DRGANIA I FALE W PRZYRODZIE

1. DRGANIA I FALE W PRZYRODZIE Wykonały: WIOLETTA DUSZA AGNIESZKA HEJNOSZ KAROLINA ZYGMUNT JUSTYNA ŻYGA

2. JAK POWSTAJE NASZ GŁOS? Do powstania dźwięku niezbędne jest wytworzenie drgań powietrza przechodzącego przez szparę głośni. Drgania te powstają w krtani na skutek ruchów fałdów głosowych, odbywających się w kierunku poprzecznym do ich długiej osi. W znacznym uproszczeniu mechanizm ten wygląda następująco (rys. 4): Pierwszą fazą jest wdech, który umożliwia zgromadzenie w płucach dostatecznie dużej ilości powietrza. Na skutek czynności mięśni oddechowych rozpoczyna się wydech. Powietrze wydychane z płuc jest motorem wprawiającym w drgania fałdy głosowe (rys. 4a). Ponieważ w fazie wydechu szpara głośni jest zamknięta (fałdy głosowe ściśle do siebie przylegają), następuje wzrost ciśnienia powietrza w okolicy podgłośniowej (poniżej fałdów głosowych). Po przekroczeniu wartości krytycznej ciśnienia następuje rozwarcie szpary głośni. Przez szparę głośni przepływa powietrze. Doprowadza to do spadku ciśnienia podgłośniowego i powrotu fałdów głosowych do pierwotnego położenia (ich zwarcia). Powtarzające się wielokrotnie w jednostce czasu cykle naprzemiennego rozwierania i zwierania fałdów głosowych powodują powstawanie drgań powietrza, czyli dźwięku (rys. 4b). Charakter tego dźwięku (zwanego tonem krtaniowym) zależy od właściwości fałdów głosowych ich długości, napięcia, elastyczności i masy, oraz charakteru przepływu powietrza. Cechy te mogą być modulowane poprzez czynność mięśni krtaniowych, a w szczególności przez mięsień głosowy.

3. JAK SŁYSZYMY? Ta część ucha, która słyszy nazywa się: ślimak. To tutaj drgania fali dźwiękowej zamieniane są na impulsy elektryczne, które nerwami dochodzą do mózgu.Ślimak to kanał, zwężający się i zawinięty. Wyściełany jest nabłonkiem czuciowym i wypełniony płynem. Wysokość dźwięku to fala o określonej długości, więc i częstotliwości – na przykład jak śpiewamy gamę to  dźwięk „la” w „do re mi fa sol la si do”, czyli kamertonowe "a" – to 440 Hz czyli 440 herców, czyli 440 drgań na sekundę. I pobudzane są określone obszary nabłonka. Jeśli słyszymy kilka dźwięków na raz – to po prostu pobudzane są komórki czuciowe w poszczególnych miejscach ślimaka odpowiedzialnych za poszczególne dźwięki.

4. CZYM JEST HAŁAS? Występujące w środowisku dźwięki niepożądane lub szkodliwe dla zdrowia człowieka określamy mianem hałasów. Najczęściej stosowana. miara hałasu jest poziom dźwięku wyrażany w decybelach. Zakres spotykanych w środowisku poziomów dźwięku jest dość rozległy, począwszy od wartości progowych, tj. poziomu 0 dB, będących jeszcze w stanie wywołać u człowieka wrażenie słuchowe (próg słyszalności), po wartości powodujące fizyczne odczucie bólu - 130 dB (granica bólu). Ze wzglądu na źródło i miejsce występowania hałasu, wyrocznia się hałas: przemysłowy, komunikacyjny (drogowy, kolejowy, lotniczy), komunalny (osiedlowy), mieszkaniowy (domowy). • FIZYCZNTMI ŹRÓDŁAMI HAŁASU • W ŚRODOWISKU SĄ NAJCZĘŚCIEJ: • - maszyny, urządzenia i narzędzia • pojazdy komunikacji drogowej • szynowej, lotniczej, wodnej; • - inne pojazdy • - urządzenia komunalne

