1 / 56

EKO 208 : Mikroiktisat 2

EKO 208 : Mikroiktisat 2. Ders 10 Faktör Piyasaları. Tartışılacak Konular. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarında Denge Monopson Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları Monopol Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları.

gamma
Télécharger la présentation

EKO 208 : Mikroiktisat 2

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. EKO 208: Mikroiktisat 2 Ders 10 Faktör Piyasaları

  2. Tartışılacak Konular • Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarında Denge • Monopson Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları • Monopol Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  3. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarının Özellikleri: 1) Üretim faktörünün çok sayıda satıcısı 2) Üretim faktörünün çok sayıda alıcısı 3) Alıcı ve satıcılar fiyatı piyasadan veri olarak almaktadırlar EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  4. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Diğer varsayımlar: • Üretim faktörü alıcısının, faktörün piyasa fiyatı üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı varsayılır. • Başlangıçta tek değişken faktör olduğunu varsaymaktayız. • Mal ve hizmetlere olan tüketici talebinden farklı olarak; faktörlere olan talep türetilmiş taleptir (derived demand). • Firmanın çıktı düzeyi ve girdi maliyetlerinden türetilmektedir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  5. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tek Değişken Faktör Durumunda Firmanın Faktör Talebi Ek Varsayımlar: • Sermaye (K) ve emek (L) olmak üzere iki faktör kullanılmaktadır • Sermayenin (K) maliyetir (kira maliyeti) Emeğin maliyeti w (ücret) olarak verilmiştir. • K sabit L ise değişkendir EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  6. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Burada firmanın çözmesi gereken problem: • Ne kadar işçi (emek) istihdam edecektir? EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  7. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tek Değişken Faktör Durumunda Firmanın Faktör Talebi • İşçinin ürettiği çıktının değerini ölçmek: • Emeğin marjinal ürün değeri (Marginal Revenue Product of Labour), MRPL • MPRL : ek bir birim emek istihdam ettiğimizde, ürettiğimiz ek nihai çıktı satışından elde edilen geliri ifade eder. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  8. Bu da: MRPL = (MPL)*(MR)MRPL, ücret düzeyinden düşükse firma daha çok işçi çalıştırmak isteyecektir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  9. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tek Değişken Faktör Durumunda Firmanın Faktör Talebi • Mal ve hizmet piyasasında tam rekabet koşullarının geçerli olduğunu kabul edelim • Bu durumda MR = P olacaktır. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  10. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tek Değişken Faktör Durumunda Firmanın Faktör Talebi • Soru • Daha çok işçi çalıştırıldığında MRPLnasıl değişir? • Tam rekabet şartlarında, marjinal ürün değeri düşecektir çünkü azalan getiriler söz konusudur. • Üretici tekel gücüne sahipse marjinal ürün değeri daha hızlı düşecektir çünkü hem MPLhem de MR düşmektedir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  11. Tam Rekabetçi Mal Piyasası (P = MR) MRPL = MPLxP Tekelci Mal Piyasası (P > MR) MRPL = MPL x MR Marjinal Ürün Değeri Marginal Revenue Product Ücretler P>MR Çünkü daha çok satmak için fiyatı düşürmek zorundadır Çalışılan Saat EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  12. