کم خونی ناشی از فقر آهن و سایر کم خونی های تغذیه ایی

1. کم خونی ناشی از فقر آهن و سایر کم خونی های تغذیه ایی

2. اهداف • کم خونی های تغذیه ایی را تعریف کنید. • اپیدمیولوژی کم خونی های تغذیه ایی در جهان وایران را توضیح دهید. • جذب ونقش آهن، منابع غذایی و مقدار توصیه شده روزانه آن را بیان کنید. • مقدار توصیه شده روزانه و منابع غذایی فولات و B12 را توضیح دهید. • علل و عوارض کم خونی های تغذیه ایی را شرح دهید. • استراتژی های پیشگیری از کمبود آهن را بیان کنید.

3. کم خونی های تغذیه ای • کم خونی هایی که در آن محتوای هموگلوبین خون کمتر از حد طبیعی است که ناشی از کمبود یک یا چند ماده مغذی مانند آهن، فولات، B12، ویتامین A و C، پروتئین، مس و B2می باشد.

4. اپیدمیولوژی کمبود آهنسن • بعد از 6 ماهگی پیشرفت کمبود آهنکودکان قبل از سنین مدرسه نوجوانانزنان در سنین باروریسالمندان

5. جنس • زنان شرایط فیزیولوژی • بارداری • نوجوانان دختر

6. شرایط پاتولوژی • عفونت ها (شیستوزومیا، کرم قلابدار) • بیماری ها

7. عوامل محیطی • دریافت کم آهنزیست دسترسی کم آهن غذاییکمبود مواد مغذی خون ساز دیگر عوامل اقتصادی اجتماعی • افراد با وضعیت اقتصادی اجتماعی پائین

8. ترتیب شیوع • زنان باردار • کودکان فبل از سنین مدرسه • پری ترم یا LBW • زنان دیگر • سالمندان • کودکان سنین مدرسه • مردان

9. گروه های در معرض خطر و علل کمبود • زنانسیکل ماهانهانتقال به جنینبارداری های با فاصله کماستفاده از IUD

10. کودکان6ماه اول زندگی:LBW عدم مصرف شیر مادر6 ماهگی تا 3 سالگی:رشد سریعغذاهای کمکیعفونتها PEM

11. بالاتر از 3 سال:رشدعفونت ها • نوجوانانرشدسیکل ماهانهبارداری • سالمنداندریافت ناکافیاثر بیماری و داروها

12. کمبود آهن شایع ترین اختلال تغذیه ایی در دنیا • 5-4 بیلیون نفر در دنیا (80-66%) کمبود آهن • 2 بیلیون نفر (بیش از 30%) کم خون که به طور عمده ناشی از کمبود آهن است

14. ناحیه %کم خونی % IDA % کمبود آهنافریقا 39 29 73 امریکا 18 14 34 آسیای جنوب شرقی 53 39 99 اروپا 9 7 17 مدیترانه شرقی 38 29 72 پاسیفیک غربی38 29 72 کل 34 26 64

15. جنوب آفریقا کمترین شیوع کم خونی در زیر نواحی دنیای در حال توسعه به علت استفاده از ظروف آهنی در پخت و پز

16. اپیدمیولوژی کمبود آهن و IDA در ایران 1374 بررسی روی زنان 49-15 سال:شیوع کم خونی 33.4%کمبود آهن 34.5%کم خونی فقر آهن 16.6%

17. اختلافی بین شهر و روستا وجود نداشت. • کم خونی بعد از 40 سالگی افزایش می یافت. • شیوع کم خونی فقر آهن با افزایش تعداد زایمان افزایش می یافت. • زنانی که گوشت کمتر می خوردند شیوع بالاتر کم خونی فقر اهن را نشان دادند.