5. WPŁYW HAŁASU NA ORGANIZM CZŁOWIEKA Hałas może wywierać niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka, świat zwierzęcy i roślinny. Szkodliwość hałasu zależy od jego natężenia i częstotliwości, charakteru zmian w czasie, długotrwałości działania. Szczególnie dokuczliwy jest hałas występujący w postaci pojedynczych impulsów dźwiękowych (trzask, huk) lub w postaci ciągu takich impulsów.   Szkodliwość działania hałasu na organizm człowieka objawia się zmęczeniem, gorszą wydajnością nauki, trudnościami w skupieniu uwagi, zaburzeniami orientacji, drażliwością, podwyższeniem ciśnienia krwi, bólem i zawrotami głowy, czasowym lub trwałym uszkodzeniem słuchu. U małych dzieci hałas budzi duży niepokój, niepewność, zagubienie, powoduje płacz.   OCHRONA PRZED HAŁASEM W celu ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego przed hałasem należy podjąć działania zmierzające do: - wprowadzenia stref ograniczonego ruchu lub całkowitej eliminacji pojazdów z wybranych ulic i rejonów miasta, - poprawienia organizacji ruchu gwarantującej płynność jazdy, - budowę obwodnic miejskich, - budowę ekranów i przegród akustycznych, - stosowanie dźwiękochłonnych elewacji, - wymianę okien na dźwiękoszczelne w domach mieszkalnych przy trasach intensywnego ruchu;

6. POGŁOS I ECHO Pogłos jest to zjawisko stopniowego zanikania energii dźwięku po ucichnięciu źródła, występujące wskutek odbić fal dźwiękowych (echo) od powierzchni pomieszczenia. Zjawisko to można spotkać w życiu codziennym na klatkach schodowych, korytarzach, w pustych pomieszczeniach. Pogłosem nazywamy wynik nakładania się na siebie kilku ech. Echo powstaje w wyniku odbicia fal dźwiękowych od twardej powierzchni. Dźwięk powraca do naszego ucha i słyszymy echo własnego głosu. Statki używają urządzeń zwanych echosondami do określenia głębokości wody lub wykrywania przeszkód. Urządzenie zwane sonarem wysyła wiązki fal dźwiękowych, które po odbiciu wracają i są rejestrowane na specjalnym wykresie.

7. ULTRADŹWIĘKI Ultradźwięki – fale dźwiękowe, których częstotliwość jest zbyt wysoka, aby usłyszał je człowiek. Za górną granicę słyszalnych częstotliwości uważa się wartość około 20 kHz. Za umowną, górną, granicę ultradźwięków przyjmuje się częstotliwość 10 GHz. Zaczyna się od niej zakres hiperdźwięków. Niektóre zwierzęta mogą emitować i słyszeć ultradźwięki. • ZASTOSOWANIE ULTRADŹWIĘKÓW • Ultradźwięki pozwalają na uzyskanie dokładnych obrazów przedmiotów. Sonar umożliwia obserwację głębin morskich. • Za pomocą urządzenia generującego i rejestrującego fale ultradźwiękowe (ultrasonograf) można uzyskać obraz narządów wewnętrznych. • Stosuje się je w zabiegach kosmetycznych, np. peeling i sonoforeza oraz w zabiegach fizykoterapeutycznych. • Większość nietoperzy wytwarza ultradźwięki krtanią i emituje je przez pysk lub nos (echolokacja).

8. INFRADŹWIĘKI Infradźwięki to wszystkie dźwięki poniżej progu słyszalności tj. 16 Hz. Słonie i wieloryby, które słyszą infradźwięki wykorzystują je do komunikacji na duże odległości. Infradźwięki mają bardzo dużą długość fali - powyżej 17 m, przez to słabo tłumione mogą rozchodzić się na znaczne odległości. Drugim problemem jest ich słabe tłumienie poprzez ekrany akustyczne. • Naturalne źródła infradźwięków to: • - duże wodospady, fale morskie, • - lawiny, silny wiatr, • pioruny, tornada, • - trzęsienia ziemi (fale sejsmiczne), • - wulkany. • Sztuczne źródła infradźwięków to: • - ciężkie pojazdy samochodowe, • - drgania mostów, eksplozje, • - głośniki, odrzutowce i śmigłowce, • - elektrownie wiatrowe, rurociągi, • - urządzenia chłodzące i ogrzewające powietrze.

