Wielowieś dawniej a dziś

1. Wielowieś dawniej a dziś

2. Spis treści • Wielowieś przed wojną, • Dittersdorf, • Mieszkańcy, • Wielowieś, • Mapa Wielowsi, • Straż Pożarna, • Bronisław Chromy, • Dzieła Bronisława Chromego.

3. Dittersdorf

4. Wielowieśprzed wojną(zdjęcia pochodzą z przedwojennej widokówki) Budynek szkolny Gospoda Dittersdorf od strony zachodniej

5. Dittersdorf Pierwsza nazwa: DitterichersdorfDruga nazwa: Dittersdorf Niemiecka wieś czynszowa.Powstała w 1317 roku. Obszar ok. 672 ha.Nazwa pochodzi od zasadźcy Ditricha.W roku 1782 było tu 27 dymów.W roku 1858 – 56 domów i 414 mieszkańców, w latach 1937/1939 – 370 mieszkańców. Charakter wsi: chłopska.Układ przestrzenny: owalnica.Zachowane elementy układu: układ drożny, historyczna zabudowa, aleje, cmentarz. W Wielowsi była masarnia, piekarnia, a także restauracja. Znajdował się również kościół ewangelicki i kaplica. Kościół ewangelicki przestał istnieć jeszcze za czasów Niemców. Ciekawostką historyczną jest znalezienie skarbu w roku 1906 przez pana Goerkhe. Skarb ten znajdował się pod lipą przy drodze z Wielowsi do Mozgowa. Eksponaty znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Informacje zaczerpnięte z książki „ Dzieje Ziemi Zalewskiej ” Kazimierza Skrodzkiego oraz z pracy Sandry Knowskiej znajdującej się w Zalewie w bibliotece gminnej.

6. Mapa Dittersdorfu z roku 1925.

7. Mieszkańcy Dittersdorf przed wojną zamieszkiwali ludzie o niemieckim, a także polskim pochodzeniu. Byli to m. in.- Sułkowski – rolnik,- Tomaszewski – rolnik,- Lange – rolnik,- Sztryk – stolarz; z początku mieszkał w Dittersdorfie, później wyjechał do Niemiec,- Jaśkowska – rodzina Jaśkowskich z początku mieszkała w Dittersdorfie, po jakimś czasie Rosjanie wywieźli ich do Zalewa, ale po pewnym czasie wypuścili, oni zaś wrócili do Dittersdorfu; prawdopodobnie był to rok 1945, - Freilich – z początku mieszkał w Dittersdorfie, po czym umarł, a jego rodzina wyprowadziła się do Boreczna, - Herold – rybak, - Szmytka – krawcowa, - Filipowska – prowadziła gospodarstwo, - Gronwaldka. Po wojnie wielu dotychczasowych mieszkańców wyjechało do Niemiec, a zaczęli przybywać nowi osadnicy. Niektórzy z nich przybyli do Dittersdorfu z powiatu płockiego (Centralnej Polski) i innych regionów. Informacje zaczerpnięte z wywiadu z panią Henryką Bąkowską

8. Sołtysami byli: • Julek Grzyb, • Janek Kornatka, • Henryk Baran, • Arkadiusz Taciak, • Marzena Taciak, • Janina Muryn, po roku 2000 • Mariola Skolimowska, • Dorota Obszańska. Po wojnie wioska jako jedna z pierwszych w gminie założyła wodociąg. Do lat siedemdziesiątych funkcjonowała 4-klasowa szkoła, w której uczyli: Maria Grzyb, Pan Słota oraz Zofia Tarnowska. Po zamknięciu szkoły budynek przeznaczono na świetlicę. Informacje zaczerpnięte z wywiadu z panią Henryką Bąkowską

9. Wielowieś od strony zachodniej

10. Mapa Wielowsiwykonana przez Olę Taciak Część I – Wielowieś od strony północnej.

11. Część II

12. Część III

13. Wielowieś Obecnie w Wielowsi znajduje się 56 domów, które zamieszkuje ok. 150 osób. Niektórzy pracują we własnych gospodarstwach, a inni dojeżdżają do pracy, większość do Ostródy. W Wielowsi funkcjonuje zakład „Wieńce i wiązanki ’’. Prócz maszyn specjalnych właściciel dysponuje plantacją z krzewami ozdobnymi. W wiosce jest tez sklep wielobranżowy. Obecnie sołtysem jest Pani Dorota Obszańska, która mieszka w przynależnej do Wielowsi wiosce Mozgowo. W radzie wiejskiej są: • Danuta Makar, • Iwona Taciak, • Wiesław Lewicki.

