METODY PRACY

2. METODY PRACY Z DZIEĆMI NIESŁYSZĄCYMI Aneta Madziara

3. Ćwiczenie 1 Narysuj obrazek

4. Ćwiczenie 2 • Odrysuj swoją dłoń na kartce. • Wydrzyj ją z papieru i na kolejnych palcach napisz: • moja ulubiona potrawa • mój ulubiony autor/książka • co chcę dostać na urodziny • gdzie chcę spędzić urlop • kciuk pozostaje pusty…

5. Ćwiczenie 3 Przekaż najbliższej osobie: • dziękuję • proszę • przepraszam

6. Ćwiczenie 4 • Zamknij oczy i wsłuchaj się w dźwięki dochodzące spoza pomieszczenia • Skoncentruj się na jednym dźwięku • Zamknij oczy i wsłuchaj się w dźwięki dochodzące z pomieszczenia • Skoncentruj się na jednym dźwięku • Zamknij oczy i wsłuchaj się w dźwięki dochodzące z Twojego ciała

7. Ćwiczenie 5 • Kto to jest osoba niewidoma? ……………………………………..…. • Kto to jest osoba niesłysząca? …………………………………………

8. Klasyfikacja ze względu na czas wystąpienia wady słuchu i rozwój mowy ustnej: • prelingwalna- przed na byciem mowy ustnej • interlingwalna - w czasie nabywania mowy • postlingwalna - czas po nabyciu umiejętności mowy

9. Inne klasyfikacje wady słuchu: • wrodzona lub nabyta • nasilenie zaburzenia (głuchota i niedosłyszenie) • współwystępowanie z innymi zaburzeniami i chorobami (na przykład z brakiem wzroku, upośledzeniem umysłowym, autyzmem itp.) • miejsca uszkodzenia (obwodowe i centralne)

10. Podział zaburzeń słuchu według Międzynarodowego Biura Audiofonologicznego

11. Edukacja i terapia - komunikacja • Od lat poszukiwana jest najlepsza, najskuteczniejsza metoda nauczania dzieci z uszkodzonym słuchem. Ogromny problem stanowi wybór „mówić czy migać”. • Ponieważ naturalnym dla osób niesłyszących sposobem komunikacji jest język migowy, to za jeden z głównych celów edukacji przyjęto nauczenie dzieci niesłyszących drugiego języka - języka ojczystego.

12. Edukacja i terapia - komunikacja • W przypadku poważnego zaburzenia słuchu celem terapii jest: • nauczenie słyszenia i rozumienia mowy innych • wytworzenie motywacji do mówienia • nauka komunikowania się z otoczeniem • W przypadku zaburzeń słuchu lżejszego stopnia podstawowym celem terapii jest: • doprowadzenie do takiej sytuacji, aby jedynym sposobem komunikowania się z otoczeniem była mowa • by dziecko mogło podjąć naukę w szkole masowej wśród mówiących i słyszących rówieśników nie motywacji do mówienia • nauka komunikowania się z otoczeniem

13. Edukacja i terapia - komunikacja Jest to bardzo ważne ze względu na wzajemną komunikację osób niesłyszących z osobami słyszącymi, ich funkcjonowanie w świecie stworzonym przez osoby słyszące i naszym systemie edukacyjnym, a także ze względu na rozwój emocjonalny tych osób. Często osoby niesłyszące definiuje się jako impulsywne, niedojrzałe społecznie i egocentryczne.

14. Nie wolno zgadzać się na pełzanie, gdy czujemy potrzebę latania.Helena Keller Zanim to jednak nastąpi, dzieci muszą Zanim to jednak nastąpi, dzieci muszą pokonać wiele barier i nawyków izolujących je od świata. pokonać wiele barier i nawyków izolujących je od świata. Zanim to jednak nastąpi, dzieci muszą pokonać wiele barier i nawyków izolujących je od świata.

15. Bariery to: • lęk • skrępowanie • wycofanie • agresja • nieporadność • poczucie inności • a przede wszystkim obawa przed komunikowaniem się z innymi.

