CO WARTO WIEDZIEĆ O REFORMIE PROGRAMOWEJ 1. Gdzie szukać informacji na temat reformy programowej?

1. CO WARTO WIEDZIEĆ O REFORMIE PROGRAMOWEJ1. Gdzie szukać informacji na temat reformy programowej? Reforma programowa polega na dostosowaniu celów treści kształcenia w zakresie poszczególnych przedmiotów nauczania do zmieniającej się rzeczywistości. Bez zmian pozostaje struktura systemu – typy szkół, liczba lat nauki w każdej z nich itp.. Zreformowane cele i treści zostały zdefiniowane w Rozporządzeniu MEN z 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, zwanym potocznie podstawą programową. Zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw nr 4, poz. 17 z dnia 15 stycznia 2009 r.

2. Tekst tego rozporządzenia oraz na bieżąco aktualizowany zestaw informacji na temat reformy programowej zawiera witryna internetowahttp://www.reformaprogramowa.men.gov.plZawiera ona m.in. zakładkęPytania i odpowiedzi, gdzie każdy zainteresowany może uzyskać dodatkowe informacje na temat reformy programowej.Ponadto jeszcze przed końcem obecnego roku szkolnego:- do każdego przedszkola, szkoły, gimn. i lic. Wysłana zostanie ośmiotomowa publikacja zawierająca podstawę programową wrz z obszernymi komentarzami ekspertów,- odbędą się spotkania informacyjne z radami pedagogicznymi, podczas których przeszkoleni pracownicy systemu doskonalenia nauczycieli przedstawią założenia reformy programowej.

3. 2. Jak będzie wdrażana reforma programowa? • Reforma programowa będzie wdrażana stopniowo rok po roku, począwszy od najbliższego roku szkolnego. W roku 2009/2010, reforma obejmie przedszkola, pierwsze klasy szkół podstawowych oraz pierwsze klasy gimnazjów. W następnym roku szkolnym reforma obejmie klasy pierwsze i drugie szkół podst. i gimn. I tak dalej. Wdrażanie reformy programowej w liceach ogólnokszt. I zasad. Szkołach zawodowych zakończy się za 6 lat, w roku 2015; w technikach i liceach artystycznych - w roku 2016, zaś w liceach uzupełniających – w roku 2017.

4. 3. Dlaczego reforma programowa jest niezbędna? • Szkole sprzyja stabilność. Jednak codziennie dokonywane są nowe odkrycia naukowe, powstają nowe technologie, powstają nowe teksty kultury. Dlatego w każdym kraju co parę lat toczy się dyskusja o tym, jak i czego się uczyć. Czasem także okolicznści zewnętrzne sprawiają, ze rozwiązanie przyjęte w obrębie systemu edukacji przestają być skuteczne wbrew staraniom nauczycieli oraz uczniów. Zachodzą dziś trzy ważne powod, dla których należy dokonać reformy programowej w polskich szkołach.

5. 3 powody, dla których przeprowadza się reformę: • Powód I: niedopasowanie podstawy programowej do obecnej populacji uczniów. Należy znaleźć sposób, by – nie obniżając wymagań – dopasować nauczanie do obecnej populacji • Powód II: niemożność zamieszczenia pełnego cyklu kształcenia ogólnego w ciągu trzech lat. Wyraźne jest to na przykładzie przedmiotu historia. W obu cyklach brakuje czasu na realizację historii najnowszej; w pierwszym na przeszkodzie staje egzamin gimnazjalny, a w drugim – matura. Należy wydłużyć czas na realizację podstawowego cyklu kształcenia. • Powód III: obniżenie wieku szkolnego wymaga korekty programowej. Obecnie zachodzą optymalne warunki demograficzne dla obniżenia wieku szkolnego: mamy najmniej liczny rocznik sześciolatków, zaś szkoły opuszczają znacznie liczniejsze roczniki absolwentów. Wprawdzie uczniowie 6-letni są w stanie nauczyć się mniej niż ich starsi koledzy, należy ich uczyć z początku mniej abstrakcyjnie – z wykorzystaniem konkretnych obiektw i sytuacji. Należy więc dostosować podstawę programową do możliwości percepcji młodszych uczniów

