“ โคโรนาไวรัส... บทเรียนจากตะวันออกไกล ”

1. “โคโรนาไวรัส... บทเรียนจากตะวันออกไกล” แพทย์หญิงวรยา เหลืองอ่อน สำนักโรคติดต่ออุบัติใหม่ กรมควบคุมโรค 14 มี.ค. 2557

2. โรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ 2012 หรือ โรคโคโรน่า 2012(MERS-CoV) ข้อมูล ณ 12 มี.ค.57 WHO รายงานพบผู้ป่วย MERS-CoV ตั้งแต่ ก.ย. 55 ถึงปัจจุบัน จำนวน 189 ราย เสียชีวิต82 ราย(อัตราตาย ร้อยละ 43.38 )

3. เชื้อก่อโรค :- เชื้อไวรัสโคโรน่า สายพันธุ์ใหม่ 2012 หรือชื่อในทางการแพทย์ คือ Middle East respiratory sysdromecoronavirus : MERS-CoV - เป็นเชื้อสายพันธุ์หนึ่งในกลุ่มไวรัสโคโรน่า ค้นพบครั้งแรกเดือนเมษายน 2555 - เป็นเชื้อไวรัสสายพันธุ์ใหม่ที่ไม่เคยพบในคนมาก่อน - อย่างไรก็ตาม โรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า สายพันธุ์ใหม่ 2012 หรือ โรคโคโรน่า 2012 อยู่ในกลุ่มเดียวกันกับโรคซาร์ส แต่เป็นคนละสายพันธุ์กัน อาการของโรค : ไข้ ไอ หายใจลำบาก อาการทางระบบทางเดินหายใจรุนแรงเฉียบพลัน เกือบครึ่งเสียชีวิต แต่บางรายที่ติดเชื้อ อาจไม่แสดงอาการ ระยะฟักตัวของโรค :ยาวนานถึง 14 วัน วิธีการแพร่โรค :- ยังไม่ทราบชัดเจน อาจเป็นได้การทั้งแพร่ผ่านละอองฝอยไอ จาม หรือการสัมผัสเชื้อโดยตรงจากผู้ป่วย หรือสิ่งแวดล้อม หรือการสัมผัสสัตว์ที่ติดเชื้อ - การติดต่อระหว่างคนสู่คนพบในสถานพยาบาลและการสัมผัสใกล้ชิดในครอบครัว เพื่อนร่วมงาน แต่ยังไม่พบการแพร่ติดต่อในชุมชน การรักษา –ยังไม่มียารักษาจำเพาะ และยังไม่มีวัคซีนป้องกัน

4. MERS coronavirus MERS-CoV diagnosis • Specific laboratory tests may include: • Virus isolation in cell culture • Polymerase chain reaction (PCR) assays and  confirmatory real-time RT-PCR assays • Serological testing for antibodies to human coronaviruses http://www.biolytix.ch/unser-analyseangebot/gen-analysen/pcr-assays/ 9

5. MERS coronavirus Collecting sample • Nasopharyngeal swab • Nasopharyngeal suction • Specimens must be immediately placed in 1‐3 ml of viral transport medium (VTM). • Specimens should be kept frozen at or below –70 °C. https://alfa.saddleback.edu/data/suctioning 15

6. SARS: emerging virus of 2002Novel Coronavirus (MERS-CoV): emerging virus of 2012

7. General properties of coronavirus • Morphology • Enveloped • Spherical • Envelope proteins • Spike protein (S) • Membrane protein (M) • Hemaglutinin-Esterase (H-E) • Genome • ssRNA(+) • highly genetic variable http://www.cnb.csic.es/~webcoron/research.html

8. Phylogenetic tree of coronaviruses Chan RW, et al.,Mbio, 2013, 4(2):e00191-13

9. Clinical manifestations http://www.who.int/csr/disease/coronavirus_infections/en/

10. สายพันธุ์ของ MERS-CoVใกล้เคียงกับ สายพันธุ์โคโรนาที่พบในค้างคาว

11. Middle East respiratory syndrome coronavirus in dromedary camels: an outbreak investigation • First camel tests positive for killer MERS coronavirus in Saudi ArabiaNovember 11, 2013 • The camel was owned by a person diagnosed as having MERS and had “tested positive in preliminary laboratory checks”, • Camels from Qatari farm test positive for MERSNovember 28, 2013 • Health officials in Qatar have announced they have found the MERS coronavirus in three camels from a farm where two people also contracted the virus. But scientists have not yet found conclusive evidence that camels are a source of human infections.

