‘Sağlıklı Kadın Sağlıklı Gelecektir’

1. ‘Sağlıklı Kadın Sağlıklı Gelecektir’ 5 Mart 2013 KOÜ Tıp Fakültesi Umuttepe Kampüsü

2. Kadın ve Sigara ProfDr Füsun Yıldız Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD 5 Mart 2013 ‘Sağlıklı Kadın Sağlıklı Gelecektir’ Paneli KOÜ Tıp Fakültesi Umuttepe Kampüsü

3. HALK SAĞLIĞI YAKLAŞIMINDA • En çok görülen En çok öldüren En çok sakat bırakan En çok işgücü kaybına neden olan durumlar… ‘SORUN’

4. Sigara Kullanımı Bütün toplumlarda -Her cinsiyet -Her yaş grubu -Her sosyoekonomik düzeydeki insan için -Öldürücüdür, sakat bırakır, iş gücü kaybına neden olur “ÖNEMLİ HALK SAĞLIĞI SORUNU”

5. DünyadaTütünÜrünleri.. • Sigara • Nargile • Pipo • Puro • Bidi • Snuf • Snus • Guthka • Sarma tütün • Tütünçiğneme • …. 1. http://www.who.int/topics/tobacco/facts/en/index.html. Erişim tarihi: 14 Ekim 2008. 2. World Health Report 2008, Primary Health CarNow More Than Ever. WHO publications, 2008. 3. Tobacco: Deadly in any Form of Disguise.WHO, 2006. http://www.who.int/tobacco/communications/events/wntd/2006/Tfi_Rapport.pdf. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.

6. DÜNYADA.. • Tütün kullanımına bağlı her 6 saniyede bir kişi; on yetişkinden birisiölmektedir (yılda 5,4 milyon) • Yirminci yüzyılda 100 milyon kişi tütüne bağlı yaşamını kaybetmiştir. • Bu eğilim sürdüğü takdirde tütüne bağlı yaşamını kaybedenlerin sayısı 21. yüzyılda bir milyarı bulması beklenmektedir. 1. http://www.who.int/topics/tobacco/facts/en/index.html. Erişim tarihi: 14 Ekim 2008. 2. World Health Report 2008, PrimaryHealth Care. NowMoreThan Ever. WHO publications, 2008.

7. DÜNYADA TÜTÜN KULLANIMI SIKLIĞINI VE SEYRİNİ BİLMEK ÖNEM TAŞIR !!

8. DÜNYADA Dünyada sigara içen 1 milyar kişinin %20’sini kadınlar oluşturuyor. Corraoet al, 2000. Gender, Health and Tobacco. http://www.who.int/gender/documents/Gender_Tobacco_2.pdf. Erişimtarihi: 9 Aralık 2008.

10. DÜNYADA..Tütüne bağlı kümülatif ölümler (2005-2030) Dünya Gelişmekte olan ülkeler Gelişmiş ülkeler 1. MPOWER, pp. 17. http://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.

11. DÜNYADA.. -Yaklaşık250 milyonkadın“hergündüzenli olarak”sigaraiçmektedir. Gelişmişülkelerde %22 Gelişmekteolanülkelerde %9 -Asyadakadınlararasındatütünçiğneme yaygındır. -Tütünkullanımınabağlıerkenölümlerin yaklaşık 1 milyonukadınlararasındadır. 1. Female Smoking. http://www.who.int/tobacco/en/atlas6.pdf. Erişimtarihi: 9 Aralık 2008. 2. Gender, Health and Tobacco. http://www.who.int/gender/documents/Gender_Tobacco_2.pdf. Erişimtarihi: 9 Aralık 2008.

12. Ülkelerin Gelişmişlik Düzeyine Göre Sigara İçme Sıklıkları (2000) 1. Bilir N. Sigara Kullanımının Kadın Sağlığına Etkileri ve Kontrolü, 2003.

