Dersin Hocası: Doç. Dr. Ali Ayten Dersin Kitapları Psikolojiye Giriş-Kemal Sayar-Mehmet Dinç

1. Dersin Hocası: Doç. Dr. Ali Ayten • Dersin Kitapları • Psikolojiye Giriş-Kemal Sayar-Mehmet Dinç • Psikoloji ve Din-Ali Ayten

2. Psikoloji deyince ilk aklınıza gelenler? 1. fare 2. laboratuvar 3. labirent 4. delilik 5. kişisel gelişim

3. Derste İşlenecek Konular Psikolojinin Konusu, Uzmanlık Alanları, Metotları, Tarihçesi Duyum ve Algı Öğrenme Bellek Duygular Motivasyon Zekâ Kişilik Gelişim Psikolojisi Anormal Psikolojisi Sosyal Psikoloji Klinik Psikoloji

4. Psikoloji Nedir?

5. PSİKOLOJİ NEDİR?

6. PSİKOLOJİNİN AMAÇLARI • İnsanı tanıma ve tanımlama. • Nedir? Sorusunu cevaplandırmaya çalışır. • Kişilik nedir, zeka nedir, davranış nedir? • İnsan davranışlarını anlama ve açıklama. • Neden? Nasıl? Niçin? Sorularını cevaplandırmaya çalışır. • Gürültülü ortamlarda çalışmak kişiyi nasıl etkiler? • İnsan davranışlarını önceden tahmin edebilmek. • Öğrenme, algılama gibi alanlarda kestirimde bulunmak • İnsan davranışlarını kontrol etmek. • Zeka geriliğini önlemek, unutmayı azaltmak, hatırlamayı güçlendirmek gibi.

7. Neden Psikoloji • Kendini tanımak • Davranışların, duyguların, algıların ve düşüncelerin sebebine dair fikir edinmek • Davranışlar, duyuş ve düşünüşler nelerden etkilenir • Sağlıklı ve uyumlu bir hayat nasıl yakalanır. • Bireysel ve toplumsal hayatta optimal verim nasıl alınır • Doğamızdaki olumsuz eğilimler nelerdir nasıl yönlendirilebilir • Olumlu özellikler nelerdir nasıl geliştirilebilir. • …………………

9. Genel Psikoloji • Psikoloji alanıyla ilgili temel ilke ve kuramlar • Temel kavramlar • Kurucular ve ilgi alanları

10. Deneysel Psikoloji • Laboratuar ortamı • Davranışı etkileyen uyarıcılar

11. Sosyal Psikoloji • Birey grubu nasıl etkiler • Nasıl etkilenir • Grup içerisinde birey

12. Gelişim Psikolojisi • Bireyin hayatı boyunca geçirdiği evreler • Gelişim sürecinde kazanılanlar • Bireysel farklılıklar • Bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik, orta yaş, yaşlılık, ihtiyarlık vb • Zihinsel, duygusal, bedensel, psikososyal vb gelişim

13. Eğitim Psikolojisi • İnsan nasıl öğrenir? • Verimli bir eğitim nasıl olur? • Öğrenme kuramları? • Zeka, motivasyon, algılama, düşünme eğitim ilişkisi

14. Klinik Psikoloji • Bireyin kendisi ve çevresiyle uyumu • Duygusal, düşünsel ve davranışsal sorunlar? • Ruh sağlığı, ruh sağlığını etkileyen unsurlar

15. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi • Endüstri alanında insanların veriminin artırılması (iş doyumu) • Birlikte çalışma becerilerinin artırılması • Kuruma eleman seçimi ve verimli bir şekilde çalışmasının sağlanması.

