سلسله گزارشات جلسات کمیته توسعه صادرات گزارش شماره 1

1. وزارت بازرگانی سازمان توسعه تجارت ایران سلسله گزارشات جلسات کمیته توسعه صادرات گزارش شماره 1 دبیرخانه شورای عالی توسعه صادرات غیرنفتی

2. وزارت بازرگانی سازمان توسعه تجارت ایران سیستم مدیریت مذاکرات تجارت ترجیحی ج.ا.ایران بخش سوم استراتژی گزینش کالاها جهت مذاکرات تجاری (یک مدل پیشنهادی برای ایران) محمدرضا ایزدیان مشاور رئیس کل سازمان در امور بازاریابی ویرایش اول – اردیبهشت 1386

3. ساختار مروری بر ادبیات موافقت نامه های بازرگانی و ترجیهی جمهوری اسلامی ایران آسیب شناسی مبانی و مفاهیم جدید در مذاکرات تجارت ترجیحی تشریح مدل پیشنهادی سازمان اجرایی

4. موافقت نامه های بازرگانی ، ترجیحی و تجارت آزاد ج.ا. ایران و سایر کشورها تا پایان سال 1385

5. خلاصه وضعيت موافقت نامه هاي بازرگاني ج.ا.ايران

6. موافقت نامه هاي تجاري ج.ا.ايران

7. خلاصه وضعيت موافقت نامه هاي تجارت ترجيحي ج.ا.ايران

8. شناخت وضع وجود انتخاب کالاها برای مذاکرات ترجیجی و آسیب شناسی

9. فهرست کالاهای اخذ ترجیحات تعرفه ای قرقیزستان از ج. ا. ایران ( فقط 12 قلم کالای لبنی و کشاورزی شامل شیر، ماست ، کره ، پنیر ، حبوبات ، دانه ها ، شکر و ... ) - ( شکر و دانه کاکائو آیا قرقیزستان تولیدکننده است؟ قاعده مبداء) 2) فهرست دوم (128 قلم کالا که مشمول 30% تخفیف تعرفه ای می شود شامل کالباس ، شیرینی ، بیسکویت ، آب معدنی ، منسوجات ، پوشاک ) • بخش مهمی از فهرست محصولات پوشاک است که تعرفه 100% دارند . • تمامی اقلام تولید داخلی مشابه دارند .

10. فهرست کالاهای ایران جهت اخذ تعرفه های ترجیحی از ازبکستان • 7 قلم کالا شامل بیسکویت ، ویتامین ها ، شامپوها ، پارچه ، پوشاک ، کائولن ، نخ ، پارچه ، کاشی ، فرش ماشینی ، برخی از آهن آلات

11. ارزیابی موافقت نامه ترجیحی با سوریه • 85 ردیف تعرفه ترجیحی سوریه برای ایران در قبال 289 ردیف تعرفه ترجیحی ایران به سوریه - ( سطح تبادل امتیازات نامتوازن unbalanced concession) • میانگین تعرفه ایران بعد از امتیازات 24% ومیانگین سوریه 8/38% • امتیازات اخذ شده سوریه از ایران بر 175 ردیف کالای منسوجات با 50% کاهش تعرفه . در قبال حداکثر کاهش تعرفه توسط سوریه برای ایران تنها برای 2 کالا آن هم فقط به میزان 30 درصد نتیجه : صادرات ایران به سوریه افزایش زیادی نخواهد داشت .

12. فهرست امتیازات درخواستی از سوریه • اقلام عمده اصلی میانگین صادرات چهارسال گذشته (سالانه) • پسته 3/9 میلیون دلار • خودرو 2/10 میلیون دلار • ترانسفورماتور 8/2 میلیون دلار • بخش عمده اقلام زیر 5000 دلار صادرات دارند . • از این فهرست سوریه فقط به 2 قلم ترجیح تعرفه ای داده است .

