VI. BÖLÜM YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM

1. VI. BÖLÜMYANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM

2. Yanıklar Isı, kimyasal maddeler, elektrik ve nükleer radyasyonun vücut dokularında meydana getirdiği yaralara “yanık” denir.

3. Nedenine Göre Yanık Çeşitleri • Fiziksel yanıklar • Alevle yanmalar • Sıcak su yanıkları • Elektrik yanıkları • Işın enerjisi yanıkları • Kimyasal yanıklar • Asit ve alkali yanıkları

4. Yanığın Ciddiyetini Belirleyen Faktörler • Yanığın derinliği • Yanığın yaygınlığı • Yanığın bölgesi • Enfeksiyon tehlikesi • Yanan kişinin yaşı • Solunum yolunun da yanıktan etkilenmiş olması • Yanan kişinin hastalık hikayesi

5. Yanıkların Derecelendirilmesi

6. Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri • Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri yanığı derecesi ve yaygınlığı ile doğru orantılıdır. • Yanığın yaygınlığına bakılmaksızın 3. derece yanıklar, • Vücut yüzeyinin yetişkinlerde %10’u, çocuklarda %5’nin zarar görmüş olduğu 2. derece yanıklar, • Vücut yüzeyinin %40-60’nın etkilendiği 1. Derece yanıklar, • Hareketli eklem yerlerinde görülen yanıklar • Kafatası, yüz,koltuk altı, boyun ve genital bölge gibi kısımlarda görülen yanıklar, • Solunum yollarını etkileyen yanıklar, • Tüm elektrik çarpması nedenli yanıklar vücutta elektrolit dengesinin bozulmasına, şiddetli ağrıya, derinin solunum , boşaltım ve ısı ayarlama gibi işlevlerini yapamamasına, organlarda şekil bozukluğu işlevsel bozukluk, yapışıklık ve sakatlıkların oluşması gibi olumsuzluklara neden olabilir.

7. Yanıklarda İlkyardım • Alevle yanmalarda yaralı,yangın ortamından uzaklaştırılır. • Yanık bölgedeki giysiler,yanan kişi üzerindeki kolye, yüzük ve saat gibi takılar çıkartılır. Kısmi yanıklarda yanan bölge 20 dk. kadar soğuk su içinde tutularak soğutulur, yanık üzeri kuru steril veya temiz bezle örtülür. • Yanık üzerine bir şey sürülmez. • Kabarcıklar patlatılmaz. • Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmaz. • Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür. • Şok önlenir. • Kimyasal madde yanıklarında yaralının madde ile teması kesilir ve yanık alan tazyiksiz bol su en az 15-20 dk. yıkanır. • Tıbbi yardım istenir

8. Elektrik Çarpması Yüksek veya düşük voltajlı elektrik akımına maruz kalmaya “elektrik çarpması”, çarpma sonucu oluşan yanıklara da “elektrik yanığı” denir.

9. Elektrik Çarpmasında İlkyardım • Kişinin derhal elektrik akımı ile ilişkisi kesilir. • Solunum ve kalp atımları kontrol edilerek gerekiyorsa suni solunum ve kalp masajı yapılır. Yaralı hareket ettirilmez. • Hasta veya yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmez • Kırık meydana gelmişse uygun şekilde tespit edilir. • Kanama varsa kontrol edilir • Yara varsa sarılır • Şokla mücadele edilir. • Tıbbi yardım istenir(112)

10. Sıcak Çarpması Belirtileri Beyindeki ısı ayarlama merkezinin aşırı sıcak nedeniyle işlevsiz kalması sonucu ortaya çıkan tabloya sıcak çarpması denir. • Sıcak çarpması belirtileri; • Ani gelişen bayılma hissi, baş ağrısı baş dönmesi, • Bulantı kusma, • Vücut ısısının yükselmesi • Kuru, gergin, ateşli ve solgun deri • Ateşli ve kırmızı yüz • İlk zamanlarda oluşan terlemenin kaybolması • Kramplar • Hızlı nabız • Hızlı ve yüzeysel solunum • Hayal görme ve sayıklama • Bilinç kaybı, şok ve koma

11. Sıcak Çarpmalarında İlkyardım • Hasta serin ve havadar bir yere alınır, • Fazla giysiler çıkartılır, sıkı giysiler gevşetilir • Mekanik yöntemlerle ateş düşürülür, • Bilinci yerindeyse el ve ayaklar yukarıda olacak şekilde sırt üstü yatırılır. • Su ve tuz kaybının giderilmesi için ağızdan destekleyici alkolsüz içecekler ( maden suyu gibi) verilir. • Tıbbi yardım (112) aranıp, yardım istenir.

12. Donma Belirtileri • Birinci derece belirtileri; • Deride solgunluk, soğukluk • Deride uyuşukluk ve hissizlik • Deride kızarıklık ve iğnelenme hissi • İkinci derece belirtiler; • Deride su kabarcıkları • Deride gerginlik hissi • Ödem ve şişme • Üçüncü derece belirtiler; • Donan bölgede siyahlaşma (gangren) oluşması

13. Donmalarda İlkyardım • Hasta bulunduğu ortamdan normal ısılı bir odaya alınır. • Islak giysiler çıkarılıp kuru giysiler giydirilir. • Sıcak (alkolsüz) içecekler verilir. • Su toplamış bölgelerin üzeri kapatılır, kesinlikle kabarcıklar patlatılmaz, donan bölgeye masaj ve aşırı sıcak uygulama yapılmaz. • Hastanın üzeri örtülerek, kesin dinlenmeye alınır, hareket ettirilmez. • Donan organların pozisyonu korunarak, yüksekte tutulur. • Tıbbi yardım (112) istenir.