1 / 79

LEKSIONI X

LEKSIONI X. INDI MUSKULOR. INDI MUSKULOR. Indi muskulor është një nga indet bazë të organizmit . Realizon zhvendosjen e organizmit në hapësirë dhe mundëson kryerjen e shumë lëvizjeve të tjera vitale . Vetia kryesore e tij është aftësia për tu tkurur .

donar
Télécharger la présentation

LEKSIONI X

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. LEKSIONI X INDI MUSKULOR

  2. INDI MUSKULOR • Indi muskulorështënjëngaindetbazëtëorganizmit. • Realizonzhvendosjen e organizmitnëhapësirëdhemundësonkryerjen e shumëlëvizjevetëtjeravitale. • Vetiakryesore e tijështëaftësiapërtutkurur. • Ekzistojnëtretipetëinditmuskulor: • Muskulatura e lëmuar • Muskulatura e vijëzuarose e skeletit • Muskulatura e zemrës

  3. INDI MUSKULOR

  4. INDI MUSKULOR • Ndërmjettyre ka ngjashmërithemelore. • E paraështëorigjina e përbashkët e tyrengamezodermasidhevendosjanëmënyrëgjatësoreparalel me aksin e tkurjes. • Këtokanëtëzhvilluarmitokondretqëakumulojnëenergjinë e nevojshmepërtkurje. • Përmbjanëelemenetettkurëstënjohursimiofibrilenëformën e aktinësdhetëmiozinës. • Miofibrilet e muskulaturëssëskeletitdhetëzemrësvendosennëmënyrëtëveçantëdhemarrinemrinmuskulaturë e vijëzuar.

  5. Muskulatura e vijëzuar (skeletit) • Muskulatura e skeletitmbështilletnganjëkëllëfprejindilidhor, kumbizotërojnëfijetkolagjene. • Kykëllëfquhetepimysium. Kykëllëfdepërtonngaperiferiapërnëbrendësitëmuskulaturësdhe e ndanmuskulinnëfashikuj (tufa). • Perimysiumigjithashtuështëindlidhorfijeshkrifët. • Ndërsaçdofijemuskulare e veçantëmbështilletngaendomysiumi, kumbizotërojnëfijetretikulare. • Fijet e muskulaturëssëskeletitjanëfijecilindriketëgjataparalele, me diametërthuajsetëbarabartë. • Nëpërbërjetëfijevemuskularetëskeletitgjëndenmjaftbërthama me formëtëzgjatur.

  6. Muskulatura e vijëzuar (skeletit) • Bërthamatvendosennëperiferitëfijesmuskulare. • Prerjetgjatësoretëfijesmuskulareparaqesinelementëttkurësqëvendosennëmënyrëparalele me vetëfijenmuskulare. • Kjomënyrëvendosjemundësonefektin e mbivendosjessëkëtyreelementeve e përrrjedhojëefektineshiritizimittërthortëalternimittëshiritavetëndritshme e tëerrëtaqëvendosentërthorazinëfijen e muskulaturëssëskeletit. • Sarkomeriështënjësiatkurrëse e muskulaturëssëskeletit.

  7. Muskulatura e lëmuar • Kjondërtohetngaqelizanëformëboshtoreqëquhenmiocite. • Ngajashëatovishenprejnjë membrane shumëtëhollë (sarkolema) qënëmikroskoptëzakonshëmnukmundtëshihet. • Nëqendërtëmiocititvendosetbërthamaqëgjthashtu ka formëboshtore, praipërgjigjetformëssëjashtmetëqelizës. • Midis sarkolemësdhebërthamësshtrihetcitoplazma (sarkoplazma) me ngjyrëtëkuqe. • Nësarkoplazëmvendosendisafijeshumëtëhollaqëquhenmiofibrile, tëcilatmarrinpjesë active nëprocesin e tkurrjes.

  8. Muskulatura e lëmuar • Gjatësia e qelizësndryshonsipasorganitkuvendoset. Kështu p.sh. nëenët e gjakutmiocitetnëgjëndjëqetësiekanëgjatësirreth 20mm, nëzorrërreth 200mm, nëmitër (gjatëperiudhëssëbarrës) miocitetmundtëarrijnënjëgjatësirreth 500mm. • Gjatëtkurrjesmiocitishkurtohetdhetrashet, ndërsabërthamapërdridhetnëformëspirali. Nëniveletëtjera diametric ështëmëivogëldhenukpërmbanbërthamë. • Nëdisaorganesi p.sh. nëzorrë, muskulatura e lëmuarvendosetnëdydrejtime, gjatësordhetërthor. • Tkurja e miofibrilevebrëndaçdomiocitibëhetnëformëtëvalëzuar. • Si pasojëformohenvalët e tkurrjesdhenyjat e tkurjes. • Këtotëfunditdallohenmëmirënëmikroskop, pasingjyrosenmëerrët se pjesatjetër e sarkoplazmës.

