บทที่ 1

1. บทที่ 1 การวิเคราะห์เชิงปริมาณเบื้องต้น

2. วัตถุประสงค์ หลังจากเรียนจบบทเรียนนี้ ผู้เรียนสามารถ • บอกความหมายของการวิเคราะห์เชิงปริมาณได้ • อธิบายความสำคัญและประโยชน์ของการวิเคราะห์เชิงปริมาณได้ • ยกตัวอย่างการประยุกต์ใช้การวิเคราะห์เชิงปริมาณกับปัญหาต่างๆได้ • บอกขั้นตอนการวิเคราะห์เชิงปริมาณได้ • อธิบายลักษณะพื้นฐานและประโยชน์ของการวิเคราะห์จุดคุ้มทุน(break-even analysis)ได้ • แก้โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับการวิเคราะห์จุดคุ้มทุนได้

3. การวิเคราะห์เชิงปริมาณการวิเคราะห์เชิงปริมาณ • เป็นวิธีการหาคำตอบเพื่อแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นโดยอาศัยหลักการทางคณิตศาสตร์และสถิติ ที่ใช้ช่วยในการตัดสินใจเกี่ยวกับปัญหาทางธุรกิจ • เครื่องมือที่สำคัญของการวิเคราะห์เชิงปริมาณคือ การสร้างตัวแบบ(Model) ทางคณิตศาสตร์เพื่อจำลองสภาพของปัญหา • ผลที่ได้จากการวิเคราะห์เชิงปริมาณ สามารถนำไปใช้ร่วมกับสารสนเทศอื่นๆเพื่อช่วยสนับสนุนการตัดสินใจ Quantitative Analysis Meaningful Information Raw Data

4. ขั้นตอนการวิเคราะห์เชิงปริมาณขั้นตอนการวิเคราะห์เชิงปริมาณ • การวิเคราะห์ปัญหา(Problem analysis) • การสร้างตัวแบบ(Model development) • การรวบรวมข้อมูล(Collecting data) • การหาผลลัพธ์(Calculating data) • การทดสอบผลลัพธ์(Testing the solution) • การนำผลลัพธ์ไปใช้แก้ปัญหา(Implementation)

5. 1. การวิเคราะห์ปัญหา(Problem analysis) • ระบุลักษณะปัญหาและขอบเขตให้ชัดเจน โดยสังเกตการณ์และจดบันทึกเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริง เช่น • พัสดุคงคลังมีมาก • ค่าใช้จ่ายในการขนส่งสูง • การประสานงานระหว่างฝ่ายผลิตกับพนักงานขายไม่ราบรื่น • ศึกษาเกี่ยวกับค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในการนำเทคนิคเชิงปริมาณมาใช้เพื่อช่วยแก้ปัญหา โดยใช้การวิเคราะห์ต้นทุน-กำไรเพื่อประมาณค่าใช้จ่ายและผลตอบแทนที่จะได้รับว่าคุ้มกันหรือไม่

6. 2. การสร้างตัวแบบ(Model development) • ตัวแบบ(Model) คือนามธรรมของระบบจริง ได้แก่การจำลองระบบจริงให้อยู่ในรูปแบบที่เข้าใจได้ง่ายขึ้น ตัวแบบแบ่งออกเป็นชนิดต่างๆ เช่น • ตัวแบบสัญรูป(Iconic model) คือตัวแบบที่เป็นรูปจำลองของสิ่งต่างๆโดยแสดงอยู่ในลักษณะที่เหมือนตัวจริงแต่ใช้มาตรส่วนที่ต่างกันเช่น ตัวแบบของรถยนต์ บ้าน • ตัวแบบอนุมาน(Analog model) คือตัวแบบที่ใช้สิ่งอื่นเป็นตัวแทน แสดงให้เห็นถึงคุณลักษณะของสิ่งต่างๆ เช่น หน้าปัดวัดความเร็วของรถยนต์ ปรอทวัดอุณหภูมิ ผังการจัดองค์การ • ตัวแบบเชิงคณิตศาสตร์(Mathematical model) คือตัวแบบที่ใช้ตัวเลข ตัวแปร และสัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์มาเขียนให้อยู่ในรูปความสัมพันธ์ทางคณิตศาสตร์ เช่น สมการ อสมการ เพื่อแสดงให้เห็นถึงลักษณะปัญหาที่เกิดขึ้นในธุรกิจตัวอย่าง เช่น ตัวแบบจำลองสถานการณ์(Simulation model) ตัวแบบพีชคณิต(Algebraic model) ตัวแบบตารางทำงาน(Spreadsheet model)

