Możliwości pozyskania środków z funduszy strukturalnych w latach 2007-2013

1. Możliwości pozyskania środków z funduszy strukturalnych w latach 2007-2013 dr inż. Arkadiusz Borowiec

2. Wprowadzenie • W okresie programowania uruchomiono 2 fundusze strukturalne – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR i Europejski Fundusz Społeczny (EFS) oraz trzeci instrument – Fundusz Spójności (FS). • EFRR finansuje dziedziny obejmujące inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, rozwój MSP, inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia, infrastrukturę drogową, edukacyjną, społeczną, rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury, ochronę i poprawę stanu środowiska, rozwój społeczeństwa informacyjnego • EFS wspiera przedsięwzięcia z zakresu promocji aktywnej polityki rynku pracy mającej na celu przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu, przeciwdziałania zjawisku wykluczenia społecznego, kształcenia ustawicznego, doskonalenia kadr gospodarki, rozwoju przedsiębiorczości, zwiększenia dostępu i uczestnictwa kobiet do rynku pracy • FS wspiera dwa sektory – transport oraz środowisko. Pomoc z FS otrzymują kraje, a nie regiony (jak w przypadku EFRR i EFS). Środki są kierowane do państw członkowskich, w których PNB na 1 mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwach UE

3. Wprowadzenie • Działania obejmujące realizację polityki rolnej realizowane są w ramach Wspólnej Polityki Rolnej ze środków nowego Europejskiego Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Działania z zakresu Wspólnej Polityki Rybackiej będą realizowane poprzez Europejski Fundusz Rybacki (EFR). • Cele założone w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia (NSRO) odnośnie wykorzystania środków EFRR, EFS i FS są realizowane poprzez narzędzia w postaci Programów Operacyjnych. • Program Operacyjny zawiera: - podział na priorytety/działania/poddziałania przedstawione w sposób opisowy, - cele jakie mają być osiągnięte w wyniku realizacji projektów poszczególnych osi priorytetowych - ocenę przewidywanego oddziaływania - wskaźniki monitoringu - indykatywny plan finansowy - opis systemu zarządzania, monitoringu, kontroli i ewaluacji programu wraz z opisem systemu instytucjonalnego przy pomocy, którego program będzie realizowany - wstępną ocenę programu Programy operacyjne mają charakter regionalny, sektorowy i horyzontalny jak również pomocy technicznej.

4. Finansowanie poszczególnych PO

5. Podział funduszy strukturalnych i FS w Polsce

6. PO Innowacyjna Gospodarka • Został zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej w dniu 2.10.2007r., a następnie przyjęty decyzją Rady Min. 30.10.2007r. • Jest skierowany do przedsiębiorców zamierzających realizować innowacyjne projekty, związane z badaniami i rozwojem, nowoczesnymi technologiami, inwestycjami o dużym znaczeniu dla gospodarki lub wdrażaniem i stosowaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych • Celem głównym jest rozwój gospodarki krajowej w oparciu o innowacyjne rozwiązania w przedsiębiorstwach. Cel ten realizuje się przez cele szczegółowe: - zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw - zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym - tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy - wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce - wzrost konkurencyjności polskiej nauki - zwiększanie roli nauki w rozwoju gospodarczym • Wspierane będą projekty, które będą innowacyjne co najmniej w skali kraju lub na poziomie międzynarodowym. • Projekty innowacyjne w skali regionu będą mogły uzyskać wsparcie w ramach 16 Regionalnych PO

7. Instytucje odpowiedzialne za realizację PO IG • Instytucja Zarządzająca (IZ) przygotowuje i realizuje programy operacyjne. PO takie jak PO IG zarządzane są centralnie przez właściwego ministra. Funkcje IZ: - przygotowywanie wzorów dokumentów oraz wytycznych do ich sporządzenia - określanie kryteriów kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem, typów projektów oraz poziomu ich dofinansowania - zapewnienie zgodności wyboru operacji do finansowania z kryteriami wyboru projektów dla programu - zapewnienie prowadzenia kontroli PO, w szczególności przygotowanie planu kontroli systemowych oraz zatwierdzenie planów kontroli innych instytucji - dokonywanie oceny postępów realizacji programu - przygotowywanie raportów o nieprawidłowościach oraz przekazywanie ich do odpowiednich instytucji • IZ PO IG jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

