1 / 23

T RK E DERSI PERFORSMANS DEVI HAZIRLAYAN:ALPER ARSLAN GRETMENI:BEKTAS ESEN

Noktalama Isaretleri Duygu ve dsnceleri daha aik ifade etmek, cmlenin yapisini ve duraklama noktalarini belirlemek, okumayi ve anlamayi kolaylastirmak, szn vurgu ve ton gibi zelliklerini belirtmek zere noktalama isaretleri kullanilir.Noktalama isaretlerinden nokta, virgl, noktali virgl,

cheveyo
Télécharger la présentation

T RK E DERSI PERFORSMANS DEVI HAZIRLAYAN:ALPER ARSLAN GRETMENI:BEKTAS ESEN

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


    1. TRKE DERSI PERFORSMANS DEVI HAZIRLAYAN:ALPER ARSLAN GRETMENI:BEKTAS ESEN

    2. Noktalama Isaretleri Duygu ve dsnceleri daha aik ifade etmek, cmlenin yapisini ve duraklama noktalarini belirlemek, okumayi ve anlamayi kolaylastirmak, szn vurgu ve ton gibi zelliklerini belirtmek zere noktalama isaretleri kullanilir. Noktalama isaretlerinden nokta, virgl, noktali virgl, iki nokta, nokta, soru, nlem, tirnak isaretleri, ayra ve kesme ait olduklari kelimelere bitisik olarak yazilir ve kesme disindaki isaretlerden sonra bir harf boslugu ara verilir. Dzeltme Isareti ( , , ) Dzeltme isareti, yalnizca Arapa ve Farsadan dilimize giren kelimelerde kullanilir: 1. Yazilislari bir, anlamlari ve okunuslari farkli olan kelimeleri ayirt etmek iin, okunuslari uzun olan nllerin zerine konur: ciz (gsz) aciz (gszlk) dem (insan) adem (yokluk) demiyet (insanlik) ademiyet (yokluk) det (gelenek) adet (sayi) kit (szlesen) akit (szlesme) 2. Ince g ve k nszlerinden sonra gelen a ve u nllerinin zerine konur: agh, ahkm, asikr, azimkr, bargh, bekr, bekret, bestekr, bestenigr 3. Nispet i()'sinin belirtme durumu ve iyelik ekleriyle karismasi muhtemel oldugu durumlarda kullanilir. aded, ahd, amel, asker, avdet, beden, beser, cebr, cezr, cins

    3. =Nkta [ 1. Cmlenin sonuna konur: Trk Dil Kurumu, 1932 yilinda kurulmustur. Saatler getike yollara daha mahzun bir issizlik kyordu. (Resat Nuri Gntekin) 2. Bazi kisaltmalarin sonuna konur:Dr. (doktor),Prof. (profesr), Cad. (cadde), Sok. (sokak),vb. (ve benzeri),Ing. (Ingilizce). 3. Sayilardan sonra sira bildirmek iin konur: 3. (nc); II. Mehmet,XV. yzyil; 2. Cadde,4. Levent. UYARI: Arka arkaya siralandiklari iin virglle veya izgiyle ayrilan rakamlardan yalnizca sonuncu rakamdan sonra nokta konur: 3, 4 ve 7. maddeler. 4. Bir yazinin maddelerini gsteren rakam veya harflerden sonra konur: 5. Tarihlerin yazilisinda gn, ay ve yili gsteren sayilari birbirinden ayirmak iin konur: 29.5.1453, 29.X.1923. Tarihlerde ay adlari yaziyla da yazilabilir. Bu durumda ay adlarindan nce ve sonra nokta kullanilmaz: 29 Mayis 1453, 29 Ekim 1923. 6. Saat ve dakika gsteren sayilari birbirinden ayirmak iin konur: Tren 09.15'te kalkti. Toplanti 13.00te basladi. 7. Bes ve besten ok rakamli sayilar sondan sayilmak zere l gruplara ayrilarak yazilir ve araya nokta konur: 326.197,28.434.250.310.500. 9. Matematikte arpma isareti yerine kullanilir: 4.5=20 Virgl [ 1. Birbiri ardinca siralanan es grevli kelime ve kelime gruplarinin arasina konur: Firtinadan, soguktan, karanliktan ve biraz da korkudan sonra bu sicak, aydinlik ve sevimli odanin havasinda erir gibi oldum. (Halide Edip Adivar) Sessiz dereler, solgun agalar, sari gller Dillenmis agizlarda tutuk dilli gnller (Faruk Nafiz amlibel) Zindana atilan mahkmlar gibi titreserek, haykirarak geri geri kamaya ugrasiyorduk. (Hseyin Rahmi Grpinar) 2. Sirali cmleleri birbirinden ayirmak iin konur: Bir varmis, bir yokmus. Umduk, bekledik, dsndk. (Yakup Kadri Karaosmanoglu) Fakat yol otomobillere yasak oldugundan o da herkes gibi tramvaya biner, kimse kendisine dikkat etmez. (Falih Rifki Atay) 3. Cmlede zel olarak vurgulanmasi gereken gelerden sonra konur: Binaenaleyh, biz her vasitadan, yalniz ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. (Mustafa Kemal Atatrk) 4. Uzun cmlelerde yklemden uzak dsms olan geleri belirtmek iin konur: Saniye Hanimefendi, merdivenlerde oglunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karsilamaya atilan bir gen kadin gibi, koltugundan firlamis ve ona kapiyi kendi eliyle amaya gelmisti. (Yakup Kadri Karaosmanoglu)