16. Din Psikolojisi • Dinin insan üzerindeki etkilerinin belirlenmesi • Bireyin dinle olan her türlü ilişkisinin psikolojinin verileriyle araştırılması • Dindarlık, dini gelişim, din ve ruh sağlığı, din değiştirme vb konular

17. Adli Psikoloji • Sanık ve tanığın psikolojik durumları • Bireylerin sorgulanma, ceza evindeki psikolojik durumları • Dindarlık, dini gelişim, din ve ruh sağlığı, din değiştirme vb konular

18. 56 farklı uzmanlık alanı için bkz. www.apa.org Kadın psikolojisi Sağlık Psikolojisi Travma Psikolojisi Aile psikolojisi Medya psikolojisi

20. Modern Psikoloji Tarihi (Platon ve Aristo’dan Günümüze)

21. Eski Çağda Antik Yunanda Psikolojivari Çalışmalar Felsefenin Bir İlgi alanı olarak psikoloji Gnotheseauton, Kendini Tanı من عرف نفسه فقد عرف ربه Pythagoras (c. 580–c. 500 B.C.): ilk filozof Hippocrates (c. 460–c. 377 B.C.): Algılama, motor hareketler ve bilişsel faaliyetler beyin tarafından kontrol edilir. Sara, zatürre gibi hastalıkların tespiti… Socrates (470–399 B.C.): Psikolojik problemlerin ilk açık tanımlamaları, bilgi problemi, davranış problemi, denetim problemi. Bilgi nedir, inançtan farkı nedir. Fikir nedir? Vs Kişi neden iyi davranmalı? İyi olan nedir?

22. Eski Çağda Antik Yunanda Psikolojivari Çalışmalar • Platon (427–347 B.C.): افلاطون. Cumhuriyet isimli eserinde Socratesin görüşlerini geliştirmiştir. • Dialoglar’ında psikolojiye dair pek çok konu tartışılmıştır. Aristo (384–322 B.C.): ilk büyük psikologlardandır. • Psişe kitabı • Hayatın biyolojik, sosyal ve siyasi boyutlarını içeren sistematik psikolojiyi geliştirmiştir. • Öğrenme, motivasyon, duygu, soyut düşünme, • Cinsiyet çalışmaları, genetik psikoloji ve sosyo-biyolojinin öncülüğünü yapmıştır. • Eudaimonia (mutlu hayat) ve erdemler. • İnsan nefsini üçe ayırır.

24. Eski Çağdan sonra 17. yüzyıla kadar Psikoloji • zihin ve zihinsel hayatın doğasına dair iç gözlemi içeren çalışmalar • Algılama, düşünme, hareket ve hafıza süreçlerindeki problemlere yönelik tıbbi çalışmalar • Saint Augustine (354–430)

25. Haris el-Muhasibi Kindi Farabi İbni Sina İbn Heysem Gazali İbniRüşd İbniTufeyl İbnKayyim el-Cevziyye

26. 1. Düşünme gücü2. Arzu etme gücü3. Hayal gücü4. Duyum gücü5. Besleyici güç Farabi (d.870-ö. 950)

28. İlmü’n-Nefs konusunda en çok eser yazan İbn-i Sinâdır. eş-Şifâ isimli büyük ansiklopedik eserinin “et-Tab’iyyât” kısmının altıncı disiplinini oluşturan “Kitâbü’n-Nefs” Psikosomatik tıp dalının öncüsü olmuştur. Ona göre ruhsal olaylarla bedensel olaylar arasında karşılıklı ilişki olduğu gibi, farklı kişilerin ruhsal dünyaları arasında da iletişim ve etkileşim vardır. Telkin, hipnoz, nazar, büyü gibi olaylar işte böyle bir “ruhsal etki”ye dayanmaktadır.

29. İbn Sina (980-1037) Rüya ve vahy psikolojisi ile ilgili görüşleri geliştirerek, daha detaylı bir teori haline getirmiştir. Her insanda, fiziki âlem gibi metafizik âlemle de iletişim kurma ve bilgi edinme yeteneği vardır. “ilişki testleri” denilen araştırma tekniğini Freud ve Bruer’den çok önceleri onun kullandığı kabul edilmektedir. Risâlefî def’igami’l-mevt. El-Hüzn ve Def’ul-ğammve’l-hemm. es-Salâtü vemâhiyetühâ. Nörobiyolojik yaklaşımın öncüsü.

