Prewencja (po)wypadkowa praktyka w duchu prawa

1. Prewencja (po)wypadkowapraktyka w duchu prawa Paweł Sukiennik PS Consult 4.04.2008 r.

2. Art. 826 Obowiązek zapobiegania szkodzie w ubezpieczeniach lądowych (dobrowolnych) § 1. W razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć (wszelkich*) dostępnych mu środków w celu (zmniejszenia szkody w ubezpieczonym mieniu oraz w celu zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed szkodą) ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. § 2. Umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, że w razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest zabezpieczyć możność dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wobec osób odpowiedzialnych za szkodę. § 3. Jeżeli ubezpieczający umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa nie zastosował środków określonych w § 1, ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności za szkody powstałe z tego powodu. § 4. Ubezpieczyciel obowiązany jest, w granicach sumy ubezpieczenia, zwrócić koszty wynikłe z zastosowania środków, o których mowa w § 1, jeżeli środki te były celowe, chociażby okazały się bezskuteczne. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla ubezpieczającego. § 5. W razie ubezpieczenia na cudzy rachunek przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się również do ubezpieczonego. ____________ * w paragrafie 1 kursywą i kolorem naniesiono poprzedni stan prawny

3. Art. 826 Zakres obowiązku i świadczeń ubezpieczyciela • Obowiązek bezwzględny dla obu stron: • dla ubezpieczającego – podjęcia stosownych do okoliczności działań • dla ubezpieczyciela – pokrycia ich kosztów • Jedyny warunek zakresowy – koszty muszą być celowe (ciężar dowodu obciąża ubezpieczającego) • Ograniczenie kwotowe – suma ubezpieczenia

4. Art. 826 Zakres czasowy obowiązku w świetle k.c. • „W razie zajścia wypadku” – odniesienie do nie zdefiniowanego w k.c. pojęcia (np. art. 822 k.c. – trigger „zdarzenia” w ubezpieczeniach obowiązkowych i niektórych dobrowolnych) • „Etapy” realizacji prewencji: Faza I - „przedwypadkowa” (nie zaszło zdarzenie ani szkoda) – brak ustawowego obowiązku zapobiegania powstawaniu wypadku (może występować w OWU jako powinność) Faza II - „powypadkowa, przedszkodowa” (zaszło zdarzenie, ale nie ma jeszcze szkody objętej ubezpieczeniem, np. w ubezpieczonym mieniu) – ustawowy obowiązek (?) ubezpieczającego zapobiegania powstaniu pierwszej szkody Faza III - „powypadkowa, poszkodowa, ratunkowa” (zaszło zdarzenie i szkoda objęta ubezpieczeniem, np. w ubezpieczonym mieniu) – ustawowy obowiązek ubezpieczającego minimalizacji powstałej szkody oraz zapobiegania powstaniu dalszych szkód Który etap reguluje art. 826 k.c.? Czy tylko fazę III? Czy także w ubezpieczeniu OC?

5. Art. 826 Zakres czasowy obowiązku w świetle OWU mienia Ergo Hestia, ogień 2007: „W przypadku wystąpienia zdarzenia losowego objętego ochroną Ubezpieczyciel zwraca Ubezpieczającemu koszty poniesione w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów, w granicach jego sumy ubezpieczenia, jeżeli środki te były celowe, chociażby okazały się bezskuteczne. Powyższe koszty są zwracane, nawet jeżeli nie wystąpiła szkoda w ubezpieczonym mieniu.” PZU, ogień 2007: „W razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego objętego ochroną ubezpieczeniową Ubezpieczyciel obowiązany jest zwrócić poniesione przez Ubezpieczonego koszty wynikłe z zastosowania dostępnych Ubezpieczonemu środków w celu ratowania zagrożonego przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów, w tym koszty akcji ratowniczej (gaszenia, ewakuacji, itp.), jeżeli środki te były celowe, chociażby okazały się bezskuteczne (…).”

