DYSLEKSJA ROZWOJOWA, CZYLI SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU.

1. DYSLEKSJA ROZWOJOWA, CZYLI SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU. mgr Anna Grygny

2. DYSLEKSA ROZWOJOWA – to termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania, u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Ich przyczyną są parcjalne zaburzenia rozwoju: • Deficyty w sferze poznawczej: • - zaburzenia percepcji wzrokowej w zakresie analizy i syntezy elementów składających się na obraz; • zaburzenia percepcji słuchowej – zaburzenia analizy • i syntezy dźwięków mowy; • Deficyty w sferze rozwoju ruchowego – głównie w sferze manualnej.

3. W Polsce najczęściej stosuje się następującą terminologię: • DYSLEKSJA – nazwa całego zespołu trudności • w czytaniu i pisaniu; • DYSORTOGRAFIA – specyficzne trudności • z opanowaniem poprawnej pisowni (błędy ortograficzne); • - DYSGRAFIA – trudności w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma; • - DYSKALKULIA – trudności z uczeniem się matematyki; • - DYSMUZJA – specyficzne trudności w uczeniu się muzyki np. zapisie nut.

4. OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ: • Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole, podczas gdy już w okresie przedszkolnym można zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci ryzyka dysleksji: • opóźniony rozwój mowy; • mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania (brzydkie pismo); • wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne; • trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntezą; • trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych; • oburęczność; • mylenie prawej i lewej ręki; • trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji oraz braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego; • trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g), liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad ortografii.

5. SYMPTOMY DYSLEKSJI U GIMNAZJALISTÓW

6. JĘZYK POLSKI: • Czytanie: wolne tempo czytania połączone z trudnością jego zrozumienia i zapamiętania; niechęć do czytania długich i grubych książek. • Pisanie: błędy ortograficzne i gramatyczne; trudności z organizacją tekstu, trudne do odczytania pismo.

7. MATEMATYKA: • Arytmetyka: trudności z zapisywaniem i odczytywaniem liczb wielocyfrowych, dodawaniem w pamięci, przekształcaniem wzorów. • Geometria: trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię przestrzenna, niski poziom wykresów i rysunków.

8. BIOLOGIA: • Trudności z opanowaniem terminologii, systematyki, zapamiętaniem i zapisem reakcji biochemicznych, z organizacją przestrzenną schematów i rysunków. • CHEMIA: • Problemy z zapamiętaniem terminologii, danych przedstawionych przestrzennie (na przykład tablica Mendelejewa), błędne zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych.

9. GEOGRAFIA: • Trudności z zapamiętywaniem nazw geograficznych, z rysowaniem i czytaniem map, z orientacją w czasie i przestrzeni. • HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE: • Trudności z zapamiętywaniem nazw i nazwisk, zła orientacja w czasie, chronologii, datach i na mapach historycznych.

10. SZTUKA: • Trudności z czytaniem nut, szczegółowym analizowaniu obrazów, rysowaniem i organizacją przestrzenną prac plastycznych. • WYCHOWANIE FIZYCZNE: • Problemy z opanowaniem układów gimnastycznych, trudności z bieganiem, ćwiczeniami równoważnymi oraz grami wymagającymi użycia piłki.

11. POZASZKOLNE OBSZARY AKTYWNOŚCI – ŻYCIE CODZIENNE: Czynności użyteczne: trudności z wypowiadaniem się, artykulacją złożonych wyrazów, problemy z wypełnianiem formularzy, prowadzeniem samochodu, zapamiętaniem układów tanecznych, zapamiętywanie nazw i danych – trudności z zapamiętaniem i dokładnym przekazaniem informacji odebranych przez telefon. Liczby: trudności z płynnym wymienieniem wszystkich nazw miesięcy, mylenie numerów autobusów, mylenie kolejności cyfr przy wybieraniu numeru telefonicznego, mylenie dat i godzin. Orientacja w czasie i przestrzeni: kłopoty z planowaniem, organizacją i zarządzaniem czasem, trudności z odróżnieniem strony prawej od lewej, problemy z czytaniem mapy i orientowaniem się w nieznanym terenie.