8. Instytucje odpowiedzialne za realizację PO IG • Oprócz IZ są również instytucje które pośredniczą w realizacji Programu: - Ministerstwo Gospodarki (MG) - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) • Instytucja Pośrednicząca (IP) – IZ programem może delegować wykonywanie części swoich zadań do IP poprzez zawarcie stosownego porozumienia, określającego szczegółowo zakres zadań IP oraz wynikające z niego prawa i obowiązki obu stron porozumienia • Instytucja Wdrażająca (IP II stopnia) odpowiada za wdrażanie poszczególnych działań w ramach Programu na podstawie umowy z IP. IP: Ośrodek Przetwarzania Informacji, PARP, Władza Wdrażająca programy Europejskie, Polska Organizacja Turystyczna, Departament Wdrażania Programów Operacyjnych w Ministerstwie Gospodarki

9. Charakterystyka osi priorytetowych w ramach PO IG • PO IG wspiera 9 dziedzin tematycznych zgrupowanych w 9 osiach priorytetowych: - Priorytet 1 – Badania i rozwój nowoczesnych technologii - Priorytet 2 – Infrastruktura sfery B+R - Priorytet 3 – Kapitał dla innowacji - Priorytet 4 – Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia - Priorytet 5 – Dyfuzja Innowacji - Priorytet 6 – Polska gospodarka na rynku międzynarodowym - Priorytet 7 – Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji - Priorytet 8 – Społeczeństwo informacyjne - Priorytet 9 – Pomoc techniczna

10. Priorytet 1 – Badania i rozwój nowoczesnych technologii • Celem jest zwiększenie znaczenia sektora nauki w gospodarce poprzez realizację prac B+R w kierunkach uznanych za priorytetowe dla rozwoju społ.-gosp. kraju. W ramach osi wspierane będą m.in. przedsięwzięcia z zakresu: • Realizacji programów Ministra właściwego ds. nauki mających na celu zwiększenie zainteresowania studentów i doktorantów podejmowaniem pracy naukowej, doskonalenie kompetencji pracowników naukowo-badawczych • Przygotowywania strategii rozwojowych • Ochrony własności przemysłowej tworzonej w ośrodkach badawczych • Badań przemysłowych i prac rozwojowych realizowanych przez przedsiębiorców • Potencjalni beneficjenci: przedsiębiorcy (MSP), polskie platformy technologiczne, jednostki naukowe, sieci naukowe, podmioty realizujące projekty foresight, podmioty działające na rzecz nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Minister właściwy ds. nauki

11. Priorytet 2 – Infrastruktura sfery B+R • Celem jest wzrost konkurencyjności polskiej nauki w efekcie konsolidacji, jak również modernizacji infrastruktury informatycznej oraz naukowo-badawczej najlepszych jednostek naukowych działających na terenie kraju • W ramach osi wspierane będą m.in. działania z zakresu: • Rozwoju ośrodków o wysokim potencjale badawczym • Rozwoju infrastruktury w specjalistycznych laboratoriach • Przedsięwzięć mających na celu tworzenie nowej wspólnej infrastruktury naukowo-badawczej • Utrzymania i rozwoju nowoczesnej infrastruktury informatycznej, zaawansowanych aplikacji oraz usług teleinformatycznych • Rozwoju zasobów informacyjnych nauki • Potencjalni beneficjenci: sieci naukowe, jednostki naukowe, Centra Komputerów Dużej Mocy, jedn. org., których przedmiotem działalności jest zarządzanie pracami B+R i ich organizowanie, podmioty zaangażowane w programie EIT+

