Maan, ik kom eraan!

1. Maan, ik kom eraan! Lessuggesties voor de onderbouw

2. Algemene lessuggesties Maan, ik kom eraan • Het thema ruimtevaart biedt eindeloos veel mogelijkheden en activiteiten die kinderen van allerlei leeftijden aanspreken. In dit document reiken wij u een aantal suggesties aan om u op weg te helpen. Verder zijn er een aantal uitgewerkte lessen beschikbaar, speciaal ontwikkeld voor de onderbouw. Neem contact op met Space Expo als u interesse heeft in deze lessen. • Start het thema bijvoorbeeld met het voorlezen van een prentenboek over de maan. Hierdoor kunt u de leerlingen vragen wat ze al weten over de maan en of ze ook naar de maan willen reizen. En wie wil dat niet? • Om het geheel overzichtelijk te maken zijn de lessuggesties onderverdeeld in soorten activiteiten. Het is aan te raden zo veel mogelijk soorten activiteiten binnen het thema te plaatsen. Zo houdt u het thema bij de leerlingen levend. • U vindt in dit document ook boekentips, liedjes en versjes.

3. Spel activiteiten • Creëer een ruimtehoek door zwart plastic op te plakken, plak daarop geknutselde sterren of ‘glow in the dark’ sterren en bouw een raket van dozen; • Wat nemen we mee? Laat de leerlingen een koffer inpakken. Past alles er wel in? • Maak een verteltafel en laat de leerlingen een prentenboek naspelen; • Beweging: zet een klim en klauterparcours uit en vertel erbij dat het een astronautentraining is. • Veel bestaande bewegingsspellen zijn eenvoudig aan te passen aan het thema. Zo wordt Vos kom uit je hol, Maanman pak me dan. • Beweging: uit het boek Speelkriebels voor kleuters (Florquin & Bertrands, Leuven, 1999.) kunt u een aantal leuke bewegingsspellen halen die aansluiten op het thema. Zoals ‘Zwevend bewegen’ (blz. 233) en Vliegroute (blz. 274). • Dans: Uit een aantal dansmethodes kunt u relevante lessen halen. Een paar voorbeelden: Sterren uit Kleuterdansen 5, blz. 60 en Het mannetje van de maan uit De Vrolijke Kring deel 2 , blz. 24. Beide uitgaven zijn van Stichting Nevofoon. (www.nevofoon.nl) • Maak van de zandtafel een maanlandschap; • Laat een waterraket lanceren en ga met de leerlingen aftellen, zoals ze in het echt ook doen. Als dit in het Nederlands te makkelijk is, kunnen ze het in het Engels doen; • Verzorg een klankverhaal over de ruimte. De geluiden in het verhaal worden door de leerlingen uitgevoerd. Voor het verhaal kunt u een prentenboek uitkiezen.

4. Constructie activiteiten • Raket bouwen, zowel een klein exemplaar van b.v. waterflesjes als een groot exemplaar in het lokaal van b.v. dozen; • Ruimtepak maken van b.v. dozen en aluminiumfolie; • Sterren vouwen. Neem hier het model van kerststerren voor. • Maak een kijkdoos. Zoek eenvoudige plaatjes op internet en kopieer die op dik papier. Een schoenendoos met zwart papier en ‘glow in the dark’ sterren is een goede start. • Van diverse constructiematerialen (lego, lasy, knex) kunnen de kinderen raketten en maanwagentje bouwen; • Sterrenkijker maken; • Marsmannetjes verzinnen/tekenen. • Vouwwerkjes platte vlak: raket, astronaut, sterrenhemel. • Op zwart papier een sterrenhemel laten maken met krijt. • Wanneer u gebruik maakt van de techniekmethode De Techniektorens kunt u de lessen 2.4 hoe hard valt het?, 3.10 waar komt de wind vandaan en 4.9 vliegen en zweven gebruiken. Voor meer informatie over de methode kijk op http://www.techniektorens.nl.