13. فهرست پیشنهادی تعرفه های ترجیحی کالاهای قابل صدور - نامه شماره 80650/60 مورخ 8/5/85 وزارت صنایع و معادن براساس کد 8 رقمی تعرفه ها • فهرست کالاهای پیشنهادی کشاورزی و ابزیان 0 برای ازبکستان) - 32 قلم کالا شامل ماهی ، تن ، تخم مرغ ، گل ، گوجه فرنگی ، خیار ترشی ، سیب زمینی تازه و یخ زده ، نخود ، خرما ، پسته ف انجیر خشک ، مرکبات ، سیب تازه ، زردآلو ، کیوی ، انار ، چای سیاه در بسته های کمتر از 3 کیلوگرم ، چای سیاه ، بذرهای کشاورزی • فهرست سایر کالاها (254 قلم کالای صنعتی)

14. نقاط ضعف لیست ها • گزارش و لیست های مورد نیاز برای مدیریت مذاکرات تعرفه ای را ندارد . • طبقه بندی کالاها مشخص نیست ( به تفکیک گروه کالاها) • مشخص نیست چرا در ارایه لیست های کالایی جهت اخذ ترجیحات تعرفه ای همه کالاهای صادراتی ارایه نمی شوند. • مشخص نیست چند درصد از خطوط تعرفه صادراتی قابل مذاکره جهت اخذ ترجیحات است .

15. ضوابط برقراری تعرفه های ترجیحی ( مورد عمل در حال حاضر در ایران) مصوبه کمیسیون ماده یک • نظارت مدیریت بر صادرات و واردات کالاهای غیرنفتی به نحوی که تراز تجاری با کشورهای طرف توافق منفی نگردد. - ( سوال : این امر براساس کدام مدل و روش تحقق می یابد . تاخیرهای اماری ایران امکان ارزیابی ان را دشوار می سازد ) 2) تدوین و رعایت اقدامات حفاظتی در شرایط خاص برای تولیدات داخلی (SAFEGUARD) و به حداقل رساندن با رفع کامل موانع غیرتعرفه ای و محدود شدن موانع فنی به استانداردهای اجباری طرفین - ( کدام قاعده حفاظتی تاکنون اعمال شده است . نبود سیستم های اطلاعاتی تجارت خارجی بهنگام نظیر کشورهای صنعتی ، ترکیه امکان اعمال به موقع قواعد حفاظتی را دشوار می سازد )

16. ضوابط برقراری تعرفه ای ترجیحی ( مورد عمل در حال حاضر در ایران) 3) رعایت کامل قوانین مبداء ( تعرفه ترجیحی صرفاً شامل کالاهای ساخت کشورهای مورد توافق گردد) • کدام قاعده مبداء ROI طراحی شده و اعمال شده است آیا گمرکات ظرفیت اجرای آن را دارند ) 4) فهرست منفی از سوی طرفین منتفی اعلام گردد درصورت ارایه فهرست منفی از طرف مقابل حتی الامکان نسبت به کاهش یا حذف آن یا اقدام متقابل در مذاکرات با حضور نماینده وزارت متبوع بر عمل آید .

17. میزان تخفیف عمومی سود بازرگانی گروه های کالاهای مصوب کمیسیون ماده یک ق.م.ص.د • مواد اولیه 30 تا 50 درصد • کالاهای واسطه ای 20 تا 40 درصد • کالاهای نهایی 10 تا 30 % • حداقل و حداکثر ترجیحات تعرفه های موضوع بند ج ، برای هر یک از کشورها ، به شرط رفتار متقابل راساًتوسط وزارت بازرگانی تعیین خواهد گردید . (تنها طبقه بندی کالایی در ایران جهت مذاکرات ترجیحی)

18. ارزیابی • چنین فرمولی در بخش مهمی از قراردادهای تجارت آزاد و ترجیحی دو جانبه و چندجانبه جهان وجود خارجی ندارد • فقط شامل صنعتی می شود و کالاهای کشاورزی مستثنی هستند . • تفکیک کالاها نظیر سایر کشورهای جهان صورت نگرفته است ( غیر از تفکیک مواد اولیه ، واسطه ای و نهایی) • پیامدهای آن از نظر ایجاد یا انحراف تجارت مشخص نیست • فرمول کاهش خطی تعرفه (LINEAR REDUCTION) محسوب می گردد. • کار را راحت کرده است • در حاشیه ترجیح 20% نوسان برای چانه زنی پیش بینی شده است . • به دلیل فقدان سیستم های اطلاعاتی مناسب ، انتخاب رقم دقیق بیشتر کشف و شهودی و چانه زنی است تا علمی و مبتنی بر مدل های پذیرفته شده • نوعی کاهش سراسری BOARDACROSS THE محسوب می گردد.

19. ارزیابی اساسی • با توجه به ساختار صادرات غیرنفتی ایران و اندازه بازار بزرگ داخلی ( حدود 40 میلیارد دلار واردات در سال 9 ، اعمال این فرمول موجب بهبود دسترسی به بازار کشورهای طرف مذاکره از بازار ایران می گردد بدون اینکه دسترسی به بازار آن کشورها برای ایران در مجموع چشمگیر باشد . • احتمالاً می تواند منجر به کسری تراز تجاری با آن کشورها گردد که مغایر تکلیف قانونی قانون برنامه سوم (تبصره 2 ماده 86) تنفیذی در قانون برنامه چهارم است .