6. 4. Jakie są podstawowe założenia reformy programowej? • Spójność programowa. Potraktujemy czas nauki w gimnazjum oraz w szkole ponadgimnazjalnej jako spójny programowo (6-7 letni) okres kształcenia. W tym czasie najpierw wyposażamy we wspólny, solidny fundament wiedzy ogólnej, a następnie znacznie pogłębiamy tę wiedzę w zakresie odpowiadającym indywidualnym zainteresowaniom i predyspozycjom każdego ucznia. • Realizacja wspólnego fundamentu wiedzy ogólnej będzie rozciągnięta na 3 lata gimnazjum oraz część czasu nauki w szkole ponadgimnazjalnej. Pozwoli to na omówienie wszystkich podstawowych tematów w zakresie klasycznego kanonu przedmiotów np.gimn. kurs historii skończy się na I wojnie światowej, zaś kurs najnowszej znajdzie należny przydział czasu w szkole ponadgimnazjalnej. • Prymat celów kształcenia: Ponieważ celem reformy programowej jest poprawa efektów kształcenia, wiadomości oraz umiejętności, które uczniowie o przeciętnych uzdolnieniach mają zdobyć na kolejnych etapach kształcenia, wyrażone w języku wymagań. Wyodrębnione także w postaci wymagań ogólnych podstawowe cele kształcenia dla każdego przedmiotu nauczania. Wskazują one na umiejętności wysokiego poziomu (np.. Rozumowanie w naukach ścisłych i przyrodniczych), których kształtowanie jest najważniejszym zadaniem nauczyciela każdego przedmiotu. Czyni to zbędnym istnienie odrębnych standardów wymagań egzaminacyjnych – ich występowanie obok podstawy programowej było przyczyną zamętów. Nowa podstawa programowa przywiązuje też bardzo dużą wagę do wychowania, a w szczególności do kształtowania właściwych postaw uczniów.

7. 5. Jakie zmiany w pracy szkoły przyniesie reforma programowa? • Od roku szkolnego 2009/2010 – rok po roku – będzie wprowadzana nowa podstawa programwa kształcenia ogólnego. • Nauczyciele na podstawie znowelizowanej Karty Nauczyciela – mają obowiązek, poza swoim pensum, przepracować co najmniej jedną godzinę tygodniowo z uczniami w sposób wychodzący naprzeciw ich indywidualnym potrzebom – udzielając im pomocy w przezwyciężaniu trudności, rozwijaniu zdolności lub pogłębianiu zainteresowań. • Nowy ramowy plan nauczania jest bardziej elastyczny: określa minimalną liczbę godzin przeznaczonych na realizację każdego przedmiotu w całym cyklu kształcenia, zamiast – jak dotychczas – określać tygodniową liczbę godzin. Dyrektor szkoły odpowiada za organizację zajęć która zagwarantuje, że łączne sumy godzin w ciągu trzech lat zajęć z każdego przedmiotu nie będą mniejsze niż określone w ramowym planie nauczania, zaś efekty zapisane w podstawie programowej zostaną osiągnięte. Możliwość nierównomiernego rozłożenia godzin w trakcie roku szkolnego można wykorzystać w celu zorganizowania całych dni nauki poza szkołą. Godziny tak zaplanowanych zajęć mogą być doliczone do czasu pracy uczniów przeznaczonego na konkretny przedmiot oraz do pensum realizowanego przez nauczyciela.