5. Gespreks-/kringactiviteiten • Maak een woordweb met alle woorden die de leerlingen associëren met de ruimte. Maak er tekeningen bij zodat ze weten wat er staat. • Maak een lijstje met ‘Wat willen we weten over de ruimte’. Dit geeft aan waar de interesses van de kinderen liggen en waar u dus aandacht aan kunt besteden. • Dag en nacht, hoe zit dat? Illustreer het met zaklamp of diaprojector op een bal; • De maan lijkt steeds te groeien en krimpen. Hoe kan dat? Illustreren met zaklamp en bol. • De ruimte: hoe ziet het er uit? Laat foto’s zien; • Zwaartekracht is een moeilijk onderwerp voor kleuters. Verklaar het door te vertellen dat de grond alles naar beneden trekt, en dus alles valt. In de ruimte is dat niet zo en daar kun je dus zweven. • Wat moet je meenemen als je in de ruimte gaat reizen; • Voorlezen prentenboeken (zie ook de boekenlijst);

6. Lees- en schrijfactiviteiten • Laat ze een boodschappenlijstje voor de reis maken. Als ze het niet kunnen schrijven laat u ze het tekenen. • Laat ze een ansichtkaart maken en schrijven uit de ruimte voor thuis. • Stempelen van woorden die met de ruimte te maken hebben (zie bijvoorbeeld www.kleutergroep.nl). • Maak memory van stempelkaarten. Voor de kinderen die al kunnen lezen de woorden eraf knippen en de plaatjes bij de woorden laten zoeken, volgens de regels van memory. • Als de klas in ruimtesfeer is, maak dan uitnodigingen voor de ouders. • Laat ze een stukje schrijven of tekenen voor de schoolkrant over hun ruimteavonturen.

7. Rekenactiviteiten • Hoeveel boterhammen moeten er mee als je op reis gaat? En als we met zijn tweeën gaan? • Meten: hoe groot ben jij en hoe groot moet een ruimtepak dan zijn, hoe hoog is de raket die we gemaakt hebben, etc. • Logische volgorde: de fases van de maan, dag en nacht met positie zon. • Teken schaduwen van voorwerpen en laat ze raden wat het is. • Tangram: sterren en raketten namaken met tangram.

8. Overige activiteiten/tips • Laat ze kralenplankjes maken of verzinnen raket /ster/ astronaut • De Hema verkoopt veel verkleedkleren. Een van hun artikelen is een astronautenpak.

9. Liedjes & versjes (1) Astronautje wil ik worden, ik wil hier ver vandaan Ik wil een ruimteschip besturen en landen op de maan Ik wil naar Venus en naar Mars en dan naar Jupiter en tenslotte wil ik landen op een mooie ster! Ik ga eerst in een baan om de aarde heen Dan vlieg ik door de ruimte helemaal alleen Daarna ga ik vol gas met mijn superraket, Totdat ik eindelijk voet op Mars heb gezet! Astronautje wil ik worden, ik wil hier ver vandaan Ik wil een ruimteschip besturen en landen op de maan Ik wil naar Venus en naar Mars en dan naar Jupiter en tenslotte wil ik landen op een mooie ster!

10. Ik word later astronaut Ik heb mijn raket in de tuin gezet. Een druk op de knop, We stijgen op. Momentje maan, Ik kom eraan. En ben ik eenmaal boven Op de maan, Dan doe ik voor jou Alle sterren aan. Als ik vliegen kon o, als ik vliegen kon, dan vloog ik naar de zon. En als de zon zou onder gaan, dan zou ik niet naar huis toe gaan, want dan zie ik de sterren staan, de sterren en de blauwe maan. o, als ik vliegen kon! Liedjes & versjes(2)