12. WSKAZANIA DO PRACY: • zapoznać się z opinią PPP lub innej poradni specjalistycznej i realizować zalecenia i wskazania do pracy, • dostosować wymagania edukacyjne do specyficznych trudności dziecka, • indywidualne podchodzić do dziecka (zawarcie kontraktu – ustalenie sposobu pracy na lekcji i w domu) • współpraca z pedagogiem, terapeutą, psychologiem, • współpraca nauczycieli (wymiana informacji i doświadczeń) w ramach zespołów istniejących w szkole, • różnorodne metody i formy pracy z dzieckiem dyslektycznym w zespołach kompensacyjno-korekcyjnych, • kierować procesem samokształcenia i samokontroli ucznia, • pokazać uczniom dyslektycznym ich mocnych stron (podnoszenie poczucia własnej wartości np. „WSZYSCY DYSLEKTYCY TO UCZNIOWIE ZDOLNI I INTELIGENTNI”, ukazanie postaci sławnych dyslektyków-gazetka, wystawka), • tworzenie map pamięci, • tworzenie schematów pracy/notatki • współpraca z domem (zajęcia otwarte dla rodziców, podsuwanie literatury i pomocy dydaktycznych).

14. ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ: • zindywidualizować wymagania zgodnie z zaleceniami opinii (np. wydłużenie czasu oczekiwania na odpowiedz ustną i pisemną, nieodpytywanie z czytania na forum klasy, tolerancyjne ocenianie błędów ortograficznych, wymaganie znajomości zasad ortograficznych), • doceniać wkład pracy, starania dziecka, systematyczność, wytrwałość, ambicje, • ważne, aby zeszyt ucznia oceniać według jego możliwości, • u uczniów z głęboką dysgrafią wskazane jest zastąpienie niektórych sprawdzianów pisemnych sprawdzianami ustnymi.

15. MOTYWOWANIE UCZNIÓW: • rozmowa z uczniem i jego rodzicami (kontrakt na piśmie), • konsekwencja nauczyciela, • pozytywne wzmacnianie poprzez pochwały, nagrody; • pochwała na forum klasy, • karta samooceny, • ocena za aktywność.

16. Pracując w klasie, w której są uczniowie dyslektyczni, należy zwrócić uwagę na: • przestrzeń klasy (jasno podzielona, organizowana wspólnie z uczniami) • metody pracy i pomoce oddziałujące na wszystkie zmysły, • zmienne tempo lekcji, • praca w grupach (podział pracy przez nauczyciela), • wspólne czytanie tekstu w klasie (np. inscenizacja, podział na role), • praca domowa dostosowana do możliwości ucznia, • zwrócenie uwagi na treści zawarte w podręczniku.

17. DEKALOG NAUCZYCIELA UCZNIA DYSLEKTYCZNEGO: • TAK POSTĘPUJ: • Staraj się zrozumieć swojego ucznia, jego możliwości i ograniczenia, tak, aby zapobiec pogłębianiu się jego trudności szkolnych i wystąpieniu wtórnych zaburzeń emocjonalnych. • Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka, skieruj go do Poradni, skonsultuj ze specjalistą. • Współpracuj z terapeutą dziecka, jego rodzicami, aby jak najskuteczniej mu pomóc. • Opracuj program indywidualnych wymagań wobec ucznia, dostosowany do jego możliwości. • Bądź wobec ucznia życzliwy i wyrozumiały. • W TAKI SPOSÓB NIE POSTĘPUJ: • Nie traktuj ucznia jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego. • Nie wyśmiewaj ucznia sądząc, że to go zmobilizuje do pracy. • Nie łudź się, że w końcu sam z dysleksji wyrośnie. • Nie spodziewaj się, że kłopoty dyslektyka ograniczają się do czytania oraz pisania i skończą się w pierwszych klasach szkoły podstawowej. • Nie ograniczaj uczniowi zajęć pozalekcyjnych, aby miał niby więcej czasu na naukę.