18. وضعیت فریتین سرم زنان 49-15 سال ایران 1374 فریتین(ug/L) % تخلیه شدید(<12) 34.3 تخلیه متوسط(18-12) 9.9 تخلیه خفیف(24-19) 5.8طبیعی (99-25) 28.5تعادل مثبت آهن(229-100) 15.3آهن اضافی (300) 6.1

19. بررسی سال 80 در ایران • کم خونی در 38% کودکان 23-15 ماههدر برخی مناطق روستایی تا 60% • شیوع کم خونی در کودکان زیر 2 سال کشور افزایش یافته

20. مقایسه کم خونی و کمبود آهن در دختران 14-20 ساله کشور سال 74 سال 80 کم خونی 31 18کمبود آهن 39 25 شیوع در زنان باردار فرقی نکرده

21. مجمع عمومی سازمان ملل در 2002 • کشورها باید تا سال 2010 مداخلاتی را بر اساس شرایط محلی خود تهیه و اجرا کنند تا شیوع کم خونی به یک سوم کاهش یابد.

22. اشکال آهن غذایی • هم درهموگلوبین، میوگلوبین وبعضی آنزیم ها • غیر هم دربعضی غذاهای حیوانی (آنزیم های غیرهم وفریتین)، غذاهای گیاهی

23. آهن هم • با تشکیل وزیکول • تنها 10-5% آهن غذایی • جذب تا25% آهن غیرهم • انتقال تسهیل یافته • بیشترآهن غذایی • جذب 10-2%

24. عوامل افزایش دهنده جذب آهن غیرهم • شکل فرو • اسید اسکوربیک • اسیدیته معده • قندهاواسیدهای آمینه حاوی گوگرد • عامل گوشت (MFP)

25. افزایش نیاز (بارداری ، شیر دهی ، رشد ، کمبود آهن ) • لاکتالبومین و لاکتوفرین شیر مادر • دریافت کم آهن

26. عوامل کاهش دهنده جذب آهن غیر هم • اگزالات • فیتات • تانن • کلسیم • کاهش اسید معده • افزایش حرکت روده • استاتوره

27. دفع • اتلافآهن روزانه mg 1 درمردان وکمی کمتردرزنان بدون سیکل ماهانه • اتلاف روزانه درسیکلماهانه حدودmg0.5 درروز

28. عملکرد • درهموگلوبین ومیوگلوبین • درآنزیم های حاوی آهن هم وغیرهم درزنجیره تنفسی و غیره • آنزیم های متعدد درمغز وسنترانتقال دهندههای عصبی • عملکردایمنی

29. منابع غذایی • جگربهترین منبع • غذاهای دریایی، کلیه، قلب، گوشت ومرغ • دیگ های آهنی

30. RDA mg/d شیرخواران 6 -0 ماه 0.27 12-7 ماه 113-1 سال 78-4 سال 10نوجوانان پسر 11نوجوانان دختر 15مردان 8

31. زنان 50-19 سال 18زنان 51+ سال 8بارداری 27شیردهی 9

32. محتوای آهن برخی غذاها mg جگر گاو90 گرم 5.8گوشت گاو بدون چربی90 گرم 3سینه مرغ یک عدد 1.2اسفناج یک لیوان 2نان گندم کامل یک برش 1لوبیا های پخته90 گرم 4

33. علل کم خونی فقر آهن • دریافت ناکافی آهن غذایی • جذب ناکافی به علت عوامل کاهنده جذب آهن یا کمبود افزایش دهنده های جذب آهن، اسهال، آکلریدری، بیماری روده ای، گاستریت اتروفیک، گاسترکتومی،تداخل داروها: آنتی اسیدها، کلسترامین، سایمتیدین، رانیتیدین، تتراسیکلین)

34. افزایش نیاز به آهن • اتلاف خون: سیکل ماهانه سنگین، خونریزی مزمن یا حاد، آلودگی به کرم قلابدار،ورزشکارانIUD، داروها • آزاد شدن ناقص آهن از ذخایر به پلاسما و استفاده مختل آهن به علت التهاب مزمن یا اختلالات مزمن دیگر

35. عوارض کمبود آهن و کم خونی • اختلال تکامل شناختی و سایکوموتور کاهش قدرت یادگیری و تمرکز و پیشرفت تحصیلیتغییرات رفتاری(خستگی، بی اشتهایی، Pica)کاهش IQاختلال تکامل گفتاری