20. نقاط ضعف اساسی روش فعلی در مذاکرات ترجیحی • تجربه بسیار محدود کشور در این زمینه (حداکثر سه سال ) در مقایسه با مثلاً گات 70 ساله و اتحادیه اروپایی 50 ساله • عدم کاربرد مدل های مرسوم پذیرفته شده در تجارت جهانی در تحلیل پیامدها • عدم امکان پیش بینی تغییرات در متغیرهای اقتصادی کلان ، ایجاد تجارت و انحراف تجارت ، آثار سوء بر تولید داخلی • متوازن نبودن امتیازات در برخی موارد ( اصل BALANCEED CONCESSION ) • فقدان لیست های کالایی • فقدان پایگاه های اطلاعاتی و آماری تجارت خارجی و سیستم های پشتیبان تصمیم گیری

21. نقاط ضعف اساسی روش فعلی در مذاکرات ترجیحی • امکان نقض تعهدات از سوی وزارتخانه های تولیدی امضاء شده قراردادها( نمونه ازبکستان) • نبود استراتژی مذاکرات ترجیحی با کشورهای مختلف و نقشه راه • نبود نقشه راه آزادسازی تجاری براساس متدولوژی های پذیرفته شده جهانی • عدم انطباق با فرمول ها و روش های MODALITIES مذاکرات ترجیحی • نبود دستورمذاکرات MANDATE

22. هم پوشانی شدید ترجیحات اعطایی ایران در GSTP ، D-8 ، ECO-TA و TPS-OIC با یکدیگر و با برخی موافقت نامه های دوجانبه • ( یکی از نقایص مهم است . بسیاری از کشورهای جهان با مدیریت مذاکرات به صورت متمرکز در وزارت خانه بازرگانی سعی در کاهش آن دارند . ) • در یک خط تعرفه TARIFF LINE می تواند چند نرخ ترجیح به چند کشور اعطاء شود • عدم امکان ارزیابی و تحلیل پیامدهای موافقت نامه های عملیاتی شده ( پاکستان ، ازبکستان ) بدلیل زمان کوتاه از اجرایی شدن آنها • برخی بررسی ها نشان می دهد واردات ایران از ازبکستان افزایش و صادرات ایران افزایش زیادی نیافته است ( البته زمان برای ارزیابی محدود است ) که این علامت هشدار دهنده ای است . • فقدان مدل و متدولوژی برای انتخاب کالاها و گنجاندن در لیست های ترجیحی از طرف مقابل • فقدان مدل و متدولوژی برای انتخاب کالاها و گنجاندن در لیست های ترجیحی ایران با تحلیل پیامدهای آن

23. ضعف شدید اطلاعات بازار مبتنی بر تحقیق بازار ( سازمان توسعه تجارت) یکی از مهم ترین نقایص در اینگونه موافقت نامه هاست ( کیفیت و .. ) - بدون اینگونه اطلاعات ورود به این عرصه در بلند مدت به زیان کشور است • طرف های تجاری ایران در PTA کشورهای با اقتصادهای در حال توسعه و ضعیف هستند • امکان انحراف تجارت (TD) و بحث نظری جابجایی از تامین کنندگان کارا به تامین کنندگان غیرکاراتر ( مثلاً لامپ آلمانی با لامپ قرقیزی ) وجود دارد . • فقدان مذاکرات بخشی SECTORAL APPROACH و نامناسب بودن ساختار، امکان بالانس کردن امتیازات دسترسی به بازار بین بخش ها را نمی دهد . ( مثال : ازبکستان ، لامپ ـــــــــــ درخواست ترجیح سه قلم کشاورزی ـــــــــــــــ درخواست ترجیح - در قبال اخذ ترجیح برای کالاهای کشاورزی ایران ، احتمالاً به نفع ایران است . ولی به دلیل ضعف یاد شده بخش های تولیدی ترجیج چند قلم کالا به ازبکستان را نمی پذیرد )

24. هنوز یک لیست مرجع و مادر با تعرفه های 6 یا 8 رقمی برای کل کالاهای صادراتی کشور ایجاد نشده است . ( فقط کتاب آمار گمرکی صادرات ، به صورت DEFAULT در نظر گرفته می شود ) • این روش کفایت لازم را ندارد .

