Μη ενζυμικη αμαυρωση τροφιμων αμαυρωση maillard

1. Μη ενζυμικηαμαυρωσητροφιμωναμαυρωσηmaillard • Η εξεταση του μη ενζυμικουμαυρισματος (ή καφετιασματος) των τροφιμων που προκυπτει από την αντιδρασηκαρβονυλικων ενώσεων των τροφίμων (π.χ. σάκχαρα) με αμινομάδες (π.χ. αμινοξέα-πρωτεινες) καθως και των παραγόντων που επηρεάζουν τις σχετικές αντιδράσεις.

2. Τα αποτελεσματα των αντιδρασεωνmaillard Είναι άλλοτε επιθυμητά και άλλοτε ανεπιθυμητα. Σχετικά χαμηλό ποσοστό υγρασίας του μίγματος αυξανει τη συγκεντρωση των αντιδρωντων και πρωτεινων και ευνοεί την αντίδραση maillard.

3. Έτσι δημιουργείται το χαρακτηριστικό και επιθυμητό χρώμα και άρωμα της κόρας του ψωμιου, κέικ, καβουρδισμένου καφέ ή ξηρών καρπών αλλά και των ψημένων και γενικά μαγειρεμένων φαγητών π.χ. ψητό κρέας. • Ωστόσο το καφετιασμα της σκόνης γάλακτος και αυγού ή αφυδατωμένων λαχανικών, το μαύρισμα της πατατας είναι ανεπιθυμητα και καταβαλλεταιπροσπαθεια για παρεμποδισητηεαντιδρασηςmaillard.

4. Οι αμινομάδες που συμμετέχουν-συνηθως- στην αντιδρασηmaillard είναι αυτές της λυσίνης και της ιστιδίνης. Κατά την καραμελοποίησησχηματιζεταιυδροξυμεθυλοφουρφουραλη (HMF). Σχηματιζονται όμως και οι ονομαζόμενες ενωσειςAmadori (Ν-υποκατεστημένες 1-αμινο-1-διοξυ-2-κετόζες) από τις οποίες προκύπτουν στη συνεχειαδιακαβονυλικές ενώσεις

5. Από την κυκλοποιηση των δικαρβονυλικωναυτωνενωσεωνπροκυπτουνπολλεςενωσεις στις οποιεςοφειλεται το χαρακτηριστικο άρωμα πολλων ειδών ζαχαροπλαστκής και μαγειρευμενων τροφίμων. • Ακόμη, οι δικαρβονυλικές αυτές ενωσειςδιασπωμενες, δίνουν αρωματικες ενώσεις όπως το διακετύλιο

6. Ωστόσο η σμαντικοτερηαντιδραση που παρεχουν κατά τη μη ενζυμικηαμύρωση • οι α-δικαρβονυλικές ενώσεις είναι αυτή που πραγματοποιείται με τα α-αμινοξέα σε υψηλές θερμοκρασίες και είναι γνωστή ως αποικοδόμηση Strecker. • Αποτελεσμααυτης της αποικοδομησης είναι η δημιουργία τόσον ορισμένων αλδευδων (π.χ. ισοβουτυλικηαλδευδη ή μεθυλοπροπανάλη), όσον και διαφόρων παραγώγων της πυραζίνης που προκυπτει από το διμερισμό των ενδιαμεσασχηματιζομενωναμινο-καρβονυλικών ενώσεων (π.χ. 3-αμινο-2-βουτανόνη)

7. Και τα δύο αυτά προιόντα (αλδευδες και πυραζινες) συμμετεχουν σε μεγαλο ποσοστό στα οργανοληπτικαχαρακτηριστικα των φαγητών και γλυκισματωνφουρνου.