9. FALE SEJSMICZNE Falami występującymi w przyrodzie są też fale sejsmiczne, czyli drgania rozchodzące się w Ziemi. Powstają na skutek ruchów płyt tektonicznych i wybuchów wulkanów, ale mogą być również wywołane przez działalność górniczą lub eksplozje materiałów wybuchowych. Hipocentrum - hipotetyczny punkt, z którego rozchodzą się fale sejsmiczne.  Epicentrum- Punkt na powierzchni Ziemi położony bezpośrednio nad Hipocentrum.

10. WYKRYWANIE TRZĘSIEŃ ZIEMI Kiedy dwie warstwy skalne wzajemnie na siebie napierają, gromadzi się energia, która prędzej czy później zostanie rozładowana. Dochodzi do tego wówczas, gdy nastąpi gwałtowny przeskok obu płyt. W ten właśnie sposób powstaje trzęsienie ziemi i występują one najczęściej na styku płyt litosfery. Tylko 1/3 uwolnionej siły rozchodzi się w postaci fal sejsmicznych, a jeszcze mniej dociera na powierzchnię naszej planety. Do określania wielkości trzęsienia stosuje się skalę Richtera. Codziennie na świecie dochodzi do 8000 wstrząsów, jednak nie są one odczuwalne przez ludzi. Zniszczenia powodują dopiero te od 5 stopni wspomnianej skali. Najmocniejsze wstrząsy, określane na 8 stopni, zdarzają się średnio raz na rok, ale powodują katastrofalne zniszczenia dla wielu krajów.

11. FALA UDERZENIOWA BOMBY ATOMOWEJ Potężną bronią stworzoną przez człowieka są bomby nuklearne. Pierwszej próby jądrowej dokonały Stany Zjednoczone 16 lipca 1945 roku. Bombę zrzucono na pustynię Nowego Meksyku. Powstały krater miał 300m średnicy, zaś siła uderzenia była odczuwalna w promieniu 320 km. Znajdujący się tam piasek uległ całkowitemu stopieniu i napromieniowaniu.

12. SPSOBY KOMUNIKOWANIA SIĘ OSÓB NIESŁYSZĄCYCH • Język migowy Język migowy głuchych to ogół znaków manualno-mimicznych używanych przez niesłyszących do porozumiewania się między sobą i osobami słyszącymi. • Fonogesty Metoda fonogestów należy do metod kształcenia umiejętności odczytywania wypowiedzi z ust. Jej istotą jest uzupełnianie mówienia specjalnymi gestami. • Alfabet palcowy (Daktylografia) Daktylografia to jedna z form porozumiewania się oparta na odpowiednich układach palców jednej lub obydwu dłoni. Każdej literze lub liczbie odpowiada określony znak daktylograficzny. • Piktogramy Piktogramy to graficzny system komunikacyjny. Zasadą konstrukcji znaków tego systemu jest: czarne tło i biała figura. Każdy ze znaków opisany jest literowo w postaci wyrazu określającego treść znaku.

13. CHOROBY ZWIĄZANE Z UTRATĄ SŁUCHU Głównymi chorobami związanymi z utratą słuchu są : - Głuchota wrodzona - Embriopatie - Fetopatie - Głuchota nabyta - Głuchota dziedziczna - Głuchota częściowa Aparat słuchowy - urządzenie służące do wzmacniania głośności dźwięków u osób  niedosłyszących.

14. ONOMATOPEJA Onomatopeja to wyraz naśladujący dźwięki i odgłosy naturalne, w tym dźwięki wydawane przez zwierzęta. W języku polskim (i nie tylko) onomatopeja jest rdzeniem wielu wyrazów, również czasowników i rzeczowników (np. buczeć, buczenie, szumieć, szum).