13. TÜRKİYE... • 17 (20) Milyonkişisigaraiçmektedir. • 100 000 kişiölmektedir. • Dünyada tütün kullanıcılarının 2/3’ünün yaşadığı ilk 10 ülke arasında yer almaktadır 1.Salgını Durdurmak (CurbingtheEpidemics) Dünya BankasıYönetimler ve Tütün Ekonomisi, Dünya Bankası Yayınları, Çeviri Yayın (Çeviri yapan: Taş Ş.), Ofset Baskı, İstanbul, 2001. 2.TheEuropeanTobacco Control Report, 2007. 3. MPOWER, pp. 19. http://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.

14. DSÖ VERİLERİ İLE TÜRKİYE 1. MPOWER, pp. 158. http://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.

15. TÜRKİYE’DE..Rol modelleri arasında sigara içme sıklığı yüksek ! TÜRKİYE’DE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ SİGARA İÇME DURUMLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER SAĞLIK BAKANLIĞI, 2007 (SB-CDC-DSÖ-HASUDER) Basılmamış rapor, 2008

16. TÜRKİYE... • PİAR tarafından Türkiye genelinde 1988 yılında yapılmış olan çalışmada erkeklerin %62,0’ı, kadınların %24,0’ı sigara içmektedir. • Emri ve arkadaşlarının 2002 yılında yapmış oldukları çalışmada erkeklerin %50,9’u; kadınların ise %25,5’i sigara içmektedirler. • 2003 yılında yapılmış olan Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması sonuçlarına göre ise 15-49 yaş evli kadınlar arasında sigara içme sıklığı %27,6’dır. Eğitimi olmayan kadınlar arasında sıklık %18,4 iken bu sayı lise ve üzeri grupta %43,9’dur. 1. Bilir N, Doğan BG, Yıldız AN. Smoking Behavior and Attitudes-Ankara, Turkey. Hacettepe Public Health Foundation and International Development Research Center. Ankara, 1997. 2. Emri S, Başoğlu A, Turnagöl H, Bacanlı S, Tuncer M. Epidemiology of Smoking Among Turkish Adults: A National Household Survey, 2002. T he Second International Symposium on Medical Geology, Nutrition, and Cancer. Abstract Book, March 31-April 03, 2003: 33-36. 3. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2003, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, Ekim 2004.

17. Her yıl, 5 milyondan fazla kişi, sigara nedeniyle ölmekte ve 1,5 milyonunu kadınlar oluşturmakta • Önlem alınmazsa 2030 da 8 milyon kişi ölecek ve bunun 2,5 milyonunu kadınlar oluşturacak • Bu kadınların ¾ ü düşük ve orta gelirli ülkelerde olacak • 600.000 ölüm pasif içicilerde (% 64 ü kadın)

18. Şu anda sigara içenlerin yaklaşık yarısı sigara ile ilişkili hastalıklar nedeniyle beklenenden daha erken ölecektir • Bu yüzden endüstri yeni kullanıcı arayışı içindedir • Ve yeni kullanıcılar olarak kadın ve genç kızları hedeflemektedir • Genç kızlar arasında sigara kullanımı giderek artmaktadır • 151 ülke verilerinde; kızlarda sigara içme oranı % 7, erkeklerde % 12 olup bazı ülkelerde eşitlenmektedir

20. ‘’Kadınlar erkekler gibi sigara içtiklerinde erkekler gibi ölecekler”.. “when women smoke like men, they will die like men"  Elanor Wilson...

21. Dünyada kadınlar ve genç kızların sigara ve diğer tütün ürünlerini tüketimlerinin artması , kadınlara özel tütün kontrol stratejilerinin gerekliliğini ortaya koymuştur

22. Women and Tobacco is a major health and society problem "Protecting and promoting the health of women is crucial to health and development – not only for the citizens of today but also for those of future generations". “Kadın sağlığını korumak ve geliştirmek sadece bugünündeğil gelecek nesillerin sorumluluğu olmalıdır. Margaret Chan WHO Director-General WHO report on Women and Health, 2009

23. TütünEndüstrisininKadınlaraYaklaşımTarihçesi • Uzun yıllar önce sigara satışlarında kadın ve genç kızların yeni tüketici kaynağı olarak önemi endüstri tarafından anlaşılmıştır • Kadın ve genç kızların sigara içme davranışlarının daha iyi anlaşılabilmesi ve reklamların nasıl yapılması gerektiği, ürünlerinin nasıl hedef gösterilebileceği konusunda yaygın pazarlama araştırmaları yürütmeye başlamıştır

