7 maart 2011 Leiedal, Kortrijk

1. Wateroverlast en werking bekkenstructuren 7 maart 2011 Leiedal, Kortrijk

2. Inleiding – (deel)bekkenwerking Wateroverlast in het werkgebied van Leiedal Lopende en geplande initiatieven Agenda

3. Inleiding Bekkenniveau

4. Bekkenstructuren Structuur Doel Samenstelling Vlaamse en provinciale ambtenaren + vertegenw deelbekkens Voorbereiding / afstemming Ambtelijk bekkenoverleg Bekkenraad Advies middenveld Vlaamse en provinciale ambtenaren + vertegenw deelbekkens Bekkenbestuurvoorzitter = gouverneur Besluitvorming(politiek niveau) Bekkenbeheerplan

5. Inleiding

6. Inleiding Heulebeek Gaverbeek Grensleie West-Vl. Schelde

7. Deelbekkenstructuren • Jaarlijks waterschapsvergadering (politiek luik en ambtelijk luik) • Waterschap Grensleie – Heulebeek • Waterschap Gaverbeek • Waterschap West-Vlaamse Schelde • (deel)bekkenbeheerplannen + voortgangsrapporten • Adviseren (IP’s, OP, Technische plannen) • Faciliteren, sensibiliseren, communicatie • Uitwerken acties bekkenbestuur/waterschap Taken (deel)bekkenstructuren

8. (Deel)bekkensecretariaten • Leiebekken: • Bekkencoördinator: Dries Gysels • Deelbekkencoördinator: Kris Desmet (+ Marie-Paule De Poorter) • Planningsverantw: Katrien Thomaes • Ondersteuning RWO: Tom Braeckman (+ Robin De Smedt) • Bovenscheldebekken • Wnd. Bekkencoördinator: Dries Gysels • Deelbekkencoördinator: Kris Desmet (+ Diederik Malfroid) • Planningsverantw: Katrien Thomaes • Ondersteuning RWO: Tom Braeckman (+ Robin De Smedt) Meer info en adressen: www.bekkenwerking.be

9. Wateroverlast Opdracht Coördinatiecommissie integraal waterbeleid (CIW)

10. Inventarisatie wateroverlast • Algemeen • 11/11 tot 14/11: 60à80 liter / m² • September reeds natte maand, veel regenwater vanuit FR • Leiebekken: overlast beperkt gebleven i.t.t. bv. Vlaamse Ardennen • Anzegem • Enkele ondergelopen kelders, geen grote problemen • Vooral dankzij aanpak probleempunten voorbije jaren • Avelgem • Enkele ondergelopen kelders en straten, geen grote problemen

11. Inventarisatie wateroverlast • Kortrijk • Tiental straten afgelsoten, vooral Bellegem-Rollegem-Kooiegem • Heulebeek: Park Van Heule + reeks weilanden stonden onder, maar “deze keer was het niet zo erg” • Lendelede • Geen noemenswaardige overlast

12. Inventarisatie wateroverlast • Menen • Zandzakjes hebben hun werk gedaan in Paul Jansonsstraat • Wachtbekken op Geluwebeek: goed gewerkt • Palingbeek in centrum Rekkem buiten naar oevers, enkele garages onder • Spiere-Helkjn • Wateroverlast beperkt • Waregem • Geen woningen getroffen • Enkele grote wegen afgesloten (vb. N8)

13. Inventarisatie wateroverlast • Wervik • Afrit 2A van A19 (richting Kortrijk) afgesloten • Wevelgem • Enkele landelijke wegen afgesloten • Zwevegem • Enkele kelders onder • Meeste overlast op punten langs Slijpebeek, Keibeek, Scheebeek, Daalbeek, Zandbeek en Kasselrijbeek • Knelpunten: aflos Scheebeek naar Schelde, onderhoud wachtbekkens Slijpebeek, capacititeit bufferbekken Kasselrijbeek ontoereikend • Geen overlast meer in Moen

