性别决定与伴性遗传

1. 性别决定与伴性遗传 جىنىسنىڭ بەلگىلىنىشى ۋە جىنىسقا ئەگىشىش ئېرسىيىتى

2. 性别决定 个体发育的起点同样是受精卵，为什么有的发育成雄性，有的发育成雌性？ جىنىسنىڭ بەلگىنىشى يەككە تەن يىتىىلىشىنىڭ باشلىنىشى ئۇخشاشلا ئۇرۇقلانغان تۇخۇم بۇلۇپ، نىمە ئۈچۈن بەزىلېرى يىتىلىپ ئەركەك تەنىگە،يەنە بەزىلېرى يىتىلىپ چىشى تەنە بولىدۇ؟

3. 常染色体和性染色体 • 1、概念：雌雄异体生物性别决定的方式 2、常染色体与性染色体 细胞中的染色体可分为两类：一类是决定性别的染色体，称为性染色体，一类是与性别无关的染色体，称为常染色体。 例：人染色体；果蝇染色体 دائىمىي خىروموسوم ۋە جىنسىي خىروموسوم 1.ئۇقۇم:ئەركەك-چىشى ئايرىم تەنىدە بولغان جانلىقلارنىڭ جىنسىنىڭ بەلگىلىنىش شەكلى 2. دائىمىي خىروموسوم ۋە جىنسىي خىروموسوم ھۈجەيرىدىكى خىروموسوملار بولسا جىنىسنى بەلگىلەيدىغان جىنسىي خىروموسوم ۋە جىنىسقا مۇناسىۋەتسىز بولغان دائىمىي خىروموسوم دەپ ئىككىگە بۆلىنىدۇ مەسىلەن :ئادەمنىڭ خىروموسومى ،مېۋە چىۋىنىنىڭ خىروموسومى

4. 生物性别决定的类型 • 3、性别决定的类型 • 生物中普遍存在着两种性别决定类型： • XY型：雄性个体的体细胞中XY性染色体，雌性个体含XX性染色体。 • ZW型：雌性个体的体细胞中含ZW性染色体，雄性个体含ZZ性染色体 • جانلىقلار جىنسىنىڭ بەلگىلىنىش شەكىللېرى • 3. جىنسىنىڭ بەلگىلىنىش شەكىللېرى • جانلىقلار ئارىسىدا ئۇمومىيۈزلىك قوللىنىدىغان ئىككى خىل جىنىس بەلگىلەش شەكلى بار: • XYتىپى: ئەركەك تەنىنىڭ تەن ھۈجەيرىسىدە XYتىپلىق خىروموسوم، چىشى تەنىنىڭ تەن ھۈجەيرىسىدە XX تىپلىق خىروموسوم بولىدۇ • ZWتىپى : چىشى تەنىنىڭ تەن ھۈجەيرىسىدە تىپلىق خىروموسومZW، ئەركەك تەنىنىڭ تەن ھۈجەيرىسىدە ZZ تىپلىق خىروموسومبولىدۇ

5. 伴性遗传 • 一位男同学在家摘西红柿时，红绿不分，把未成熟的绿色西红柿也摘了下来，受到其母亲的埋怨。 • 用下面的‘色盲检查图’ 进行了检查，发现他患的是红绿色盲遗传病。而他的祖父母、外祖父母、父母、兄弟姐妹的色觉都是正常。 • 怎么解释这一现象呢？

6. جىنىسقا ئەگىشىش ئېرسىيەتبىر ئوغۇل ئۇقۇغۇچى پەمىدۇر ئۈزگەندە،قىزىل كۆكنى ئايرىمايلا ىام پىششىقىنىڭ ھەممىسىنى ئۈزۈپتۇ،ئاپىسى ئۇنى تىللاپ كىتىپتۇتۆۋەندىكى ‹رەڭ قارغوسىنى تەكشۈرۈش رەسىمى›دىن پايدىلىنىپ تەكشۈرگەندە،ئۇنىڭدا قىزىل-كۆك رەڭ قارغوسى ئېرسىي كىسەللىكىنىڭ بارلىقىنى بايقىغان. بىراق ئۇنىڭ بۇۋا-مۇمىلېرى،ئاتا-ئاناسى،ئاكا-ئۇكا،ئاچا-سىڭىللېرىنىڭ ھەممىسىنىڭ رەڭ سېزىمى نورمال ئىكەن.بۇ خىل ئەھۋالنى قانداق چۈشەندۈرۈش كېرەك؟