8. Μερικα από τα ενδιαμεσα ή τα τελικά προιοντα της αποικοδομησηςstrecker ιδιαίτερα αυτά που οδηγούν στο σχηματισμό των σκουρόχρωμων και οσμηρών μελανοιδινών (αζωτούχα προϊόντα πολυμερισμου και συμπύκνωσης των παραπανωενωσεων), είναι γενικαανεπιθυμητα, όχι τόσο από οργανοληπτική όσο από υγιεινή/τοξκολογικήάποψη (ερευναται η μεταλλαξιγόνος δράση τους καθως και η συμμετοχή τους στο σχηματισμό νιτροζαμινών)

9. Μειωσηθρεπτικης αξίας. • Το αμινοξυ που αντιδράει «χανεται». Ιδιαιτερα εάν το αμινοξυ είναι απαραίτητο. • Λυσινη, αργινινη, ιστιδίνη, θρυπτοφάνη. • Τα βασικααμινοξεα είναι περισσότερο «Ευπρόσβλητα» από τα υπόλοιπα λόγω της παρουσίας του περισσότερου βασικου ατόμου του αζώτου στην πλευρικηαλυσιδα.

10. Ο έλεγχος της αμαυρωσηςεπιβαλλεται για τους εξής λόγους • Οργανοληπτικό (παρεμποδιση της εμφάνισης ανεπιθύνητων χρωμάτων και οσμών/γεύσεων) • Διατροφικό (μη δεσμευση απαραίτητων αμινοξεών) • Τοξικολογικό (αποφυγη δημιουργίας πιθανών μεταλαξιγονωνουσιων)

11. Την αντιδρασηεπηρεαζουν • Η θερμοκρασια. Μειωση της θερμοκρασίας προκαλεί αναστολη • Το ποσοστό υδατος/υγρασιας στα υγρατροφιμα, η μεγαλυτερηπεριεκτικοτητα σε νερό (αραιωση) ελαττωνει τη συγκεντρωση των αντιδρώντων σωματων άρα και την ταχυτητα της αντιδρασης. Στα στερεά τρόφιμα, εάν λείπει το νερό, τότε δεν υπάρχει περιπτωσηδιαλυτοποίησης/επαφής των μορίων των αντιδρώντων σωμάτων, άρα και έναρξης της αντιδρασης. • Η ταχυτητα της αντιδρασης είναι μεγαλυτερη όταν ενεργοτητα νερου=0,8

12. Το ph. Μείωση του δηλ. προσθηκηκιτρικου οξέος, αδρανοποιεί τις ελευθερεςαμινομαδες, που κανονικά θα συμμετείχαν στην αντιδραση η οποία αναστέλλεται. Η προσθηκη βάσεων ευνοεί την αντιδραση • Διαθεσιμοτητα των αντιδρωντων. Η αντιδραση μπορεί να παρεμποδιστεί με ένζυμα (καταστροφή της δραστικηςομαδας του σακχαρου) είτε χημικά (δεσμευσηκαρβονυλομαδαςσακχαρου)

13. Π.χ. κατά την παρασκεύη της σκόνης αυγών, πριν την ξηρανση τους, προστιθεταιοξειδαση της γλυκοζης. Το ενζυμο οξειδωνει τη γλυκοζη προς γλυκονικοοξυ. • Π.χ. όξινα θειωση άλατα , το διοξείδιο του θείου, τα μεταθειωδη άλατα. Αντιδρουν με την καρβονυλομαδα των σακχαρων. • Οποτε απενεργοποιείται η αντίδεασηStrecker. Επιπλεόν τα άλατα ασβεστίου παρεμποδίζουν την αμαύρωση γιατι δεσμεύουν τα αμινοξεα.

14. Αντι γλυκόζης να χρησιμοποιηθεί σακχαρόζη. Να μην μετατραπεί όμως σε φρουκτόζη και γλυκόζη. Επίσης η φρουκτόζη δε συνδεεται με τα αμινοξεά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τα ίδια αποτελεσματα. ***μικροτερησυμπυκνωσημειωνει μερικές φορες το ρυθμό αμαυρωσης. (απλη, διπλησυμπυκνωση)

15. Επιδραση της μη ενζυμικής αμαύρωσης στη θρεπτικη αξία των τροφίμων • Ένα από τα πιο δυσαρεστααποτελεσματα της μη ενζυμικηςαμαυρωσης των τροφίμων είναι η δεσμευση των αμινοξεων σε διαφορασυμπλοκα χρωστικών. • Τα συμπλοκα αυτά δεν υδρολυονται στο πεπτικο σύστημα με αποτελεσμαπολλα απαραίτητα αμινοξέα να χανονται από θρεπτική αξία.

