edilebilir

  23. İnspirasyonda Yetersiz Efor

  24. Total Akciğer Kapasitesinden Başlamamış

  25. Solunum Fonksiyonlarında Ölçülen Parametreler • Statik Akciğer Volumleri • Dinamik Akciğer Volumleri ve Akımlar

  26. Statik Akciğer Volumleri • Soluk volumu, tidal volum (VT) • Vital kapasite (VC) • İnspiratuar rezerv volum (IRV) • Ekspiratuar rezerv volum (ERV) • İnspiratuar kapasite (IC) • Reziduel volum (RV) • Total akciğer kapasitesi (TLC)

  27. Statik Akciğer Volumleri

  28. Vital Kapasite (VC) • İnspirasyon yedek hacmi, soluk hacmi ve ekspirasyon yedek hacimlerinin toplamına eşittir. • Akciğerlere girip çıkan maksimum hava miktarının göstergesidir. • Değeri 3100+500+1200=4800 ml

  29. Vital Kapasite 1. İnspiratuar vital kapasite (IVC): Derin ekspirasyondan sonra derin inspirasyon ile alınan hava volümü ölçülür. 2. Ekspiratuar vital kapasite (EVC): Derin inspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan volüm ölçülür. 3. İki aşamalı vital kapasite: Vital kapasite inspiratuar kapasite (IC) ve ekspiratuar rezerv volüm (ERV)’ün toplamı olarak iki aşamada belirlenir.

  30. Vital Kapasite

  31. Vital Kapasiteyi Etkileyen Faktörler Cinsiyet farklılıkları • Kadın: 50- 60 ml/kg • Erkek: 70 ml/kg 25 yaşından sonra yaş ilerledikçe • Vital kapasite azalır (200 - 250 ml /her 10 yaş için)

  32. Total Akciğer Kapasitesi (TLC) • Akciğerlerin mümkün olan en büyük inspirasyon hareketi sonrasında akciğerlerde bulunan maksimum hava miktarıdır. • Vital kapasiteye artık volümün ilavesiyle bulunur. • Değeri 4600+1200=5800 ml dir. • TLC inspiratuar kas gücü ve respiratuar sistemin elastik recoil güçleri arasındaki statik denge ile belirlenir. • TLC düzeyinde elastik recoil gücünün büyük kısmı akciğere aittir.

  33. İnspiratuvar Yedek Volüm (IRV) • Sakin solunum sırasında inspirasyon tamamlandıktan sonra derin inspirasyonla alınan hava volümüdür.

  34. Ekspiratuvar Yedek Volüm (ERV) • Sakin solunum sırasında ekspirasyon tamamlandıktan sonra derin ekspirasyonla çıkarılan hava volümüdür.

  35. Reziduel Volum (RV) • Maksimum bir ekspirasyondan sonra akciğerlerde kalan hava volümüdür.

  36. İnspiratuvar Kapasite (IC) • Sakin solunum sırasında ekspiryum tamamlandıktan sonra maksimum inspirasyonla alınan hava hacmidir. • VT ile IRV’ün toplamından oluşur.

  37. Fonksiyonel Rezidüel Kapasite (FRC) • Normal bir ekspirasyonun sonunda akciğerlerde bulunan hava volümüdür (RV + ERV) • FRC= ekspiryum sonu akciğer volümüne (EELV)

  38. Cinsiyet Farkı • Tüm akciğer hacim ve kapasiteleri, kadınlarda erkeklere oranla % 20-25 daha düşüktür.

  39. Hacim ve Kapasitelerde Cinsiyet Farklılıkları

  40. Dinamik Akciğer Volumleri ve Akımlar • Zorlu ekspiratuvar vital kapasite (FEVC,FVC) • Zorlu inspiratuar vital kapasite (FIVC) • Zorlu ekspiratuvar volüm (FEVT) • İlk saniyedeki zorlu ekspirasyon volümü [Forced Expiratory Volume in first second (FEV1)] • FEV1 /FVC (Tiffeneau indeksi) • Maksimum ekspirasyon ortası akım değeri [FEF 25-75] • Maksimal istemli ventilasyon (MVV)

  41. Volüm-Zaman Eğrisi FVC 5 FEV1 4 3 Volüm, Litre 2 1 1 2 3 4 5 6 Zaman, saniye

  42. Volum-Zaman Eğrisi

  43. Akım Volüm Halkası Maksimal ekspiratuar akım (PEF) Ekspiratuar akım hızı, L/sn FVC RV TLC İnspiratuar akım hızı, L/sn Volüm (L)

  44. Zorlu Vital Kapasite (FVC) • TLC’e kadar yapılan inspirasyonu takiben, zorlu, hızlı ve derin bir ekspiryumla AC’lerden çıkarılan hava hacmidir. • Sağlıklı kişilerde VC’den en fazla 200 ml daha azdır. • Obstruktif Akciğer hastalarında (KOAH) FVC ile VC arasındaki fark artar. • Sağlıklı kişilerde FVC süresi 4-6 sn. • KOAH’lı hastalarda 20 sn’ye kadar uzayabilir. • Bu nedenle FVC ölçümü en az 15 sn olmalıdır.

  45. Zorlu Ekspiratuvar Volüm (FEVT) • FVC manevrasının başlangıcından itibaren belirli sürede çıkarılan gaz hacmidir. • En sık birinci saniyedeki FEV1 kullanılmaktadır • Aslındaki akım parametresi olmakla birlikte hacim olarak bildirilir. • FEV1 /FVC (Tiffeneau indeksi) daima hesaplanmalıdır. • Bu oran sağlıklı gençlerde %80’in üzerindedir. • Yaşlılıkda bu değer %65-75 olur.

  46. Zorlu Vital Kapasitesi ve Zorlu Ekspirasyon Hacmi • Akciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılan testlerden birisidir. • Zamana karşı akciğerlerden çıkartılan hava miktarını tanımlamak için kullanılır. • Bunun için ekspirasyonun birinci saniyesinde çıkartılan hava miktarını ölçülür ve buna FEV1 denir. • FEV1 in zorlu vital kapasiteye (FEV1 /FVC) oranı yaklaşık % 80 kadardır. • Solunum yolunda herhangi bir obstruksiyon olduğunda bu değer düşer.

  47. FEF%25-75 • Maksimal ekspirasyon ortası akım hızı (MMFR, FEF%25-75) zorlu ekspirasyon ile volümlerin % 25 ila %75’inin atıldığı perioddaki akım hızıdır. Orta ve küçük havayollarından gelen akımı yansıtır. • Obstrüktif hastalıkların erken dönemlerinde bu parametre azalır.

  48. FEF%75-85 • FEF%75-85 volümlerin %75-85’inin atıldığı geç dönemdeki ortalama akım hızını yansıtır ancak diğer parametrelere ek bilgi sağlamadığından sık kullanılmamaktadır.

More Related