440 likes | 841 Vues
INSTRUMENTY POCHODNE. Instrumenty pochodne / definicja.
E N D
Instrumenty pochodne /definicja • Instrument pochodny – umowa o przeprowadzeniu w przyszłości pewnej transakcji. Przedmiotem transakcji mogą być towary lub produkty finansowe, których cena uzależniona jest od wybranych indeksów giełdowych, kursów walut, stóp procentowych, itp. • Termin wykonania transakcji oraz cena transakcji są ustalone w momencie jej zawierania. • Wynik finansowy transakcji w momencie jej zawierania jest nieznany z uwagi na zmienność ceny przedmiotu transakcji, czyli instrumentu bazowego
Instrumenty pochodne / charakteryzacja Elementy składowe instrumentu pochodnego • Rodzaj transakcji (kupno-sprzedaż, wymiana płatności, wymiana walut) • Instrument bazowy (towar, akcja, kurs walutowy, indeks giełdowy, stopa procentowa, inny instrument pochodny) • Termin wygaśnięcia kontraktu (dzień, przedział czasowy) • Obowiązki i prawa stron • Sposób rozliczenia i realizacja kontraktu
Kontrakty forward Kontraktem terminowym typu forward jest umowa między dwoma podmiotami, dotycząca dostawy określonej ilości towaru (waloru) w ustalonej chwili w przyszłości po ustalonej cenie (jedna strona zobowiązuje się do sprzedania towaru zaś druga do kupienia)
Typowe instrumenty bazowe dla kontraktów forward • Metale • Surowce energetyczne • Stopy procentowe • Kursy wymiany walut
Elementy kontraktu forward • Cena jednostkowa • Ilość towaru • Jakość • Miejsce dostawy • Data rozliczenia
Po co zawierane są kontrakty ? • Zabezpieczenie przed ryzykiem • wzrostu cen surowców (kontrakty towarowe) • spadku cen surowców (kontrakty towarowe) • Zabezpieczenie przed wahaniami kursów walutowych (kontrakty na kursy walutowe) • Zabezpieczenie przed wzrostem kosztu kredytu (kontrakty na stopę procentową) • Osiągnięcie zysku • Osłona innych inwestycji
Kto zawiera kontrakty (handluje kontraktami) ? • Producenci metali bądź surowców energetycznych • Odbiorcy metali lub surowców • Importerzy , eksporterzy • Inwestorzy • Spekulanci • Arbitrażysci
Charakterystyka kontraktów forward • Obrót pozagiełdowy (brak wartości giełdowej) • Warunki negocjowane między stronami kontraktu • Brak standaryzacji • Ceny nie są podawane do publicznej wiadomości • Strony kontraktu znają się nawzajem • Brak ograniczeń czasowych na handel kontraktami • Możliwe trudności w zamknięciu pozycji • Dostawa fizyczna towaru będącego przedmiotem kontraktu • Każda ze stron ponosi ryzyko niewywiązania się z kontraktu drugiej strony
Dwie strony kontraktu forward Każdy inwestor może otworzyć jedną z dwóch pozycji odpowiadających dwóm stronom w kontrakcie, w zależności od roli, jaką mają w umowie • Pozycję długą („nabycie kontraktu” – w konsekwencji kupno towaru będącego przedmiotem transakcji) • Pozycję krótką („wystawienie kontraktu” - w konsekwencji sprzedaż towaru będącego przedmiotem transakcji)
Kontrakty futures Kontraktem typu futures jest umowa między dwoma podmiotami dotycząca dostawy określonej ilości towaru lub określonych aktywów w ustalonej chwili w przyszłości po ustalonej cenie. Kontrakt ma szczegółową specyfikację i jest przedmiotem obrotu giełdowego.