    4. 5. Cmle iinde ara szleri ve ara cmleleri ayirmak iin konur: Simdi, efendiler, msaade buyurursaniz, size bir sual sorayim. (Mustafa Kemal Atatrk) 6. Anlama g kazandirmak iin tekrarlanan kelimeler arasina konur: Aksam, yine aksam, yine aksam, Gllerde bu dem bir kamis olsam!(Ahmet Hasim) Kopar sonbahar tellerinden Derinden, derinden, derinden Biten yazla baslar keder musikisi (Yahya Kemal Beyatli) 7. Tirnak iinde olmayan aktarma cmlelerinden sonra konur: Data'ya yarin gidecegim, dedi. Sehirde ilk nce hkmet doktoruyla karsilastim. Bugnlerde basimi kasimaya vakit bulamiyorum, dedi. (Resat Nuri Gntekin) 8. Konusma izgisinden nce konur: Bahe kapisini ati. Sermet Beye, Bu anahtar ksk de aar, dedi. (mer Seyfettin) 9. Kendisinden sonraki cmleye bagli olarak ret, kabul ve tesvik bildiren hayir, yok, evet, peki, pekl, tamam, olur, hayhay, basstne, yle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur: Peki, gideriz. Olur, ben de size katilirim. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, ge kaliyoruz. Evet, kirk seneden beri Trke merhale merhale Trklesiyor. (Yahya Kemal Beyatli)

    5. 10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplariyla yapi ve anlam bakimindan baglantisi olmadigini gstermek ve anlam karisikligini nlemek iin kullanilir: Bu, tek gzl, gen fakat ihtiyar grnen bir adamcagizdir. (Halit Ziya Usakligil) Bu gece, eglenceleri ilerine sinmedi. (Resat Nuri Gntekin) 11. Hitap iin kullanilan kelimelerden sonra konur: Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mcadele, msademe demektir. (Mustafa Kemal Atatrk) Sayin Baskan, Sevgili Kardesim, Degerli Arkadasim, 12. Sayilarin yazilisinda, kesirleri ayirmak iin konur: 38,6 (otuz sekiz tam, onda alti), 25,33 (yirmi bes tam, yzde otuz ), 0,45 (sifir tam, yzde kirk bes). 13. Bibliyografik knyelerde yazar, eser, basimevi vb. maddelerden sonra konur: Falih Rifki Atay, Tuna Kiyilari, Remzi Kitabevi, Istanbul, 1938. Yazarin soyadi nce yazilmissa soyadindan sonra da virgl konur: Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabi, Ankara, 1958. UYARI: Metin iinde ve, veya, yahut baglalarindan nce de sonra da virgl konmaz: Nihat sabaha kadar uyuyamadi ve safak skerken Faik'e bol tesekkrlerle dolu bir kgit birakarak iki gn evvelki cephe dns kiyafeti ile sokaga firladi. (Peyami Safa) Ben Atatrk'le veya iki defa karsilastim. (Burhan Felek) Ya sevk iinde harap ol ya ask iinde gnl Ya lale amalidir ggsmzde yahut gl! (Yahya Kemal Beyatli)

    6. UYARI: Metin iinde tekrarli baglalardan nce ve sonra virgl konmaz: Hem gider hem aglar. Ya bu deveyi gtmeli ya bu diyardan gitmeli. (Atasz) Gerek nesirde gerek nazimda yeni bir syleyise ulasilmistir. Siz ister inanin ister inanmayin, bir gn bile durmam. Ne kiz verir ne dnr kstrr. UYARI: Cmlede pekistirme ve baglama grevinde kullanilan da / de baglacindan sonra virgl konmaz: Imlamiz, lisanimiz dzelince lisanimiz da kafamiz dzelince dzelecek, nk o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla degil! (Yahya Kemal Beyatli) UYARI: Metin iinde -inca / -ince anlaminda zarf-fiil grevinde kullanilan mi / mi ekinden sonra virgl konmaz: Ben a yattim mi kt kt ryalar grrm nedense. (Orhan Kemal ) yle zekiler vardir, konustular mi agizlarindan bal akiyor sanirsin. (Attila Ilhan) UYARI: Sart ekinden sonra virgl konmaz: Tenha kselerde agiz agiza konusurken yanlarina biri gelecek olursa hemen susuyorlardi.(Resat Nuri Gntekin) Gr gzlerinle de aklin yatarsa anlativer millete. (Tarik Bugra) UYARI: Metin iinde zarf-fiil ekleriyle olusturulmus kelimelerden sonra virgl konmaz:

    7. Cumalari bahede bulustuka kiza kendisinin adi bir mektep talebesi olmadigini anlatmaya alisiyordu. (Halide Edip Adivar) Simdiye dek, ben kendimi bildim bileli kimse Degirmenoluk kynden kaip da baska kyde obanlik, yanasmalik etmedi. (Yasar Kemal) Meydanliga varmadan bir iki defa Ismail kendisini grd m diye kahveye bakti. (Necati Cumali) Ancak yemekte bir karara varip arkadasina dikkatli dikkatli bakarak konustu.(Samim Kocagz) Kisaltmalarda kullanilir. Noktali Virgl (; ) 1. Cmle iinde virgllerle ayrilmis tr veya takimlari birbirinden ayirmak iin kullanilir: Erkek ocuklara Dogan, Tugrul, Aslan, Orhan; kiz ocuklara ise Inci, iek, Gnl, Yonca adlari verilir. Trkiye, Ingiltere, Azerbaycan; Istanbul, Londra, Bak. 2. geleri arasinda virgl bulunan sirali cmleleri birbirinden ayirmak iin konur: Sevinten, heyecandan iim iime sigmiyor; bagirmak, kahkahalar atmak, aglamak istiyorum. At lr, meydan kalir; yigit lr, san kalir. Cmle iinde virglle ayrilmis tr veya takimlarin arasina noktali virgl konulur. rnek: Yrede erkek ocuklara genellikle Ali, Kaya Can; kiz ocuklarina ise Canan, Sinem, Emine adi verilmektedir. Girisik sirali cmleler arasina noktali virgl konulur: rnek: At lr, meydan kalir; yigit lr, san kalir. Ama, nk, ancak, oysa gibi baglalarla birbirine baglanan cmlelerde baglalardan nce noktali virgl konur. rnek:ok yeteneklidir; ancak alismiyor. rnek: Denize giremez; nk, yzme bilmiyor. Aralarinda anlam bagi (nedenlik, sartlik) zelligi olan sirali cmlelerde, birinci cmlenin sonuna noktali virgl konulur. rnek: Param yetmedi; saat alamadim. rnek: Kar yagdi; uak rtar yapti. rnek: Saatimi veririm; ancak, yarin getir.

    8. iki Nokta (: ) 1. Kendisinden sonra rnek verilecek cmlenin sonuna konur: Yeni harfler alindiktan sonra eski yazi ile bir tek kelime bile yazmayan iki kisi grmsmdr: Atatrk ve Inn!(Falih Rifki Atay) Bugdayla arpadan baska ne biter bu topraklarda? Ziraati sayar: Yulaf, pancar, zerzevat, ttn...(Falih Rifki Atay) 2. Kendisinden sonra aiklama yapilacak cmlenin sonuna konur: Bu kararin istinat ettigi en kuvvetli muhakeme ve mantik su idi: Esas, Trk milletinin haysiyetli ve serefli bir millet olarak yasamasidir.(Mustafa Kemal Atatrk) Kendimi takdim edeyim: Meclis ktiplerindenim.(Falih Rifki Atay) Derler: Insanda derin bir yaradir kkszlk; Budur lemde hudutsuz ve hazin kszlk.(Yahya Kemal Beyatli) 3. Ses biliminde uzun nly gstermek iin kullanilir: a:ile, ka:til, usu:le, i:cat. 4. Edeb eserlerdeki karsilikli konusmalarda, konusan kisinin adindan sonra konur: Bilge Kagan: Trklerim, isitin! stten gk kmedike, alttan yer delinmedike lkenizi, trenizi kim bozabilir sizin? Koro: Gge erer basimiz, basinla senin! Bilge Kagan: Ulusum birlesip ycelsin diye gece uyumadim, gndz oturmadim. Trklerim Bilge Kagan der bana. Ben her seyi onlar iin bildim. Nbetteyim! (A. Turan Oflazoglu) 5. Genel Ag adreslerinde kullanilir: http://tdk.org.tr 6. Matematikte blme isareti olarak kullanilir: 56:8=7, 100:2=50

    9. Nokta ( ... ) 1. Tamamlanmamis cmlelerin sonuna konur: Ne are ki irkinligi hemencecik ve herkes tarafindan grlveriyordu da, bu yani... (Tarik Bugra) 2. Kaba sayildigi iin veya bir baska sebepten tr aiklanmak istenmeyen kelime ve blmlerin yerine konur: Kilavuzu karga olanin burnu b...tan ikmaz. Arabaci B...'a yaklastigini sylyor, ikide bir firsat bularak arabanin iine dogru basini eviriyordu. (Ahmet Hamdi Tanpinar) 3. Alintilarda; basta, ortada ve sonda alinmayan kelime ve blmlerin yerine konur: ... derken sehrin te basindan boguk boguk sesler gelmeye basladi... (Tarik Bugra) 4. Szn bir yerde kesilerek geri kalan blmn okuyucunun hayal dnyasina birakildigini gstermek veya ifadeye g katmak iin konur: Sana ugurlar olsun... Ayriliyor yolumuz! (Faruk Nafiz amlibel) Binaenaleyh, biz her vasitadan, yalniz ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. O noktainazar sudur: Trk milletini, medeni cihanda, layik oldugu mevkiye isat etmek ve Trk cumhuriyetini sarsilmaz temelleri zerinde, her gn, daha ziyade takviye etmek... (Mustafa Kemal Atatrk) 5. nlem ve seslenmelerde anlatimi pekistirmek iin konur: Glgeler yaklastilar. Bir adim kalinca onu kiyafetinden tanidilar: Koca Ali... Koca Ali, be!.. (mer Seyfettin)