8. 6. Jakie zmiany dotyczą wyboru podręczników oraz programów nauczania? • Nauczyciel ma prawo wyboru podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego przez MEN. Aktualny wykaz znajduje się na witrynie internetowej: www.reformaprogramowa.men.gov.pl/nowepodreczniki. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty dyrektorszkoły podaje do publicznej wiadomości do dnia 15 czerwca zestaw podręczników, które będą obowiązywać w następnym roku szkolnym. Aby wesprzeć finansowo najgorzej sytuowane rodziny uczniów z pierwszego rocznika reformy, którzy co roku musieli nabywać nowe podręczniki, rząd przyjął program Wyprawka szkolna. Wdrażając idę zwiększania elastyczności procesu kształcenia, program wychowania przedszkolnego lub program nauczania dopuszcza do użytku w danej szkole dyrektor szkoły na wniosek nauczyciela lub nauczycieli, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. Dyrektor szkoły, przed dopuszczeniem do uzytku w szkole zaproponowanego przez nauczyciela programu nauczania ogólnego , będzie mógł zasięgnąć opinii: nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć edukacyjnych, dla których program jest przeznaczony, doradcy metodycznego lub zespołu nauczycielskiego, zespołu przedmiotowego lu innego zespołu problemowo-zadaniowego, który pomoże mu ocenić, czy dany program spełnia wymagania stawiane tego rodzaju dokumentom.

9. Zestaw dopuszczonych w ten sposób programów wychowania przedszkolnego lub programów nauczania powinien uwzględniać całość odpowiednio podstawy programowej wychowania przedszkolnego lub podstawy programowej kształcenia ogólnego.W związku z powyższym MEN nie dopuszcza już do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania, a uzyskane przez program nauczania dopuszczenia do użytku szkolnego na podstawie dotychczasowych przepisów nie oznacza dopuszczenia programu do użytku w danej szkole, które może nastapić jedynie w trybie opisanym powyżej. Nauczyciel może:- opracować program samodzielnie bądź we współpracy z innymi nauczycielami; albo- przedstawić dyrektorowi szkoły program opracowany przez innego autora (autorów), np. może wybrać program nauczania spośród programów dostępnych na rynku, jeśli uważa że taki właśnie program najlepiej odpowiada potrzebom jego uczniów i warunkom, w jakich pracuje; albo- przedstawić program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi przez siebie modyfikacjami.

10. 7. Dlaczego obniżamy wiek szkolny? • Już od 2002 r. sześciolatki objęte są obowiązkową edukacją w tzw. „zerówkach” • Wcześniejsze podjęcie nauki to wcześniejsze rozpoczęcie procesu wyrównywania szans edukacyjnych i korekty ewentualnych deficytów, a także wcześniejsze rozpoznanie szczególnych uzdolnień dziecka. Zapoczątkowanie tych procesów w szkole, czyli w środowisku, które obejmuje ucznia opieką na 6 lat, pozwala na właściwe rozplanowanie w czasie działań wspierających rozwój dziecka. • Na wiele pytań dotyczących obniżenia wieku szkolnego można znaleźć odpowiedź na stronie: www.6latek.men.gov.pl

11. 8. Kiedy sześcioletnie dziecko trafi do pierwszej klasy? • Rodzice (opiekunowie prawni) wszystkich dzieci urodzonych w latach 2003, 2004 i 2005, które jako pięciolatki miały kontakt z edukacją przedszkolną, będą mieli prawo wyboru, czy ich dziecko pójdzie do szkoły jako sześcio-, czy jako siedmiolatek. • Oznacza to, że w latach szkolnych: 2009/2010. 2010/2011 i 2011/2012 w salach szkolnych usiądą obok siebie sześcioletni i siedmioletni pierwszoklasiści. Zależnie od liczby i wieku uczniów zgłaszających się do klas pierwszych oraz ich wcześniejszego doświadczenia edukacyjnego, dyrektor szkoły podstawowej może podjąć decyzję o łącznym lub rozdzielnym organizowaniu nauczania sześcio- i siedmiolatków. Wszyscy oni podejmują naukę według nowej podstawy programowej i nowych programów nauczania.