16. Edukacja i terapia - komunikacja Warto wiedzieć, że cechy te nie są spowodowane samą głuchotą, a wynikiem jej następstw funkcjonalnych. Dzieje się tak, gdyż podczas prób komunikacji rodziców z ich niesłyszącymi dziećmi nie są oni w stanie przekazać komunikatów: • w czasie przyszłym • przekazania planów czy zamiarów w inny sposób niż język mówiony, którego ich dzieci nie rozumieją.

17. Edukacja i terapia - komunikacja Niesie to za sobą niemożność wyjaśnienia odroczenia pewnych czynności lub próśb dziecka niesłyszącego, a w efekcie i wykształcenia u dziecka takich pojęć jak: • potem • nie teraz • później • kiedy indziej • kiedyś

18. Edukacja i terapia - komunikacja Żyje ono w świecie, w którym istnieje tylko tu i teraz. Prowadzi to do tego, że dziecko irytując się, zachowując nieodpowiednio- np. w miejscach publicznych „egzekwuje” swoją zachciankę, gdyż rodzice nie chcą zwracać na siebie uwagi przypadkowych ludzi. Często taki system jest powielany i utrwalany w pamięci dziecka a następnie wielokrotnie powtarzany.

19. Edukacja i terapia - komunikacja Zapewnienie dziecku możliwości pełnej komunikacji, poprzez wprowadzenie alternatywnych jej metod, stwarza możliwość jego pełniejszego rozwoju i redukcji zachowań impulsywnych.

20. Edukacja i terapia - komunikacja Egocentryzm jest naturalną postawą u dzieci. Wraz z ich rozwojem postawa ta zostaje zastępowana przez wyższe formy zachowania społecznego. U dzieci niesłyszących może to nastąpić dużo później, gdyż nie zdobyły one na tym samym etapie rozwojowym tak wielu doświadczeń społecznych co ich rówieśnicy.

21. Edukacja i terapia - komunikacja Postawy egocentryczne u dzieci utrwalają się także poprzez nadopiekuńczość osób zajmujących się nimi: • wyręczanie dziecka • spełnianie każdego jego życzenia • nadawanie przywilejów wobec innych dzieci- np. rodzeństwa.

22. Edukacja i terapia - komunikacja Dlatego tak ważne jest umożliwienie dziecku niesłyszącemu: • szerokich kontaktów społecznych • rozwoju językowego • rozwoju społecznego w grupie osób niesłyszących - jego naturalnym środowisku.

23. Edukacja i terapia - komunikacja Takich problemów nie mają niesłyszące dzieci posiadające niesłyszących rodziców. Obie strony komunikują się wzajemnie w naturalny dla siebie sposób – język migowy. Dziecko nie doświadcza frustracji spowodowanych niezrozumieniem siebie przez rodziców i rodziców przez siebie.

24. Edukacja i terapia - komunikacja Możliwe jest: • wytłumaczenie • odroczenie pewnych czynności • poznanie zależności i złożoności pewnych zjawisk • rozwój społecznie akceptowanych postaw.

25. Edukacja i terapia - komunikacja Należy takich sytuacji unikać i traktować dziecko niesłyszące na równi z innymi. Niedosłuch dziecka: • nie wpływa na deficyty w innych sferach rozwoju, jeśli odpowiednio się z nim pracuje • nie jest powodem wyręczania w czynnościach, których powinno się nauczyć i pobłażania w zachowaniu, którego zasady powinno poznać.

26. Ćwiczenie 6 Kalambury • Napiszcie kilka zwrotów, sentencji, powiedzeń, przysłów dotyczących „mówienia/gadania” • Przedstawcie pozostałym grupom w formie pantomimy,by mogli je odgadnąć.

27. Ćwiczenie 7 Zakłócenia na linii • Przekażcie sobie pewną informację

28. Metody pracy Obecnie, jak pisze J. Cieszyńska (2000), istnieją trzy kierunki poszukiwań odpowiedniej metody kształcenia i rehabilitacji dzieci z uszkodzonym słuchem: • Pierwszy - naśladuje rozwój mowy dziecka słyszącego, zakładając, że jest on tożsamy, jedynie rozciągnięty w czasie. Do tego kierunku należy wpisać metodę Antoniusa van Udena, Suzanne Schmid –Giovannini. • Drugi - mówi o odrębności osoby niesłyszącej i w związku z tym skierowany jest na sposoby komunikacji używane tylko przez nią, tzn. np. język migowy. • Trzeci - zakłada, że uszkodzenie jakiegoś zmysłu zaburza spostrzeganie, poszukuje więc sposobu ułatwiającego niesłyszącym odbiór języka. Do niego zaliczymy np. metodę fonogestów zaadaptowaną na grunt polski przez K.Krakowiak.