12. Priorytet 3 – Kapitał dla innowacji • Celem jest zwiększenie liczby przedsiębiorstw działających w oparciu o innowacyjne rozwiązania, jak również zwiększenie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania • W ramach osi wspierane będą m.in.: • Działania mające na celu aktywizację rynku inwestorów prywatnych • Przedsięwzięcia inicjujące działalność innowacyjną • Małe i średnie przedsiębiorstwa na początkowych etapach wzrostu • Potencjalni beneficjenci: organizacje przedsiębiorców i pracodawców, MSP, Krajowy Fundusz Kapitałowy oraz fundusze kapitałowe, instytucje otoczenia biznesu

13. Priorytet 4 – Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia • Celem jest podniesienie poziomu innowacyjności przedsiębiorstw w efekcie stymulowania wykorzystania nowoczesnych rozwiązań innowacyjnych w przedsiębiorstwach • W ramach osi wspierane będą przedsięwzięcia z zakresu: • Zastosowania nowych, wysoko innowacyjnych rozwiązań, zwłaszcza rozwiązań technologicznych w usługach oraz produkcji • Rozpoczęcia przez przedsiębiorstwa działalności B+R • Doradztwa, jak również inwestycji przedsiębiorstw koniecznych do stworzenia oraz wdrożenia wzorów przemysłowych i użytkowych • Potencjalni beneficjenci: przedsiębiorcy

14. Priorytet 5 – Dyfuzja Innowacji • Zakłada zapewnienie przedsiębiorcom wysokiej jakości usług i infrastruktury, które wpłyną na wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw poprzez rozwój powiązań kooperacyjnych oraz będą służyć wykorzystaniu innowacyjnego potencjału przedsiębiorstw • W ramach osi będą realizowane przedsięwzięcia z zakresu: • Wsparcia ośrodków innowacyjności • Doradztwa, szkoleń związanych z rozwojem powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym • Wsparcia tworzenia a następnie rozwoju sieci otoczenia biznesu o znaczeniu ponadregionalnym oraz ogólnopolskim • Potencjalni beneficjenci: grupy przedsiębiorców, instytucje otoczenia biznesu o zasięgu ogólnokrajowym, specjalistyczne ośrodki innowacyjności, przedsiębiorcy

15. Priorytet 6 – Polska gospodarka na rynku międzynarodowym • Ma na celu poprawę wizerunku Polski jako atrakcyjnego partnera gospodarczego, miejsca nawiązywania współpracy handlowej, lokowania inwestycji, jak również miejsca rozwoju usług turystycznych i prowadzenia działalności gospodarczej • W ramach osi będą realizowane przedsięwzięcia z zakresu: • Rozwój sieci centrów obsługi inwestorów • Wsparcia przedsiębiorców MSP zainteresowanych nawiązaniem kontaktów handlowych z partnerami zagranicznymi • Promocji atrakcji turystycznych Polski • Wsparcia produktów turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym • Potencjalni beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego, instytucje otoczenia biznesu, instytucje publiczne, przedsiębiorcy

16. Priorytet 7 – Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji • Ma na celu poprawę warunków umożliwiających prowadzenie działalności gospodarczej w efekcie zwiększenia dostępności zasobów informacyjnych administracji publicznej oraz usług publicznych w formie cyfrowej dla obywateli i przedsiębiorców • W ramach osi realizowane będą przedsięwzięcia z zakresu: • Elektronicznych usług publicznych • Potencjalni beneficjenci: jednostki administracji rządowej oraz jednostki im podległe, instytucje prowadzące państwowe ewidencje i rejestry na podstawie ustaw