7. 伴性遗传的概念 性染色体上的基因，它的遗传方式是与性别相联系的，这种遗传方式叫做 伴性遗传 如:人的色盲遗传、血友病遗传都属于伴性遗传。 جىنىسقا ئەگىشىش ئېرسىيىتىنىڭ ئۇقۇمى جىنسىي خىروموسومدىكى گېننىڭ ئېرسىيەت شەكلى بولسا جىنىس بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ ،بۇ خىل ئېرسىيەت شەكلى جىنىسقا ئەگىشىش ئېرسىيىتى دىيىلىدۇ مەسىلەن: ئادەملەردىكى رەڭ قارغوسى ئېرسىيىتى،قاناشقا مايىللىق كېسىلى ئېرسىيىتى قاتارلىقلار ھەممىسى جىنىسقا ئەگىشىش ئېرسىيىتىدۇر

8. 你看见了什么呀？ سىز نىمىنى كۆردىڭىز؟

9. 红绿色盲小心红绿灯 قىزىل-يىشىل رەڭ قارغوسى بۇلغانلار قىزىل-يىشىل چىراغدىن ئېھتىيات قىلىشى كېرەك

10. 男性的性染色体 色盲基因在X染色体上，男性和女性患色盲的可能性谁大？ ئەركەكنىڭ جىنسىي خىروموسومى ئەركەكنىڭ جىنسىي خىروموسومى رەسىمدىكىسى ئىنسانلار ئەركەك تەنىدىكى ئىككى تال جىنسىي خىروموسوم،ئۇلارنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى ئوخشىمايدۇ رەڭ قارىغوسى گېنى خىروموسومنىڭ ئۈستىدە،ئوغۇل قىزدىن قايسىسىنىڭ بۇ كىسەلگە گىرىپتار بۇلۇش نىسپىتى يۇقىرى

11. ئىنسانلاردىكى قىزىل-يىشىل رەڭ قارىغوسىنىڭ گېن تىپى B b B B B b b b XB XB Xb XB Xb Xb Xb XB Y Y 人类红绿色盲的基因型 ئوغۇل قىز • 色盲基因位于X染色体上，而Y染色体上没有其等位基因： گېن تىپى نورمال(ئىلىپ يۈرگۈچى) رەڭ قارىغوسى رەڭ قارىغوسى نورمال 正常 （携带者） نورمال 色盲 正常 色盲 正常 ئىپادىلىنىش تىپى رەڭ قارىغوسى گېنى Xخىروموسوم ئۈستىدە، Yخىروموسوم ئۈستىدە تەڭ ئورىنلىق گېنى يوق

12. رەڭ قارىغوسى ئېرسىيىتىنىڭ نىكاھلىنىش شەكلى 色盲遗传的婚配方式 ئەركەك كىسەك بىلەن چىشى كىسەل چىشى نورمال بىلەن ئەركەك نورمال • ①女性正常和男性正常　②女性色盲和男性色盲 • XBXB × XBY XbXb × XbY • ③女性正常和男性色盲　④女性携带者和男性正常 • XBXB × XbY XBXb × XBY • ⑤女性色盲和男性正常　⑥女性携带者和男性色盲 • XbXb × XBXBXb × XbY ئەركەك نورمال بىلەن چىشى ئىلىپ يۈرگۈچىچىشى نورمال بىلەن ئەركەك كىسەل ئەركەك كىسەل بىلەن چىشى ئىلىپ يۈرگۈچى ئەركەك نورمال بىلەن چىشى كىسەل