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Bir üretim faktörünün piyasa talebi firmaların faktör talep eğrilerinin yatay toplamıdır. • Choosing the profit-maximizing amount of labour • MRPL > wdaha çok çalıştırma • MRPL < w:daha az istihdam etme • MRPL = w:karı maksimum kılan istihdam düzeyi w ücret, başka bir ifade ile işçi çalıştırmanın marjinal maliyetidir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  13. Tam rekabetçi bir emek piyasasında, firma tam esnek bir emek arzı eğrisi ile karşılaşır ve w* ücret düzeyinde istediği kadar işçi çalıştırabilir. Kar maksimizasyonu yapan firma MRPL =W düzeyinde L* kadar emek istihdam eder. w* SL MRPL = DL L* Sermaye Sabit İken Firmanın İstihdamı Emeğin fiyatı Emek miktarı EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  14. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Emek piyasasında bazı nedenlerden (kadınların işhayatına katılımı vs.) dolayı emek arzı (piyasa) artacak olursa ortaya emek arzı fazlası çıkacak ve ücretler düşecektir. • Soru • Bu, talep edilen emek miktarını nasıl etkiler? Sonraki slayta bakalım. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  15. Başlangıçta denge noktası S1 w1 w2 S2 MRPL = DL L1 L2 Piyasa Emek Arzında Kayma Emek fiyatı Emek miktarı EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  16. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Girdi ve Çıktı Piyasalarının Karşılaştırılması EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  17. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Faktör ve Çıktı Piyasalarına baktığımızda • Her iki piyasada, karı maksimize eden girdi ve çıktı tercihleri MR = MC’de gerçekleşir. • Çıktı satışından elde edilen MR • Girdi alımından kaynaklanan MC EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  18. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Birden Çok Faktör Değişken Olduğunda Faktör Talebi • Örnek • İki değişken girdi kullanarak tarım alet ve makineleri üretilmektedir: • Emek (Labour) • Montaj Makineleri • Ücret oranının düştüğünü kabul edelim EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  19. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Soru • Birden çok faktör değişken olduğunda, ücretin düşmesi emek talebini nasıl etkiler? EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  20. Birden fazla faktör değişken olduğunda, firmanın bir faktöre olan talebi her iki faktörün marjinal ürün değerine bağlı olacaktır. A C B DL MRPL1 MRPL2 Firmanın Emek Talebi Eğrisi(iki değişken faktör) Saat Ücreti Ücret düşmeden önceki denge noktası 20 15 10 5 0 40 80 120 160 Çalışılan saat EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  21. Ücret 20 dolar iken, A noktası firmanın emek talep eğrisi üzerinde bir noktayı temsil eder. Ücret 15 dolara düştüğünde, MRPL > W olmaktadır ve firma daha çok emek istihdam etmektedir.Fakat, MRPLkullanılan makineler sabit iken emek talebini temsil etmektedir.Ücretlerdeki düşme firmayı daha çok sermaye kullanmaya teşvik edecektir. Sonuç olarak, daha çok makine ile işgücü daha üretken olacak ve MRPL1eğrisi MRPL 2,’ye kayacak ve firmanın emek talebi eğrisi üzerinde C noktasında denge olacaktır. Yani A ve C noktaları emek talep eğrisinin üzerindedir fakat B noktası emek talebi eğrisinin üzerinde değildir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  22. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Emeğin Piyasa Talep Eğrisi • Tüm firmaların ücretlerdeki düşüşe tepki verdiklerini kabul edelim • Tüm firmalar daha çok işçi çalıştıracaktır. • Böylece, Mal piyasasında arz artacaktır. • Sonuçta mal piyasasında ürünün fiyatı (P) düşecektir. • Bu da, firmaların istihdam edecekleri emek miktarını azaltacaktır. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  23. Eğer ürünün fiyatı aynı kalıyorsa yatay toplamıdır Piyasa Talep Eğrisi MRPL2 MRPL1 DL1 DL2 120 L1 L2 Emeğin Piyasa Talep Eğrisi Firma Endüstri Saat Ücreti Saat Ücreti 15 15 10 10 B A 5 5 0 50 100 150 0 L0 Çalışılan Saat Çalışılan Saat