30. İslam psikolojisinin esaslarını gerçek anlamda Gazzâli ortaya koymuştur. Gerçekten de o sistemli iç gözlem ve davranış tahliline dayalı yaklaşımlarıyla pek çok yeni görüşler dile getirmiştir. İhyâuUlûmi’d-Din, psikolojik kavramlaştırmalar, tahliller ve tasnifler yönünden oldukça zengindir. “Acâibü’l-Kalb” bölümü, kalb, nefs ve ruh gibi psikolojik kavramların tanımlarıyla başlamakta, insandaki temel güdüler, duygular ve arzular ve eğilimler hakkında bilgi verir. Gazzâli’ye göre, ilâhî yüceliğe ulaşmak olgun kamil insan olmak ancak akıl vasıtasıyla doğal dürtü ve isteklerin denetim altına alınmasına bağlıdır. Mîzzânü’l-Amel, ahlâk psikolojisi el-Munkizumine’d-Dalâl

32. Gazalinin Motivasyon Teorisi Gazaliye göre insanın güdülenme durumu الهاجشakıldan gelip geçen şey الخاطر düşünce biraz kişiyi oyalar حدث النفسşöylemi yapsam böylemi yapsam الهم düşündüğünü yapmaya kasıt vardır العزم kesinlikle yapacağına karar verir العمل

33. René Descartes (1596–1650) Rönasans 1450-1600 Astronomi, fizik ve diğer alandaki gelişmeler psikolojinin de ortaya çıkışını hızlandırdı Zihin beden etkileşimi zihin ile bedenin fiziksel olma olmama noktasında ayrıldığını söyler. Bilinç üzerine bilimsel çalışma yapılabileceğini göstermiştir Davranış üzerine yaptığı çalışmayla davranışçılığı etkilemiştir, çatışmalar üzerine yaptığı çalışmalarla psikanalizi etkilemiştir İç gözlem ile belirgin fikirlere ulaşılabileceğini göstermiştir.

34. ThomasHobbes (1588–1679) Deneyselcilik: Kanıtsız bilgi olmaz Makine olarak insan İnsanlar doğuştan, aç gözlü, bencil ve saldırgandır. Ölüm korkusu insana sosyal düzeni kurmaya motive eder. Determinist görüş, Özgür iradenin reddi

35. John Locke (1632–1704) TabulaRasa Fikirler, düşünme esnasında ortaya çıkan zihinsel imgelerdir. Zevk ve acı iki temel duygudur. Sevgi, arzu, neşe, nefret, üzüntü, korku, kıskançlık, utanma ve umut gibi duygular bu iki temel duygudan çıkar. Bilgiler, zihindeki fikirler üzerinde aktif düşünmeyle elde edilir. Fikirler arasında birleştirme ve ilişki kurma yoluyla kendimi, dünya hakkında anlayış sahibi oluruz. Yanlış inançlarda çağrışımla olur. Bal örneği. Paul Ekman: Yüz ifadelerinin öğretilmediği zihnin boş olmadığına dair bir deney Yeni Gine’de

36. AugusteComte (1798–1857) Pozitivizm: Emin olacağımız şey herkes tarafından görülen şeydir. Bilimin verisi herkes tarafından görülebilir bu yüzden güvenilirdir. Üç hal kanunu: Toplumlar doğal olayları şöyle açıkladılar. 1. Evre: ilke dini evre, açıklamalar batıl inanca , büyü vb. ve mistisizmle açıklandı. 2. Evre metafizik dönem: görülmeyen özelliklere ve ilkelere göre açıklandır. 3. Evre. Pozitist evre: gelişmiş bu evrede bilimsel bilgiyle açıklandı. Bilim insanlığın yeni dini. İnsanlık tanrı, filozof ve bilim adamları peygamber

40. Yapısalcılık-Structuralism • İşlevselcilik-Functionalism • Gestalt Psikolojisi

41. Yapısalcılık-Structuralism • Wilhelm Wundt(1832-1920), OswaldKülpe, Edward Tichener • Psikolojinin konusu bilinçtir. • Bilinci yapısal açıdan çözümleyerek ruhsal olayları daha iyi anlayabiliriz. • Psikolojinin amacı, bilinç denilen bu karmaşık olayı çözümlemek, zihnin en yalın unsurlarını araştırmak ve bunlar arasındaki ilişkileri bulup formüle etmektir. • Yapısalcılar, • Temel problem olarak zihin (beyin) nedir, yapısı nasıldır? • Psikoloji bilinçli davranışı araştırır. • Düşünmenin, bilincin, duyguların ve diğer zihinsel durum ve aktivitelerin temel unsurları üzerinde yoğunlaşırlar. • Zihnin yapısını araştırmak için iç gözlem (introspection).