25. ارزیابی پیامدهای موافقت نامه های دوجانبه ایران • در ارزیابی آثار سیاست های تجاری مختلف و از جمله ترتیبات تجارت منطقه ای و ترجیحی دو نوع تحلیل اقتصادی ، متفاوت ولی مکمل یکدیگر مورد نیاز است : • مدل های تعادل عمومی (CGE) • مطالعات بخشی بر مبنای تحلیل های تعادل جزئی (PE) که جزئیات بخشی بیشتری نسبت به CGE فراهم می کند * کمی سازی آثار و تغییرات سیاست های تجاری به منظور ارزیابی اندازه ، آثار ، مصالحه ها ، فایده و هزینه های هر یک از گزینه های سیاستی مورد نیاز است

26. مطالعات بخشی • در کشور مطالعات بخشی زیادی در بخش های مختلف انجام شده است لیکن اغلب مطالعات (نظیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه دیگر) روی پیامدهای آزادسازی تجاری یا ترجیحات تجاری در این بخش ها و تغییرات سیاست های تجاری متمرکز نمی باشد • منافع رفاهی خالص خاص هر بخش در نتیجه ترجیح تعرفه ای یا یکپارچگی منطقه ای • آثار تولیدی ناشی از آن • برآورد مقادیر ایجاد تجارت و انحراف تجارت همراه با مازاد تولید کننده ، مازاد مصرف کننده درآمدهای تعرفه ای دولت

27. رئوس • هر مذاکره تجاری چالش های منحصر بفرد خود را دارد • چالش های هر مذاکره و دامنه آنها سریعاً شناسایی شود • شناسایی تنگناهای انسانی و سازمانی موجود در مذاکرات • حداکثر استفاده از بهترین ظرفیت های تحلیلی و مذاکراتی • مشارکت همه ذی نفعان در مراحل مختلف مذاکرات تا حد ممکن • تعیین کشورها با ملاحظات مشابه و بخش بندی آنها • ائتلاف سازی و توانایی لابی کردن • ظرفیت سازی

28. تعریف منافع ملی در مذاکرات تجارت آزاد ترجیحی • می بایست در هر مذاکرات محصولاتی را شناسایی کرد که: • از تجارت آزاد ترجیحی مستثنی شوند . • نیازمند ترتیبات خاص • از رقابت غیرمنصفانه در داخل حمایت شوند • فقط در پایان دوره گذاروارد تجارت آزاد یا ترجیحات شوند • مباحث اجرایی نظیر قاعده مبداء در مورد آنها باید اعمال شود.

29. تهیه موضع ( position ) کشور : برنامه تهاجمی ( offensive agenda ) از کشور مقابل چه می خواهیم. موضع تدافعی ( defensive position ) به درخواست های طرف چگونه پاسخ دهیم. تنظیم اولین بهترین first rest

30. مختصری پیرامون آخرین مدل های مذاکرات تعرفه های ترجیحی و آزاد ، دوجانبه و چند جانبه (WTO) در جهان

31. متدولوژی مذاکرات تعرفه ای : در تمامی مذاکرات تعرفه ای می بایست در مورد روشنی به موجب آن تعرفه کاهش یابد، تصمیم گیری شود. دوم عمق کاهش مورد توافق هرچه تعداد کشورها و مذاکرات بیشتر باشد ، فرمول ( modality ) مذاکرات پیچیده تر خواهد بود و مشابه مذاکرات چند جانبه خواهد بود. 1- چانه زنی محصول به محصول ( رویکرد درخواست پیشنهاد ) REQUEST – OFFER APPROACH تا اوایل دهه شصت قبل از مذاکرات ( دور کندی 7-1964 ) از این روش استفاده می شد: در مباحثات، امتیازات روی کالای خاص از سوی یک کشور توسط امتیازات کشور مقابل در کالاهای خاص دیگر متوازن میشد . تحت قاعده تامین کننده اصلی (PRINICIPAL SUPPLIER RULE ) دولت های اصلی تامین کننده لیست های درخواست « REQUEST» را که به موجب آنها از کشورهای واردکننده امتیازات می خواهند را اعلام می نمودند. همزمان آنها لیست های پیشنهادی ( OFFER ) را تهیه کردند که در آن ها آماده اعطاء امتیازات تعرفه ای بودند. هرچند این روش به کاهش شدید تعرفه ها در دور کندی انجامید ولی عملاً محصولات را محدود می ساخت و پوشش کلی مذاکرات تعرفه ای محدود بود و ثانیاً بدلیل اصل تامین کننده اصلی کشورهای کوچک صادرکننده و واردکننده از فرآیند مذاکرات تا حد زیادی بدور می ماندند. سوم ، تمرکز در محصولات خاص به گروه های ذینفع تولیدکننده محلی امکان می داد که در قبال کاهش محصولات آنها ایستادگی کنند. رویکردهای درخواست - پیشنهاد که به صورت چانه زنی محصول به محصول عمل می شد.