7. 3. การรวบรวมข้อมูล(Collecting data) • ต้องรวบรวมข้อมูลทั้งจากภายนอกองค์กรและภายในองค์กร โดยรวบรวมจากรายงานและเอกสารต่างๆ จากประสบการณ์ จากการสอบถามพนักงาน จากการสังเกตการณ์ หรือใช้ข้อมูลทางสถิติ เช่น จำนวนพนักงาน อัตราการลาออกของพนักงาน รายละเอียดเกี่ยวกับสินค้าคงคลัง เป็นต้น • เป็นขั้นตอนที่ใช้เวลามาก อาจทำควบคู่ไปกับการสร้างตัวแบบได้ • อาจเกิดปัญหา เช่น ข้อมูลที่ต้องการไม่เคยถูกเก็บมาก่อน หรือมีการจัดเก็บกระจายอยู่ในแผนกต่างๆในรูปแบบที่แตกต่างกัน หน่วยวัดที่แตกต่างกัน

8. 4. การหาผลลัพธ์(Calculating data) • นำตัวแบบที่สร้างไว้มาทำการคำนวณด้วยวิธีการทางคณิตศาสตร์ เพื่อหาผลลัพธ์ที่เหมาะสมในการแก้ปัญหา • โดยการหาผลลัพธ์หรือผลเฉลยนั้นมีวิธีการคำนวณที่กำหนดไว้เป็นขั้นตอนที่ชัดเจน แต่ละตัวแบบจะมีวิธีการคำนวณหาผลเฉลยที่แตกต่างกัน • อาจใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ช่วย เพื่อความรวดเร็วและถูกต้องแม่นยำ

9. 5. การทดสอบผลลัพธ์(Testing the solution) • ทดสอบและวิเคราะห์ว่าเป็นผลลัพธ์ที่ดีจริง • ทบทวนความเป็นไปได้และความมีเหตุมีผลของผลลัพธ์อีกครั้ง ก่อนนำไปใช้ โดยลองใช้กับปัญหาขนาดเล็กหรือใช้กับบางแผนกก่อน เพื่อหาจุดบกพร่องของผลลัพธ์ ของตัวแบบและข้อมูลที่ใช้ และทำการแก้ไขปรับปรุง

10. 6. การนำผลลัพธ์ไปใช้แก้ปัญหา(Implementation) • เป็นขั้นตอนของการทำให้เกิดการยอมรับและการนำไปปฏิบัติ เนื่องจากพนักงานในองค์กรอาจต่อต้านการเปลี่ยนแปลง จึงจำเป็นต้องสร้างความเข้าใจ และสร้างความรู้สึกมีส่วนร่วม เพื่อให้เห็นว่าแนวทางใหม่จะเป็นแนวทางที่ดีสำหรับองค์กร • ขึ้นกับผู้บริหารและผู้ที่เกี่ยวข้อง ว่ามีความเข้าใจและมั่นใจว่าผลลัพธ์ที่ได้มานั้นสามารถนำไปแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ • การตัดสินใจทางธุรกิจ ผู้ตัดสินใจจะต้องคำนึงถึงปัจจัยทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพ โดยการวิเคราะห์เชิงปริมาณมุ่งเน้นเฉพาะสิ่งที่แสดงเป็นตัวเลขได้เท่านั้น ในขณะที่ยังมีข้อมูลเชิงคุณภาพอื่นๆที่ไม่สามารถคำนวณเป็นตัวเลขได้ เช่น ความพอใจ ผลกระทบทางการเมือง ดินฟ้าอากาศ เป็นต้น