    10. 6. Karsilikli konusmalarda, yeterli olmayan, eksik birakilan cevaplarda kullanilir: Yabanci yok! Kimsin? Ali... Hangi Ali? ... Sen misin, Ali usta? Benim!.. Ne ariyorsun bu vakit buralarda? Hi... Nasil hi? Suya ekicini mi dsrdn yoksa!.. !.. (mer Seyfettin) UYARI: nokta yerine iki veya daha ok nokta kullanilmaz. Soru Isareti (? ) 1. Soru bildiren cmle veya szlerin sonuna konur: Ne zaman tkenecek bu yollar, arabaci? (Faruk Nafiz amlibel) Sular mi yandi? Neden tunca benziyor mermer? (Ahmet Hasim) Atatrk bana sordu: Yeni yaziyi tatbik etmek iin ne dsndnz? (Falih Rifki Atay) Soru eki ve soru kelimesi kullanilmadan ezgili syleyislerde soru isareti kullanilir: Gmrkteki memur basini kaldirdi: Adiniz?

    11. 2. Bilinmeyen, kesin olmayan veya spheyle karsilanan yer, tarih vb. durumlar iin kullanilir: Yunus Emre (1240?-1320), (Dogum yeri:?). Trk halk felsefesinin, Trk nkteciliginin ve mizah dehasinin byk mmessili Nasreddin Hoca da (Hce Nasirddin) bu asirda yasamistir (1208?-1284). (Trk Dnyasi El Kitabi) Ankara'dan Konya'ya 1,5 (?) saatte gitmis. 1496 (?) yilinda dogan Fuzuli ... UYARI: mi / mi eki -inca / -ince anlaminda zarf-fiil isleviyle kullanildiginda soru isareti konmaz: Aksam oldu mu srler dner. Hava karardi mi eve gideriz. Bahar gelip de nehir agil agil kabarmaya baslamaz mi iimi geri kalmis bir saat huzursuzlugu kaplardi. (Haldun Taner) UYARI: Soru ifadesi tasiyan sirali ve bagli cmlelerde soru isareti en sona konur: ok yakindan mi bu sesler, ok uzaklardan mi? skdar'dan mi, Hisar'dan mi, Kavaklar'dan mi? (Yahya Kemal Beyatli) nlem Isareti (! ) 1. Sevin, kivan, aci, korku, sasma gibi duygulari anlatan cmlelerin sonuna konur: Ne mutlu Trkm diyene! (Mustafa Kemal Atatrk) Hava ne kadar da sicak! Ask olsun! Ne kadar akilli adamlar var! 2. Seslenme, hitap ve uyari szlerinden sonra konur: Ordular! Ilk hedefiniz Akdenizdir, ileri! (Mustafa Kemal Atatrk) Ey Trk genligi! Birinci vazifen, Trk istiklalini, Trk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve mdafaa etmektir. (Mustafa Kemal Atatrk) Ak tolgali beylerbeyi haykirdi: Ilerle! (Yahya Kemal Beyatli) Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastigin Bu toprak bir devrin battigi yerdir. (Necmettin Halil Onan) UYARI: nlem isareti, seslenme ve hitap szlerinden hemen sonra konulabilecegi gibi cmlenin sonuna da konabilir: Arkadas, biz bu yolda trkler tuttururken Sana ugurlar olsun... Ayriliyor yolumuz! (Faruk Nafiz amlibel)

    12. 3. Alay, kinaye veya kmseme anlami kazandirilmak istenen szden hemen sonra yay ayra iinde nlem isareti kullanilir: Isteseymis bir gnde bitirirmis (!) ama ne yazik ki vakti yokmus (!). Adam, akilli (!) oldugunu sylyor. UYARI: nlemden sonra nokta yerine iki nokta konulmasi yeterlidir. Gk ekini bier gibi!.. Basaklar daha dolmadan. (Tarik Bugra) Kisa izgi ( - ) blnrken satir sonuna konur. 2. Ara szleri ve ara cmleleri ayirmak iin kullanilir: Kk bir sr -drt inekle birka koyun- kye giren genis yolun agzinda durmustu.(mer Seyfettin) 3. Dil bilgisinde kkleri ve ekleri ayirmak iin konur: al-is, dur-ak, gr-g-sz-lk. 4. Fiil kk ve gvdelerini gstermek iin kullanilir: al-, dur-, gr-, ver-; basar-, kana-, okut-, tasla-, yazdir-. 5. Eklerin basina konur: -ak, -den, -is, -lik. 6. Heceleri gstermek iin kullanilir: a-ras-tir-ma, bi-le-zik, du-rus-ma, ku-yum-cu-luk, prog-ram, ya-zar-lik. 7. Kelimeler arasinda -den...-a, ve, ile, ila, arasinda anlamlarini vermek iin kullanilir: Trke-Fransizca Szlk, Aydin-Izmir yolu, Ankara-Istanbul uak seferleri, Trk-Alman iliskileri, Ural-Altay dil grubu, Dil ve Tarih-Cografya Fakltesi, 09.30-10.30, Besiktas-Fenerbahe karsilasmasi, Manas Destani'nda soy-dil-din geni, 1914-1918 Birinci Dnya Savasi, 2003-2004 gretim yili.