13. 典型色盲家系图 تىپىك رەڭ قارىغوسى ئائىلە نەسەبنامىسى • ⑴男患多于女患。 • ⑵交叉遗传。 • ⑶非连续遗传。 X隐性遗传病的特点？ Xيۇشۇرۇن ئېرسىي كىسەللىكنىڭ ئالاھىدىلىكى (1)كىسەل ئەرلەر كىسەل ئاياللاردىن كۆپ (2)قايچىلاشما ئېرسىيەت (3)ئۆزلۈكسىز بولمبغان ئېرسىيەت X染色体显性遗传病和Y染色体遗传病又有何特点？ Xخىروموسوم ئاشكارىلىق ئېرسىيەت بىلەن Yخىروموسوم ئېرسىيىتىنىڭ يەنە قانداق ئالاھىدىلىكى بار؟

14. 英国的一个基因改变了俄国的历史 ئەنگىلىيىدىكى بىر گېن روسىيىنىڭ تارىخىنى ئۆزگەرتىۋەتتى 维多利亚女王家庭血友病系谱图 ۋىيدولىيە ئايال پادىشاھ ئائىلىسىنىڭ قاناشقا مايىللىق كىسىلى نەسەبنامىسى

15. 摩尔根和果蝇 果蝇 白眼 红眼 مورگىن ۋە مېۋە چىۋىنى قىزىل كۆز ئاق كۆز 伴性遗传是摩尔根(1866-1945)于1910年首先在果蝇上发现的。 جىنىسقا ئەگىشىش ئېرسىيىتىنى مورگىن(1866-1945)1910-يىلى ئالدى بىلەن مېۋە چىۋىنىدە بايقىغان

16. جىنىسقا ئەگىشىش ئېرسىيىتىنىڭ (مورگىن)بايقىلىشى ۋە چۈشەندۈرىلىشى • P 红眼× 白眼 • (X+X+)(XwY） • P 红眼× 白眼 • F1红眼× 红眼 • （X+Xw）（X+Y） 红眼 X+ Y X+ X+X+ 红眼 • X+Y • 红眼 红眼× 白眼 3： 1 Xw X+Xw 红眼 XwY 白眼 伴性遗传（摩尔根）的发现和解释 ئاق كۆز قىزىل كۆز ئاق كۆز قىزىل كۆز قىزىل كۆز قىزىل كۆز قىزىل كۆز قىزىل كۆز ئاق كۆز 雌雄都有 全为雄性 قىزىل كۆز قىزىل كۆز ئەركەك چىشىسى بار ئاق كۆز قىزىل كۆز ھەممىسى ئەركەك 单击画面继续 例1

17. 　练习1——判断 • 　　下图为某家族色盲遗传图，患者“7”的色盲基因的遗传途径可能是怎样的？ مەشىق 1.—ھۈكۈم قىلىش رەسىمدىكىسى ئائىلىنىڭ رەڭ قارىغوسى ئېرسىيەت سېخىمىسى،7-نۇمۇرلۇق كىسەلدىكى رەڭ قارىغوسى گېننىنىڭ كىلىش يۇلى قانداق بۇلىشى مۇمكىن؟