11. การประยุกต์ใช้เทคนิคเชิงปริมาณการประยุกต์ใช้เทคนิคเชิงปริมาณ • ปัญหาการจัดสรร • ปัญหาการกำหนดส่วนผสม • ปัญหาการขนส่ง • ปัญหาการกำหนดงาน • การวิเคราะห์ข่ายงาน • ปัญหาการควบคุมพัสดุคงคลัง • ปัญหาแถวคอย • ปัญหาการตัดสินภายใต้ความไม่แน่นอนและความเสี่ยง • ปัญหาการแข่งขัน

12. ตัวอย่างหน่วยงานที่นำการวิเคราะห์เชิงปริมาณไปประยุกต์ใช้ตัวอย่างหน่วยงานที่นำการวิเคราะห์เชิงปริมาณไปประยุกต์ใช้ Stevenson and Ozgur, Introduction to Management Science with Spreadsheets

13. ประโยชน์ของวิธีการเชิงปริมาณประโยชน์ของวิธีการเชิงปริมาณ • เป็นการให้ความใส่ใจและเห็นความจำเป็นในการวิเคราะห์ เพื่อแก้ปัญหาที่เฉพาะเจาะจง • ช่วยให้การวางแผนดีขึ้น ซึ่งเป็นการหลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต • ช่วยให้เห็นผลลัพธ์จากการตัดสินใจเป็นรูปธรรมมากกว่าการวิเคราะห์เชิงคุณภาพ • สามารถใช้งานร่วมกับเทคโนโลยีที่ทันสมัย ในการแก้ปัญหาเชิงบริหารได้

14. ตัวอย่างโปรแกรมที่ใช้ในการวิเคราะห์เชิงปริมาณตัวอย่างโปรแกรมที่ใช้ในการวิเคราะห์เชิงปริมาณ • โปรแกรม LINDO (Linear Interactive Discrete Optimizer) • โปรแกรม QSB+ • โปรแกรม QS • โปรแกรม D&D • โปรแกรม Micro Manager • โปรแกรม QM for Windows • โปรแกรม AB:QM • โปรแกรม Crystal Ball • โปรแกรม Microsoft Office Project Professional • โปรแกรม Excel Spreadsheet

15. บทบาทของ Spreadsheets ในตัวแบบการตัดสินใจ • คอมพิวเตอร์สามารถใช้เป็นส่วนหนึ่งในการตัดสินใจ • ตัวแบบคอมพิวเตอร์(Computer Models) : กลุ่มของความสัมพันธ์เชิงคณิตศาสตร์ และสมมติฐานทางตรรก ที่ถูกนำมาใช้งานจริงด้วยคอมพิวเตอร์ เพื่อแสดงนามธรรมของระบบจริงที่ต้องการแก้ปัญหา • Spreadsheets เป็นเครื่องมือที่สามารถใช้ในการสร้างตัวแบบคอมพิวเตอร์ สำหรับบุคคลที่ต้องการแก้ปัญหาทางธุรกิจได้อย่างสะดวก • Spreadsheet packages - • สามารถใช้แก้ปัญหาด้วยการสร้างตัวแบบในการตัดสินใจได้ • มีbuilt-in functions ให้เลือกใช้งานมากมาย เช่นGoal Seek , Data Table, Chart Wizard