17. Priorytet 8 – Społeczeństwo informacyjne • Celem jest stymulowanie rozwoju gospodarki elektronicznej w efekcie tworzenia nowych innowacyjnych e-usług i rozwiązań elektronicznego biznesu, jak również zmniejszanie ekonomicznych barier związanych z wykorzystywaniem e-usług w społeczeństwie • W ramach osi będą realizowane przedsięwzięcia z zakresu: • Wsparcia działań dotyczących e-Integracji • Wsparcia nowo tworzonych MSP świadczących e-usługi • Wsparcia dostępu obywateli do szerokopasmowego Internetu • Potencjalni beneficjenci: mikro, mali i średni przedsiębiorcy, w tym mikro i mali przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą nie dłużej niż rok, jednostki samorządu terytorialnego, konsorcja jednostek samorządu terytorialnego

18. Priorytet 9 – Pomoc techniczna • Celem jest wspieranie procesów zarządzania, wdrażania i monitorowania PO IG, jak również efektywne i zgodne z uregulowaniami unijnymi wykorzystanie środków w postaci wkładu UE oraz dostępnych środków krajowych • Potencjalni beneficjenci: instytucje zaangażowane bezpośrednio w zarządzanie i realizację Programu

19. PO Infrastruktura i Środowisko • Został zaakceptowany decyzją Komisji Europejskiej 7.12.2007. Głównym celem jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski poprzez działania sprzyjające ochronie środowiska, zdrowia jak również poprzez rozwój infrastruktury technicznej oraz przedsięwzięcia sprzyjającym zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej • Główny cel będzie realizowany poprzez dwa cele horyzontalne: • Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej • Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej, mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski • Do celów szczegółowych programu zaliczamy: • Zwiększenie dostępności głównych ośrodków gospodarczych w Polsce dzięki ich powiązaniu siecią dróg ekspresowych i autostrad • Budowa infrastruktury, która zapewni że rozwój gospodarczy Polski następował będzie przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego • Zwiększenie atrakcyjności Polski poprzez wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim • Zapewnienie długookresowego bezpieczeństwa energetycznego Polski • Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia zasobów pracy • Rozwój nowoczesnych ośrodków akademickich

20. Instytucje odpowiedzialne za realizację PO IiŚ • IZ PO IiŚ jest Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych w MRR

22. Charakterystyka osi priorytetowych w ramach PO IiŚ • Priorytet 1 – Gospodarka wodno-ściekowa • Priorytet 2 – Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi • Priorytet 3 – Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska • Priorytet 4 – Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska • Priorytet 5 – Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych • Priorytet 6 – Drogowa i lotnicza sieć TEN-T • Priorytet 7 – Transport przyjazny środowisku • Priorytet 8 – Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe • Priorytet 9 – Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna • Priorytet 10 – Bezpieczeństwo energetyczne w tym dywersyfikacja źródeł energii • Priorytet 11 – Kultura i dziedzictwo kulturowe • Priorytet 12 – Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia • Priorytet 13 – Infrastruktura szkolnictwa wyższego • Priorytet 14 – Pomoc techniczna – EFRR • Priorytet 15 – Pomoc techniczna – FS

23. PO Kapitał Ludzki • Komisja Europejska 28.09.2007 wydała decyzję w sprawie przyjęcia PO KL. Główne założenia programu związane są z realizacją następujących obszarów: zatrudnienia, integracji społecznej, edukacji, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, budowy efektywnej administracji publicznej, wdrażania zasady dobrego rządzenia. • Cel główny zakłada wzrost zatrudnienia oraz spójności społecznej. Cele szczegółowe: • Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo • Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce • Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego • Upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy • Zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa • Wzrost spójności terytorialnej

24. Instytucje odpowiedzialne za realizację PO KL • Instytucja Zarządzająca – MRR

25. Charakterystyka osi priorytetowych w ramach PO KL • Priorytet 1 – Zatrudnienie i integracja społeczna • Priorytet 2 – Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących • Priorytet 3 – Wysoka jakość systemu oświaty • Priorytet 4 – Szkolnictwo wyższe i nauka • Priorytet 5 – Dobre rządzenie • Priorytet 6 – Rynek pracy otwarty dla wszystkich • Priorytet 7 – Promocja integracji społecznej • Priorytet 8 – Regionalne kadry gospodarki • Priorytet 9 – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach • Priorytet 10 – Pomoc techniczna