15. „BURZA”ADAM MICKIEWICZ Zdarto żagle, ster prysnął, ryk wód, szum zawiei, Głosy trwożnej gromady, pomp złowieszcze jęki, Ostatnie liny majtkom wyrwały się z ręki, Słońce krwawo zachodzi, z nim reszta nadziei. Wicher z tryumfem zawył. a na mokre góry Wznoszące się piętrami z morskiego odmętu Wstąpił genijusz śmierci i szedł do okrętu, Jak żołnierz szturmujący w połamane mury. Ci leżą na pół martwi, ów załamał dłonie, Ten w objęcia przyjaciół żegnając się pada, Ci modlą się przed śmiercią, aby śmierć odegnać. Jeden podróżny śledział w milczeniu na stronie I pomyślił: szczęśliwy, kto siły postrada, Albo modlić się umie, lub ma z kim się żegnać.

16. * * * * * * Leci jedna, dwie, milion,Stukot, hrumot niczym stado koni.Coraz więcej, coraz szybciej,Zbliża się, niczym mgła,O głosie strasznym.Co chwilę jaskrawy miecz,W rękach mrocznego rycerza,Rozpruwa szum powstałyUderzając o ziemięI porusza wszystko,Wszechogarniajacym brzmieniem.A gdy rzycerz odchodzi,Zbiera wszystko, zostawiającZłowrogą, głuchą ciszę... frrryyyyy!poleciał ptaszekślicznymi skrzydełkamizamachał na pożegnanie. psssyyyyyyt!otworzyła się puszkasrebrzystymi pęcherzykamiugasiła pragnienie. wrrryyyy!przejechał harleychromowanymi detalamirozbudził marzenie.ochhhh!naprawdę nie chciałamkilkoma słowamizamieszać Ci w głowie.

17. JĘZYKOWE ŁAMAŃCE Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie,Strząsa skrzydła z dżdżu,A trzmiel w puszczy, tuż przy Pszczynie,Straszny wszczyna szumMąż gżegżółki w chaszczach trzeszczy,W krzakach drzemie kszyk A w Trzemesznie straszy jeszczeWytrzeszcz oczu strzyg. W gąszczu szczawiu we Wrzeszczu,klaszczą kleszcze na deszczu,szepcze szczygieł w szczelinie,szczeka szczeniak w Szczuczynie,piszczy pszczoła pod Pszczyną,świszcze świerszcz pod leszczyną,a trzy pliszki i liszkataszczą płaszcze w Szypliszkach.

18. FIZYKA PODSTAWĄ MUZYKI Muzyka to  sztuka łączenia dźwięków i ciszy w sposób przyjemny dla ucha. Dźwięk jest falą akustyczną o określonej częstotliwości. Człowiek jest w stanie usłyszeć dźwięki w zakresie częstotliwości od 16 Hz do 20 kHz. Ucho ludzkie posiada wrażliwość, która umożliwia rozróżnienie następujących cech dźwięku: wysokości, barwy i natężenia. Fale dźwiękowe, Jak wszystkie fale mechaniczne, powstają w wyniku drgań wytwarzanych najczęściej przez struny takie jak: gitarowe, skrzypcowe, struny głosowe, pręty, płyty i membrany takie jak: ksylofon, bęben, zamknięte lub otwarte słupy powietrza takie jak. piszczałki, organy, klarnet, a także nagłe zagęszczenia lub rozrzedzenia powietrza np. przy wybuchach. 

19. JAK POWSTAJE DŹWIĘK W GITARZE? • Szarpiąc strunę, wychylamy ją z położenia równowagi. Tworzymy w ten sposób falę stojącą. • Powstaje dźwięk o pewnej częstotliwości. • Częstotliwość możemy zmieniać poprzez skracanie lub wydłużanie struny. • Drgania przekazywane są przez mostek do pudła rezonansowego. • Wraz z pudłem rezonansowym drga znajdujące się w nim powietrze. • Drgania te są przekazywane do otaczającego powietrza. W ten sposób słyszymy dźwięk. • Od pudła rezonansowego zależy jakość wydawanego dźwięku. Musi być ono sztywne i lekkie. Aby uzyskać jak najlepszy dźwięk, tworzy się je z najwyższej jakości drewna.

20. DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