    13. 8. Matematikte ikarma isareti olarak kullanilir: 50-20=30 Uzun izgi () Yazida satir basina alinan konusmalari gstermek iin kullanilir. Buna konusma izgisi de denir. Arabamiz tutarken Erciyes'in yolunu: Hanci dedim bildin mi Marasli Seyhoglu'nu? Gzleri uzun uzun burkuldu kaldi bende, Dedi: Hana sag indi, l ikti geende! Faruk Nafiz amlibel) Frankfurt'a gelene herkesin sordugu sunlardir: Eski sehri gezdin mi? Rothshild'in evine gittin mi? Goethe'nin evini gezdin mi? (Ahmet Hasim) Oyunlarda uzun izgi konusanin adindan sonra da konabilir: Sitki Bey Kaleyi kurtarmak iin daha gzel bir are var. Gerekten lecek adam ister. Islam Bey Ben daha lmedim. (Namik Kemal) UYARI: Konusmalar tirnak iinde verildiginde uzun izgi kullanilmaz. Egik izgi ( / ) 1. Yan yana yazilmasi gereken durumlarda misralarin arasina konur: Korkma! Snmez bu safaklarda yzen al sancak / Snmeden yurdumun stnde tten en son ocak / O benim milletimin yildizidir parlayacak / O benimdir o benim milletimindir ancak. (Mehmet Akif Ersoy) 2. Adres yazarken apartman numarasi ile daire numarasi arasina ve semt ile sehir arasina konur: Altay Sokagi, Nu.: 21/6 Kurtulus / ANKARA 3. Tarihlerin yazilisinda gn, ay ve yili gsteren sayilari birbirinden ayirmak iin konur: 18/11/1969, 15/IX/1994. 4. Dil bilgisinde eklerin farkli biimlerini gstermek iin kullanilir: -a/-e, -an /-en, -lik /-lik, -madan /-meden. 5. Genel Ag adreslerinde kullanilir: 6. Matematikte blme isareti olarak kullanilir: 70/2=35

    14. Ters Egik izgi ( \ ) Bilgisayar yazilimlarinda art arda gelen dizinleri birbirinden ayirt etmek iin kullanilir: C:\Dos>MD \Oyun Tirnak Isareti ( ) 1. Baska bir kimseden veya yazidan oldugu gibi aktarilan szler tirnak iine alinir: Dil ve Tarih-Cografya Fakltesinin n cephesinde Atatrk'n Hayatta en hakiki mrsit ilimdir. vecizesi yer almaktadir. Ulu nderin Ne mutlu Trkm diyene! sz her Trk' duygulandirir. Bakiniz, sair vatani ne gzel tarif ediyor: Bayraklari bayrak yapan stndeki kandir. Toprak eger ugrunda len varsa vatandir. UYARI: Tirnak iindeki alintinin sonunda bulunan isaret (nokta, soru isareti, nlem isareti vb.) tirnak iinde kalir: Akil yasta degil bastadir. atasz yzyillarin tecrbesinden szlp gelen bir geregi ifade etmiyor mu? Izmir zerine dnyada bir sehir daha yoktur! diyorlar. (Yahya Kemal Beyatli) UYARI: Uzun alintilarda her paragraf ayri ayri tirnak iine alinir. 2. zel olarak belirtilmek istenen szler tirnak iine alinir: Yeni bir baris taarruzu basladi. 3. Cmle ierisinde kitaplarin ve yazilarin adlari ve basliklari tirnak iine alinir: Yahya Kemal'in bazi siirleri Kendi Gk Kubbemiz adi altinda ikti. (Ahmet Hamdi Tanpinar) Yazim Kurallari blmnde bazi uyarilara yer verilmistir.

    15. UYARI: Cmle ierisinde zel olarak belirtilmek istenen szler, kitaplarin ve yazilarin adlari ve basliklari tirnak iine alinmaksizin koyu yazilarak veya egik yaziyla (italik) dizilerek de gsterilebilir: Hyk sz Anadolu'da tepe olarak geer. Cahit Sitki'nin Sairin lm siirini Yahya Kemal ok sevmisti. (Ahmet Hamdi Tanpinar) UYARI: Tirnak iine alinan szlerden sonra kesme isareti kullanilmaz: Yahya Kemalin Aziz Istanbulunu okudunuz mu? 4. Bibliyografik knyelerde makale adlari tirnak iinde verilir. Tek Tirnak Isareti ( ) Tirnak iinde verilen ve yeniden tirnaga alinmasi gereken bir sz belirtmek iin kullanilir: Edebiyat gretmeni Siirler iinde Han Duvarlari gibisi var mi? dedi ve Faruk Nafizin bu gzel siirini okumaya basladi. Atatrk henz Gazi Mustafa Kemal Pasa idi. Benden ona dair bir kitap iin n sz istemislerdi. (Falih Rifki Atay) Denden Isareti (") Bir yazidaki maddelerin siralanmasinda veya bir izelgede alt alta gelen ayni szlerin, sz gruplarinin ve sayilarin tekrar yazilmasini nlemek iin kullanilir: a. Etken fiil b. Edilgen " c. Dnsl " . Istes "