  9. Muskulatura e lëmuar • Muskulatura e lëmuarështëspecializuarpërtkurrjetëvazhdueshmepor me njëforcërelativishtmëtëdobëtsesamuskulatura e skeletit. • Kjotkurrjeështëveti e lindur e miocitit, porqëtërealizohetduhetdhepjesëmarrja e sistemitnervorautonom, e hormonevesidhe e disametabolitevelokalëtëcilëtmodulojnëtkurjensipaskërkesavefunksionaletëorganitkundodhetkjomuskulaturë. • Kështu p.sh. muskulaturë e lëmuar e zorrëvebëntkurjetëvazhdueshmeritmike, qëformojnëperistaltikën e zorrëvetëdomosdoshmepërpërcjelljenposhtëtëmasaveushqimore.

  10. Muskulatura e lëmuar • Tkurrja e muskulaturës së lëmuar dallohet nga tkurja e muskulaturës së skeletit jo vetëm se është e pavullnetshme, por dhe se ajo bëhet më me ngadalë dhe jo menjëherë pas marrjes së ngacmimit. • Duke qënë se muskulatura e lëmuar tkurret më ngadalë, ajo humbet më pak energji dhe nuk lodhet aq shpejt sa muskulatura e skeletit.

  11. Muskuliizëmrës • Miokardiformonshtresënkryesoretëmurittëzemrës. • Përngandërtimingjan me muskulin e vijëzuartëskeletit, ndërsangafunksioni me muskulaturën e lëmuar. • Tkurjet e miokarditjanëtëfuqishme (harxhojnësasitëkonsiderueshmeenergjie) dhekontrollohenprejsistenmitnervorautonomsidheprejsistemit hormonal. • Muskuliizemrësparaqitetnëdy forma, muskulaturatipike e aftëtëtkuretapomiokardidhemuskulaturaatipikeqënukështëgjëtjetërveçsesistemipërcjellësizemrës, icilinuk ka aftësitëtkuret.

  12. Muskuliizëmrës • Muskulatura tipike në prerjen gjatësore të krijon përshtypjen se ndërtohet nga fije muskulore të vijëzuara, si muskulatura e skeletit ndonëse vijëzimet d.m.th. disqet e errët dhe të qarta dallohen më vështirësi. • Përveç disqeve të errëta dhe të qarta, këtu gjënden dhe të ashtuquajturat disqe të ndërvëna, të cilat nuk janë gjë tjetër veçse vende të bashkimit të miociteve fqinje.

  13. Miocitetkardiake • Miocitetkardiake – kanëformëcilindrike me gjatësi 50 – 120 mikrometërdhegjerësi 15 – 20 mikrometër. • Nëqendërtëtyrevendosennjëosedybërthama. • Nëzemrën e njerëzve me moshëtë re kanëformëvezake, nëzemrën e fetusitformëshkopi, dhenëzemrënhipertrofikeformëtërrumbullakëtosefasuleje. • Sistemipërçues (konduktor) izemrës ka funksionlindjendhepërcjelljen e inpulsevenëzemër. • Quhetndryshedhesistemiautomatik.

  14. Miocitetkardiake • Sistemipërçuesndërtohetnga: • Nyjasinusaleqëvendosetnëmurin e atriumittëdjathtë. • Nyjaatrioventrikulareqëvendosetsipërvenditkufiksohetvalvulatrikuspidale. • Tufa e Hisitqëvendosetnëseptumininterventrikular. • Tëdyjadegëzimetpërfundojnë me fijet Purkinje qështrihenndërmjetmiokarditdheendokardit. • Prejkëndej impulse kalonnëmuskulintipikpërtëngacmuartkurrjen. I gjithësistemipërçuesndërtohetngafijemuskulareatipikeqëndërtohenngaqelizamuskuloretëpaaftatëtkurren. • Këtoqelizajanëmëtëmëdhasesaqelizat e fijevetipiketëzemrës, përmbajnëmëshumësarkoplazmë, porjanëmëtëvarfra me miofibrile. • Prandajkëtonëmikroskopdukenmëtëshndritshme.