14. Inventarisatie wateroverlast • Vervolg: samen met waterbeheerders verdere analyse knelpunten => Leiebekken besprekking op bekkenbestuur 3 mei, ambtelijke voorbereiding op 22 maart=> Bovenscheldebekken bespreking op bekkenbestuur 5 mei, ambtelijke voorb 17 maart • Ter info: vertegenwoordigers ABO en BB • DB Gaverbeek: Rudy Vandenberghe - Schepen Peter Desmet • DB Heulebeek: Stefaan Verreu (Leiedal) - Schepen Barnard Galle • DB Grensleie: Nathalie Garré (WVI) - Schepen Stefaan Bral • DB West-Vlaamse Schelde: Karel Lemay - Schepen Koen Van Steenbrugge • Kopie voorbereiding bekkenbestuur aan alle gemeenten

15. (Lopende) initiatieven • Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) (op vraag van Vl. Regering) => evaluatierapport wateroverlast tegen mei 2011 • Vlaams Parlement: verenigde commissies voor Leefmilieu, Natuur, RO en onroerend erfgoed en Mobiliteit en Openbare Werken => hoorzittingen lopende • Watertoets in de toekomst mogelijk om sneller na te gaan of het advies van de waterbeheerder vereist is; vragen van advies voor de vergunningverlener wordt verplichting; en actualisering en uitbreiding van de kaart met aanduiding van de overstromingsgevoelige gebieden + CIW voorziet opleidingen • Portaalsite voor crisiscommunicatie in opmaak • In toekomst: mogelijk tussentijds overstromingsgebieden af te bakenen • In voorbereiding: geactualiseerde code goede praktijk voor rioolstelsels => duidelijke richtlijnen onderhoud, buffercapaciteit,…

16. (Lopende) initiatieven • Verdere uitbouw overstromingsvoorspeller.be => detailinfo voor alle bekkens => Heulebeek, Gaverbeek, Mandel

17. (Lopende) initiatieven • Omzetting Europese Overstromingsrichtlijn (2007/60/EG) • Doel • Lidstaten moeten nagaan voor welke gebieden er risico op wateroverlast bestaat • Beperken negatieve gevolgen van overstromingen voor: mens, milieu, cultureel erfgoed en economische bedrijvigheid • Geen voorlopige overstromingsrisicobeoordeling => heel Vlaanderen wordt meegenomen in de oefening • Omzetting naar Vlaamse wetgeving door aanpassing decreet integraal waterbeleid: • Overstromingsgevaarkaarten (22/12/2013) • Overstromingsrisicokaarten (22/12/2013) • Overstromingsrisicobeheerplannen (22/12/2015)

18. (Lopende) initiatieven • Omzetting Europese Overstromingsrichtlijn (vervolg) • Overstromingsgevaarkaarten (22/12/2013) • Kans van voorkomen (herhalingsperiode) (Grote / middelgrote / kleine kans) • Gemodelleerde overstromingskaarten • Overstromingsrisicokaarten (22/12/2013) • Risico = Kans X schade • Schadekaarten (bebouwing, bedrijven, landbouw, natuur,…) • Overstromingsrisicobeheerplannen (22/12/2015) • Maatregelen om doelstelling (=beperkten van negatieve gevolgen overstromingen) te realiseren: kosten-baten-analyse, rekening houdend met decreet IWB, voorspellingssystemen van overstromingen • Voor onbevaarbare waterlopen: testcase Poperingevaart lopende

19. (Lopende) initiatieven • Stroomgebiedbeheerplannen vastgesteld op 8/10/2010 • Focus op speerpuntgebieden • Heulebeek: stroomopwaarts zoektocht ruimte voor water • Leie: Rivierherstel Leie (in kader van Seine-Scheldeproject) (plasbermen, verdieping, aantakken meanders,..) • Actie toetsing signaalgebieden • “Evaluatie naar effectief huidig bodemgebruik (en mogelijke alternatieven m.b.t. bestemming) voor een aantal zones gelegen in actueel of in potentieel waterbergingsgebied of in waterconserveringsgebied.”

20. Actie toetsing signaalgebieden • Waterconserveringsgebieden (WC)zijn gebieden waar de neerslag van nature lang wordt vastgehouden. Ze fungeren omwille van hun specifieke bodemeigenschappen als een natuurlijke spons door het water een tijd vast te houden en vertraagd af te voeren en zijn daardoor van groot belang om o.m. verdroging en overstromingen te voorkomen; • Actuele waterbergingsgebieden(AW)zijn de voor waterberging geschikte gebieden die ook effectief door het watersysteem worden aangesproken voor waterberging. Het zijn zones waar een waterbergingsfunctie mogelijk is, m.a.w. waar er geen wateroverlast is voor de bestaande bebouwing; • Potentiële waterbergingsgebieden(PW)zijn zones die (tot nu toe) geen wateroverlast (meer) hebben gekend - bv. omdat de waterloop is rechtgetrokken of omdat de oevers zijn verhoogd - maar wel fysisch geschikt zijn om water te bergen. Mits enkele ingrepen kunnen immers potentiële waterbergingsgebieden indien nodig voor waterberging gebruikt worden als actief overstromingsgebied.