32. کارایی لازم را از نظر بسیاری از کشورها ندارد . همچنین فرآیند طولانی و کاربر است. در اعمال رویکردهای سنتی درخواست -پیشنهاد بخش اعظم چانه زنی این کشورهای بزرگ است و کشورهای کوچک احساس می کنندکه از شکل دهی فرمایند و مذاکرات به حاشیه رانده شده اند. از سوی دیگر کشورهای بزرگ توانایی، تهیه لیست های طولانی و درخواست امتیازات در مورد آنها را دارند در حالی که کشورهای کوچک فقط می توانند درخواست های بسیار کوتاه را برای امتیازات مطرح نمایند. 2- مذاکرات بخش به بخش SECTOR – SECTOR رویکرد بخشی به کاهش عمومی یا حذف عمومی تعرفه ها و سایر موانع تجاری اثر گذار بر یک بخش خاص می انجامد و به حذف موانع تجاری بر یک ماده خام خاص و محصولات نیمه نهایی تولید شده از این ماده و محصولات نهایی که مواد خام مزبور بخش اصلی آن را تشکیل می دهد اثر گذار است. لیکن در این نوع مذاکرات ، نقایص زیادی وجود دارد . یکی از دلایل آن است که هنگام مذاکره در مورد صنعت خاص گروه های دینفع که آن درگیری شوند و بجای حذف موانع آن را مدیریت می کنند. و از سوی دیگر تولیدکنندگان مشابه درکشورهای مختلف در گیر مذاکرات هستند. از قاعده جمع جبری صفر می کند عملاً هیچ حاصل نمی گردد. همچنین امکان مانور در زمینه های میان محصولی میان بخشی مبادله امتیازات ( نظیر محصول به محصول و کاهش فعلی linear – cottinl ) کاهش می یابد. 3- رویکرد صفر در مقابل صفر zero for zero approach دور اروگوئه، کاهش های قابل در بخش های خاص با استفاده از این رویکرد بدست آمد. هدف کاهش تعرفه ها تا سطح صفر ( حذف تعرفه ها ) بر مبنای متقابل RECIPROCAL در بخش های کامل نظیر دارویی و چوبی بود. 4- رویکرد فرمولی formula approacl در مذاکرات تجاری پیچیده رویکردهای مبتنی بر فرمول در زمینه کاهش موانع تجارت یکی از ابزارهای تضمین مشارکت گسترده کشور ها

33. برغم تفاوت در نقاط آغازین آنهاست. فرمول ها کاهش های یکنواخت تر تعرفه ای را میسر ساخته و امکان برای سواری جهانی FREE-RIDER را کاهش می دهد. رویکردهای فرمول می تواند کمی ( درصدهای مشخص کاهش)یا کیفی ( گام های توافق شده آزاد سازی ) باشد. هدف های کمی مشخصی را می توان تعیین کرد و از آنجایی که فرمول عملا مجموعه ای از مشترک برای کار جمعی در بر می گیرد. مزایای متعددی دارد و از آن جمله: ایجاد ساختار اهداف کلی و نیز بخشهای خاص که نتایج مذاکرات را می توان با آنها محک زد. ایجاد و کارایی مقیاس در مذاکرات فرابخش و زمان تمرکز درخواست خاص بخش ها بهبود شفافیت سازگاری فرآیند، نتایج مذاکرات. در شرایط مذاکراتی که کشورهای متنوع، سطوح توسعه، ترکیب گروه های منطقه ای و ترجیحات تعرفه ای وجود دارد رویکرد فرمولی بهترین روش است . شاید ببراحتی توافق در مورد فرمول خاص مورد قبول همه دشوار و نیازمند زمان کافی در مذاکرات است . بهرحال رویکرد فرمولی به کشورها امکان می دهد که رویکرد پکیج ( PACKAGE APPROAC) را به تعهدات دسترسی به بازار در پیش بگیرند به نحوی که از همان ابتدا منافع طرفین در آن گنجانده شده باشد. فرمول کاهش خطی ( LINEAR REDUCTION ) این فرمول ابتدایی ترین رویکرد فرمولی است و روش ساده ای است که در آن کشورهای طرف مذاکره توافق می کنند که تعرفه های خود را با یک درصد معین کاهش دهند و روش در مذاکرات دورکندی بوده است. این رویکرد فرمول قطع خطی تعرفه ( linear tariff ) است که در آن ( provision ) برای لیست های مستثنی ( exception list ) که در آن کشورها برخی محصولات را خارج از اعمال کاهش تعرفه قرار داده و بر مبنای محصول به محصول مذاکره می کنند. قطع خطی تعرفه ها به صورت ACROSS-THE-BOARD بدلیل ماهیت اتوماتیک متقابل آن مورد اعتراض است. به صورت تئوری اگر همه کشورها، تعرفه ها بر مبنای درصد ثابت کاهش دهنده عملاً امتیازات مشابهی در صادرات و واردات ارایه می دهند.