18. 练习3——请你当律士 ⑶需要。尽管约翰的血友病基因不可能传给其儿子，但不能排除珍妮的基因型是XHXh的可能，因为其母亲受到过核辐射。 • 约翰（男）和珍妮（女）的母亲由于某种意外在怀孕期间都曾受到过核辐射。现发现约翰患有血友病（X染色体上的隐性遗传病），珍妮患有侏儒症（常染色体上的显性遗传病），而它们的父母、祖父母、外祖父母表现均正常。 • ⑴现怀疑约翰和珍妮的疾病与他们的母亲在怀孕期间受到过核辐射有关。你认为他们俩所患的疾病的致病基因，谁更有可能是由于核辐射引起的而获得赔偿？为什么？ • ⑵如果约翰和珍妮将来结婚，为减少生出病孩的几率，你认为是否应该考虑选择孩子的性别？为什么？ • ⑶基因检测可以确定胎儿的基因型。如果约翰和珍妮结婚后，珍妮怀了一个男性胎儿，你认为是否有必要通过基因检测来测定该男婴是否带有血友病基因？为什么？ 1 ⑴珍妮。因为约翰患血友病（XhY），致病基因可能来自核辐射导致基因突变，也可能是他的母亲原来就携带有致病基因。而珍妮的侏儒症（AA或Aa）属于显性遗传病，应表现为连续遗传；可见珍妮的侏儒症肯定不是遗传来的，很可能是基因突变来的。 2 ⑵不需要。侏儒症的致病基因在常染色体上，与性别无关。从血友病的角度考虑：约翰的基因型是XhY，而珍妮的基因型可能是XHXH或XHXh，若是前者，后代无论男女都不可能患病；若是后者，后代男女是患者的几率都是50%。 3

19. مەشىق (3)—ئادۇكات بۇلۇپ بىقىڭجون(ئەر) بىلەن جېننى(ئايال) ھەر ئىككىسىنىڭ ئاپىسى ھامىلدار ۋاقتىدا يادو رىئاكسىيىسىگە ئۇچرىغان.ھازىر جوننىڭ قاناشقا مايىللىق كىسىلىگە گىرىپتار بولغانلىقى بايقالغان (Xخىروموسومدىكى يۇشۇرۇن گېن).جىننى پاپا كىسىلىگە گىرىپتار بولغان دائىمىي خىروموسومدىكى ئاشكارا گېن).بىراق ئۇلارنىڭ بۇۋا مۇمىلېرىنىڭ ھەممىسى نورمال.1.جون ۋە جىنىنىنڭ كىسىلى ئۇلارنىڭ ئاپىلېرى ھامىلدار ۋاقتىدا يادرو رىئاكسىيىسىيىگە ئۇچرىغانلىقىنىڭ تەسىرى دەپ گۇمانلىنىشقا بولىدۇ.سىزچە ئۇلار ئىككىسىنىڭ كىسەللىك گېننىڭ سەۋەبىدە،قايسىسىنىڭ ئىھتىماللىقى يۇقىرى،ھەمدە تۆلەمگە ئېرىشىشى كېرەك ؟ نىمە ئۈچۈن؟2.ئەگەر ئۇلار توي قىلسا كىسەك بالا تۇغۇشىنىڭ ئالدىنى ئىلىش ئۈچۈن پەرزەنتنىڭ جىنسىنى تاللاش كېرەكمۇ؟نىمە ئۈچۈن؟3.گېننى تەكشۈرۈش ئارقىلىق بالىنىڭ گېن تىپىنى بىلگىلى بۇلىدۇ.ئەگەر جىنىنىڭ قۇرسىقىدىكىسى ئۇغۇل بولسا،بۇ بالىنىڭ قاناشقا مايىل كىسەللىك گېننىڭ بار يوقلىقىنى تەكشۈرۈشنىڭ ھاجىتى بارمۇ؟ نىمە ئۈچۈن؟ ）1) جىننى.جوننىڭ قاناشقا مايىللىق كىسىلى XhY）).كىسەللىك گېنى بەلكىم يادرو رىئاكسىيىسىنىڭ تەسىرىدە تۇساتتىن ئۆزگەرگەن گېن كەلتۈرۈپ چىقارغان بۇلىشى ياكى جوننىڭ ئاپىسى بۇ خىل كىسەللىك گېننى ئىلىپ يۈرگۈچى بۇلىشى مۇمكىن.بىراق جڭننىنىڭ پاپا كىسىلى AA或Aa）) ئاشكارا ئېرسىي كىسەللىك بۇلۇپ ئۆزلۈكسىز ئېرسىيەت بۇلىشى كېرەك.جېننىنىڭ پاپىلىق كىسىلى ئېرسىي قالغان ئەمەس چۇقۇم گېننىڭ تۇساتتىن ئۆزگىرىشىدىن كىلىپ چىققان.(2) ھاجەتسىز.پاپا كىسىلىنىڭ گېننى دائىمىي خىروموسومنىڭ ئۈستىدە بۇلۇپ جىنسىي پەرق بىلەن مۇناسىۋەتسىز.جوننىڭ قاناشقا مايىللىق كىسىلىدىن قارىغاندا ئۇنىڭ گېن تىپىXhYجېننىڭ گېن تىپى XHXHياكىXHXh بۇلىشى مومكىن،ئەگر ئالدىدىكىسى بولسا ،پەرزەنت ئوغۇل قىز بۇلىشىدىن قەتئىي نەزەر كىسەللىك كۆرۈلمەيدۇ،ئەگەر كەينىدىسى بولسا ئوغۇل قىز پەرزەنتلەردىن كىسەل بۇلۇش نىسپىتى % 50.(3).كېرەك.جوننىڭ كىسەللىك گېنى ئېرسىيەت قالمىسىمۇ،جېننىنىڭ گېن تىپىنىڭ XHXhبۇلىشىنى نەزەردىن ساقىت قىلىشقا بولمايدۇ.ئۇنىڭ ئاپىسى يادرو رىئاكسىيىسىگە ئۇچرىغان