6. Art. 826 Zakres czasowy obowiązku w świetle OWU OC Warta, OC przedsiębiorstw, 2006: „W razie zajścia zdarzenia, które może spowodować roszczenie poszkodowanego przeciwko Ubezpieczającemu związane z odpowiedzialnością cywilną będącą przedmiotem ubezpieczenia, Ubezpieczający jest zobowiązany: 1) zapobiec zwiększeniu się szkody w miarę posiadanych środków i możliwości, starać się o ustalenie świadków zdarzenia powodującego szkodę i osób odpowiedzialnych za zdarzenie oraz sporządzić protokół z ustalenia okoliczności zdarzenia powodującego szkodę (…)” Allianz, OC przedsiębiorstw, 2007: „Ubezpieczający i Ubezpieczony są zobowiązani dołożyć wszelkich starań zapobiegających wystąpieniu zdarzenia ubezpieczeniowego oraz do podjęcia stosownych środków zaradczych dla uniknięcia szkody, bądź złagodzenia już powstałej szkody zgodnie z niniejszymi o.w.u. Obowiązkiem Ubezpieczonego jest ponadto przestrzeganie pisemnych zaleceń Allianz.”

7. Art. 826 Ograniczenie kwotowe świadczeń ubezpieczyciela • Art. 826 § 4 k.c.: „W granicach sumy ubezpieczenia” – odniesienie do nie zdefiniowanego w k.c. pojęcia (w praktyce występują: suma dla jednego przedmiotu, grupy mienia, na zdarzenie, na wszystkie wypadki w okresie ubezpieczenia, łączna suma ubezpieczenia mienia przedsiębiorstwa etc.) OC (AXA, OC przedsiębiorstw, 2008): „Łączna wysokość świadczeń odszkodowawczych wraz z kosztami wymienionymi w § 2 ust. 1e) warunków ubezpieczenia oraz kosztami zabezpieczenia sądowego z tytułu pojedynczego Wypadku Ubezpieczeniowego nie może przekroczyć ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej na jeden Wypadek bez względu na liczbę osób, które spowodowały lub przyczyniły się do jego zajścia.” Mienie (PZU, mienie przedsiębiorstw, 2007): „Zwrot kosztów następuje w granicach sum ubezpieczenia określonych w umowie ubezpieczenia dla zagrożonych zniszczeniem lub objętych akcją ratowniczą poszczególnych przedmiotów ubezpieczenia. Ograniczenie to nie dotyczy sytuacji, gdy koszty te zostały poniesione przez Ubezpieczonego na polecenie Ubezpieczyciela.”

8. Obowiązek prewencyjny w innych ustawach • Kodeks morski: Art. 327.  § 1. Ubezpieczyciel obowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu wszelkie niezbędne i celowe wydatki poniesione w celu zachowania przedmiotu ubezpieczenia, zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów, ustalenia charakteru i rozmiarów szkody, sporządzenia dyspaszy, sprzedaży przedmiotu ubezpieczenia oraz inne wydatki poniesione zgodnie ze wskazówkami ubezpieczyciela. § 2. Zwrot wydatków wymienionych w § 1 następuje w takim stosunku, w jakim suma ubezpieczenia pozostaje do wartości ubezpieczenia. Do zwrotu tych wydatków ubezpieczyciel jest obowiązany, choćby kwoty wydatków łącznie z odszkodowaniem ubezpieczeniowym przekroczyły sumę ubezpieczenia. • Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych: Art. 15.  1. W granicach sumy gwarancyjnej ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej lub w granicach sumy ubezpieczenia obowiązkowego ubezpieczenia mienia zakład ubezpieczeń jest obowiązany zwrócić ubezpieczającemu, uzasadnione okolicznościami zdarzenia, koszty poniesione w celu zapobieżenia zwiększeniu szkody.

9. Dziękuję za uwagę