34. ولی کاهش 50 درصدی برای مثال از 30درصد به 15درصد مهمتر از کاهش 50% از 60درصد به 30درصد است. در بازارهای با تعرفه های بالا کاهش خطی اثر چندان چشمگیری ندارد. کشورها با تعرفه پایین موافق نیستند که با همان نسبت کشورهای با تعرفه های بالا کاهش دهند یک کاهش 50درصدی بر مبنای ADVALOREM تعرفه 40% بیست درصد باقی می گذارد که مانع مهمی بر تجارت محسوب می گردد. ولی کشوری با تعرفه 10درصد اگر پنجاه درصد کاهش دهد، تاثیر مهمی می گذارد. 5- هماهنگ سازی تعرفه ها TRRIFF HARMONISATION فرمول های پشرفته تر دنبال یکنواخت سازی مذاکرات تعرفه ای هستند. هدف اصلی آن به خط کردن تعرفه های کشورهای مختلف روی یک محصول است برای مثال برخی کشورا را مبنی 7% روی چرخ خیاطی برخی دیگر 12% دارند و تعرفه فرش در برخی کشورها 13% در برخی دیگر 6% باشد. فرمول هماهنگ سازی آن است که خطوط محصول را یکنواخت سازی هدف افزایش تعرفه ها نیست بلکه یک کاهش تعرفه هابه پائین ترین سطح برخی کشورهاست.این روش نخستین بار در دور توکیو بر مبنای پیشنهاد سوئیس ارایه شد که به فرمول سوئیس FORMULA معروف شد و هدف آن قطع کلیه نرخ های تعرفه های بالا بود با یک درصد بالاتر از تعرفه های محصول پائین بود که هم آنها را کاهش می داد و هم مسطح می کرد. (LEVEL)

35. فرمول اولیه عبارت بود از : ضریب بین 14 الی 16: A نرخ اولیه تعرفه: X نرخ کاهش تعرفه : Z برای مثال اگر نرخ اولیه 30% باشد با ضریب 14 با کاهش 68% سطح تعرفه به 54/9% می رسد. این فرمول برای تعرفه های آمریکا و سایر کشورها که دارای تعرفه های بالای زیاد بودند بکار می رفت لیکن بر مبنای رویکرد درخواست پیشنهاد در کشاورزی کشورهایی بکار می رفت که برای پیشنهاد استثنائات در فرمول یکنواخت سازی آزاد بودند. حداکثر تعرفه ( TRRIFF PEAKS ) در دور اروگوئه تعرفه های بالای 15% به عنوان حداکثر شناخته شدند ولی بعداًً سه برابر نرخ میانگین در نظر گرفته شد. در برخی کشورها: نساجی پوشاک ماهی و محصولات شیلات تجهیزات حمل ونقل محصولات کشاورزی

36. رئوس بررسی سیاست های تعرفه ای کشور مقابل: - ساختار پلکانی یا آبشاری تعرفه ها ( ESCLATING , CASCADING ) نرخ های تعرفه ای ثبت شده (BIND)در WTO نرخ های تعرفه کاربردی (APPLIED)

