Download
1 / 127
1.29k likes | 2.11k Vues
AİRWAY, YÜZ MASKESİ VE LARİNGOSKOP HAZIRLIĞI . Dr. Mustafa Sağlam. AİRWAY. Hava Yolu Açıklığının Sağlanması: Bir insanın yaşamsal aktivitelerini sürdürebilmesi için oksijene gereksinim vardır.
E N D
AİRWAY, YÜZ MASKESİ VE LARİNGOSKOP HAZIRLIĞI Dr. Mustafa Sağlam
AİRWAY Hava Yolu Açıklığının Sağlanması: • Bir insanın yaşamsal aktivitelerini sürdürebilmesi için oksijene gereksinim vardır. • Normal şartlarda kişinin yaptığı spontan solunumla atmosfer havasından sağlanan oksijen, • solunumsal arrestte (solunum durmasında) vücuda alınamaz, • kardiyak arrestte ise (kalp durmasında) vücuda dağıtımı gerçekleşmez.
Her iki durumda da belirli bir süreden daha uzun zaman kaybedilirse yaşamın devamlılığı için oksijen ihtiyacı olan dokularda oksijen yetersizliğine bağlı geri dönüşümsüz olaylar gerçekleşir. • Bu dokulara daha sonra oksijen ulaştırılabilse bile dokunun tekrar canlılık kazanması ve normal fonksiyonlarına devam etmesi olası değildir. • Oksijensizliğe en duyarlı dokular beyin, kalp, böbrek gibi dokulardır.
Hava yolu tıkanıklığı kısmi veya tam olabilir. • Bilincini kaybetmiş bir kişinin hava yolu tıkanıklığı en sık farinks bölgesinde görülür. Bunun sebebi tonusunu kaybetmiş kaslar; dolayısıyla dil ve epiglottur. • Anestezi sırasında temel hava yolu açıklığının sağlanması amacı ile çeşitli ekipmanlar kullanılmaktadır. Bu ekipmanlar, anestezi sırasında hava yolu güvenliğinin sağlanmasında oldukça önemli rol oynamaktadır.
Hava Yolu Açıklığını Sağlama Yöntemleri • Pozisyon verme • Airwaykullanma (oral, nazal, kaflıairway) • Laringealmaske airway • Özafagotrakealkombitüp • Endotrakealentübasyon sağlanması
Hava yolu açıklığını sağlayan teknikler ile; • kişinin dokularının oksijenlenmesi • salgıların kontrolü, • alt solunum yolları aspirasyonundan koruma • resüsitasyonda kullanılan bazı ilaçların hava yolundan verilmesi sağlanabilir.
AİRWAY Uygulamada 3 tip airway kullanılmaktadır. • Oral airway • Nasalairway • Kaflı airwayler
Oral Airway (OPA) • S” şeklinde, dilin geriye doğru giderek hipofarenksintıkanmasını engelleyen, eğri, içi boş, dilin üzerine yerleştirilen, sert malzemeden yapılmış plastik bir cihazdır. • Eğri olması, distal parçasının ucunun dil kökünün arkasına yerleşmesi cihazı öne doğru kaldırır ve obstruksiyonu (tıkanmasını) önler.
Oral airwaylerbir yandan dilin geri kaçmasını engellerken bir yandan da trismus ya da nöbet vakalarında ve orotrakealentübasyondan sonra hastanın bilinci yerine geldiğinde tüpü ısırmasını engellemek amacı ile de kullanılır.
Hastaya uygulanacak airwayin büyüklüğü, ağız köşesinden mandibulaköşesine kadar olan mesafe dışarıdan ölçülerek saptanır. • Airwayler kişinin anatomik özelliklerine ve yaşınagöre çeşitlik göstermektedir. • Hava yolu güvenliğinin etkin bir şekilde sağlanması için hastanın özelliklerine uygun airway seçilmesi gereklidir.
Oral airwayler, • Öğürme refleksi olmayan; bilinci kötü kişilere takılmalıdır. Bilinci açık ve öğürme refleksi olan kişilerde, kusmaya sebep olabileceğinden kullanılmamalıdır. • Takarken, havayolunu tıkayabileceği için dil ileriye itilmemelidir. • Malzeme ile dişler arasında, dil veya dudak gibi yumuşak dokuların kalmamasına özen gösterilmelidir.
Nazal Airway (NPA) • Yumuşak ve bükülebilir lastik veya kauçuktan, 15 –20 cm uzunluğunda araçlardır. • Kayganlaştırılarak açık nazal pasajdan distal ucu dilin arkasına yerleştirilir. • Öğürme refleksi olan, yarı bilinçli hastalarda, • Orofaringealhava yolunu tolere edemeyen hastalarda kullanılır. • Oral yaralanma nedeniyle OPA kullanılamadığında, • Trismusveya ağız çevresinde ciddi travması olduğu için orofaringeal havayolu takılamıyorsa da kullanılabilir.