36. کاهش مقاومت به عفونت- کاهش توانایی لکوسیت ها در از بین بردن میکروارگانیسم ها- کاهش توانایی لنفوسیت ها در تکثیر در تحریک با میتوژن- کاهش تعداد سلول های مسئول ایمنی با واسطه سلولی- کاهش فعالیت فاگوسیتی نوتروفیل ها

37. کاهش ظرفیت انجام کار و ورزش • عوارض بارداری افزایش مرگ و میر مادر و شیرخوارنارسی و IUGRدر کشورهای در حال توسعه کم خونی شدید عامل تا 20% مرگ مادران است.نتایج مطلوب بارداری 45-30% در زنان کم خون کمتر است و شیر خواران آنها ذخایر کمتر آهن دارند.

38. اختلالات رشد • اختلالات اپیتلیالزبان، ناخن، دهان، معده • اختلالات اندوکرین و نروترنس میترهاعملکرد تیروئید، تولید و متابولیسم کاتکولامین ها و نروترنس میترها ی دیگر • افزایش جذب فلزات سنگین

40. تشخیص کمبود و کم خونی فقر آهن • فریتین سرم/پلاسما • آهن سرم/پلاسما • TIBC • TS% • رسپتورهای محلول در سرم ترانسفرین • پروتوپورفیرین • نسبت ZnPP/heme • پاسخ به مکمل یاری آهن

41. استراتژی های پیشگیری از کم خونی فقر آهن • بهبود رژیم غذاییکمیت و کیفیت آهن دریافتی:روش های حذف فیتاتعدم مصرف چای و لبنیات با غذامصرف مواد حاوی ویتامین C با غذامصرف شیر مادر در شیر خواران

42. غنی سازی غذاها با آهن • مکمل یاری آهنبرای شیر خواران و زنان باردار تجویز می شودتمام زنان در سنین باروری گروه هدف باشنددو نوع هفتگی و روزانه • کنترل عفونت

43. توصیه کمیته علمی آهن یاری کشور مقدار مدتنوزادانLBWحداقل 2mg/kg 2 تا 24 ماهگی کودکان 6 تا 24 ماهه2mg/kg 6 تا 24 ماهگی کودکان 2 تا 6 سال30 mg یک بار 3 ماه در سال در هفته 7 تا 14 سال60mg یک بار 3 ماه در سال در هفته

44. مقدار مدتنوجوانان 60mg یک بار 4 ماه در سال در هفته زنان در سنین باروری60mg یک بار 4 ماه در سال در هفته زنان باردار روزانه 60mg + از پایان ماه 4 بارداری تا 3 400 میکروگرم فولات ماه پس از زایمان

45. مزایای غنی سازی • به تمام بخش های جمعیتی می رسد • نیاز به همکاری افراد ندارد • نیاز به سیستم بهداشتی برای انتقال ندارد • ارزان است

46. معایب مکمل یاری • به تمام بخش های جمعیتی نمی رسد • نیاز به همکاری افراد دارد • گران تر از غنی سازی است

47. فولات • کمبود فولات شایع ترین کمبود ویتامینی در دنیا • تا %10 جمعیت امریکا ذخایر ناکافی فولات دارند.

48. زیست دسترسی فولات درغذا نصف مکمل ویتامین است • زیست دسترسی فولات در بیشتر غذاها50_25%است

49. DRI RDAمردان و زنان 400 میکروگرم در روز معادل فولات غذایی 1 میکروگرم فولات غذا= 6.0 میکروگرماسیدفولیک از غذاهای غنی شده یا مکمل فولات مصرف شده با غذا

50. منابع • منابع غنی جگر، قارچ و سبزیجات سبز برگی شکل • منابع خوب گوشت، سیب زمینی، نان گندم کامل ، حبوبات • 90-50% ویتامین در ذخیره، پختن یا فرایند در حرارتهای بالا از بین می رود