14. Jezioro Dauby. Kanał elbląski, znajduje się niedaleko Wielowsi. Zdjęcia wykonane przez Aleksandrę Taciak.

15. Straż Pożarna OSP w Wielowsi powstała w roku 1947. Jednymi z pierwszych założycieli byli Mieczysław Buczyński, Zygmunt Różycki i Czesław Witkowski. We wczesnych latach działalności OSP członkami byli: * Stefan Bąkowski, * Tadeusz Uściłowski, * Arkadiusz Taciak, * Franciszek Majewski, * Aleksander Kański, * Leszek Różycki, * Lucjan Lewicki, * Józef Cechowski, * Eugeniusz Witkowski, * Aleksander Majewski.

16. Jednostka OSP w pierwszych latach swego istnienia korzystała z transportu konnego, później do pożarów jeździła ciągnikiem. Na początku lat 90 jednostka otrzymała samochód pożarniczy „Żuk”, a w roku 2008 otrzymała duży samochód pożarniczy „Magirus”. Pierwszą remizą był budynek gospodarczy koło Pana Witkowskiego. Od początku lat 90 jako remiza służył budynek przy byłej szkole. Od roku 2008 siedziba straży znajduje się w nowo wybudowanej remizie. OSP Wielowieś jest przodującą jednostką w gminie i jest zwycięzca wielu zawodów sportowo-pożarniczych na szczeblu gminnym i powiatowym. Brała również udział w zawodach na szczeblu wojewódzkim zajmując wysokie 4 miejsce.

17. Zdjęcie zrobione zostało przed zawodami w Iławie. Rok 2005.

18. W chwili obecnej jednostka OSP zrzesza 23 strażaków, w tym 6 strażaczek ochotniczek. Funkcję prezesa pełni Pan Tadeusz Knowski, funkcję naczelnika pełni Wiesław Lewicki, skarbnikiem jest Jacek Lewicki, sekretarzem-Ewa Lewicka, a gospodarzem Paweł Kurowski. Członkami OSP są: * Barbara Kurowska, * Barbara Lewicka, * Marzena Taciak, * Janina Muryn, * Angelika Lewicka, * Mirosław Taciak, * Andrzej Makar, * Adam Witkowski, * Robert Lewicki, * Rafał Lewicki, * Daniel Taciak, * Tomasz Knowski, * Sylwester Majewski, * Marcin Łuniewski, * Eugeniusz Witkowski, * Zbigniew Makar, * Piotr Borowy, * Andrzej Lewicki.

19. Plany na przyszłość Przy straży w roku 2011 powstanie boisko do siatkówki i koszykówki. Planuje się również budowę placu zabaw. Również w tym roku odbędą się dożynki wiejskie. Natomiast na rok przyszły planuje się założenie ogrzewania świetlicy z wykorzystaniem energii słonecznej. Być może uda się na ten cel wykorzystać środki unijne. Informacje o straży zaczerpnięte są z rozmowy w Panem Tadeuszem Knowskim.

20. Bronisław Chromy Do Wielowsi w lato przyjeżdża Pan Bronisław Chromy, który ma tu swój dom. Znany rzeźbiarz, medalier, profesor ASP w Krakowie, członek Polskiej Akademii Umiejętności, uczeń Xawerego Dunikowskiego. Urodził się w 1925 rok u w Lańczach koło Lanckorony. Studiował na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Tworzy w metalu i granicie. Jest autorem licznych pomników, na przykład „Jana Pawła II” w Tarnowie (1981) oraz wrosłych w pejzaż Krakowa rzeźb, na przykład „Fontanny Grajków” na Placu Wolnica (1970). Dzieła artysty można oglądać w wielu muzeach i galeriach na całym świecie. Informacje zaczerpnięte z książki „Kamień i Marzenie” Bronisława Chromego.

21. Dom letniskowy Bronisława Chromego.Zdjęcie wykonane przez Aleksandrę Taciak.

22. Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Pomnik „Piwnicy pod Baranami” Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, cykl oświęcimski: „Pieta II” Dzieła Bronisława Chromego

23. Zbiory Bronisława Chromego, „Człowiek i ciężar” Kraków, Galeria Autorska Bronisława Chromego, cykl oświęcimski: „Ściana śmierci” Zdjęcia pochodzą z książki „Kamień i Marzenie” Bronisława Chromego.

24. Figurki na chrzcielnicy w kościele pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Borecznie, wykonane zostały przez Bronisława Chromego. Zdjęcia wykonane zostały przez Natalie Kurowską.

25. Prognozy na przyszłość W Wielowsi żyje sporo młodych ludzi, odbywa się wiele imprez z licznym udziałem mieszkańców. Przybywa gospodarstw agroturystycznych, prężnie działa straż pożarna oraz koło gospodyń wiejskich. Wielowieś jest i pewnie będzie jedną z wyróżniających się miejscowości w gminie Zalewo.

26. Koniec Wykonały:Natalia Kurowska i Aleksandra Taciak