42. İç Gözlem İç gözlem metodunda kişiye bir uyaran verilir (mesela bir nesne veya kâğıt üzerine yazılmış bir cümle) ve onunla ilgili düşünmesi ve tasvirler istenir. Kitap unsurlarına bölünür: Rengi, kapağı, harflerinin şekli vb. Haris el- Muhasibi, William James Eleştiriler

43. Fonksiyonalizm • Yapısalcılığın ortaya çıkışından yaklaşık 20 yıl sonra (1900), • Yapısalcılar psikolojiyi çok daraltmıştır • William James, John Dewey • İnsan davranışını anlamak için sadece bilinç olaylarını çözümlemek yetersiz. • Zihnin ne olduğu değil, ne yaptığı, önemlidir. • Algılama ve düşünme nasıldır yerine ne işi yarar. • İşlevselciliğin en önemli özelliği eyleme ve yararcılığa dönük olmasıdır. • Dolayısıyla işlevselcilik beden ve zihin arasında düalist bir görüşle ayırım yapma eğilimine karşı çıkmıştır. • olguların kendi başlarına iyi veya kötü değildir. • İÇ GÖZLEM

44. Fonksiyonalistler

45. Geştalt Psikolojisi • Yapısalcılığa tepki olarak doğdu. • Parça değil bütün • Almanya • “şekil”, “örüntü”, “biçim” anlamına gelir. • Davranışı çözümlemek yerine bir bütün olarak algılamak • Bilinç öğelerine ayrılamaz • MaxWertheimer, Kurk Koffka, Wolfgang Köhler • Ruhsal olayların bütününe ve tüm örgüsüne dikkat çektiler. • Yaşantılar bütün ve karmaşık olaylardır. Fiziksel, ruhsal, çevresel ve içsel birçok etmenin belli biçimde örgütlenmesinden meydana gelmektedir. • Bütün de içindeki öğelerin toplamından daha öte bir şey olup, kendine özgü nitelikler gösterir. • Dolayısıyla sadece öğeleri incelemek bütün hakkında tam bir fikir vermez. Bir ev, tuğla, çimento, kereste yığınından ibaret değildir.

46. Geştalt Psikolojisi • Özetle Gestaltçiler, • Bir şeyi oluşturan parçalar üzerinde değil, bütün üzerinde yoğunlaşırlar. • Tek tek unsurları nasıl bir bütün olarak algıladığımız üzerinde dururlar. • Bütün, unsurlarından daha anlamlı ve farklıdır. • Algının nasıl organize edildiği üzerinde dururlar. • ELMA ÖRNEĞİ

47. Davranışçı/Behaviorist Yaklaşım • Zihninin işleyişini iç gözlem metoduyla incelenemez. • iç gözlem metodu görecelidir. • Zihinde olup biten düşünce ve duygularla ilgilenmeden, gözlenebilen davranışı incelemek • Gözlem ve deney • psikolojinin tek bilimsel yönteminin “gözlenebilen, ölçülebilen davranışları incelemek” olması gerektiğini savunurlar. • John Watson, B. F. Skinner, I. Pavlov, Edward Tolman, AlbertBandura, JulianRotter • B. F. Skinner, davranışçılığı laboratuara yansıtarak uyarıcı-tepki (davranış) psikolojisini davranışçılığın temeli haline getirmiştir. • Bilinç devre dışı bırakılır • Uyarıcı-tepki psikolojisi organizmada olup biten biyolojik veya bilişsel süreçlerle ilgilenmez. Amacı çevrede oluşan uyarıcı koşullarla ortaya çıkan davranış arasındaki ilişkiyi incelemektir. • Öğrenme süreci, çevredeki ödüllendirme şartlarıyla açıklanır. Bir diğer davranışçı olan Pavlov, bu konuda önemli araştırmalar yapmıştır. • Çevre belirleyicidir: Watson’ın sözü

48. Davranışçılık • “Bir düzine sağlıklı küçük bebek verin bana, kendi özel dünyamda onları yetiştireceğim. Onlar için herhangi bir şey istemeden, onları doktor, avukat, sanatçı, esnaf, hatta dilenci veya hırsız olarak yetiştirebilirim.”

49. Davranışçılık/Behaviorism

50. Davranışçılık