Komplikasyonları: • Nazal travma • Laringospazm • Kusma
Nazal airwayler Nazal airway’in yerleşimi
Kaflı Airway (COPA) • Kaflı airway, distal ucunda şişebilen bir kafı olan ve anestezi solunum devresine takılan 15 mm.‟lik standart bir konnektörü olan modifiye (uyarlanmış) guedel (oral) bir havayoludur. • İlk kez 1992 yılında kullanılmaya başlanmıştır. • Kaf hastanın dil kökünde şişirildiğinde farinkste bir yol oluşturacak; görünür hava yolu sağlamak için epiglotufarinksarka duvarından yukarı kaldırmak üzere tasarlanmıştır.
Tek yönlü valvle, şişirilebilir bir pilot balonu vardır. • Proksimaluçta airwayin üst dişlerle dişetleri arasında tespitini sağlamak için bağların takıldığı 2 adet çıkıntı mevcuttur. • Kaflı airway, polivinil klorürden yapılmıştır ve tek kullanımlıktır. 80, 90, 100, 110 mm.‟lik 4 boyutu mevcuttur.
YÜZ MASKESİ Hava yolu açıklığı oluşturulduktan sonra anestezi sistemindeki gaz karışımını hastaya verebilmek, hastanın ventilasyonu ile oksijenasyonunu sağlamak amacı ile kullanılan, gaz kaçağına izin vermeyecek şekilde hastanın yüzüne tam olarak oturtulan araçlardır.
Maskelerin kenarları konturludur ve çeşitli yüz şekillerineuyar. Maskenin 22 mm.‟lik deliği dik açılı bir konnektörle solunum devresine bağlanır.
Çeşitli büyüklükte, hava yastığı olan ve olmayan şeffaf ya da siyah kauçuktan yapılmış; alt kenarında hava yastıkçığı olan ya da olmayan maske türleri vardır. Pediatrik ve erişkin hastaların yüz anatomisine uygun boyları vardır.
Şeffaf Maskeler • Şeffaf maskeler, renksiz ve saydam plastik maddeden üretilmişlerdir. • Dudakların renginin takip edilmesi, ağızdan kusma ve sekresyon sonucu gelen içeriğin rahatça görülmesi, nemli ekshalasyongazının gözlenmesine olanak sağlaması açısından siyah kauçuk maskelere göre daha fazla tercih edilmektedir. • Genellikle disposibleolmasından dolayı bulaşıcı hastalığı olanlarda kullanılmaktadır. • Günümüzde şeffaf maskelerin kullanımı yaygınlaşmıştır.
Siyah Kauçuk Yüz Maskeleri • Siyah kauçuk yüz maskeleri siyah renkli kauçuk maddeden üretilmiştir. • Yetişkin ve pediatrik hastaların yüz anatomisine uyum sağlayabilen boyları mevcuttur. Pediatrik hastalar için 00,0, 1, 2, 3 numaralı, yetişkinler için 1, 2, 3, 4, 5, 6 numaralı farklı boyları mevcuttur.
Siyah kauçuk yüz maskeleri olağan olmayan yüz yapılarına kolayca uyum sağlayacak esnekliğe sahiptirler. • Sterilizasyon ve dezenfeksiyona uygun, uzun süreli veya disposible olarak kullanılır. • Deliği çevreleyen tutucu kancalara, başa bağlanan bantların uçları tutturulur ve böylece anestezistin sürekli olarak tutmasına gerek kalmaz.
LARİNGOSKOP • Entübasyon işlemine başlamadan önce gerekli araç ve gerecin hazır ve çalışır durumda olduğunun kontrol edilmesi şarttır. Bunların başında ise laringoskop gelir. • Laringoskop,endotrakealentübasyon ve direkt laringoskopi için gerekli araçtır. • Laringoskop, hasta anestezi altındayken ucu ışıklı bir sapla dil köküne bastırılıp larinksin çıplak gözle görülmesini sağlar. • Laringoskopgüvenli ve hızlı bir entübasyonişlemi için kullanıma hazır bir şekilde bekletilmelidir.
Laringoskop iki esas parçadan oluşur. Handle: Laringoskopun tutulduğu sap kısmı Bleyd: Ağız yoluyla larinkseyerleştirilen ve tercihe bağlı olarak farklılıklar gösteren parçadır. 4 bölümden oluşur: • Spatül • Çıkıntılı kenar (Flange) • Uç • Ampul
Handle (Elde Tutulan Sap) • Handle, laringoskopiişlemi sırasında anestezistin laringoskopu elle tuttuğu bölümdür. • L ve U tipi olmak üzere 2 tipi mevcuttur. L tipinde handle ile blade arasında dik açı vardır ve anestezistler arasında en yaygın olarak kullanılan şekli budur. • Bleydüzerindeki ışığın yanmasını sağlayan piller handle üzerinde bulunmaktadır. Pillerin değiştirilmesini ve yerleştirilmesini sağlayan açılır ve kapanır kapağı mevcuttur. Bleyd ile bağlantı yapılmasını sağlayan baş kısmında ışık enerjisinin geçişini sağlayan özel bağlantı noktası vardır.