26. Charakterystyka osi priorytetowych w ramach PO KL

27. Priorytet 1 – Zatrudnienie i integracja społeczna • Wsparcie obejmować będzie modernizację Publicznych Służb Zatrudnienia, będzie też udzielane na przedsięwzięcia zwiększające zasięg oddziaływania Aktywnych Polityk Rynku Pracy. Realizowane będą też przedsięwzięcia z zakresu wzmacniania instytucji pomocy społecznej i budowy partnerstwa na rzecz integracji społecznej. W ramach priorytetu możliwa jest realizacja przedsięwzięć wspierających: • Upowszechnienie idei równego traktowania kobiet i mężczyzn w dostępie do zatrudnienia • Godzenia życia zawodowego i rodzinnego • Zwalczanie wszelkich przejawów dyskryminacji w obszarze zatrudnienia

28. Priorytet 2 – Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących • Wspierane będą inwestycje dotyczące podnoszenia jakości usług świadczonych dla przedsiębiorstw przez instytucje szkoleniowe oraz instytucje wspierania przedsiębiorczości i innowacyjności przedsiębiorstw, w szczególności dzięki: • Rozwojowi i upowszechnianiu standardów organizacyjnych instytucji oraz standardów świadczonych przez nie usług • Podnoszeniu kwalifikacji i umiejętności osób świadczących usługi szkoleniowe i doradcze oraz usługi na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności firm • Wsparciu procesu certyfikacji kwalifikacji kadry szkoleniowej • Wsparcie systemu kompleksowych usług świadczonych przez instytucje na rzecz przedsiębiorców oraz osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą

29. Priorytet 3 – Wysoka jakość systemu oświaty • Pomoc skoncentrowana będzie na wzmocnieniu zdolności systemu edukacji w zakresie monitoringu, ewaluacji i badań edukacyjnych oraz ich wykorzystaniu w polityce edukacyjnej i zarządzaniu oświatą m.in. poprzez: • Opracowanie i wdrożenie koncepcji instytucjonalnego zaplecza badawczego • Badania w obszarze funkcjonowania systemu oświaty, efektywności kształcenia oraz dostosowania jego zakresu do potrzeb rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem grup społecznych zagrożonych marginalizacją • Wsparcie skierowane będzie także na inwestycje skierowane na: - podniesienie jakości systemu kształcenia i doskonalenia nauczycieli - poprawę stopnia powiązania oferty w zakresie kształcenia i szkolenia z potrzebami rynku pracy - opracowanie i wdrożenie Krajowych Ram Kwalifikacji i Krajowego Systemu Kwalifikacji oraz upowszechnienie uczenia się przez całe życie

30. Priorytet 4 – Szkolnictwo wyższe i nauka • Koncentruje się na podwyższaniu jakości funkcjonowania instytucji szkolnictwa wyższego. Pomoc przewidziana jest na przedsięwzięcia zakładające: • Dostosowanie kształcenia na poziomie wyższym do potrzeb gospodarki i rynku pracy m.in. poprzez realizację programów rozwojowych uczelni • Poprawę jakości oferty edukacyjnej szkół wyższych m.in. poprzez opracowanie modeli efektywnego zarządzania szkolnictwem wyższym oraz opracowywanie nowoczesnych programów nauczania odpowiadających wymogom gospodarki opartej na wiedzy • Podniesienie atrakcyjności kształcenia w obszarze nauk matematyczno-przyrodniczych oraz technicznych na poziomie wyższym poprzez zlecanie uczelniom edukowania określonej liczby studentów • Podniesienie kwalifikacji kadr sektora B+R w zakresie współpracy z gospodarką oraz marketingu i komercjalizacji badań naukowych poprzez szkolenia, kursy, studia podyplomowe oraz inne formy podnoszenia kwalifikacji