11. Mijn raket Ik lig in mijn bed, en zie de maan Hoog in de lucht hier ver vandaan. Ik doe mijn ruimtepak gauw aan Ik moet nog even naar de maan. Snel stap ik in mijn raket, Aan de kant, opgelet. Drie twee één, pas op pas op, Opzij opzij want ik stijg op. Ik zweef wat rond in mijn raket Tot ik hem op de maan neer zet. Ik pak mijn stiften en stap uit, Ik kijk en loop wat rond. Dan teken ik twee ogen een neus en nog een mond. Dan ga ik weer met mijn raket Terug naar huis, terug naar bed. Ik lig in bed en zie de maan Hoog in de lucht hier ver vandaan. Ze lacht naar mij en kijkt me aan, Ik fluister: welterusten maan. Mee naar de maan Weet je wie daar in dat tuintje wonen? Vreemde personen... Vreemde personen... Waar komen die vreemde personen vandaan? Weet je dat niet? O, die zijn van de maan! Die zijn een keer van de maan komen vallen. Boem! Op een zaterdagnacht met zijn allen... Kijk, en daar zitten ze nou op de grond: Maneman, manevrouw, Manekind en manehond. Zo, en waar willen ze dan nu naar toe? Terug naar de maan! maar ze weten niet hoe... En daarom blijven ze hierzo maar staan Tot er ‘s iemand die kant op zal gaan... Tot zolang lopen ze hier in het rond: Maneman, manevrouw, Manekind en manehond. Liedjes & versjes(3)

12. Maan ik kom eraan! Maan ik kom eraan, zeker weten, Ik kom op bezoek een hapje eten. Van je ronde vorm blijft dan niets over Kijk in welke vorm ik je nu weer tover! Maan ik kom eraan, en dan weet je, Dan eet ik je op, beetje bij beetje. Dan krimp je tot een kleinere maan Ik kan niet wachten, tot ik op je kan staan! Maan ik kom eraan, en met een raket Kom ik supersnel jouw kant op gezet. En als ik er dan ben eet ik mijn buikje vol, Want jij wordt vanzelf weer bol. Maan ik kom eraan ... Was het maar waar, Misschien vind je dit heel erg raar, Ik kom niet echt, want ik kan niet komen, Maar ik kan er wel van dromen. Marlijn van Kempen Liedjes & versjes(4)

13. Boekentips om voor te lezen (1) • Meneer Big gaat naar de maan – Gitte Spee • Hallo Aarde, hier Sterre – Simon Puttock • Wat is er hoger? – Mick Manning • De schaduw van Jan – Harrie Geelen • Op een dag.. – Frances Thomas • Ik kom je opeten – Tony Ross • Ik wil de maan – Jonathan Emmett • Papa, pak je de maan voor mij – Eric Carle • Geen nacht zonder maan – Emma Damon • Jongetje Tjongetje – Tim Gladdines • Weet jij waar de maan woont? – I. Gantschev • Een muts voor de maan – Sjoerd Kuyper • Kolletje tovert sterren – P. Feller • Een ladder naar de sterren – Simon Puttock

14. Boekentips om voor te lezen (2) • De maan gaat altijd mee – T. Bos • Een bloem voor de maan – Frank Smulders • De zeemuizen en de sterren – Kenneth Steven • Laura’s ster – K. Baumgart • Laura’s sterrenreis – K. Baumgart • Mijn eigen ster – O. Jeffers • Lucas maakt een ruimtereis – C. Goppel • Ik heb van jou gedroomd vannacht – Harmen van Straaten

15. Informatieve boeken Kididoc boekjes: • De ruimte in – Marie Kolaczek • Dag en nacht – Valerie Guidoux En verder: • Mijn grote ruimte ontdekkingsboek – J. Douglass

16. Overige suggesties • Mocht u interesse hebben in volledig uitgewerkte lessen en een bezoek aan het ruimtevaartmuseum Space Expo, neemt u dan contact op met Space Expo 071-3646448. Of kijk op de website www.spaceexpo.nl voor meer informatie. • Printen: Wanneer u deze lessuggesties wilt printen zonder de achtergrond ga dan als volgt te werk: Ga in het menu bestand naar afdrukken en kies bij kleur/grijswaarden voor puur zwart-wit.