16. Μια άλλη επίσης αιτία απώλειας των αμινοξέων είναι η αντιδρασηSTRECKER. • Παο όλα τα αμινοξέα των πρωτεινών η λυσίνη είναι αυτή που καταστρέφεται εξαιτίας της συνδεσης της ελευθερηςαμινομαδας της με καρβολυλια. • Η απώλεια της θρεπτικης αξίας των πρωτεινών είναι πολύ μεγάλη εφόσον η λυσίνη αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αμινοξεά.

17. Το ασκορβικόοξυκαταστρεφεται εύκολα παρουσία οξυγόνου μειώνοντας έτσι αισθητά τη περιεκτικοτητα της βιταμινηςC στη διατροφή του ανθρώπου π.χ. έντονα επεξεργασμένοι ή κακώς διατηρημένοι χυμοί εσπεριδοειδών χρησιμοποιούμενοι από νεαρά ατομα. • Επιπλεον οι βιταμίνες Β1, Β6, Β12 και το παντοθεικοοξυμπορουν να αντιδρασουν με προιοντα των αντιδρασεωνmaillardπροκαλωνταςμειωση της διαθεσιμοτητας των βιταμινων αυτών.

18. Μεταβολές των υδατανθρακων κατά την αποθηκευση. • Η παρουσία των υδατανθρακων στα τρόφιμα ποικίλλει, τόσο ποσοστικα όσο και ποιοτικά. • Τα δημητριακα έχουν μεγαλύτερη περιεκτικοτητα σε άμυλο και μικρότερη σε αναογοντα σάκχαρα. • Τα φρουτα έχουν μεγαλυτερηπεριεκτικοτητα σε παλα σάκχαρα ενώ περιεχουνλιγοαμυλο. • Τα όσπρια καταλαμβνουνενδιαμεσεςθεσεις σε σχεση με το άμυλο και περιέχουν μεγάλη ποσότητα σε μη αφομιωσημουςυδατανθρακες.

19. Στα πορτοκάλια η σακχαρόζη μειωνεταιγυρω στα 8% στους 0ο C. Μειωνεται στα 47% στους 11ο C. Στα γκρέιπφρουτμεγαλη μείωση των ολικών σακχαρων στους 11ο C

20. Επιδραση των διαφορωνκατεργασιων στις θρεπτικεςιδιοτητες των λιπιδιων • Κατά τη συνεχηθερμανση των βρωσιμωνελάιων στους 170-200, τα διαφοραπτητικα και μη πτητικαπροιοντα που παραγονται είναι τοξικά και εχουν θεωρηθεί ως υπευθυνα για παθολογικεςκαταστασεις. • Ο έλεγχος της υποβαθμισης των θερμασμενωνελαιων γίνεται συνηθως με προσδιορισμο των ολικωνπολικωνσυστατικων (ΟΠΣ). Τα πουακορεστα έχουν μεγαλύτερη από 8%. • Χωριςθερμανση είναι 5-8%.

21. Η απορριψη των θερμαινομενων ελαίων πρεπει να γινεταιοριν τα ΟΠΣ φτασουν την τιμη 27% που είναι το ανωταοεπιτρεπτο. • Στην ελλαδα δεν εχουμε όρια • Μετα από έρευνα διαπιστθηκε ότι τα λάδια που αποριπτονταιεχουν ΟΠΣ 10-15%.

22. Το παρθενοελαιολαδο έχει μια αυξημενηαντισταση στην οξειδωση κατά τα πρωτασταδια της θερμικηςεπεξεργασιας (8 ώρες περιπου) και υπερεχει των διαφόρων σπορελαίων στην οικιακηχρηση. • Στην οικιακηχρηση δεν γίνεται του ίδιου ελαίου για περισσότερα από 10 τηγανισματα. • Τα ΟΠΣ δεν υπαρβαίνουν τα 10%, τα σπορέλαια τα 10-15% κατω από τις ίδιες συνθηκεςθερμικης επεξεργασίας.

23. Επίσης το εξτρά παρθενοπαρουσιαζειπαρομοια συμπεριφορά στην οξειδωση και μαλισταμεγαλυτερηαντοχη από το παρθενο, τοσο κατά τη συνεχηπολυωρηθερμανση, όσο κατά το τηγανισμα.