Przestępczość

1. Przestępczość mgr Agnieszka Niedzielska

2. Struktura zajęć: • Wyjaśnienie terminologii: socjalizacja, resocjalizacja, niedostosowanie społeczne, przestępczość. • Osobowościowe i społeczne uwarunkowania zachowań przestępczych • Przestępczość jako zjawisko społeczne

3. Socjalizacja • Socjalizacja (W. Okoń, Słownik pedagogiczny) [od łac. socialis – społeczny]: 1) ogół działań ze strony społeczeństwa, zwłaszcza rodziny, szkoły i środowiska społecznego, zmierzających do uczynienia z jednostki istoty społecznej, tj. umożliwienia jej zdobycia takich kwalifikacji, takich systemów wartości i osiągnięcia takiego rozwoju osobowości, aby się mogła stać pełnowartościowym członkiem społeczeństwa; 2) ogół zmian zachodzących w jednostce pod wpływem oddziaływań społecznych, umożliwiających jej stopniowe stawanie się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa.

4. Socjalizacja c.d. • Otton Lipkowski, Resocjalizacja • Socjalizacja jest jednak rozumiana także w znaczeniu węższym, a mianowicie jako proces poznawania norm społecznych oraz nabywania umiejętności i gotowości dostosowania się do norm postępowania uznanych w środowisku społecznym. • Rozróżnia się także socjalizację w następujących dwu aspektach: • -jako wewnętrzny proces dojrzewania społecznego jednostki, jako zmiany osobowości wyrażające się w zachowaniu społecznym, • - jako działalność wychowawczą mającą na celu ukształtowanie pozytywnych społecznie postaw.

5. Socjalizacja c.d. • Ale nie tylko samo środowisko warunkuje rozwój społeczny dziecka. Także czynniki wewnętrzne mają znaczenie zasadnicze. W przypadkach zaburzeń organicznych (charakteropatia) lub psychicznych (psychopatia) socjalizacja jednostki może być utrudniona nawet w korzystnych warunkach wychowawczych. (Otton Lipkowski, Resocjalizacja)

6. Resocjalizacja • Resocjalizacja (W. Okoń, Słownik pedagogiczny) , oddziaływanie wychowawcze na osoby źle przystosowane do środowiska społecznego w celu umożliwienia im powrotu do normalnego życia i pracy zawodowej. Resocjalizacja może obejmować osoby bądź w stadium wykolejenia się, bądź po odbyciu kary albo osoby po przeżyciu ciężkich chorób lub kalekie. Pojęcie resocjalizacji jest częściowo zbieżne z pojęciem reedukacji. • Resocjalizacja to działania mające na celu wychowanie jednostki z zaburzeniami oraz wyrównanie braków w zakresie socjalizacji. (Otton Lipkowski, Resocjalizacja)

7. Niedostosowanie społeczne • Niedostosowanie społeczne jest wyrazem sprzeczności między postawą jednostki wyrażającą negację norm społecznych a wymogami społecznymi. (Otton Lipkowski, Resocjalizacja) • Nieprzystosowanie społeczne, stan w którym pojawiają się trudności w adaptacji jednostki do otocznia społecznego. (W. Okoń, Słownik pedagogiczny)

8. Przyczyny niedostosowania społecznego • Genezy nieprzystosowania społecznego można dopatrywać się w silnych pojedynczych czynnikach tj.: niski status społeczno-ekonomiczny rodziny, występowanie zjawisk patologicznych w rodzinie, kontakt z podkulturą przestępczą albo w zaburzeniach osobowości lub słabiej działających ale licznych czynnikach np.: niepowodzenia w nauce, brak pozytywnych wzorów, frustracje w zaspokajaniu potrzeb, brak opieki itp. wg L. Pytki

9. Przyczyny niedostosowania społecznego c. d. • Ogólnie można podzielić czynniki etiologiczne niedostosowania społecznego na egzogenne i endogenne. • Najczęściej wyjaśnienie niedostosowania społecznego jest wieloczynnikowe.

10. Szczegółowy podział czynników • Czynniki środowiskowe, biopsychiczne i sytuacyjne w genezie niedostosowania społecznego (L. Pytka)

11. Czynniki środowiskowe • 3 rodzaje środowisk społecznych wywierających wpływ na rozwój psychiczny dziecka: • Rodzina ( H. Kolakowska-Przełomiec) niewłaściwa atmosfera życia rodzinnego, brak opieki, niewłaściwe metody wychowawcze, rodzina przestępcza. • Szkoła (H. Spionek) nieprawidłowe warunki życia szkolnego, niedostosowany system wymagań, niekorzystne cechy nauczyciela. • Grupa rówieśnicza (L. Pytka) dzieci związane z podkultura przestepcza, lider grupy – mający za sobą pobyt w zakładzie poprawczym lub karnym.