20. 研究性学习 3．红绿色盲是一种人类遗传病。某中学生物兴趣小组开展研究性学习，对该校00、01、02、03级学生中红绿色盲发病情况进行调查。 （1）他们在制定调查方案中应包括哪些内容？ （2）请你设计一表格，记录调查结果。 （3）若某小学和学生中基因型比率为：XBXB：XBXｂ：XｂXｂ：XBY：XｂY＝44%：5%：1%：43%：7%，则Xｂ的基因频率为_________。 调查目的、对象、方法、结果、分析、结论 9.3%

21. تەتقىقات تىپىدىكى ئۈگىنىشقىزىل-يىشىل رەڭ قارىغوسى بولسا بىرخىل ئېرسىي كىسەللىك.بىر مەكتەپ ئوقۇغۇچىلارنى گۇروپپىلارغا بۈلۈپ تەتقىقات تىپىدىكى ئۈگىنىش پائالىيىتى ئىلىپ بېرىپ ،مەكتەپتىكى 1-،0-،2،3،يىللىقنىڭ بالىلېرىنىڭ قىزىل-يىشىل رەڭ قارىغوسى كىسىلى ئۈستىدە تەكشۈرۈرۈپتۇ.(1)ئۇلارنىڭ تەكشۈرۈش ئارگىنالى قايسى مەزمونلارنى ئۆز ئىچىگە ئىلىشى كېرەك؟تەكشۈرۈش مەقسىتى،ئۇبىكتى،ئۇسولى،نەتىجىسى،ئانالىز،خۇلاسە(2)بىر جەدۋەل تۈزۈپ تەكشۈرۈش نەتىجىسىنى خاتىرلەڭ. ئەگەر ئوقۇغۇچىلارنىڭ گېن تىپىنىڭ نىسپىتى؛ 44%:5%48% :7%:1%

22. 芦花 非芦花 Zb ZB W ZBZb ZbW 性连锁遗传的理论实践意义 • 在生产上可用某些与性别相关联的性状作为标记，以对幼小动物进行早期性别鉴定。如让芦花母鸡（ZBW）与非芦花公鸡（Zb Zb）杂交： جىنىسقا باغلانغان ئېرسىيەتنىڭ نەزىرىيىۋى ۋە ئەمىلىي ئەھمىيىتى ئىشلەپچىقىرىش جەريانىدا بەزى جىنىسىي پەرق بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولغان بەلگىلەرنى ئىشلىتىپ،بالا ھايۋانلارغا دەسلەپكى جىنىسنى بەلگىلەش ئىلىپ بارغىلى بولىدۇ. مەسىلەن:芦花母鸡（ZBW）与非芦花公鸡（Zb Zb）چىتىشتۇرغاندا: ZBW × ZbZb 芦花 非芦花