16. Excel Spreadsheet

17. Functions Screen

18. Add-in Options : MS Excel 2003 คลิ๊กเมนู เครื่องมือ Add-Ins

19. MS Excel 2007

20. ตัวอย่างการใช้ Spreadsheet สร้างตัวแบบคำนวณยอดการผ่อนรถยนต์ • การสร้างตัวแบบ โดยให้ผู้ใช้ระบุราคารถที่ต้องการ • ผู้ใช้สามารถเลือกดาวน์ 15%, 20% หรือ 25% ของราคารถ • อัตราดอกเบี้ยต่อปี แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับระยะเวลาการผ่อนชำระ และ%เงินดาวน์ • สามารถสร้างตัวแบบเพื่อคำนวณยอดการผ่อนรถรายเดือนในกรณีต่างๆ • เช่น ราคารถ 500,000 บาท • ถ้าดาวน์ 20% และผ่อน 5 ปี(60 เดือน) จะเสียดอกเบี้ยปีละ 2.95% ผ่อนเดือนละ 7,650 บาท • ถ้าดาวน์ 25% และผ่อน 6 ปี(72 เดือน) จะเสียดอกเบี้ยปีละ 3.10% ผ่อนเดือนละ 6,178 บาท

21. ตัวอย่างการใช้ Spreadsheet สร้างตัวแบบคำนวณยอดการผ่อนรถยนต์

22. ตัวอย่างการใช้ Spreadsheet สร้างตัวแบบคำนวณยอดการผ่อนรถยนต์ • การสลับระหว่างการแสดงสูตรและค่าของสูตรในแผ่นงานทำได้โดย • กดแป้น CTRL และแป้น `(อยู่บนแป้นพิมพ์ตำแหน่งเดียวกับเครื่องหมาย ~)

23. การวิเคราะห์จุดคุ้มทุนการวิเคราะห์จุดคุ้มทุน • เป็นการวิเคราะห์ค่าใช้จ่าย และ ปริมาณ (cost-volume analysis) • เป็นการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต่างๆ เช่น ค่าใช้จ่าย ปริมาณสินค้าที่ผลิต-ขาย และกำไร • จุดคุ้มทุน( Break-Even Point หรือ BEP) • คือปริมาณการขายที่ทำได้รายได้รวมเท่ากับค่าใช้จ่ายรวม • เส้นแบ่งระหว่างกำไรและขาดทุน; ถ้ายอดขายสูงกว่าจุดคุ้มทุนจะทำให้เกิดกำไรแต่ถ้าต่ำกว่าจะทำให้ขาดทุน • โดยกำหนดสมมติฐานว่าจำนวนหน่วยที่ผลิตขายได้ทั้งหมด

24. การวิเคราะห์จุดคุ้มทุนการวิเคราะห์จุดคุ้มทุน • กำไร = รายได้รวม – ค่าใช้จ่ายรวม กำไร = รายได้รวม – [ ค่าใช้จ่ายคงที่ + ค่าใช้จ่ายผันแปร] ซึ่ง:รายได้รวม= [ราคาขายต่อหน่วยจำนวนหน่วยที่ผลิต] ค่าใช้จ่ายผันแปร = [ค่าใช้จ่ายผันแปรต่อหน่วยจำนวนหน่วยที่ผลิต] ค่าใช้จ่ายคงที่= เป็นค่าใช้จ่ายที่จำเป็นต้องลงทุนเช่น ค่าเช่าอาคาร ค่าเช่าอุปกรณ์ เป็นต้น • การหาจุดคุ้มทุนทำได้โดย กำหนดให้กำไรเท่ากับศูนย์ 0 = [ราคาขายต่อหน่วยจำนวนหน่วยที่ผลิต] – [ค่าใช้จ่ายคงที่ + (ค่าใช้จ่ายผันแปรต่อหน่วยจำนวนหน่วยที่ผลิต) ] • เขียนเป็นความสัมพันธ์ทางคณิตศาสตร์ได้ดังนี้ : • จำนวนหน่วยที่ขาย(ผลิต)เพื่อให้คุ้มทุน (BEP) = ค่าใช้จ่ายคงที่ ---------------------------------------------------------- [ ราคาขายต่อหน่วย – ค่าใช้จ่ายผันแปรต่อหน่วย ]