37. فرمول غیر خطی کاهش تعرفه ها NON-LINER • در دور توکیو (دهه شصت) فرمول ریاضی قطع تعرفه ها برای تمام تعرفه ها مورد موافقت قرار گرفت . در دور اروگوئه مبنا محصول به محصول قرار گرفت . در دور دوحه توافق اصولی در مورد فرمول ریاضی تغییر خطی مورد عمل قرار گرفت که در ان کاهش تعرفه ای بلا ، بیشتر مورد نظر بود و از نظر مذاکره 123 کشور اجرایی تر بود تا اینکه این تعداد کشور بخواهند محصول به محصول مذاکره کنند فرمول مورد نظر از تغییرات در فرمول سوئیس بدست آمد : t1 = Bxtaxt0 Bxta+t0 نرخ نهایی تعرفه که به صورت advalorem ثبت می شد(BIND)t1 نرخ پایه تعرفه t0 میانگین نرخ های پایه تعرفه ta ضریب باز ارزش واحد ( در مذاکرات مشخص می شود ) B

38. فرمول غیر خطی کاهش تعرفه ها NON-LINAER • بنابراین موضوع اصلی مذاکره در مذاکرات دسترسی به بازار کالاهای غیرکشاورزی عبارت بود از : • تعیین ضریب B برای کاهش تعرفه ها • برای T0 نرخ های تثبیت شده در یکی از ادوار آینده در زمان T بر حسب مذاکره کشور تعیین می شود • برای نرخ های پایه Ta میانگین ساده نرخ های ثبت شده در زمان T مبنا قرار می گیرد ( براساس طبقه بندی 6 رقمی HS) • برای B بین یک تا 50 محاسبه می شود هرچه B پایین تر باشد کاهش سطوح نرخ های تعرفه ای شدیدتر خواهد بود و نیز کاهش بیشتری در حداکثرهای تعرفه های در سطح تعرفه پلکانی خواهد شد.

39. برخی حمایت های اتحادیه اروپایی از کالاهای کشاورزی و تبدیلی کشاورزی : تعرفه ای AD-VALOREM تعرفه های فصلی تعرفه های خاص SPECIFIC تعرفه های مختلط MIXED حمایت های بودجه ای تعرفه های پلکانی حفاظت های خاص کشاورزی سهمیه ها PRODUCT BY PRODUCT NEGOTIATION برخی کالاهای مهم صادراتی کشورهای در حال توس با موانع SPS هم مواجه اند که برخی از آنها شواهد علمی محکمی ندارد.

40. حداکثر ( PEAK ) تعرفه ای و تعرفه پلکانی: از دور دوحه هدف اعلام شده NAMA نه فقط کاهش گسترده نرخ های تعرفه بود بلکه به سمت ساختار نرخ ها نیز هدف گیری کرده بود کاهش یا حذف قله های تعرفه، تعرفه های بالا و تعرفه های پلکانی مورد نظر بود. قله های بین المللی ( INTERNATIONAL PEAKS ) تعداد تعرفه های بالاتر از 15% براساس HS 6 رقمی تقسیم بر تعداد کل زیر / فصل های HS در ایران در حد تعرفه های بالاتر از 15% است. قله های ( NATIONAL PEAKS) تعداد تعرفه های ملی که حداقل سه بار بالاتر از میانیگین ساده تعرفه ها باشد تقسیم بر تعداد کل زیر فصل های HS بیشتر باشد. مثلاً نرخ حداکثر تعرفه 30درصد دارد و میانگین ساده آن 2/15درصد است از این رو قله تعرفه ای ندارد. یک سوم اعضاء WTO90 و بیش از 90 درصد نرخ های تعرفه های آنها بالای 15درصد و چهل درصد اعضاء بیست درصد از تعرفه های آنها زیر 15% است. توزیع قله های ملی می تواند در جهان نشان می دهد که تعداد کمی از کشورها تعداد قابل توجهی از قله های ملی تعرفه دارند و کشورهای دارای بیشترین قله عبارتند از آلبانی ، نروژ ، ژاپن ، سوئیس ، آمریکا، ایسلند ، اتحادیه اروپایی ، استرالیا، کانادا، زلاندنو، کره جنوبی البته بصورت BOUND ولی در نرخ های کاربردی برخی از این کشور اصلاً قله ملی ندارند ( آلبانی، کره، سوئیس ) البته این امر به این خاطر است که این کشورها نرخ تعرفه کاربردی نسبتاً پائینی دارند. ( در نروژ، ژاپن، آلبانی، سوئیس ، آمریکا میانگین کاربردی 6/6 یا کمتر است.)