    16. Yay Ayra ( ( ) ) 1. Cmlenin yapisiyla dogrudan dogruya ilgili olmayan aiklamalar iin kullanilir: Anadolu kentlerini, kylerini (Ky szn de ekinerek yaziyorum.) gezsek bile grmek iin degil, kendimizi gstermek iin geziyoruz. (Nurullah Ata) UYARI: Yay ayra iinde bulunan zel isimler ve yargi bildiren anlatimlar byk harfle baslar ve sonuna uygun noktalama isareti getirilir. UYARI: Hakkinda aiklama yapilan sze ait ek, ayra kapandiktan sonra yazilir: Yunus Emre (1240?- 1320)'nin... 2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konusanin hareketlerini, durumunu aiklamak ve gstermek iin kullanilir: Ihtiyar (Yavas yavas Kaymakama yaklasir.) Ne oluyor beyefendi? Allah rizasi iin bana da anlatin... (Resat Nuri Gntekin) 3. Alintilarin aktarildigi eseri veya yazari gstermek iin kullanilir: Cihanin tarihi, vatani ugrunda senin kadar ugrasan, kanini dken bir millet daha gsteremez. Senin kadar kimse kendi vatanina sahip olmaya hak kazanmamistir. Bu vatan ya senindir, ya kimsenin. (Ahmet Hikmet Mftoglu) Esin var, asiyanin var, baharin var ki beklerdin Kiyametler koparmak neydi ey blbl, nedir derdin? (Mehmet Akif Ersoy) 4. Alintilarda, basta, ortada ve sonda alinmayan kelime ve blmlerin yerine konulan nokta, yay ayra iine alinabilir. 5. Bir sze alay, kinaye veya kmseme anlami kazandirmak iin kullanilan nlem isareti yay ayra iine alinir. 6. Bir bilginin spheyle karsilandigini veya kesin olmadigini gstermek iin kullanilan soru isareti yay ayra iine alinir. 7. Bir yazinin maddelerini gsteren sayi ve harflerden sonra kapama ayraci konur: I) 1) A) a)

    17. Kseli Ayra ( [ ] ) [degistir] 1. Ayra iinde ayra kullanilmasi gereken durumlarda yay ayratan nce kseli ayra kullanilir: Halikarnas Balikisi [Cevat Sakir Kabaagali (1886-1973)] en gzel eserlerini Bodrum'da yazmistir. 2. Bibliyografik knyelere iliskin bazi ayrintilari gstermek iin kullanilir: Resat Nuri [Gntekin], alikusu, Dersaadet, 1922. Server Bedi [Peyami Safa] 1. Asagida siralanan zel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme isaretiyle ayrilir: a. Kisi adlari, soyadlari ve takma adlar: Atatrkm, Fatih Sultan Mehmete, Muhibbinin, Gl Babaya, Sultan Ananin, Yurdakuldan, Kzim Karabekiri, Yunus Emreyi, Ziya Gkalptan, Refik Halit Karaymis, Ahmet Cevat Emredir, Namik Kemalse. UYARI: Sonunda p, , t, k nszlerinden biri bulunan Ahmet, elik, iek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, zbek, Recep, Yigit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkk, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi zel adlara nlyle baslayan ek getirildiginde kesme isaretine ragmen Ahmedi, eligi, iegi, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradi, zbegi, Recebi, Yigidi, Bosna-Hersegi, Gaziantebi, Kerkg, Sinobu, Tokadi, Zonguldagi biiminde son ses yumusatilarak sylenir. UYARI: zel adlar iin yay ayra iinde bir aiklama yapildiginda kesme isareti yay ayratan sonra konur: Yunus Emre (1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoglu)'nin. Ancak cins isimler iin yapilan aiklamalarda yay ayratan sonra dogal olarak kesme isaretine gerek yoktur: Imek fiili (ek fiil)nin genis zamani sahis ekleriyle ekilir. UYARI: zel adlar yerine kullanilan "o" zamiri cmle iinde byk harfle yazilmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme isaretiyle ayrilmaz. b. Millet, boy, oymak adlari: Trkm, Almansiniz, Ingilizden, Rusmus, Oguzun, Kazaka, Kirgizim, zbeke, Karakeilinin, Hacimusaliya. c. Devlet adlari: Trkiye Cumhuriyetini, Osmanli Devletindeki, Amerika Birlesik Devletlerine, Azerbaycan Cumhuriyetinden. . Din ve mitoloji ile ilgili zel adlar: Allahin, Tanriya, Cebrailden, Zeusu. d. Kita, deniz, nehir, gl, dag, bogaz, geit, yayla; lke, blge, il, ile, ky, semt, bulvar, cadde, sokak vb. cografyayla ilgili yer adlari: Asyanin, Marmara Denizinden, Akdenizi, Meri Nehrine, Van Glne, Agri Daginin, anakkale Bogazinin, Zigana Geidinden, Uzunyaylaya, Trkiyedir, I Anadoluda, Dogu Anadoluya, Ankaraymis, Sungurluya, Ziya Gkalp Bulvarindan, Yildiz Mahallesine, Taksim Meydanindan, Resat Nuri Sokagina. UYARI: Yer bildiren zel isimlerde kisaltmali syleyis sz konusu oldugu zaman ekten nce kesme isareti kullanilir: Hisardan, Bogazdan. e. Gk bilimiyle ilgili adlar: Jpiterden, Vens, Halleyin, Merihe, Bykayida, Yedikardesten, Samanyolunda.