Futures / towarowe instrumenty bazowe • Metale szlachetne i strategiczne • Surowce energetyczne: ropa naftowa, paliwa, gaz • Rośliny oleiste: ziarna, nasiona, włókna • Artykuły spożywcze: cukier kawa, kakao
Futures / finansowe instrumenty bazowe • Stopy procentowe • Kursy wymiany walut • Ceny obligacji • Indeksy akcji • Indeksy giełdowe
Futures/ Standaryzacja kontraktów towarowych • Ustalony standard jakości • Ustalona ilość towaru przypadająca na jeden kontrakt • Określenie daty i miejsca dostawy (jedyna rzecz pozostająca do ustalenia to cena kontraktu ale ona ustalana jest na parkiecie giełdowym) Kontrakty forwards i futures na towary mają wiele podobieństw, różnice występują w możliwościach obrotu kontraktami, warunkach dostaw a przede wszystkim w metodach rozliczania i dystrybucji ryzyka inwestycyjnego
Futures/ Charakterystyka kontraktów • Obrót giełdowy (istnieje cena giełdowa kontraktu) • Specyfikacje kontraktów są standaryzowane i publicznie znane • Ceny są podawane do publicznej wiadomości • Uczestnicy rynku są anonimowi • Godziny obrotu są określone • Pozycje łatwe do zamknięcia • Brak konieczności dostawy fizycznej towaru • Odkażdej strony pobierany jest depozyt zabezpieczający przez instytucję rozliczającą kontrakt • Bieżąca kompensacja zobowiązań i należności w wyniku wahań cen kontraktu • Każda ze stron jest zabezpieczona przed ryzykiem niedotrzymania kontraktu przez drugą stronę
Rozliczenie kontraktu futures • W przypadku kontraktów terminowych notowanych na warszawskiej giełdzie regulowanie zobowiązań następuje wyłącznie w formie rozliczenia pieniężnego, mimo że kupno lub sprzedaż kontraktu oznacza zobowiązanie do dostawy lub odbioru instrumentu bazowego
Rozliczenie kontraktu futures na indeks giełdowy WIG 20 • Wartość kontraktu to: kurs kontraktu*10 zł , czyli 23 000 zł przy poziomie kursu 2300 pt. (Kurs kontraktu na WIG20 oscyluje wokół indeksu WIG20) • Inwestor zajmujący pozycję na kontrakcie wnosi wstępny depozyt zabezpieczający (w wysokości ustalonej przez Kr. Dep.Pap.Wart.- 8 % wart. kontraktu z poprz. zamknięcia, czyli 1840 zł przy kursie 2300) • Jeżeli kurs kontraktu wzrośnie o 2% czyli wyniesie 2346, to zysk inwestora zajmującego długą pozycję wyniesie 2346*10 zł - 2300* 10 zł = 460 zł. Zysk procentowy wyniesie (460/1840)*100% = 25% Do poprzedniego depozytu dopisana jest kwota 460 zł. • Jeżeli kurs kontraktu spadnie o 2% czyli wyniesie 2254, to kwota straty inwestora wyniesie 460 zł. Strata procentowa wyniesie więc 25%. Od poprzedniego depozytu odjęta jest kwota 460 zł. Aktualny depozyt wynosi 1380 zł , co stanowi 6,1 % aktualnej wartości kontraktu • Jeżeli depozyt po dziennym rozliczeniu jest mniejszy niż tzw. właściwy depozyt zabezpieczający, czyli 5,8 % wartości kontraktu, to inwestor musi go uzupełnić. • Zyski i straty inwestora zajmującego krótką pozycję są odwrotne do zajmującego pozycję długą
Rodzaje ryzyka inwestowania w kontrakty terminowe • Ryzyko rynkowe – zmiany kursów potęgowane są przez efekt dźwigni finansowej (małe wahania kursów powodują duże procentowe zmiany wartości kontraktów) • Ryzyko płynności – niska aktywność innych graczy może utrudniać zamknięcie pozycji, zwłaszcza kontraktów o odległym terminie wygaśnięcia • Ryzyko makroekonomiczne – dotyczy kontraktów na waluty i wiąże się z wpływem polityki monetarnej na kształtowanie się kursów wymiany walut
Dwie strony kontraktu futures • Każdy inwestor może otworzyć jedną z dwóch pozycji na kontrakcie • Pozycję długą (kupić kontrakt) • Pozycję krótką (sprzedać kontrakt) Pozycję można • Utrzymać do dnia wygaśnięcia (po czym następuje rozliczenie ) • Wycofać się z rynku, zamykając pozycję (sprzedać jeśli kupił, kupić jeśli wcześniej sprzedał)
Futures /Uczestnicy rynku • Producenci i odbiorcy metali, surowców energetycznych, roślin oleistych, artykułów spożywczych • Importerzy , eksporterzy • Inwestorzy , zabezpieczający swoje pozycje na rynku kasowym - zajęcie równej co do wartości lecz przeciwnej w stosunku do pozycji na rynku kasowym (poz. długa na rynku kasowym (akcje) + krótka pozycja na kontrakcie na indeks) • Spekulanci (wykorzystanie lewara finansowego) Zajęcie długiej pozycji w kontrakcie – przy przewidywanym wzroście jego ceny Zajęcie krótkiej pozycji w kontrakcie – przy przewidywanym spadku jego ceny • Arbitrażyści Kupno i sprzedaż kontraktów wykorzystujące różnice cenowe między poszczególnymi rynkami lub giełdami
Zagadnienia teoretyczne i obliczeniowe Wycena kontraktu forward przy dodatkowych przepływach finansowych Projekt rozliczenia kontraktu futures na indeks Symulacja zysku przy różnych przebiegach wyceny kontraktu futures Osłona kontraktem długiej pozycji w akcjach
OPCJE / DEFINICJA • Opcja jest prawem do zakupu lub sprzedaży określonej ilości wyspecyfikowanego przedmiotu (tzw. instrumentu bazowego) po z góry ustalonej cenie i w ciągu umówionego okresu lub w wyznaczonym terminie. • Opcja jest to umowa dająca jej posiadaczowi prawo do wykonania określonej czynności w określonym momencie lub przedziale czasu.