  15. Literatura • “Histologjia” • f. 136 – 146

  16. LEKSIONI XI INDI NERVOR

  17. INDI NERVOR • Indi nervorështënjëkatërindetbazëtëorganizmit. • Shpërndahetnëtërëorganizminnëformën e njërrjetekomunikuese. Indi nervor e merrorigjinënngaektoderma. • IN ka tëshprehuarvetitë e ngacmueshmërisëdhepërcjellshmërinë. Indi nervorështëbaza e formimittësistemitnervor. Sisteminervorndahetnë SNQ (sistemnervorqëndror) dhe SNP (sistemnervorperiferik), qëkontrollondhedrejtongjithëveprimtarinë e organizmit. • Me anëtëreceptorëveqëvendosennëpjesëtëndryshmetëtrupit, impulse e marrangamjedisiijashtëmkalojnënëpërmjetrrugëvenervoreaferentenë SNQ. • Këtukëto impulse pasianalizohendhesintetizohen, kalojnëpërsërinëperiferi me anëtërrugëvenervoreeferente. Pra, nëpërmjetinditnervorrealizohetlidhja e organizmit me mjedisin e jashtëm.

  18. INDI NERVOR • Ngaanatjetër, me anëtëkëtijindisigurohetkordinimiiveprimtarisësëorganevetëndryshme. • Në SNQ gjëndenqëndratqëdrejtojnëlëvizjetmototriketëvullnetshme, qëndrat e tëfolurit, tëshikimit, tëdëgjimitetj. këturealizohetgjithashtuprocesiitëmenduarit. • Nëmënyrëtëveçantë SN ka lidhjetëngushta me sisteminendokrin, çkai ka bërëmjaftautoritarëqëtqshprehenpërtëashtuquajturinsisteminneuroendokrin. • Ngaanahistologjikeindinervorpërbëhetngadypjesëqëjanë: neuronetdheqelizat e neuroglisë. • Neuronetjanënjësimorfologjikedhefunksionaletë IN dhe SN. • Ndërsaqelizat e neuroglisëshëtbejnëpërmbështetjen e neuroneve.

  19. Neuroni • Ështëqelizanervore. Si qelizat e tjerapërbëhetngabërthama, citoplazma, membrane sidhezgjatimetqëdalinngatrupi. • Madhësia e trupittëneuronevelëkundetnga 4 – 130 mikrometër. • Mëtëvoglatgjendennështresënkokrizoretëtrurittëvogël, ndërsamëtëmëdhatënështresën e pestëtëkoressëtrurittëmadh (qelizatpiramidaletëBec-it), nëbrirët e përparmëtëpalcëskurizore, nëganglionetspinaleetj. forma e neuronitmundtëjetësiyll, e rrumbullakët, vezake, shumëkëndëshedhepiramidale. • Këtodytëfunditjanë forma mëkarakteristike. • Ngatrupiineuronitmundtëdalinnjë, dyosemëshumëzgjatimenervoreqëmarrindhepërcjellinngacmimet.

  20. Neuroni • Në SN ka mbi 10 miliardneurone. Neuronetkanëdisavetitëpërbashkëtaqëjanë: • Tëgjithaatopërmbajnëzgjatimenjëriprejtëcilëveështëmëigjatëdhequhetakson (neurit), ndërsatëtjerëtjanëmëtëshkurtërdhequhen dendrite. • Nëneuroplazmëgjëndendisaformacionefijoreqëquhenneurofibrilesidhedisaformacionekokrrizoreqëformojnëlëndëntigroide. • Bërthama e neuroneveështëshumë e varfër me lëndëkromatine • Neuronet e maturuarnukkanëaftësitëshumohen.

  21. Neuroni • Në bazë të numrit të zgjatimeve neuronet ndahen në tri grupe: • Në neurone me një zgjatim (unipolar) • Në neurone me dy zgjatime (bipolar) • Në neurone me shumë zgjatime (multipolare)

  22. Neuronet • Neuronetunipolare - Janëatoneuronengatrupiitëcilëvenëfillim del njëzgjatimivetëm. • Kyzgjatimpasilargohetpakngatrupindahrtnëdydegë, njëriprejtëcilëvequhetakson, ndërsatjetridendrit. • Neuronet bipolar – Janëatoneuroneqëgjendennëretinën e syrit, nëganglionetspinaledhe vestibular tëveshittëbrendshëm. • Neuronetmultipolare – Janë forma më e shpeshtë e neuroneve. • Gjëndenmëshpeshnëkoren e trurittëmadhdhetëvogël,nëbririn e përparmëtëpalcëssëkurrizit.

  23. Qelizatneurosekretore – Janënjë tip iveçantëneuroni me vetisekretuese. Këtoquhenqelizaneurosekretuese. Këtoqelizasekretojnë hormone. • Dendritet – Përfaqësojnënjëngakarakteristikat e neuroneve. • Janëmjafttëdegëzuaranëformën e degëvetëpemës, përtërriturfushënreceptoretëneuronitngakudalin. • Pradendritetkanëpërfunksionmarrjen e ngacmimitngaaksonet e neuronevenëpikëtëcaktuarkontaktiqëquhensinapse. • Ngandërtimidendritetjanëtëngjashme me trupin e neuronit. • Brëndatyrëmundtëshihenneurofibriletdhekokrrizatëlëndëstigroide. • Nëdegëzimetshumëtëhollakëtoformacionemungojnë.