31. Priorytet 5 – Dobre rządzenie • Cele główne priorytetu zakładają: • Wsparcie potencjału regulacyjnego polskiej administracji poprzez udoskonalenie procesu stanowienia prawa oraz przegląd istniejących już aktów prawnych pod kątem możliwości ich uproszczenia • Poprawę jakości usług oraz polityk związanych z rejestracją działalności gospodarczej i funkcjonowaniem przedsiębiorstw • Poprawę sprawności wymiaru sprawiedliwości poprzez organizowanie punktów interesantów w sądach, modernizację systemów zarządzania i szkolenia w dziedzinach kluczowych dla osiągnięcia horyzontalnych celów promowanych przez priorytet 5.

32. Priorytet 6 – Rynek pracy otwarty dla wszystkich • Wsparcie będzie się koncentrowało przede wszystkim na wybranych grupach docelowych, które doświadczają największych trudności związanych z wejściem i utrzymaniem się na rynku pracy: • Osobach młodych (do 25 roku życia) które nie posiadają doświadczeń zawodowych oraz kwalifikacji koniecznych do znalezienia zatrudnienia • Kobietach, osobach starszych (po 45 roku życia), mających trudności z dostosowaniem się do wymogów modernizującej się gospodarki • Osobach niepełnosprawnych, poszukujących zatrudnienia na otwartym rynku pracy • Ponadto pomoc będzie adresowana do osób długotrwale bezrobotnych, których reintegracja z rynkiem pracy jest z reguły najbardziej czasochłonna i wymaga zastosowania różnorodnych instrumentów aktywizacyjnych.

33. Priorytet 7 – Promocja integracji społecznej • Podejmowane będą przede wszystkim działania zmierzające do ułatwienia dostępu do rynku pracy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym oraz rozwijania instytucji ekonomii społecznej jako skutecznej formy integracji społeczno-zawodowej.

34. Priorytet 8 – Regionalne kadry gospodarki • Wsparcie przewiduje pomoc dla przedsiębiorców, samorządu lokalnego, instytucji rynku pracy oraz pracowników w zarządzaniu procesami adaptacyjnymi i modernizacyjnymi. Działania obejmują: • Ogólne i specjalistyczne szkolenia oraz doradztwo związane ze szkoleniami dla kadr i pracowników przedsiębiorstw • Szkolenia dla zainteresowanych osób zatrudnionych o niskich kwalifikacjach • Szkolenia przekwalifikowujące • Usługi doradcze w zakresie wyboru nowego zawodu • Stymulowanie podnoszenia i aktualizacji umiejętności zawodowych przez osoby starsze o niskich kwalifikacjach • Doradztwo dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw • Wsparcie dla pracodawców przechodzących procesy modernizacyjne • Szkolenia i doradztwo wspomagające proces zmiany profilu działalności gospodarczej oraz działania zmierzające do zawiązania i aktywnego funkcjonowania partnerstw lokalnych

35. Priorytet 9 – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach • Realizowane będą działania mające na celu wyrównanie szans edukacyjnych na każdym etapie kształcenia. Cele obejmują: • Wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe • Wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej instytucji systemu oświaty (kształcenie ogólne) • Tworzenie warunków równych szans edukacyjnych • Zwiększenie uczestnictwa osób dorosłych w formalnym kształceniu ustawicznym • Dostosowanie kwalifikacji nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz kadr administracyjnych instytucji systemu oświaty do wymogów związanych ze strategicznymi kierunkami rozwoju regionów • Pobudzenie aktywności mieszkańców obszarów wiejskich na rzecz samoorganizacji i tworzenia lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju edukacji

36. Priorytet 10 – Pomoc techniczna • W ramach priorytetu wspierane są procesy zarządzania i wdrażania programu, jak również efektywne wykorzystanie zasobów UE i krajowych, zgodnie z prawem i polityką Wspólnoty