21. Actie toetsing signaalgebieden: methodiek • Uitgangspunt: signaalgebieden (50 x 50m, herwerkt)

22. Actie toetsing signaalgebieden: methodiek • Welke signaalgebieden toetsen: • Prioritering op basis van grootte • Prioritering op basis van gebiedsspecifieke knelpunten • Opmerkingen: • Signaalgebieden in PW niet structureel, • enkel indien link met AW en/of WC • Gemaakte afspraken ikv BBP zijn randvoorwaarde (havengebieden, …)

23. Actie toetsing signaalgebieden: methodiek • Detailanalyse – toetsing aan het watersysteem • Situering (algemeen – bestemming – bodemgebruik – hydrologisch- • -> indien reeds volledig ontwikkeld en/of recente planologische uitspraak: STOP • Juridische toets (watertoets – ‘risicozones voor overstromingen’) • Beleidsmatige toets • Waterbeleid: BBP – DBBP • Andere (SIGMA, …) • Ruimtelijke ordening (RSV, PRS, GRS, …)

24. Actie toetsing signaalgebieden: methodie • Toetsing aan het watersysteem (NOG – ROG – MOG – kwel- en infiltratie – DHM – andere) • Opmerkingen • Conclusie • Suggestie naar ontwikkelingsperspectief

25. Actie toetsing signaalgebieden: finaliteit • Gebruik op twee niveaus: • Ruimtelijke planning: insteek voor bv. structuurplanning, planologische attesten, RUP’s, … • Stedenbouwkundige vergunning: • Vergunningverlenende overheden: hydrologische insteek bij beoordeling (niet in plaats van watertoets) • Adviesverlenende overheden: Insteek voor advies bijvoorbeeld ikv de watertoets • => Anticiperen op ontwikkelingen

26. Actie toetsing signaalgebieden: procesverloop • Voorbereiding door bekkensecretariaat • ism beheerders / deelbekkensecretariaat / RO • Prioritering en selectie • Eigenlijke toetsing • Behandeling in ABO • Advies bekkenraad / stuurgroep waterschap • Behandeling in ABO (opmaak overwegingsdocument) • Goedkeuring door bekkenbestuur • Bekendmaking

27. Actie toetsing signaalgebieden: selectie en prioritering • Slechts 26 polygonen gelegen in AWG, 13 overgebleven en gescreend, 4/13 relevant voor verdere toetsing • 1120 polygonen gelegen in WCG, > 5ha geselecteerd en 19 gebieden gescreend, 4/19 relevant voor verdere toetsing Alle actuele waterbergingsgebieden • Waterconserveringsgebieden >5ha

28. 13 gescreende signaalgebieden in AWB gebied Resultaat: 4weerhouden, 3 werkingsgebied Leiedal: Actie toetsing signaalgebieden: selectie en prioritering

29. 19 gescreende signaalgebieden in WC gebied Resultaat: 7weerhouden, 2 in werkingsgebied Leiedal: Actie toetsing signaalgebieden: selectie en prioritering

30. Waterproblemen aanpakken begint aan de bron Ruimte voor water (verkleint nog steeds!) => water in de stad integreren 18 maart: erosiedag Zuid-West-Vlaamse Heuvels: dag vol locatiebezoeken Heel wat beheerovereenkomsten mogelijk tussen landbouwer en VLM: grasbufferstroken, grasgangen, niet-kerende bodembewerking, erosiepoel met dam, perceelsrandbeheer, kleine landschapselementen, … Nieuw in 2011: 1 project per provincie (vanaf 2012 uitgebreid) wordt door VLM vergoed om bovenstrooms water vast te houden / vertraagd af te voeren (kleine stuwtjes, peilgestuurde drainage): inrichtingsmaatregelen worden terugbetaald. Ideaal voor samenwerking tussen waterbeheerder/gemeente en lokale landbouwers. Ideeën / interesse => bekkensec. Ten slotte