  24. Aksoni • Ështëzgjatimiivetëmicilinëkrahasim me dendritetështëmëigjatë, mëihollëdhe ka pakdegëzime. • Degëzimet e paktatëtijformohenlargtrupittëneuronit. • Brëndatyrëmundtëshihen, neurofibrile, mitokondre, mikrotubulaetj. porasnjëherëlëndëtigroide. • Ndërsadendritet e marrinngacmimin, aksoni e nxjerrjashtëqelizës. • Prejkëtungacmimikalonnëdendritetosedrejtpërdrejtnëtrupin e neuronevetëtjera. • Ngagrumbulliminëtufatëaksoneveformohennervat.

  25. Sinapset • Janëkontakte midis neuroneve. • Sinapsinësajëtëndërtimitdhepërbërjeskimikekarakteristike, shërbensi vend kalimiingacmimevenganjë neuron tektjetri. • N.q.se pjesafundore e aksonitbënlidhje me fijetëmuskulaturëssëskeletit, kemitëbëjmë me njëformëtëveçantëtësinapsit, qëquhetpllakaneuromuskulore. • Aksonetbëjnësinapsedhe me qelizat e muskulaturëssëlëmuar, sidhe me gjëndratëndryshme, porkëtosinapsenukkanëemërtimtëveçantë. • Tipariipërbashkëtfunksionalitëgjithësinapseveështë se impulsinervornëtëmundtëkalojëvetëmnënjëdrejtim, d.m.th. ngapjesafundore e aksonitpërtedendritetapotrupiineuronitdhekështu me rradhë.

  26. Neuroglia • Përfaqësohetngaqelizatglialeoseneuroglia. • Funksionikryesorineuroglisëështëaimbështetëspërneuronet. • Përveçkësaj, ajo ka dhefunksioninushqyes, kufizuesdhe secretor. • Nëkushtepatologjike, qelizateveçantatëneuroglisëmundtëluajnëedherolmbrojtësnëpërmjetfagocitozës. • Qelizat e neuroglisënukkanëvetitëpërcjellin impulse nervoredhe as tëformojnëlidhjesinaptike. • Atogjendenkudoku ka neurone, madjejanëpikërishtkëtoqelizaqëshoqërojnënervatperiferikepërtëveshurngajashtëaksonet.

  27. Fijetnervore • Janëaksonet e qelizavenervore. Ngabashkimiityreformohennervat. • Nëçdonervmundtëgjëndendisafijetëtrashadhedisatëholla. • Fijet e trashaquhenfijenervore me mielinë, pasivishennganjëkëllëfmieline, qëngaanakimikepërbëhetngalëndëlipidikedheproteina. • Fijet e hollanukpërmbajnëkëtëkëllëf, prandajquhenfijenervore pa mielinë. • Edhefijet me mielinëkurfutennëqelizënapoorganinqënervëzojnë e humbasinmielinën.

  28. Fijetnervore • Fijetnervore me mielinë – Janëfijeqënëprerjetgjatësoremundtëdallohenkëtoformacione: • cilindriboshtor, aksolema, këllëfiimielinës, qelizat e shvanit, nyjat e Ranvierit, çarjet e mielinësetj. • Fijetnervore pa mielinë– Janëtëhollapasinukpërmbajnëmielinë. • Secilangakëtofijendërtohetngacilindriaksial, aksolema. • Më me shumicëfijetnervore pa mielinëgjëndennëlëndëngritëSNQ,nënervinolfaktor, nëfijetnervoresimpatikepostganglionaresidhenëdisanervacerebrospinalë.

  29. Ndërtimiinervaveperiferikë • Elementetkryesorënëndërtimin e nervitjanëfijetnervore, qëmundtëjenëmëmielinëose pa mielinë. • Fijetndahennganjëratjetraprejseptumeveshumëtëhollaprejindilidhor. Qëpërmbanfijekolagjene me drejtim parallel me fijetsidhefibroblastet. • Kyindquhetendoneurium. Fijetnervorevendosennëtufatëcilatrrethohenngajashtëngaperineuriumi, qëndërtohetnganjëllojiveçantëiinditlidhorfijepllakëzor. • Ngabashkimiitufavenervoreformohetvetënerviicilivishetngajashtënganjështresëindilidhorrelativisht e trashëqëquhetepineurium. • Përveçfunksionitmbështetës, endoneuriumi, perineuriumidheepineuriumi, kanëedhefunksionushqyes.

More Related