29. Metody porozumiewania się osób z wadą słuchu: • metoda ustna, jako metoda matczyno-słowna, polegająca na oddziaływaniu na dziecko wszystkimi kanałami przekazu informacji, • metoda audytywno-werbalna z wykorzystaniem przez dziecko resztek słuchu, • metoda migowa - pojęcia zostały przetransponowane w znaki migowe, • metoda daktylograficzna każdej literze alfabetu odpowiada odpowiedni znak ułożenia ręki, • metoda fonogestów jako uzupełnienie mowy oralnej, odczytywanej z ust poprzez wprowadzenie gestów rąk wspomagających przekaz artykulacyjny, • metoda kombinowana, wykorzystująca dwa lub więcej środków przekazu (na przykład graficzny, dźwiękowy, mimiczny, palcowy, migowy), • metoda totalnej komunikacji, podobna do kombinowanej, jednak wprowadzana jest w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

30. Rehabilitacja Głównym zadaniem wczesnej rehabilitacji jest umożliwienie rozwoju słyszenia funkcjonalnego. Efektywność nauki mówienia i słyszenia jest uzależniona nie tylko od stopnia uszkodzenia słuchu, ale także od innych czynników, takich jak: • obniżenie poziomu inteligencji i zdolności językowych dziecka • wpływ domu rodzinnego • gotowość do współdziałania ze strony domowników

31. Rehabilitacja • Podjęcie jak najwcześniej rehabilitacji przez dziecko z wadą słuchu, umożliwia: • poprawę słyszenia • opanowanie języka • wzbogacenie słownictwa, • co zwiększa szanse na kształcenie w szkole dla słabo słyszących zamiast dla niesłyszących lub w szkole powszechnej zamiast szkoły dla słabo słyszących.

32. Aparaty słuchowe Rozwój słuchu u dziecka z wadą słuchu jest uzależniony nie tylko od jakości proponowanego mu programu terapeutycznego, ale także od doboru odpowiedniego do stopnia uszkodzenia słuchu aparatu słuchowego. Aparat powinien przede wszystkim umożliwiać rozumienie mowy. Zaleca się zaopatrzenie dziecka w aparat słuchowy o szerokim zakresie działania. Ważny jest wybór najbardziej odpowiedniej wkładki usznej. Podstawą jest dokładna diagnostyka słuchu i doboru właściwego aparatu .

33. Aparaty słuchowe

34. Wychowanie słuchowe Ciągłe posługiwanie się językiem mówionym zarówno przez dziecko, jak i przez jego otoczenie jest podstawowym warunkiem rozwoju mowy. Niestety nie zawsze jest to możliwe Wychowanie słuchowe oparte jest na wykorzystaniu ojczystego języka mówionego wpływającego na prawidłowy rozwoju niemowląt i małych dzieci z uszkodzonym słuchem, co w znacznym stopniu ułatwia im późniejszą integrację.

35. Wychowanie słuchowe • Ważna jest: • Całościowa nauka języka a nie restrykcyjne jego kształtowanie • Podstawą metody np.: Gottfrieda Dillera jest stałe posługiwanie się językiem mówionym w formie rozmowy z dzieckiem z wadą słuchu czy proponowane przez van Undena odgrywanie podwójnych ról, prowadzenie dziennika i inne formy aktywności życiowej. • Nauka mowy i słyszenia jest świadomie wykorzystywanym elementem codziennego życia rodzinnego.