12. 9. Jak zmieni się wychowanie przedszkolne oraz edukacja wczesnoszkolna? • Wychowanie przedszkolne • Dzięki ostatniej zmianie ustawy o systemie oświaty każdy pięciolatek zyskał prawo do wychowania przedszkolnego w formie tradycyjnej lub w innej formie tradycyjnej lub w innej formie wychowania przedszkolnego. Dzieci uczęszczające do placówek wychowania przedszkolnego musza realizować pełny zakres podstawy programowej, by uzyskać należyte przygotowanie do nauki szkolnej i do radzenia sobie w sytuacjach życiowych. • Zadaniem nauczycieli jest prowadzenie obserwacji pedagogicznych, mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych każdego dziecka. Z początkiem roku poprzedzającego rozpoczęcie przez dziecko nauki w klasie I szkoły podstawowej należy przeprowadzić analizę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna) i przedstawić ją rodzicom (opiekunom dziecka), a następnie wspierać edukacyjnie przez ten rok dziecko odpowiednio do zdiagnozowanych potrzeb . • Od ponad ćwierć wieku w przedszkolach uczy się czytania i przygotowuje się dzieci do nauki pisania. Potem w klasie I nauczyciele ponownie uczą je czytania, tym razem w połączeniu z nauką pisania. Ponieważ dzieci uczą się dwukrotnie tego samego, należałoby oczekiwać, że będą czytać znakomicie. Tak jednak nie jest – między innymi z powodu oddzielenia nauki czytania od nauki pisania.

13. Wśród uczniów rozpoczynających naukę w klasach pierwszych zwykle kilkoro dzieci, które świetnie czytają, natomiast pozostałe z trudem uczą się pisać i czytać, gdyż zbyt słabo zostały do tego przygotowane w przedszkolu i w klasach zerowych. Praktyka pedagogiczna dowodzi, że o wiele łatwiej jest nauczyć dzieci rozpoznawania i składania liter niż ukształtować ich pełną gotowość do czytania w powiązaniu z nauką pisania. Dlatego postanowiono, że kształtowanie umiejętności czytania trzeba łączyć z nauka pisania. Zadbać o to muszą nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej. Natomiast zdaniem nauczycieli przedszkoli i zerowych jest przede wszystkim ukształtowanie u dzieci gotowości do opanowania tych umiejętności w szkole.Na poziomie wych. przedszk. Można uczyć dzieci czytania, ponieważ programy autorskie mogą rozszerzać to, co jest zalecane w podstawie programowej. Nie możne się to jednak odbywać kosztem wykształcenia gotowości dzieci do nauki czytania w połączeniu z nauką pisania.

14. Edukacja wczesnoszkolna:Edukacja najmłodszych uczniów powinna umiejętnie splatać naukę z zabawą, by w łagodny sposób wprowadzać ich w świat szkoły. Gdy uczniowie w klasach I-III zostaną dobrze przygotowani do nauczania przedmiotowego, nie będzie większych kłopotów z dalszą edukacją. W szczególności powinny zostać spełnione m.in.. Następujące warunki:- należy zadbać o adaptację dzieci do warunków szkolnych, w tym o ich poczucie bezpieczeństwa. Czas trwania okresu adaptacyjnego określa n-l, biorąc pod uwagę potrzeby dzieci;- sale lekcyjne powinny składać się z dwóch części: edukacyjnej (wyposażonej w tablicę, stoliki itp..) i rekreacyjnej (odpowiednio do tego dopasowanej). Uczeń powinien mieć możliwość pozostawienia w szkole części swoich podręczników i przyborów szkolnych;- w klasach I-III szkoły podst. edukację dzieci powierza się 1 nauczycielowi. Prowadzenie zajęć z zakresu edukacji muzycznej , plastycznej, wychowania fizycznego, zajęć komputerowych i języka obcego nowożytnego można powierzyć nauczycielowi posiadającemu odpowiednie kwalifikacje;- ważnym celem jest rozwijanie u dzieci zamiłowania do czytelnictwa poprzez słuchanie pięknego czytania i rozmawianie o przeczytanych utworach. Dzieci powinny uczyć się na pamięć wierszy, fragmentów prozy, tekstów piosenek itp..;- w pierwszych miesiącach nauki dominującą formą zajęć są zabawy, gry i sytuacje zadaniowe, wspomagające rozwój czynności umysłowych ważnych dla uczenia się matematyki;- edukacja przyrodnicza powinna być realizowana także w naturalnym środowisku poza szkołą;-zaleca się włączenie muzyki do codziennych zajęć szkolnych jako tła tematu przy organizacji aktywności ruchowej , w celu wyciszenia itp..;