    18. f. Saray, ksk, han, kale, kpr, anit vb. adlari: Dolmabahe Sarayinin, ankaya Kskne, Sait Halim Pasa Yalisindan, Ankara Kalesinden, Horozlu Hanin, Galata Kprsnn, Bilge Kagan Abidesinde, anakkale Sehitleri Anitina. g. Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, mzik vb.) adlari: Nutukta, Safahattan, Kiralik Konakta, Sinekli Bakkali, Hrriyette, Resm Gazetede, Onuncu Yil Marsini, Yunus Emre Oratoryosunu, Atatrk Uluslararasi Baris dln. g. Kanun, tzk, ynetmelik, ynerge ve genelge adlari: Mill Egitim Temel Kanununa, Medeni Kanunun, Atatrk Uluslararasi Baris dl Tzgnde, Telif Hakki Yayin ve Satis Ynetmeliginin. UYARI: Belli bir kanun, tzk, ynetmelik kastedildiginde byk harfle yazilan kanun, tzk, ynetmelik szlerinin ek almasi durumunda kesme isareti kullanilir: Bu Kanunun 17. maddesinin c bendi... Yukarida adi geen Ynetmelikin 2nci maddesine gre... vb. h. Hayvanlara verilen zel adlar: Sarikizin, Karabasa, Pamuku, Minnostan. UYARI: Kurum, kurulus, kurul ve is yeri adlarina gelen ekler kesmeyle ayrilmaz: Trkiye Byk Millet Meclisine, Trk Dil Kurumundan, Trkiye Petrolleri Anonim Ortakligina, Dil ve Tarih-Cografya Fakltesi Dekanligina, Hacettepe niversitesi Rektrlgne, Trk Dili ve Edebiyati Blm Baskanliginin; Bakanlar Kurulunun, Danisma Kurulundan, Yrtme Kuruluna; Mavi Kse Bakkaliyesinden, Gimanin. UYARI: zel adlara getirilen yapim ekleri, okluk eki ve bunlardan sonra gelen diger ekler kesmeyle ayrilmaz: Trklk, Trklesmek, Trk, Trklk, Trke, Mslmanlik, Hristiyanlik, Avrupali, Avrupalilasmak, Aydinli, Konyali, Bursali, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Trklerin, Trklgn, Trklesmekte, Trkenin, Mslmanlikta, Hollandalidan, Hristiyanliktan, Atatrklgn. 2. Kisi adlarindan sonra gelen saygi szlerine getirilen ekleri ayirmak iin konur: Nihat Beye, Ayse Hanimdan, Mahmut Efendiye, Enver Pasaya vb. UYARI: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrilmaz: Cumhurbaskaninca, Basbakanca, Trk Dil Kurumu Baskanina gre vb. 3. Kisaltmalara getirilen ekleri ayirmak iin konur: TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye. UYARI: Sonunda nokta bulunan kisaltmalarla s isaretli kisaltmalar kesmeyle ayrilmaz. Bu tr kisaltmalarda ek noktadan ve s isaretinden sonra, kelimenin ve s isaretinin okunusuna uygun olarak yazilir: vb.leri, Alm.dan, Ing.yi; cme (santimetre kpe), mye (metre kareye), 64ten (alti ss drtten).

    19. 4. Sayilara getirilen ekleri ayirmak iin konur: 1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65lik, 9,65lik. 1919 senesi Mayisinin 19'uncu gn Samsun'a iktim. (Mustafa Kemal Atatrk) 5. Siirde seslerin l dolayisiyla dstgn gstermek iin kesme isareti kullanilir: Bir ok attim karli dagin ardina Dst n'ola sevdigimin yurduna Il yanmazken ben yanarim derdine Engel aramizi ati n'eyleyim (Karacaoglan) 6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayirmak iin konur: a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye dnsmesi, Trkede -lik'la yapilmis szler. UYARI: Akim, ag ve dnem adlarindan sonra gelen ekler kesmeyle ayrilmaz: Eski agin, Ykselme Dneminin, Cumhuriyet Dnemi Trk Edebiyatina. Hece Yapisi ve Satir Sonunda Kelimelerin Blnmesi Trkede kelime iinde iki nl arasindaki nsz, kendinden sonraki nlyle hece kurar: a-ra-ba, bi-i-mi-ne, in-sa-nin, ka-ra-ca, alt-lik, al-di. Kelime iinde yan yana gelen nszlerden sonuncusu kendisinden sonraki nlyle, digerleri kendilerinden nceki nlyle hece kurar: bir-lik, sev-mek, Trk-e, Kork-maz. Bati kkenli kelimeler, Trkenin hece yapisina gre hecelere ayrilir: band-rol, kont-rol, port-re, prog-ram, sant-ral, srp-riz, tund-ra, volf-ram. Trkede satir sonunda kelimeler blnebilir, fakat heceler blnemez. Satira sigmayan kelimeler blnrken satir sonuna kisa izgi (-) konur. Burasini ilk defa gryormus gibi duvarlara, perdelere, mblelere, es-yalara bakiyor, hayret ediyordu. Btn bu muhitte Trk hayatina, Trk ruhu- na ait bir glge, bir izgi bile yoktu. Birden Bursa'daki ocuklugunun geti-gi babaevini hatirladi; sofada rahat ve beyaz rtl divanlar vardi. (mer Seyfettin) Bitisik yazilan kelimelerde de bu kurala uyulur: ba-sg-ret-men, il-ko-kul, Ka-ra-os-ma-nog-lu.