41. تعرفه پلکانی ( یه ساختارهای نرخ های تعرفه آبشاری ) نرخ های تعرفه بالاتر برای محصولات نیمه ساخته از مواد خام و بالاتر از آن برای محصولات نهایی - مواد خام RAW MATERIAL نیمه ساخته ( SEMI-PROCESSOD - تمام شده یا نهایی ( FINISHED) ساختار نرخ های پلکانی تعرفه در کشورهای در حال توسعه به صورت گسترده ای به عنوان جزئی از استراتژی های جایگزینی واردات در دهه های هفتاد و هشتاد بسته شد. امید آن بود که کالایی نهایی یا تمام شده می بایست با تعرفه های بالاتر در مراحل اولیه حمایت شده و پس از توسعه صنایع تولیدکننده آنها می بایست تعرفه ها برای کالای نیمه ساخته و مواد خام افزایش یابد تا انگیزه لازم برای سرمایه گذاری در این فراهم شود. البته با تعرفه های کمابیش یکنواخت UNIFORM کشورها مطابق با مزیت های نسبی خود تولیدکنند حمایت از فعالیت های موقت بود و به عنوان تسهیلگر فرآیندخنثی شدن نظر گردید. این استراتژی چندان موفقیتی بدست نیاورد و مراحل افزایش تعرفه های نیمه ساخته مواد خام بدلیل مقاومت صنایع بالادست حاصل نگردید. با بررسی نرخ موثر حمایت موثر (ERP) می توان بخشی از دلایل آن را توضیح داد.

42. ترتیبات و فرمول های (MODALITIES) قطع تعرفه ها

43. ناپدید شدن ترجیحات: PREFERENCE EROSION کشورهای توسعه یافته ترتیبات یک جانبه ترجیحی غیر متقابل NON-RECIPROCAL برای کشورهای در حال توسعه برخی کشورها از سیستم GSP علاوه بر طرح های لازم برخوردارند. سریلانکا 7200 کالای EU دسترسی با تعرفه صفر دارد . کاهش نرخ های تعرفه MFN منجر به حذف حاشیه های ترجیح کشورهای در حال توسعه شده است.

44. انواع طبقه بندی کالاها در مذاکرات ترجیحی

45. مفهوم محصولات خاص در مذاکرات چند جانبه ، شناسایی محصولات خاص محصولات خام و مال الاجاره STAPLE و محصولات استراتژیک محصولات : خاص STAPLE استراتژیک محصولات حیاتی CRITICAL محصولات گرمسیری محصولات ترجیحی برای محصولات خاص محصولات حیاتی برای صادرات و مصرف رفتار انعطاف پذیر محلی کشورهای در حال توسعه محصولاتی هستند که در محیط تجارت بین المللی بالاترین اختلالات ( DISTORTION ) و از جمله برنج،شکر، شیر و ذرت محصولات ویژه فقط به مفهوم دسترسی به بازار نیست بلکه ایجاد محیط تواناساز برای توسعه بلندمدت است.

46. کالاهای حساس : درصد معینی از خطوط تعرفه به عنوان « محصولات حساس مشخص DESIGNATE می شوند » تعداد آنها برای کشورهای در حال توسعه بالاتر از توسعه یافته است. نرخ های BOUND شده این اقلام با آهنگ کمتری نسبت به سایر اقلام کاهش می یابد. کالاهای خاص SPECIAL کشورهای در حال توسعه مجاز هستند SELF-DESIGNATE حدود 20 درصد خطوط تعرفه خود را به کالاهای خاص در نظر بگیرند. معیارهای خاص دارد حداقل 50% از این اقلام شامل هیچ تعهدی برای کاهش تعرفه نمی شوند و 25% آنها کاهش پنج درصدی و باقیمانده آنها کاهش ده درصد خواهد داشت. برای اقتصادهای کوچک و آسیب پذیر با SVE ، انعطاف پذیری در فرمول کاهش تعرفه پیش بینی می شود.

47. مدل گزینش کالاهای صادراتی ایران برای ارایه به کشور هدف برای مذاکرات ترجیحی دوجانبه و WTO ( دسترسی به بازار market access به منظور توسعه صادرات ایران )

48. تعریف منافع تهاجمی تعیین محصولات صادراتی که کماکان با موانع تجاری روبرو هستند . • معیارهای اصلی وجود ظرفیت جاری و موجود تولید و مازاد تولید قابل صدور • امکان توسعه سودآور ظرفیت های تولید و صادرات • سایر

49. موضوعات دسترسی به بازار

50. موضوعات دسترسی به بازار صادرات غیرنفتی ایران • تبدیل مزیت های نسبی به مزیت های رقابتی : • ایجاد ، توسعه و بهبود ظرفیت های طرف عرضه • تبدیل مزیت های رقابتی به مزیت های نسبی آشکار شده (RCA) در بازارهای جهانی – تنگناهای طرف تقاضا