23. 人类男性和女性染色体 ئەر ،ئايالنىڭ خىروموسومى 人类男性染色体 人类女性染色体 ئاياللارنىڭ خىروموسومى ئەرلەرنىڭ خىروموسومى

24. 果蝇的染色体 مېۋە چىۋىنىنىڭ خىروموسومى ئەركەك چىشى

25. 人类的性别决定 ئىنسانلارنىڭ جىنسىنىڭ بەلگىلىنىشى 基因型ＸＹ Ｘ Ｙ 基因型ＸＸ گېن تىپىXY گېن تىپىXX Ｘ 生殖细胞 كۈپىيىش ھۈجەيرىسى ئۇرۇقلانغان تۇخۇم ＸＸ ＸＹ 受精卵 １：１ 性别比 جىنسىنىڭ نىسپىتى

26. 蛾类、蝶类、鸟类等的性别决定属于“ZW”型。蛾类、蝶类、鸟类等的性别决定属于“ZW”型。 父本 母本 ZZ × ZW Z W پەرۋانىلەر، كىپىنەكلەر، قۇشلارنىڭ جىنسىينى بەلگىلىشى تىپلىق بولىدۇ چىشى ئەجداد ئەركەك ئەجداد 亲代： ئەجداد 配子： Z گامىتا 1 ： 1 子代： ئەۋلاد ZZ ZW 1 ： 1 چىشى ئەركەك 雄性 雌性

27. 正常女性与色盲男性结婚后的遗传现象 نورمال ئايال بىلەن كىسەل ئەر توي قىلغاندىكى ئېرسىيەت ھادىسىسى كىسەل ئەر نورمال ئايال 女性正常 男性色盲 XBXB× XbY 亲代 配子 子代 ئەجداد XB Xb Y گامىتا XBY ئەۋلاد XBXb نورمال ئوغۇل ئىلىپ يۈرگۈچى قىز 女性携带者 男性正常 1 ： 1

28. 女性携带者与正常男性结婚后的遗传现象 ئىلىپ يۈرگۈچى ئايال بىلەن نورمال ئەر توي قىلغاندىكى ئېرسىيەت ھادىسىسى نورمال ئەر ئىلىپ يۈرگۈچى ئايال 女性携带者 男性正常 XBXb× XBY 亲代 配子 子代 ئەجداد XB Y XB Xb گامىتا XBY XbY ئەۋلاد XBXB XBXb 女性正常 女性携带者 男性正常 男性色盲 كىسەل ئوغۇل نورمال ئوغۇل ئىلىپ يۈرگۈچى قىز نورمال قىز 1 ： 1 ： 1 ： 1

29. 色盲女性与正常男性结婚后的遗传现象 كىسەل ئايال بىلەن نورمال ئەر توي قىلغاندىكى ئېرسىيەت ھادىسىسى 女性色盲 男性正常 XbXb× XBY نورمال ئەر كىسەل ئايال 亲代 配子 子代 ئەجداد گامىتا Xb XB Y XbY XBXb ئەۋلاد كىسەل ئەر ئىلىپ يۈرگۈچى ئايال 女性携带者 男性色盲 1 ： 1

30. 女性携带者与色盲男性结婚后的遗传现象 ئايال ئىلىپ يۈرگۈچى بىلەن ئەر كىسەل توي قىلغاندىكى ئېرسىيەت ھادىسىسى 女性携带者 男性色盲 XBXb× XbY ئەر كىسەل ئايال ئىلىپ يۈرگۈچى 亲代 配子 子代 ئەجداد Xb Y XB Xb گامىتا XBY XbY XBXb XbXb ئەۋلاد ئوغۇل كىسەل ئوغۇل نورمال قىز كىسەل قىز ئىلىپ يۈرگۈچى 女性携带者 女性色盲 男性正常 男性色盲 1 ： 1 ： 1 ： 1