Bleydler Bleydler, kullanım özelliklerine göre düz ve eğri olmak üzere iki gruba ayrıldığı gibi yetişkin ve pediatrik boyları da mevcuttur. Tüm bleydlerspatül, çıkıntılı kenar ve ışıklı uçtan oluşur. Laringoskopunbleyd kısmı uygulamalarda özellik arzettiği için yapısal özelliklerinin iyi bilinmesi gereklidir.
Spatül: Manipülasyon ile yumuşak dokulara, çeneye baskı yaparak epiglotunve larinksin aynı doğrultuda görülmesini sağlar. Spatülün uzun ekseni, eğri veya düz olabilir.
Çıkıntılı kenar (Flange) : Spatülünkenarından çıkıntı yaparak enstrümantasyonayol gösteren ve araya giren dokuları itmek için kullanılan blade(bıçak ucu) kısmıdır. Basit, düz spatül şekilden tamamen kapalı bir tüp şekline kadar bladeleryapılmıştır.
Blade ucu: Doğrudan veya dolaylı olarak epiglotugörüş alanından kaldırmak için kullanılır. Travmayı önlemek için uç körletilmişveya kalınlaştırılmıştır. Işık: Bölgeyi aydınlatarak görünür hale getirir. İlk laringoskoplardaproksimal ışıklandırma kullanılmıştır. Yani, ışık gözlemci ile alet arasındaki bir noktadan verilmiştir. Daha sonra bulunan distal aydınlatma, bugün için en yaygın olarak kullanılan şekildir.
Eğri bleyd (Macintosh) : • Distalucu, dil kökü ile epiglotunfaringealyüzü arasına yerleştirilir ve hipoepiglottikligament gerilerek epiglotun yukarı doğru hareketi sağlanır. Böylece glottik açıklık ortaya çıkar. • Hastanelerde, anestezi uygulamalarında ve hava yolu açıklığının sağlanması için yapılan girişimlerde en sık kullanılan bleyd tipidir.
Düz bleyd (Miller) : Distal uç, epiglottunlaringeal yüzünün altına yerleştirilir ve yukarı-ileri doğru bir hareketle epiglot kaldırılarak glottik açıklık ortaya çıkarılır.
Bleyd Seçimi ve Hazırlanması • Bleydseçiminde, hastanın ağız, çene, boyun yapısı anestezist tarafından değerlendirilerek anestezistin kişisel tercihine göre seçim yapılır. • Düz bleydler küçük çocuk ve bebeklerde daha rahat ve geniş bir görüş olanağı sağlaması nedeniyle tercih edilir. • Erişkinlerde, aksi bir endikasyon yoksa genellikle eğri bleydler kullanılır. Dişlere ve orofarinkse daha az travmatik olması tercih nedenidir.
Bleydlerboyutlarına göre 0 ile 4 arasında numaralandırılır. Erişkinlerde en sık 3 numaralı bleydler kullanılır. Daha küçük boyutlar ise pediyatrik hastalarda kullanılır. • Zor entübasyondüşünülen durumlarda birkaç bleydve laringoskop hazırlanılarak bekletilmelidir.
Laringoskop Çeşitleri • Direkt laringoskoplar • İndirektlaringoskoplar • Fiberoptikfleksiblebronkoskoplar
Direkt Laringoskoplar • Direkt laringoskopi oral açıklığı sağlayarak üst solunum yollarının görünür hale getirilmesi işlemidir. • Direkt laringoskopi amacıyla kullanılan laringoskoplar bir sap ve bir demir uçtan oluşur. • Uçlarında pil, elektrik ya da fiber optik ışık kaynağı ile aydınlanan bir ampul bulunur. Işık, demir uç ile sap arası da dik açı oluşturulup kilitlenince yanar.
Demir uç tam oturmadığında, ampul yandığında ya da sap kısmındaki piller bittiğinde ışık yanmaz. Hastaya tüp yerleştirilmeden önce ışığın yanıp yanmadığı kontrol edilmelidir. • Demir uç kısmı düz ya da eğimli olabilir. Demir uçlar hasta yaş gruplarına göre farklı büyüklüklerde olabilir.
Laringoskoplar uçlarındaki bleydin şekline göre adlandırılırlar. Eğri bleydliolanlar “Macintosh” tipi laringoskop; düz bleydli olanlar ise “Magill” tipi laringoskop, adını alırlar. • Ayrıca kullanıldıkları hasta grubuna göre “erişkin” ve “pediatrik” laringoskop gibi çeşitleri bulunur.
