UNIVERZITET SINGIDUNUM Finansijska tržišta

1. UNIVERZITET SINGIDUNUMFinansijska tržišta OSNOVNI FINANSISJKI POKAZATELJI Ivica Terzić iterzic@singidunum.ac.yu Beograd,06.12.2007

2. Tri faze u berzanskom izveštavanju • Izveštaj pre početka trgovanaja: • Prospekt • Podaci o prethodnom trgovanju • Aktuelne podatke iz procesa trgovanja • Informacije nakon procesa trgovanja • Računovodstveni podaci • Izvedeni podaci o trgovanju

3. Faktori koji utiču na promenu cena akcija • Interni faktori ( rezultat poslovanja firme ) • Profit ( zarade ) • P/E racio ( odnos cena zarada ) • Dividenda • Dividendna stopa • Racio isplate • Racio zadržavanja • P/B racio

4. Eksterni faktori ( tržišni faktori ) • Kamatne stope • Prihod od obveznica • Cena robe • Bruto nacionalni proizvod • Štrajkovi itd.

5. Analiza profitabilnosti • Profitabilnost –sposobnost preduzeća da ostvari profit. • Analiza profitabilnosti fokusira se primarno na odnosu izmedju rezultata iz operativne aktivnosti preduzeća iskazanih u bilansu uspeha i izvora sredstava iskazanih u bilansu stanja.

6. ROA Rate Earned on Total Assets 2006 2005 Net income $ 97,000 $ 88,500 Total assets: Beginning of year $1,230,500 $1,187,500 End of year 1,139,500 1,230,500 Total $2,370,000 $2,418,000 Average (Total ÷ 2) $1,185,000 $1,209,000 Rate earned on total assets 8.2% 7.3%

7. ROE Rate Earned on Stockholders’ Equity 2006 2005 Net income $ 91,000 $ 76,500 Stockholders’ equity: Beginning of year $ 787,500 $ 750,000 End of year 829,500 787,500 Total $1,617,000 $1,537,500 Average (Total ÷ 2) $ 808,500 $ 768,750 Rate earned on stockholders’ equity 11.3% 10.0%

8. 11.3% 10.0% Leverage 2.7% Leverage 3.1% 7.3% 8.2% Leverage 10% 5% 0% 2006 2005 ROA ROE

9. ROE Rate Earned on Common Stockholders’ Equity 2006 2005 Net income $ 91,000 $ 76,500 Less preferred dividends 9,000 9,000 Remainder—common stock $ 82,000 $ 67,500 Common stockholders’ equity: Beginning of year $ 637,500 $ 600,000 End of year 679,500 637,500 Total $1,317,000 $1,237,500 Average (Total ÷ 2) $ 658,500 $ 618,750 Rate earned on common stockholders’ equity 12.5% 10.9%

10. Profit • Ostvareni profit – pokazatelj uspješnosti poslovanja kompanije • Veća zarada – veća cena akcije • Zarade imaju direktan uticaj na visinu dividende • Isplata dividende je direktan prihod vlasnika akcije • Zadržavanje profita – unapređuje poslovanje kompanije, a time i povećanje zarada

11. Profit ili zarada po akciji ( EPS ) • Zarada po akciji (earnings per share – EPS) – je pokazatelj koji se dobija kao odnos između neto dobiti akcionarskog društva (dobiti posle oporezivanja) koji je umanjen za iznos dividendi na prioritetne akcije i ukupnog broja emitovanih običnih akcija. • Ovaj pokazatelj je od izuzetnog značaja za obične akcionare jer pokazuje koliku zaradu mogu da očekuju po osnovu vlasništva nad akcijama bilo u vidu dividende bilo u vidu kapitalnog dobitka (ukoliko se dobit ne bude isplaćivala već se bude reinvestirala u društvo).

12. EPS Earnings Per Share on Common Stock 2006 2005 Net income $ 91,000 $ 76,500 Less preferred dividends 9,000 9,000 Remainder—common stock $ 82,000 $ 67,500 Shares of common stock 50,000 50,000 Earnings per share on common stock $1.64 $1.35

13. P/E koeficijent ( odnos cena-zarada ) • Racio cena /zarada (P/E ratio) – predstavlja odnos između tekuće tržišne cene (Price – P) i dobiti po akciji (earnings per share – EPS). Ovaj pokazatelj je od značaja za akcionare jer im govori koliko novčanih jedinica (npr. dinara) moraju da ulože da bi ostvarili jednu novčanu jedinicu zarade (npr. jedan dinar zarade) po osnovu vlasništva nad akcijom.

14. Primer • Tržišna cijena akcije=150 • Profit po akciji=10 • P/E ratio=15 Ovaj odnos pokazuje da se za svaki dinar ostvarene zarade, na tržištu za akciju plaća 15 dinara

15. P/E Price-Earnings Ratio 2006 2005 Market price per share of common $41.00 $27.00 Earnings per share on common ÷ 1.64 ÷ 1.35 Price-earnings ratio on common stock 25 20

16. Dividendna stopa-dividend yield • Odnos izmedju tekuće godišnje dividende po akciji i trenutne tržišne cene • Bitan za investitore koji ulažu u akcije koje donose stabilne prihode ( Income stocks )

17. Dividend yield Dividend Yield on Common Stock 2006 2005 Dividends per share of common $ 0.80 $ 0.60 Market price per share of common ÷ 41.00 ÷ 27.00 Dividend yield on common stock 1.95% 2.22% Pokazuje stopu prinosa vlasnika običnih akcija u smislu isplate dividendi.

18. Racio isplate • predstavlja racio koji se dobija kao odnos između dividende i ukupne neto dobiti i on investitorima govori koji procenat ostvarene neto dobiti će im se isplatiti u vidu dividende.

19. $1.64 $1.35 $0.80 $0.60 Dividends and Earnings Per Share $2.00 $1.50 Per share $1.00 $0.50 $0.00 2006 2005 Earnings Dividends

20. Racio zadržavanja-retention ratio • Dobija se kao inverzna vrednost prethodnog racia tj. kao odnos neto dobiti akcionarskog društva i dividende. • Reč je o raciu koji pokazuje koji će se procenat od ostvarene neto dobiti reinvestirati u akcionarsko društvo.

21. KOMPANIJA XXX

22. BETA KOEFICIJENT Beta koeficijent mera sistematskog rizika HoV, tj. izražava odnos rizika neke hartije od vrednosti prema kretanju tržišta u celini. • Koristi se kao pokazatelj kako dodavanje pojedinih hartija od vrednosti diverzifikovanom portfoliu utiče na rizik portfolia • Ako je beta koeficijent za neku HoV manji od 1, onda je ta HoV manje rizična od tržišta kao celine; ako je na primer za neku HoV beta jednako 0,8 i ako se rizičnost tržišta poveća za 1%, rizičnost te HoV će se povećati za 0,8% • Ako je ovaj koeficijent za neku HoV jednak jedinici, ta HoV je rizična koliko je rizično tržište kao celina • Najzad, ako je beta veća od jedan, posmatrana HoV je rizičnija od tržišnog portfolia. U jednom vremenskom periodu, na primer, utvrdjena je statističkim putem, vrednost beta koeficijenta za AT and T od 0,76, za Digital Equpment od 1,30 i za McDonalds od 1,02.

23. Izračunavanje racia i bete • Primeri u excelu