Eeuwige gelukzaligheid

1. Eeuwige gelukzaligheid Het martelaarschap van Perpetua en Felicitas in de visie van Augustinus van Hippo

2. 1.De ontdekking van nieuwe Augustinus-preken

3. 1. De ontdekking van nieuwe Augustinuspreken • 12deeeuws handschrift in de bibliothecaAmploniana, Erfurt • Isabella Schiller, overzicht Augustinus mss. en codices in de voormalige DDR • Authenticiteitsonderzoek • Possidius’ indiculum • Taal en inhoud • Theologische duiding van het martelaarschap

4. 1. De ontdekking van nieuwe Augustinus-preken

5. 2. Perpetua en Felicitas: passio, acten, Augustinus’ bekendheid met de passio • Wie zijn Perpetua en Felicitas? • Enkele eigenaardigheden van de passio

6. de ladder van de deugden

7. Perpetua en Felicitas De goede herder Eucharistisch banket

8. Perpetua en Felicitas worden aangepakt door een wilde koe

9. Perpetua en Felicitas

10. 2. Perpetua en Felicitas: passio, acten, Augustinus’ bekendheid met de passio • Wie zijn Perpetua en Felicitas? • Enkele eigenaardigheden van de passio • Augustinus’ bekendheid met de passio • Sermo 280, 281, 282 (datering: 400-420) • Sermo 159A,11 • Ennaratio in Psalmum 47 • De animo et eius origine (419/420)

11. 3. 1. Augustinus’ sermoenen ter ere van Perpetua en Felicitas • Jaarlijks op de dies natalis • Lectionarium: het martelaarsverhaal • Augustinus’ sermoenen 280-282 • Talrijke apocalyptische elementen ontbreken • Informatie uit twee delen van de passio: Perpetua’s aantekeningen en het redactionele kader • Verwijzingen naar elementen die wel in de passio, maar niet in de akten terug te vinden zijn • Hoe dienden de martelaren gevierd te worden?

12. 3.2. Gender issues: op zoek naar de theologische werkelijkheid • Hoofdfiguren = vrouwen  theologische uitwerking • Heilsgeschiedenis van Adam tot Christus en van Eva tot Maria • Perpetua’s visioen over de slang en de ladder • Felicitas’ zwangerschap (sermo 281 en sermo 282 auct.) • De geslachtsverandering van Perpetua (vierde visioen) bij Augustinus • Perpetua en Felicitas: beloning die toekomt aan alle martelaren

13. 3.3. Theologische issues: Christus, de imitatio, de Kerk en de verrijzenis • Unieke familiariteit met de Heer • Concurrerende rol van de vader • Imitatio: martelaren als richtingaanwijzers • Bijdrage van de martelaren tot de groei van de Kerk • De lichamelijke verrijzenis

14. 4. Augustinus’ dispuut met Vincentius Victor in De anima et eius origine

15. 4.1. Perpetua’sDinocrates-visioenen Eerste Dinocrates-visioen Tweede Dinocrates-visioen Dinocrates is gelukkig Dinocrates drinkt water uit een gouden schaal Reactie Perpetua: ‘ik werd wakker. Toen begreep ik dat hij van zijn straf was bevrijd’. • Dinocrates komt uit een duistere plaats • Dinocrates probeert uit een groot bassin water te drinken, maar kan er niet aan • Reactie Perpetua: ‘ik werd wakker en begreep dat mijn broer er slecht aan toe was’. => Dinocrates is uit zijn lijden verlost door de tussenkomst van Perpetua’s gebed

16. Bidden voor de doden Het doopsel

17. 4.2. De discussie in Augustinus’ De anima et eius origine Vincentius Victor Augustinus van Hippo Dinocrates was mogelijk gedoopt; de dief naast Jezus aan het kruis stierf mogelijk de marteldood of werd gedoopt Al wie geboren is in Adam gaat naar de verdoemenis, tenzij men herboren wordt in Christus De ziel is geest (spiritus) • Niet gedoopten (bv. Dinocrates, de dief naast Jezus aan het kruis) • Niet-gedoopten kunnen via het paradijs het rijk der hemelen binnentreden • De ziel is lichamelijk (onkwetsbare ziel)

18. Context: Pelagiaanse controverse en concilie van Carthago (418) • Concilie van Carthago (418) • Canon 3: Johannes 14:2a ‘in het huis van mijn vader zijn er vele kamers’  dit wil NIET zeggen dat er een plaats van gelukzaligheid zou zijn voor ongedoopte kinderen in het rijk der hemelen of elders.

19. Context: Pelagiaanse controverse en het concilie van Carthago (418) Pelagianen Vincentius Victor Oorsprongszonde Ongedoopte kinderen laat hij toegang tot het paradijs en het rijk der hemelen <-> Joh. 3:5: ‘Jezus antwoordde: Waarachtig, ik verzeker u: niemand kan het rijk der hemelen binnen gaan, tenzij hij geboren wordt uit water en geest’. • Geen oorsprongszonde • Ongedoopte kinderen konden rust en redding bereiken, ook al was dat dan buiten het rijk der hemelen

20. Enkele conclusies en afsluitende opmerkingen • Liturgische context en leerstellig dispuut • Preken 280, 281, 282: • In het kader van de ruimere heilsgeschiedenis van Eva tot Maria • Grotere verworvenheid want fysiek zwakker • Perpetuafelicitas of eeuwige gelukzaligheid

21. Enkele conclusies en afsluitende opmerkingen • Sermo 282 auctum: • Navolging van de martelaren • MilitesChristi • // sermo 281,2: Perpetua’s geslachtsverandering a.h.v. Ef. 4:13 • Nieuwe uitleg van Felicitas’ zwangerschap • Tweevoudige zwangerschap ~ Eva en Maria • Pijnvolle bevalling en pijnloos martyrium

22. Enkele conclusies en afsluitende opmerkingen • Geen montanistische elementen • Geen benadrukking van apocalyptische elementen • Wel eigen accenten en nieuwe elementen

23. Enkele conclusies en afsluitende opmerkingen • De anima et eius origine • VincentiusVictor’s leerstellingen gingen verder dan die van de Pelagianen • Passio van Perpetua en Felicitas kan voor Aug. niet dienen als basis voor een theologisch debat.