24. Tütün endüstrisi , yıllar boyu kadın ve genç kızları etkilemek ve onlara ulaşabilmek için saldırgan ve bilinçli pazarlama yöntemlerini geliştirmiştir • Kadınların kendilerini nasıl görmek istedikleri, sosyal baskılar, etkilenmeler, hoşlandıkları durumlar bu araştırmaların temelini oluşturmaktadır

25. Amerikan Tobacco Company başkanı (Mr Hill) 1928 yılındakadınlarınsigaraendüstrisiiçinbüyükbirpotansiyelolduğunu ‘ It will be like opening a new gold mine in our front yard!” cümlesiyleifadeetmiş • Vekadınlaradumansatışınahızlabaşlanmıştır

26. MrHill’s goldmine! But women’s .......

27. Sloganlar değişse bile, Kadınlara yönelik reklamlar 1920’lerden beri yapılmaktadır • 1927 lerde kadın magazin dergilerinde sigara içen kadınlar görüntülendi • Sosyal olarak sigara içen kadın 2.dünya savaşına kadar kabul görmedi • Tütün Endüstrisi, direk olarak, moda, güzellik, özgürlük, çekicilik ve gelişmişlik temalarıyla reklam yapmaya başladılar • İş yerinde, orduda kadınların başarısı ile özdeş reklamlar yer aldı

28. “Birazını da bana doğru üfle.”Chesterfield reklamı, ABD, 1926Kaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

29. “Her kadının sinirleri hakkında bilmesi gerekenler”Camel reklamı, ABD, 1947Kaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

30. “Nazik doğmuş”Camel reklamı, ABD, 1956Kaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

31. “Babanıza babalar gününde bir karton verin”Camel reklamı, ABD, 1948Kaynak: vintageandstuff.com “İyi ki doğdun baba. Senin ABC’ni biliyoruz biz.”Chesterfield reklamı, ABD, tarihsizKaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

32. Direk Kadına özel sigara 1968 yılında “Virginia Slims’ Philip Morris tarafından tanıtıldı. • Başarı, güç, özgürlük, şık ve seksi olmanın sembolü olarak reklamları yapıldı

33. “Virginia Slims’i özel olarak kadınlar için yaptık, çünkü kadınlar narin ve güzel ve tatlı ve genellikle erkeklerden farklıdırlar.”Virginia Slims reklamı, ABD, 1969 “Uzun bir yoldan geldin bebeğim” kampanyasındanKaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

34. 1970’li yıllarda kadınlar sigarayı zararlı ürün olarak keşfetti • 1970 lerde“lowtar”, “light“, ”softer” , “safer”ürünler geçildi • Kadınların %63 ü, Erkeklerin % 46 sılight, ultralightsigaraya geçti

35. “Bahar gibi yumuşak”Marlbororeklamı, ABD, tarihsizKaynak: tobacco.org, Pollay reklamları “Bahar gibi yumuşak”Marlbororeklamı, ABD, 1935Kaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

36. Benson& HedgesDeluxe Ultra Lightsreklamı, ABD, 1984 Kaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

37. “Başarının tadı” Vantage Ultra Lightsreklamı, ABD, 1984 Kaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

38. “Hanımefendi zevk sahibi.” Eve reklamı, ABD, 1971 Kaynak: tobacco.org, Pollay reklamları

39. 1990 larda reklamlar, “It's a WomanThing”(kadın meselesi) reklamına dönüştü. • 1990 lı yıllarda, kadın ve genç kızlar arasında sigara içme oranı dramatik bir şekilde artış göstermeye başladı

40. R.J. Reynolds • "Youngeradultfemalesmokerswillcontinuetogainimportanceamong [youngadult] smokersduetotheirstrongerincidence trend versus [youngadult] malesmokers."