25. รายรับรวมที่เพิ่มขึ้นเชิงเส้น เมื่อปริมาณเพิ่มขึ้น

26. ค่าใช้จ่ายคงที่ (Fixed Costs)

27. ค่าใช้จ่ายผันแปรรวม

28. ต้นทุนรวม(Total Cost)

29. กำไรและจุดคุ้มทุน Profit

30. ตัวแบบ Spreadsheet : การวิเคราะห์จุดคุ้มทุน Problem: บริษัทของบิลชื่อPritchett's Precious Time Piecesเป็นบริษัทที่ ซื้อ ขาย และซ่อมนาฬิกาเก่า และชิ้นส่วนนาฬิกาบิลผลิตและขายสปริงหน่วยละ 10 เหรียญโดยมีค่าใช้จ่ายคงที่ในการผลิตสปริง 1,000 เหรียญ ค่าใช้จ่ายผันแปรต่อหน่วยคือ 5 เหรียญเป็นค่าวัสดุที่ใช้ทำสปริง

31. ตัวแบบ Spreadsheet : การคำนวณหาจุดคุ้มทุน(BEP) • กำไร = รายได้รวม – [ ค่าใช้จ่ายคงที่ + ค่าใช้จ่ายผันแปร ] • จากโจทย์ตัวอย่างจะได้ว่า: กำไร = 10X – [1,000 + 5X] เมื่อ X คือ จำนวนหน่วยที่ขาย หรือผลิต • การหาจุดคุ้มทุน(BEP)ทำได้โดย กำหนดให้กำไรเท่ากับศูนย์ • สำหรับตัวอย่าง Bill Pritchett's คำนวณ BEP(ยอดขายที่ทำให้คุ้มทุน) ได้ ดังนี้ : 0 = 10X – [1,000 + 5X] 1,000 = 10X –5X ดังนั้น X = 1,000 / [10 - 5 ] = 200 springs

32. จุดคุ้มทุน(Break Even Point-BEP) • มูลค่าคุ้มทุนสามารถคำนวณได้ ดังนี้ : มูลค่าคุ้มทุน = ค่าใช้จ่ายคงที่ + (ค่าใช้จ่ายผันแปรต่อหน่วย*จำนวนที่ผลิต) • สำหรับตัวอย่าง Bill Pritchett's คำนวณมูลค่าคุ้มทุนได้ดังนี้ : 1,000 + 5 * 200 = 2,000 บาท

33. การใช้ Goal Seek เพื่อหาจุดคุ้มทุน Excel 2003 Excel 2007

34. แบบฝึกหัด 1. ร้านบูรพากลาซมีต้นทุนคงที่รวมเดือนละ 60,000 บาท ค่าขนส่งแก้วมาขายคิดใบละ50 สตางค์ ราคาทุนของแก้วที่สั่งมาขายใบละ 19.50 บาท ทางร้านขายแก้วใบละ 30 บาทจงหาว่า • ถ้าขายแก้วได้ 5,000 ใบ ร้านนี้จะกำไรหรือขาดทุน เป็นเงินเท่าไร • ถ้าขายแก้วได้ 10,000 ใบ ร้านนี้จะกำไรหรือขาดทุน เป็นเงินเท่าไร • ร้านนี้จะต้องขายแก้วให้ได้เงินเท่าไรจึงจะคุ้มทุน 2. โรงงานบูรพาฟุตแวร์มีต้นทุนคงที่รวมเดือนละ 2,000,000 บาท ราคารองเท้าที่ผลิตขายไปคู่ละ 300 บาท ต้นทุนผันแปรต่อคู่คิดเป็น 100 บาท จงหาว่า • โรงงานนี้จะต้องขายรองเท้ากี่คู่ จึงจะคุ้มทุน • ต้องขายให้ได้เงินเท่าไรจึงจะคุ้มทุน • หากเดือนกันยายนขายได้ 8,000 คู่ โรงงานกำไรหรือขาดทุนเท่าไร เพราะเหตุใด