1 / 66

ÇÖLLER VE RÜZGARLARIN İŞLEVLERİ Ders-8

ÇÖLLER VE RÜZGARLARIN İŞLEVLERİ Ders-8. ÇÖL VE ÇÖL ÇÖKELLERİ. Kurak alanlar yeryüzünün %30’unu kapsar. İki kurak iklim vardır. -Çöl ve kurak bölgeler -Step veya yarı- kurak bölgeler. Jeolojik anlamda Çöl; yılda 25 cm veya daha az yağış,

clio
Télécharger la présentation

ÇÖLLER VE RÜZGARLARIN İŞLEVLERİ Ders-8

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ÇÖLLER VE RÜZGARLARIN İŞLEVLERİ Ders-8

  2. ÇÖL VE ÇÖL ÇÖKELLERİ

  3. Kurak alanlar yeryüzünün %30’unu kapsar. İki kurak iklim vardır. -Çöl ve kurak bölgeler -Step veya yarı- kurak bölgeler Jeolojik anlamda Çöl; yılda 25 cm veya daha az yağış, Buharlaşma >yağış

  4. Çöl ve Step alanların yeryüzünde dağılımı

  5. Çöl ve kurak alanların dağılımı ve nedenleri Kurak alanlar üç bölgede toplanmıştır 1- Düşük enlem ve yarı- tropikal alanlar Yüksek basınç ve havanın battığı alanlar. Havanın basınç altında olduğu ve ısındığı alanlar 2- Orta enlem bölgesi Kıtaların iç kesimlerinde bulunur. 3- Yağmur- gölgesi çölleri Egemen rüzgar yolları üzerindeki yüksek dağlar

  6. Düşük enlem bölgelerindeki çölleşmenin nedenleri • Sıcak hava ekvator yanında yükselir • Hava genişler ve soğur • 300 Güney ve kuzey civarında tekrar alçalır • - Alçalan hava yukarıdaki hava ve basınç altında kalır • Isındığı zaman daha fazla su buharı tutma • kapasitesi kazanır ve buharlaşmaya yol açar • Bu nem nadiren yağmur olarak düşer

  7. Yağmur gölgesi: Yüksek dağlık bölgeler havadaki nemin çoğu için bir tutucu görevi görür. Yüksek dağlık alanların rüzgarın akış yönüne eğimli alanları böylece kuru hava etkisinde kalır ve çölleşir.

  8. Düşük enlem (yüksek basınç) çölleri Örnek: Sahra çölü- Dünyanın en büyük çölüdür.

  9. Kıyı çölü Örnek: Namibya kıyı çölü

  10. Kutup çölleri Örnek: Antarktika

  11. Orta enlem çölleri: Kıta içitip Kıta içi çölleri 300 ve 500 Kuzey ve Güney enlemleri arasında, yarı- tropikal yüksek basınç bölgelerinin kutup tarafında yer alırlar. Bu çöller okyanuslardan uzak iç drenaj bölgelerindedir ve çok değişken yıllık sıcaklığa sahiptirler ABD’ deki Sonoran çölü buna örnektir.

  12. Kıta içi çöl Örnek: Gobi çölü

  13. Kurak bölgelerdeki jeolojik süreçler -Ayrışma Humid bölgeler kadar etkin değil Fiziksel ayrışma bozuşmamış kayaç ve mineral parçaları üretir Bazı kimyasal ayrışmalar çöl bölgelerinde; Kil, İnce toprak, Oksitlenmiş mineraller oluşturabilir.

  14. Rüzgarlarla taşınma Rüzgarlarla taşınma tipleri -Suspansiyon -Kayma -Dönme -Sıçrama

  15. Saltasyon (sıçrama) Saltasyon- Kum tanelerinin güçlü rüzgarlarla (veya su akımıyla) taşınması. Taneler yerden fazla havalandırılmaz.

  16. Çöl bölgelerindeki sediment tipleri Çöl bölgelerinde çökelen sedimentler üç ana katagoriye ayrılabilir. Rüzgar- Rüzgar etkisiyle taşınan çökeller Alüviyal- Ani akıntılar- sellenmelerle taşınan çökeller (çamur akması- moloz akması vb) Evaporit- Buharlaşma sonucu çökelen materyaller

  17. Kurak bölgelerde suyun etkisi -Zamanın büyük bir bölümü dereler kurudur. -Çöl akıntıları genellikle geçici derelerdir.

  18. Kurak iklim bölgelerinde jeolojik süreçler Çöl yağmurları -Çöllerde bitki örtüsü çok seyrek olduğundan yağışı genellikle yüzeysel akış ve sellenme şeklindedir. -Zayıf entegre olmuş drenaj sistemi vardır ve akarsuların geniş kolları yoktur. -Çöllerdeki erozyonun büyük bir kısmı akarsular tarafından oluşturulur.

  19. Çöllerde geçici olmayan akarsular Kolorado Nehri Nil Nehri -Bir yan kolu olmadan 3000km lik uzunluğa sahiptir. Bu nehirler çöl alanlarının dışındaki yağışın bol olduğu yüksek dağlardan kaynaklanır.

  20. Çöl topografyasının gelişimi • İçsel bir drenaja sahiptir • Dağların oluşumu ve yükselmesi blok faylanmaya bağlıdır • İçsel drenaj bu bölgede • -Alüviyal yelpazeler • -Bajadalar • -Playa ve playa gölleri oluşturur.

  21. Dağ kütlesinin devam eden erozyonu • -Havzaları dolduran kırıntı üretir • Yerel yüksekliği (rölyefi) azaltır • Erozyon sonucu inselberg adı verilen izole • tepecikler oluşur.

  22. Çöllerde rüzgar etkisi Sedimentlerin rüzgarlarla taşınması Akarsularla taşınmadan iki farklılığı vardır 1- Rüzgar iri taneleri taşımada akarsulara göre daha az etkilidir 2- Rüzgar akarsular gibi belirli bir kanalda değil daha geniş alanlarda etkisini gösterir.

  23. Rüzgarlarla taşınma mekanizması -Yerdeki taneler Saltasyon- Taneler yüzeyleri boyunca kayar ve sıçrar Kum fırtınaları ile taşınmış kumların %5-20 ‘si bu yolla taşınır -Askılı yük- Sıçrama ile taneler havada askılı olarak kalır.

  24. Rüzgar erozyonu -Rüzgar göreli olarak pek önemli olmayan bir erozyon ajanıdır -Çöllerdeki erozyonun büyük bir kısmı geçici akarsular tarafından gerçekleştirilir Rüzgar erozyonunun mekanizması Deflasyon- Tutturulmamış tanelerin havaya kaldırılması. Deflasyon sığ çukurluklar ve iri çakıl ve blokların bulunduğu bir zemin oluşturur.

  25. Rüzgar erozyonunun mekanizması Abrazyon Ventifakt adı verilen üç yüzeyli düzgün yüzeylere sahip çakıl ve Yardang adı verilen rüzgarlarla oyulmuş sırtlar oluşturur.

  26. Ventifakt- Rüzgarlarla taşınan sedimentlerle aşındırılmış taş vaya kaya

  27. Ventifakt

More Related