15. Każde dziecko jest uzdolnione. Nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać. W trosce t, aby dzieci odczuwały satysfakcję z działalności twórczej, trzeba stwarzać im warunki do prezentowania swych osiągnięć, np.. muzycznych, wokalnych, recytatorskich, tanecznych, sportowych, konstrukcyjnych;- na czas wychowania przedszkolnego i pierwsze lata nauki szkolnej przypada „złoty wiek” motoryczności dzieci. Jeżeli w tym okresie życia nie rozwinie się należycie sprawności ruchowej dzieci, będzie to ze szkodą dla ich zdrowia i kondycji fizycznej w ciągu całego życia.Jednym z zadań wychowania przedszkolnego jest wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci tak, aby je dobrze przygotować do szkoły. Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej maja obowiązek systematycznego analizowania postępów swoich uczniów. Jeżeli okaże się, ze któryś z nich ma nadmierne trudności w wykonaniu tego z czym radzą sobie rówieśnicy, trzeba zaplanować zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla tych uczniów. Prowadzenie takich zajęć jest obowiązkiem szkoły. W podstawie programowej znajdują się także zalecenia wspierania rozwoju uczniów zdolnych. Trzeba stwarzać im warunki do prezentowania swych osiągnięć np.. muzycznych, wokalnych, recytatorskich, tanecznych, sportowych, konstukcyjnych.

16. 10. Jakie zmiany zajdą w zakresie poszczególnych przedmiotów nauczania? • Język polski • Nowa podstawa programowa j. polskiego jest dostosowana do możliwości rozwoju intelektualnego i emocjonalnego przeciętnego ucznia, a zarazem bierze pod uwagę kontekst cywilizacyjny i kulturowy współczesnego świata. • Cel edukacyjny w niej założony to wykształcenie człowieka, który będzie potrafił sprawnie posługiwać się językiem ojczystym, co jest warunkiem wszelkiej komunikacji, a także wszelkiego uczenia się, będzie świadomym i aktywnym uczestnikiem kultury w rozmaitych jej przejawach, zyska ogładę humanistyczna niezbędną we współczesnym świecie, nauczy się samodzielności, odwagi, ale i dyscypliny w myśleniu. • Absolwent gimnazjum powinien być przygotowany do dalszej edukacji, która z kolei przygotuje go już do dorosłego życia; do zawodu lub do rozwijania wiedzy niezbędnej na poziomie akademickim. Wychodzenie z okresu dojrzewania powinn9o być dla absolwenta gimnazjum czasem kształtowanie osobowości, czemu powinna sprzyjać szeroko rozumiana edukacja humanistyczna.

17. Języki obce:Podstawowym celem kształcenia językowego jest zdobycie przez uczniów umiejętności skutecznego porozumiewania się w języku obcym w mowie i w piśmie.Pierwszy język obcy jest nauczany od początku szkoły podstawowej. W gimnazjum uczeń kontynuuje naukę tego języka oraz rozpoczyna naukę drugiego języka obcego. Przyjmuję się, że jednym z tych języków powinien być angielski – jeśli uczeń nie uczył się go w szkole podstawowej, powinien zacząć naukę tego języka w gimnazjum. Każdy uczeń liceum uczy się co najmniej dwóch języków, których uczył się w gimnazjum. Uczniowie przechodzący na następny etap nauczania powinni mieć możliwość kontynuowania nauki języków.Edukacja historyczna i obywatelska:Powinno się nie tylko zaznajamiać uczniów z dziedzictwem minionych epok, ale również kształtować ich postawy – wprowadzenie w ogólnoludzki system wartości, wpajać wartości związane z tradycją, zwłaszcza ojczystą, umacniać przywiązanie do idei wolności i tolerancji, przygotowywać do uczestnictwa w życiu publicznym, pomagać lepiej zrozumieć otaczający świat i mechanizmy życia społecznego. Istotą nowością podstawy jest połączenie programowe cyklu gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego. W gimnazjum uczeń zapozna się z historią Polski do 1918 r. Materiał obejmujący dzieje po I wojnie światowej aż po czasy współczesne został przeniesiony do I klasy szkoły ponadgimnazjalnej.