41. KADINLAR NEDEN DAHA ÇOK RİSK ALTINDA?

42. Tütünkontrolündecinsiyetnedensorunoluşturur? • Cinsiyet (Vücütölçüleri, metabolizmavehormonlargibibiyolojikfaktörler); - Vücuttanikotineverilenyanıtı- Sigarayabağlıoluşanhasarları • Bağımlılığı • BırakmaPaternlerini • NRT’yebağlıyanıtlarıetkiler Torchalla, I., Okoli, C.T.C., Hemsing, N., & Greaves, L. (2011). Gender Differences in Smoking Behaviour and Cessation. The Journal of Smoking Cessation, 6(1), 9-16.

43. SigaraiçenkadınlarınbağımlılıklarıvebağımlılığabakışlarıfarklıdırSigaraiçenkadınlarınbağımlılıklarıvebağımlılığabakışlarıfarklıdır • Sağlıklailgiliendişelererkeklerinsigarayıbırakmasındadahaetkiliilekozmetikkaygılarkadınlardadahaönplandadır • KadınlardaNRT’yayanıtfarklıdır; nikotinmetabolizmasıkadınlarda/kızlardahızlanmıştırözelliklekontrasepsiyonkullananlardavemenapozöncesidöneminde • Kadınlardasigaraiçimindedavranışsalskorlar (rahatlama, sosyaliçicilikgibi), farmakolojikskorlardandahayüksektir, • Kadınlarsigarabırakmadadahabaşarısızdır; relapsdahafazladır, bırakmayainançdahadüşüktür Torchalla I, Okoli CTC, Hemsing N, 2011. Gender differences in smoking behaviour and cessation. The Journal of Smoking, 6(1); 9-16

44. Sigaranınkadınsağlığınaolumsuzetkileri • British Lung Foundation 2005 yılında ; kadınların akciğer kapasitelerinin daha düşük olduğunu ve bunun genetik nedenler ile ilgili olabileceği ileri sürmüştür • Kadınların hava yolları daha dar ve daha duyarlıdır • Bu yüzden de sigara dumanı kadınları erkeklerden daha çok etkiler ve kadınlar daha büyük risk altında olabilirler • Norveç’te yapılan ve sigara içen 2000 kadını kapsayan bir çalışmada, kadınların erkeklerden daha az sigara içmelerine rağmen KOAH yönünden daha çok risk altında olduklarını rapor etmiştir

45. Sigaranınkadınsağlığınaolumsuzetkileri • Menstrual şikayetler (premenstruel gerginlik, düzensiz, ağır ve ağrılı period) • Erken menapoz (1-4 yıl daha erken) • Kısırlık • Sorunlu gebelik (düşük, dış gebelik, preeklampsi, premature doğum, düşük ağırlıklı doğum, ani bebek ölüm vs) • Osteoporoz (kalça kırıkları artar, kemik dansitesinde azalma)

46. Sigara içmeyen kadınlarda yağ birikimi bel çevresinde değil kalçada biriktiği için kalp hastalıkları ve diyabet açısından daha az riske sahip Daha düşük kolesterol seviyesine sahip Diş ve dişetleri, gözler ve cilt daha sağlıklı Daha az idrar inkontinensi görülüyor Daha güçlü ve sağlıklı kemiklere sahip Sigara İçmeyen Kadınlar Neden Daha Sağlıklı?

47. Sigara İçmeyen Kadınlar Neden Daha Sağlıklı? Akciğer,ağız, larinks, pankreas, mesane ve servikskanseri görülme riski daha az Koroner kalp hastalıkları ve felç riskleri daha düşük Menapoz ortalama 2 yıl daha geç İnfertilite ve gebelikte yaşanan sorunlar oldukça az Neonatal ölümler daha az görülüyor

48. Her ne kadar, sigara her iki cinsiyeti etkiliyor olsa da, kadınlarda depresyona yatkınlığı çok fazla arttırması, kadınların sigarayı daha zor bırakıyor olması ve annelik ve doğurganlık fonksiyonlarının etkilenmesi nedeniyle, çok daha büyük önem arz etmektedir

49. Sağlıklı yaşlanan kadınlar

50. Endüstribufarklılıklarayönelikçalışmalaryapmaktavekadınlarayönelikkampanyalarkadıntüketicileri, bağımlılarıarttırmayaçalışmaktadırlar