36. Wychowanie słuchowe • Metoda zainicjowana przez surdopedagoga Morag Clark, zakłada korzystną interakcję między dzieckiem z wadą słuchu a otoczeniem, czyli: • jak najefektywniejsze wykorzystanie resztek słuchu poprzez korzystanie z aparatu słuchowego • rehabilitację należy rozpocząć już w pierwszym roku życia • nie można skupiać się głównie na bodźcach wizualnych, lecz trzeba zwrócić uwagę na rozwój świadomości istnienia dźwięków • nie należy posługiwać się metodami wspomagającymi – język migowy, alfabet palcowy • należy stwarzać dziecku warunki szerokiej interakcji (bardzo ważna rola członków rodziny – powinni oni być dobrymi słuchaczami jak i osobami gotowymi do dzielenia się swoimi doświadczeniami) • niestresujące otoczenie

37. Wychowanie słuchowe • powinna być kierowana na dźwięki, które regularnie pojawiają sięwdomu (odgłosy pralki, dźwięk dzwonka do drzwi) • używanie zabawek, które wydają dźwięki • rehabilitacja interakcyjna musi być nieustającym doświadczeniem, dzień po dniu, a nie tylko krótkim epizodem • sprawność słuchową dziecka trzeba rozwijać w środowisku motywującym dziecko do słuchania • powinni pozytywnie reagować na głosowe wyrażanie uczuć dziecka, później na jego wypowiedzi

38. Wychowanie słuchowe • Od rehabilitantów wymaga się zwracanie uwagi na: • dostosowanie języka do wieku dziecka • odwoływanie się do przeżyć dziecka • ściśle i jasno precyzowane wypowiedzi • zróżnicowanie słownictwa • określanie czynności dziecka słowami • częste powtarzanie • melodyjnie mówienie i prawidłowe akcentowanie • wyraźnie wymawianie bez przesadnej artykulacji • nie mówić zbyt głośno, zbyt cicho lub bezgłośnie W przeciwieństwie do wcześniejszych poglądów, że dziecko z głębokim uszkodzeniem słuchu może nauczyć się mówić tylko przez czytanie mowy z ust, poprzez metodę Dillera dziecko uczone jest dzięki wykorzystaniu z resztek słuchu.

39. Czynniki utrudniające wychowanie słuchowe • zbyt późne zdiagnozowanie wady słuchu • byt późne zaopatrzenie dziecka w aparat słuchowy • brak codziennej kontroli sprawności aparatu słuchowego • nieodpowiednie warunki akustyczne pomieszczenia • zbyt duże zwracanie uwagi na wskazówki wizualne • zbyt wolne i nierytmiczne wypowiadanie przez rodziców przykładowych ćwiczeń

40. Obecnie wiele dzieci z głębokim uszkodzeniem słuchu poddanym wczesnej rehabilitacji osiąga tak dobre wyniki, że w wieku pięciu lat może już prowadzić swobodną rozmowę. Otoczenie je rozumie i one rozumieją to, co inni do nich mówią.

41. Ćwiczenie 8 • Hej!

42. Ćwiczenie 9 Rozmowa liczbami

43. Ćwiczenie 10 TAK/NIE

44. Język migowy Jest to zespół środków stosowanych przez osoby niesłyszące w porozumiewaniu się pomiędzy sobą i z osobami słyszącymi, obejmujący właściwe danym środowiskom słownictwo - zbiór społecznie wytworzonych i obowiązujących znaków migowych oraz reguł określających ich użycie B. Szczepankowski

45. Cechy klasycznego (naturalnego, swoistego) języka migowego: • Jest to język wytworzony przez osoby niesłyszące z naturalnej potrzeby porozumiewania się, język ten żyje i rozwija się jak każdy inny używany w danej społeczności. • Język migowy jest kombinacją przestrzennego ułożenia ramion, rąk i palców oraz wykonywanego nimi ruchu, a w wielu znakach integralnym ich elementem jest mimika twarzy.

46. Daktylografia

47. Ćwiczenie 12 • Przeliteruj swoje imię • Przeliteruj swoje nazwisko • Przeliteruj imię i nazwisko koleżanki

48. Alfabet palcowy PJM Czym jest język migowy? SJM Omówienie

49. Na początek powitanie - Dzień dobry

50. Ćwiczenie 13 • Wybierz z języka polskiego 30/40 słów, które uważasz za najbardziej potrzebne do codziennej komunikacji. • Zapisz je na kartce