18. Wiedza o społeczeństwie:ma wyposażyć uczniów w wiedzę, umiejętności postawy obywatelskie, które umożliwią im odpowiedzialne i skuteczne uczestnictwo w życiu publicznym. Ma skłaniać uczniów do zainteresowania się sprawami publicznymi i angażowaniem w debaty i dyskusje, uczyć wyrażania własnych poglądów oraz wysłuchiwania, rozumienia i uwzględniania opinii odmiennych niż własne. Ma rozwijać szacunek do innych ludzi, grup społecznych. Ma przygotować uczniów do samodzielnego i niezależnego myślenia o wydarzeniach i procesach zachodzących w lokalnej społeczności, w kraju i świecie.Edukacja przyrodniczaNiezwykle ważnym elementem kształcenia przyrodniczego jest rozwijanie zdolności do krytycznego myślenia oraz umiejętności poznawania świata za pomocą odpowiednio zaplanowanych i udokumentowanych obserwacji i doświadczeń prezentowanych nie tylko przez nauczyciela, ale przez siebie samego – w ten sposób można zachęcić młodzież do poznawania przyrody.

19. Matematyka:Wskazane jest, aby nauczyciele matematyki przeznaczali swoje dodatkowe godziny, wynikające z Karty Nauczyciela, na organizowanie zajęć, których celem jest zwiększenie szans edukacyjnych z matematyki. Osobne zajęcia dla uczniów zdolnych, osobne dla potrzebujących nadrobienia zaległości lub mających trudności w nauce. Szczególnie warto organizować takie zajęcia w klasie VI szkoły podstawowej przed terminem sprawdzianu i w klasie III gimnazjum, np co drugi tydzień godzina powtórkowa na przemian, tzn. raz dla uczniów z trudnościami, raz dla uczniów dobrych.Edukacja artystyczna i techniczna:Gimnazjum opracowuje i przedstawia ofertę zajęć artystycznych i technicznych. Rodzaj zajęć dostosowany do zainteresowań uczniów.Edukacja dla bezpieczeństwa:W przeszłość odchodzi tradycyjne pojmowanie bezpieczeństwautożsamiane ze zdolnością do przeciwdziałania zagrożeniom zewnętrznym, kojarzonym zazwyczaj z działaniami wojennymi. MEN w uzgodnieniu z MON wprowadziło w podstawie programowej nowy przedmiot – edukacja dla bezpieczeństwa z przeniesieniem punktu ciężkości działań edukacyjnych na problematykę zagrożeń pokojowych i sposobów zachowań w sytuacjach zdarzeń o charakterze kryzysowym, możliwych w każdym miejscu i czasie.

20. Wychowanie fizyczne:Wychowanie fizyczne wspiera rozwój fizyczny, psychiczny i społeczny oraz zdrowie uczniów i kształtuje nawyk aktywności fizycznej i troski o zdrowie w okresie całego życia. Pełni wiodąca rolę w edukacji zdrowotnej uczniów. Szkoła powinna rozwijać własną ofertę programową w odniesieniu do zajęć wychowania fizycznego, w tym zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Zajęcia ruchowe począwszy od IV klasy szkoły podstawowej, powinny odbywać się częściowo w grupach zainteresowanych – zgodnie z wyborem dokonanym przez ucznia. Oferta zajęć wychowania fizycznego do wyboru powinna uwzględniać zróżnicowany poziom sprawności fizycznej uczniów. Część tych zajęć powinna być dostępna dla tej grupy młodzieży, która z powodów zdrowotnych nie uczestniczy w tradycyjnych lekcjach wychowania fizycznego.

21. Prezentację przygotowała E. Rusiecka w oparciu o Głos Nauczycielski z dnia 27 maja 2009 r