OPCJE ZAWIERAMY W CELU • Zabezpieczenia przed niekorzystnymi zmianami cen instrumentu bazowego • Spekulacji na spadku lub wzroście instrumentu bazowego • Arbitrażu między rynkiem instrumentów pochodnych a rynkiem instrumentów bazowych
INSTRUMENTY BAZOWE DLA OPCJI • Stopy procentowe opcje na kontrakty futures na stopy procentowe opcje na kontrakty FRA (forward rates agreement) opcje na kontrakty wymiany (swapy) • Waluty opcje na kursy walutowe opcje na walutowe kontrakty futures • Akcje opcje na poszczególne akcje opcje na kontrakty futures na indeksy akcji • Towary opcje na towary opcje na towarowe kontrakty futures
EUROPEJSKA OPCJA KUPNA NA AKCJE (CALL) • Prawo (bez obowiązku) kupna akcji określonej spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej ceną wykonania, w określonym momencie w przyszłości zwanym datą wykonania • Opcja posiada swoją wartość. Premia jest to cena, którą musimy zapłacić za nabycie opcji. • Przykład : akcja PKN kosztuje 33 zł. Europejska opcja kupna z ceną wykonania 38 zł wygasająca 23 marca 2010 roku daje jej nabywcy prawo kupienia jednej akcji PKN za 38 zł w dniu 23 marca 2010 roku. (W praktyce opcje nabywa się w ustalonych pakietach pozwalających kupić większe ilości akcji)
OPCJE AMERYKAŃSKIE • Prawo (bez obowiązku) kupna akcji określonej spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej ceną wykonania, do określonego momentu w przyszłości (OPCJA KUPNA) • Prawo (bez obowiązku) sprzedaży akcji określonej spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej ceną wykonania, do określonego momentu w przyszłości (OPCJA SPRZEDAŻY)
EUROPEJSKA OPCJA SPRZEDAŻY NA AKCJE (PUT option) • Prawo (bez obowiązku) sprzedaży akcji określonej spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej ceną wykonania, w określonym momencie w przyszłości zwanym datą wykonania
STRONA KUPUJĄCA, STRONA WYSTAWIAJĄCA • KAŻDY INWESTOR MOŻE BYĆ • NABYWCĄ OPCJI (KUPUJĄCYM) • WYSTAWCĄ OPCJI (SPRZEDAJACYM) • (dotyczy to obu rodzajów opcji : kupna, sprzedaży) • o nabywcy mówimy że : ZAJĄŁ DŁUGĄ POZYCJĘ NA OPCJI • o wystawcy mówimy że : ZAJĄŁ KRÓTKĄ POZYCJĘ NA OPCJI
Zagadnienia teoretyczne i obliczeniowe • Inwestowanie w opcje. Zyskowność portfela akcyjno-opcyjnego • Osłona pozycji z użyciem opcji • Wycena opcji w modelu dyskretnym jednoetapowym • Wycena opcji w modelu dyskretnym wieloetapowym • Wycena opcji w modelu ciągłym (wzór Blacka-Sholesa)
Wycena opcji Cox, Ross, Rubinstejn Wycena opcji europejskiej w modelu dyskretnym Fischer Black, MyronSholes, Robert Merton (1973) Wycena opcji europejskiej w modelu ciągłym Fischer Black, MyronSholes Nagroda Nobla 1997- za nową metodę wyceny instrumentów pochodnych