12. Czynniki biopsychiczne wg K. Ostrowskiej: • nieprawidłowy układ chromosomów płciowych XY • uszkodzenia i mikrouszkodzenia CUN • niski poziom inteligencji • pewne cechy osobowości np.: agresja

13. Czynniki sytuacyjne • wg R. Ł. Drwal istotny wpływ na poziom przystosowania społecznego jednostki należą sytuacje pokusy. Są to „sytuacje, w których motywacje pochodne ze standardu wartości wchodzą w konflikt z motywacjami pochodnymi ze standardu korzyści.” Powody ulegania pokusie: • Słabo zinternalizowane normy lub wartości • Bardzo silny bodziec • Wiarygodne usprawiedliwienie dla własnego zachowania

14. Niedostosowanie społeczne jako kwestia społeczna. • Niedostosowanie społeczne to zjawisko które swymi cechami i nasileniem w pełni wyczerpuje wszystkie elementy jakie w definicji przypisuje się kwestiom społecznym. Są to bowiem zjawiska i sytuacje, które: • -dotyczą większych grup i zbiorowości społecznych • -polegają na kumulacji negatywnych cech położenia materialnego, społecznego lub politycznego • -odbierane są przez grupę jako niesprawiedliwe, przy czym kryterium stanowi porównanie własnego położenia do aprobowanego społecznego systemu wartości, bądź położenia innych grup.

15. Niedostosowanie społeczne jako kwestia społeczna. • -zakłócają prawidłowy rozwój grupy a przez to, • -wywołują społeczny niepokój i wzburzenie, • -są źródłem napięć społecznych, niekiedy nawet ostrych konfliktów, przez co wpływają destrukcyjnie na rozwój całego społeczeństwa, • -nie mogą być w pełni rozwiązane w ramach grupy, przy pomocy dostępnych jej metod i możliwości, • -mogą być rozwiązane tylko drogą podjęcia działań przez państwo lub inne podmioty polityki społecznej.

16. Objawy społecznego niedostosowania: Otton Lipkowski, Resocjalizacja • nieposłuszeństwo • konflikty w kontaktach społecznych • lenistwo • kłamstwo • zaburzenia koncentracji • wykroczenia przeciw mieniu • agresywność • wagary i ucieczki • lękliwość • nadużywanie środków odurzających i podniecających

17. Przestępczość • Przestępczość - przez pojęcie przestępczość rozumie się zbiór czynów zabronionych ustawowo pod groźbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej. Przestępczość jest zjawiskiem społecznym. Charakteryzuje się następującymi cechami: • stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego, • wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa w stosunku do ogółu ludności.

18. Przestępczość • Przestępczość jest zjawiskiem masowym, nieograniczonym do wąskich grup na marginesie społecznym. Potwierdzają to badania, polegające na ankietowaniu populacji pod kątem bycia ofiarą przestępstw.

19. Społeczne koszty przestępczości • Jako zjawisko masowe przestępczość wywiera oczywiście istotny negatywny wpływ na dobrobyt społeczny. Ludzie, nie chcąc stać się ofiarami przestępstw, dlatego też ograniczają swoją aktywność (np. ograniczają wyjścia z domu), ponoszą koszty dodatkowych zabezpieczeń (np. kupują zamki antywłamaniowe lub wracają taksówką, a nie autobusem nocnym).

20. Mark A. Cohen "Zrównoważyć korzyści i koszty" . • · koszty wiktymizacji (straty, jakie poniosła ofiara: ból, cierpienie, obniżona jakość życia), • · wydatki na zapobieganie przestępczości ponoszone przez jednostki (np. drzwi antywłamaniowe), • · unikanie pewnych zachowań (np. wieczornych spacerów po mieście), • · trwałe negatywne efekty dotyczące jednostek (np. uczucie strachu), • · trwałe negatywne efekty wywierane na społeczność lokalną (np. odpływ zamożniejszej grupy społeczności), • · zjawisko nadmiernego odstraszania (co powoduje, że jednostki nie podejmują działań społecznie korzystnych, ze względu na obawę zostania potraktowanymi jako przestępcy).

21. Skuteczne przeciwdziałanie • Nie żyjemy jednak w idealnym świecie, a celem racjonalnej polityki karnej powinna być minimalizacja społecznych kosztów przestępczości, to jest minimalizacja sumy kosztów przestępczości jako takiej oraz wydatków ponoszonych na jej zwalczanie. • Koszty przestępczości w ujęciu bezwzględnym są szacowane na 6 - 12 proc. produktu krajowego brutto rocznie.

22. Dziękuję za uwagę