MANTARLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

1. MANTARLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ Prof.Dr.Zeynep SÜMER

2. Mikoloji? • Doğada kaç çeşit mantar bulunur? • 50.000 • Hepsi hastalık yapar mı? • 300 kadarı • Hatta sadece bir düzine kadarı mantar hastalıklarının %90’nından sorumludur.

3. Nerelerde bulunurlar • Toprak • Su • Organik atıklar

4. Ne yaparlar? • Bakterilerle birlikte kompleks bileşikleri basit bileşiklere dönüştürürler • Yararları • Ekmek • Peynir • Steroit • Antibiyotik • Alkollü içecekler • Organik asitler

5. Zararları • Hastalık yaparlar • Elektronik aletleri bozar • Elektrik kablolarını bozar • Mobilyaları bozar

6. Mikoz? • Antropofilik • Zoofilik • Jeofilik

7. Tarihçe • 1835 Bassi ve Balsami (ipek böceklerinde) • 1839 Schoenlein kellik etkenini • Langenbeck pamukçuk etkeni • Saoraud mantar besiyerini yaptı ve mantarı üretti • 1969’da canlı sınıflaması değişti Hayvan-bitki-fungus-prokaryotlar-protistalar

8. Genel Özellikleri • Nonfotosentetik protistalardır • Ökaryot bakterilerden ayrılırlar • Klorofilleri yoktur • Fotosentez yapmazlar bitkilerden ayrılırlar • Emici tipte beslenirler • Hayvanlardan ayrılırlar

9. Zorunlu veya fakültatif aeroblardır • En az birçekirdekleri bulunur • Nükleer membranları • Mitokondrileri • Endoplazmik retikulumları • Nükleolusları • Hücre duvarları vardır.

10. Mantarların bazı özellikleri

11. 0-60ºC ısıda • 2-11 pH’da • Nemli • Karanlık veya loş ortamlarda ürerler

12. Ultraviyole üremelerini inhibe eder.

13. Sabouraud agar besiyerinde • Sığır eti extratı • Glikoz • Agar • Gentamisin • Kloramfenikol • Sikloheksimit (saprofit mantarların üremesini engeller) • Kanlı agar • Patates dextroz agar • Mısırunu tween 80 agar

14. Makroform mantarlar • Yenebilen çok hücreli mantarlar • Mikroform mantarlar (tek hücreli) • Maya • Küf • DİMORFİK ???

16. Mayalar • 4-5µm boyutunda (en büyük 24 µm ) • Sferik veya yuvarlak • Besiyerinde opak,yumuşak,beyaz renkli koloniler yapar • Tomurcuklanmayla ürer Tomurcuk hücreden ayrılmaz ve zincirleme sürerse Psödohif oluşur Germ tüp (ana hücreden apikal uzantıdır)

23. Küfler • Hif: Küf mantarlarının en ilkel şeklidir çok hücrelidir 2-10µm çapında silindirik tüplerdir Septalı ve septasız olmak üzere iki çeşittir Vegetatif hifler Aerial hifler Çoğalma hifleri

25. Miçel: hiflerin birleşmesi ile meydana gelen yapılardır • Bazı maya ve küfler hücre duvarlarında pigment taşıyabilirler (melanin vb.)

29. Dimorfik mantarlar • Farklı ortam koşullarında Farklı üreme şekilleri gösteren mantar • Isıya bağlı 37ºC-25ºC (en sık) • Dokuya • Besiyerine • pH’ ya bağlı

30. Mantarların Hücre Yapıları • Hücre duvarı, sitoplazmik membran, mitokondri, vakuol, ER, nükleus, nükleolus ve bazen de kapsül bulunur. • Kapsül: Antijenik- Antifagositik Polisakkarit yapıda (Crytococcus neoformans (glukuranoksilo-mannan polimeri))

31. Mantarların Hücre Yapıları • Hücre Duvarı: %10’u protein ve glikoproteinlerden mg Güçlü antijenik yapıdadır İnsan dokusunda mantar hücre duvarı polisakkaritlerini parçalayacak enzim yoktur • Grama olumlu boyanırlar

33. MANTAR SPORLARI • Mantarlar sporları aracılığıyla ürerler. • 1. Eşeyli (seksüel) üreme --Eşeyli sporlar • 2. Eşeysiz (aseksüel) üreme--Eşeysiz sporlar • 3. Paraseksüel üreme--Genetik alışveriş

34. Mantarların Üreme Özellikleri • Seksüel üreme Mayoz bölünme ile olur(4-8) • Zygomycotina • Zigospor • Ascomycotina • Askospor • Basidiomycotina • Basidiospor • Deuteromycotina

36. zigospor

37. Scanning electron micrograph of a zygospore of Rhizopus homothallicus showing two suspensor cells either side of a rough-walled zygospore.

38. Zygospores of Rhizopus sexualis. Sexual reproduction in the Zygomycetes is isogamous, i.e. reproduction usually involves two gametes of similar size (see the two suspensor cells either side of the black, rough-walled zygospores).

39. askospor Scanning electron micrograph showing ascospore discharge through the apical ostiole of a perithecium of Gelasinospora.

40. A linear, cylindrical, eight-spored ascus of Sordaria fimicola. Note ascosporogenesis (sexual reproduction in the Ascomycotina) involves the formation of ascospores, typically eight, by "free cell formation" within an ascus.

41. Basidiospor

42. Basidiospor

43. Basidiospor

44. Transmission electron micrographs of sections through "simple" septal pores of an Ascomycete showing characteristic Woronin bodies which can plug the pore in the event of injury to the hyphal segment.

45. Mantarların Üreme Özellikleri • Aseksüel üreme mitoz bölünme ile olur çok sayıda spor oluşur • Sporanjiosporlar • Konidyalar • Mikrokonidya • Makrokonidya • Artrokonidya • Klamidokonidya • Blastokonidya

46. ASEKSÜEL SPORLAR • 1. Artrospor • 2. Blastospor • 3. Klamidospor • 4. Makrokonidyum • 5. Mikrokonidyum • 6. Sporanjiyospor

47. Mature sporangium of Rhizopus microsporus showing a globose columella supporting a mass of sporangiospores. Asexual reproduction in the Zygomycetes is by the production of non-motile sporangiospores in a sporangium.

48. Collapsed "umbrella shaped" columella of Rhizopus stolonifer following sporangiospore dispersal.

49. konidium

50. blastospor