    20. Soru 1. Insan bir kisini burada geirse ( ) yalniz mzik dinlese ( ) yalniz bu yankili havayi koklasa ( ) Yukaridaki cmlede parantezle gsterilen yerlere sirasiyla hangi noktalama isaretleri getirilmelidir? A) (,) (,) (...) B) (;) (;) (.) C) (,) (,) (;) D) (;) (.) (...) Soru 2. Eskiden beri sylenir ( ) "Bizim siirimiz halk siiridir ( )" Ama daima bunun aksine eser verilir () sylenenler gereklesmez. Yukarida parantezlerle belirtilen yerlere sirasiyla asagidaki noktalama isaretlerinden hangileri getirilmelidir? A) (:) (,) (;) B)(.) (.) (.) C) (;) (.) (;) D) (:) (.) (,) Soru 3. Asagidaki cmlelerin hangisindeki parantez ii bosluga noktali virgl (;) getirilemez? A) Bu yazari okumalisin ( ) onda kendinden ok sey bulacaksin. B) Hi olmazsa sanat kltrnz ykseltmeye bakin ( ) dedi. C) Herkes, byk bir cezaya arptirilacagini bekliyordu ( ) ne var ki beklenen olmadi. D) Hamdi Tanpinar ( ) siir, roman, hikye trnde eserler vermistir. Soru 4. gnden beri uykusuzum (I) uyumayi unuttum (II) desem abartmamis olurum (III) Yastiga basimi koyup (IV) tatli ryalara dalmayali ise neredeyse drt ay oldu (V) Bu parada numaralanmis yerlerden hangisine hibir noktalama isareti getirilemez? A) I. B) II. C) III. D) IV Soru 5. Hocaya sormuslar () Hocam bir sey icat ettin mi () Ettim () demis () ama ben de begenmedim! Bu parada parantez ii bosluklara sirasiyla hangi noktalama isaretleri getirilmelidir? A) (:) (!) (;) (,) B)(:) (?) (,) (;) B) (;) (?) (,) (.) D)(,) (?) (.) (;)

    21. Soru 6. Asagidakilerin hangisinde parantezle gsterilen yere iki nokta (:) getirilemez? A) Daha yapacagim o kadar ok is var ki () anlatamam. B) Aklimda iki isim vardi () Canan ve Korkut. C) Bize sunlari da syledi () alisin ve kazanin. D) Szck trleri sunlardir () Isim, sifat, zamir... Soru 7. Bir Hint atasz syle der ( ) ( ) Gnese ulasmak istiyorsan yanmayi dsnmeyeceksin ( ) ( ) Yukarida parantezlerle gsterilen yerlere asagida- kilerin hangisinde verilen noktalama isaretleri getirilmelidir? A) (:) (-) (,) (.) B) (-) (") (.) (") C) (;) (:) (.) (.) D) (:) (") (.) (") Soru 8. Asagidaki cmlelerin hangisinde nokta (...) yanlis kullanilmistir? A) Yemekten sonra tatlilar, kahveler, meyveler... ikram edildi. B) Ev sahibi kesin konustu: Ya kirayi artiracaktik; ya da... C) Neler konusulmadi ki o aksam: siyaset, spor, magazin... D) Evdeki sohbetimiz ayaklidir: Biri ben, biri annem, biri de babam...

    22. Soru 9. Asagidaki cmlelerin hangisinde noktalama ve yazim yanlisi yoktur? A) Bir takim meyvelerin sadece Gney Afrika'da yetistigi dogru mudur? B) Birtakim meyvelerin sadece Gney Afrikada yetistigi dogru mudur? C) Birtakim meyvelerin sadece gney Afrika'da yetistigi dogru mudur? D) Birtakim meyvelerin sadece Gney Afrika'da yetistigi dogrumudur? 10. neydi onun iinden ikamadigi bu buhran (i) dostlarinin (ii) deger verdigi her seyin, sonsuza kadar onunla olabilecegini dsnmesi mi (iii) bir kez olsun onlarin kendisini birakacagini (iv) dsncesinin semtine bile yaklastirmamisti (v). yukaridaki numaralanmis yerlere sirasiyla hangi noktalama isaretleri getirilmelidir? a) (?) (,) (;) (;) (.) b) (?) (.) (?) (,) (.) c) (.) (,) (?) (,) (.) d) (?) (,) (?) (,) (.)

More Related