12.  Distribution of confirmed cases of MERS-CoV by reporting country, March 2012 – 22 November 2013 (n=160)

13. ความเสี่ยงของประเทศไทยความเสี่ยงของประเทศไทย • พบรายงานจาก 11 ประเทศ ได้แก่ จอร์แดน ซาอุดิอาระเบีย***กาตาร์ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมนี ตูนีเซียอิตาลี โอมานและคูเวต • สำหรับประเทศไทย “ยังไม่พบ” การแพร่ระบาดของโรค • ประเทศไทยยังคงมีความเสี่ยง เนื่องจากจะมีประชาชนชาวไทยเดินทางไปประกอบพิธีอุมเราะห์ และมีนักท่องเที่ยวตลอดจนแรงงานที่เดินทางไปทำงานในประเทศแถบตะวันออกกลาง

14. มาตรการการดำเนินงานของกระทรวงสาธารณสุข • การเฝ้าระวังโรค ดำเนินการจัดระบบการเฝ้าระวังโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า สายพันธุ์ใหม่ 2012 ควบคู่ไปกับโรคไข้หวัดใหญ่ และโรคไข้หวัดนก ทุกระดับ • จัดทีมแพทย์พยาบาล ดูแลสุขภาพผู้เดินทางไปฮัจญ์ทั้งก่อนไป ระหว่างเดินทาง และติดตามเมื่อเดินทางกลับ • ฝึกอบรม มิสเตอร์ฮัจญ์ 54 จังหวัด และฝึกซ้อมแผนเตรียมพร้อมสำหรับการระบาด ทุกภาคส่วน • การรักษาพยาบาลแจ้งเตือนบุคลากรทางการแพทย์และสถานพยาบาลทั้งรัฐ และเอกชน เพื่อเตรียมพร้อมด้านการรักษาพยาบาล และใช้แนวทางการป้องกันการติดเชื้อในสถานพยาบาลในระดับสูงสุด เช่นเดียวกับเคยปฏิบัติเมื่อพบโรคซาร์ส • เน้นการสื่อสารความเสี่ยงและประชาสัมพันธ์ • ประเมินความเสี่ยงและปรับมาตรการเป็นระยะเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงสถานการณ์

15. คำแนะนำของกสธ.ไทย สำหรับผู้แสวงบุญที่จะเดินทางไปยัง ประเทศซาอุดิอาระเบีย • ปฏิบัติตามคำแนะนำของทางการซาอุดิอาระเบีย • กลุ่มผู้สูงอายุ และผู้ป่วยโรคเรื้อรัง หญิงตั้งครรภ์ และเด็ก ควรเลื่อนการเดินทางไปร่วมพิธีอุมเราะห์และฮัจญ์ (ฮิจญ์เราะฮ์ศักราช1434) • ล้างมือบ่อยๆ ด้วยสบู่ ภายหลังการไอ จาม • หากมีอาการไอหรือจาม ให้ใช้กระดาษทิชชูปิดปาก และทิ้งในถังขยะที่จัดไว้ หลีกเลี่ยงการนำมือมาสัมผัสที่ตา จมูก ปาก โดยตรง • หลีกเลี่ยงการคลุกคลีกับผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจ และหลีกเลี่ยงการใช้สิ่งของส่วนตัวร่วมกัน • เมื่อจะเข้าไปในสถานที่มีผู้คนแออัด ให้สวมหน้ากากอนามัย และปฏิบัติตามสุขอนามัยทั่วไป • รับการฉีดวัคซีนตามข้อกำหนด • หากมีอาการป่วยในขณะที่อยู่ประเทศซาอุดิอาระเบีย • หรือเมื่อเดินทางกลับประเทศไทยแล้ว ให้รีบไปพบแพทย์ • พร้อมแจ้งประวัติการเดินทาง • เพิ่ม– หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์ป่วย

16. การฝึกซ้อมแผนเตรียมความพร้อมตอบโต้ภาวะฉุกเฉิน กรณีโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า สายพันธุ์ใหม่ 2012 ระดับชาติในรูปแบบการฝึกปฏิบัติการตามบทบาทหน้าที่ (Functional Exercise)6 กันยายน 2556 ณ กระทรวงสาธารณสุข

17. การฝึกซ้อมแผนเพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า สายพันธุ์ใหม่ 2012 ระดับกระทรวงสาธารณสุข18 ตุลาคม 2556 ณ กระทรวงสาธารณสุข

18. สถานการณ์ในประเทศไทยสำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค ระบบเฝ้าระวังผู้ป่วยติดเชื้อระบบทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง ตั้งแต่วันที่ 20 ตุลาคม - 30 พฤศจิกายน 2556 สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค ได้รับรายงานผู้ป่วยที่เข้าข่ายเฝ้าระวัง MERS-CoV จำนวนทั้งสิ้น 39 ราย จากจังหวัดนราธิวาส 7 ราย จังหวัดระนอง 2 ราย จังหวัดปัตตานี 21 ราย จังหวัดสงขลา 1 ราย จังหวัดพัทลุง 3 ราย จังหวัดกระบี่ 2 ราย จังหวัดพังงา 1 ราย จังหวัดตรัง 1 ราย และจังหวัดสตูล 1 ราย โดยผู้ป่วยทั้งหมดอาการไม่รุนแรง ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ MERS-CoV ผู้ป่วยทุกรายให้ผลลบ มีผู้ป่วย 1 ราย ตัวอย่างเสียสภาพ และผู้ป่วย 1 ราย ไม่ได้เก็บตัวอย่างส่งตรวจ

19. สรุป การเฝ้าระวัง ป้องกันและควบคุมโรค มีความซับซ้อน ต้องการความร่วมมือจากทุกภาคส่วน และการเตรียมความพร้อมอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ

20. ขอบคุณค่ะ ຂອບໃຈ ขอขอบคุณข้อมูลไวรัสวิทยาจากศิริราช และจุฬาฯ