  24. Önceki grafikte:tam rekabetçi bir firmanın emek talep eğrisi, MRPL (A’da) üretilen malın fiyatının aynı kaldığını varsaymaktadır. Fakat, W düştüğünde ($15’ten $10’a) malın fiyatı da (P) düşmekte ve MRP eğrisini aşağı doğru düşürmektedir.Sonuç olarak, piyasanın emek talep eğrisi (B’deki) daha katıdır.Firmanın Faktör Arzı * Ne kadar girdi satın alınacağının belirlenmesi * Tam rekabetçi bir faktör piyasası kabul edelim EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  25. Gözlemler: • Firma piyasa fiyatını veri $10 olarak • almaktadır. • 2) S = AE = ME = $10 • 3) ME = MRP @ 50 birimde Piyasa Kumaş Arzı S Kumaş Arzı Piyasa Kumaş Talebi 10 10 ME = AE MRP D Kumaşa Talep 100 50 Tam Rekabetçi Bir Piyasada Üretim Faktörü Arzı Fiyat fiyat Miktar kumaş Miktar Kumaş

  26. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Piyasa Faktör Arzı Eğrisi • Herhangi fiziksel bir girdinin piyasa arz eğrisi pozitif eğimli olacaktır • Örneğin: uçak benzini, kumaş, çelik • Ancak emek faktörünün arz eğrisi pozitif eğimli olmayabilir. İşgücünün arz eğrisi pozitif eğimli ve geriye bükük olabilmektedir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  27. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Emek Arzı • Emek arzı kararlarının fayda maksimizasyonu çerçevesinde ele alınır • boş zaman-çalışma tercihleri faydayı etkiler • Ücret oranı boş zamanın maliyetini ölçer • Yüksek ücret boş kalmanın altenatif maliyetini yükseltir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  28. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Emek Arzı (Supply of Labour) • Yüksek ücretler işçileri daha çok çalışıp daha az boş zaman geçirmeye teşvik eder(ikame etkisi, ki bu etki her zaman negatif) • Yüksek ücretler, işçilere boş zaman dahil tüm mallardan daha fazla satın alma olanağı sağlar, bu çalışma saatlerini azaltıcı etki yaratır(gelir etkisi, pozitif veya negatif olabilir) EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  29. Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları • Önemli:Emek arzı eğrisi neden geriye doğru bükümlü olabilmektedir? • Eğer gelir etkisi, ikame etkisini aşarsa emek arzı eğrisi geriye doğru bükümlü olabilmektedir. Sonraki slayta göz atınız. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  30. Emek Arzı Gelir etkisi > İkame etkisi Gelir etkisi < İkame etkisi Geriye Bükümlü Emek Arzı Eğrisi Saat ücreti Gün başına çalışılan saat EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  31. A noktasını seçen işçi: • 16 saat boş zaman, 8 saat çalışmayı tercih eder • Elde edeceği gelir = $80 480 w = $20 Ücretlerin $20ye yükseldiğini varsayalım P İşçi (ücret $20 ise) : 20 saat boş zaman, 4 saat çalışmayı tercih edip, gelir= $80 w = $10 C A B Q 12 16 20 ikame etkisi (12-16=-4) : AC Gelir etkisi (20-12=8) :CB Ücret Artışının Yol Açtığı Gelir ve İkame Etkileri Gelir (Günde) 240 Boş Zaman 0 8 24 Toplam etki=8-4=4 A dan B ye

  32. Tam Rekabetçi Faktör Piyasasında Denge • Tam rekabetçi ve monopolcü işverenin istihdam kararlarını karşılaştıralım: • Tam rekabetçi bir faktör piyasasında, faktör fiyatı arz ve talep edilen faktör miktarlarını eşitlediğinde denge sağlanmış olur. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  33. SL = AE SL = AE vM wM B A wC P * MPL DL = MRPL DL = MRPL LC LM Emek Piyasasında Denge Ücret Ücret Tam Rekabetçi Çıktı Piyasası Monopolcü Çıktı Piyasası MRPL=MR*MPL İşgücü Miktarı İşgücü Miktarı

  34. Tam Rekabetçi bir faktör piyasasında: Denge ücret düzeyi (wC), MRPL ve emek arzı (ortalama harcama, AE) eğrisinin kesiştiği noktada belirlenir. SL=DL Ve MRPL = (P)(MPL) olduğundan Piyasalar etkindir Monopolcü bir çıktı piyasasında denge: MR < P Denge ücretwM düzeyi MRP ve SL.eğrisinin kesiştiği noktada belirlenir. Burada MRPL = (MR)(MPL) wMücret düzeyindeLMkadar işgücü istihdam edilir Burada: vM = tüketicinin marjinal kazancı ve wM = firmanın marjinal maliyetidir. Yani: piyasalar etkin değildir ve daha az işçi istihdam edilmesi söz konusudur Emek Piyasasında Denge EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  35. Emek Piyasasında Denge • İktisadi Rant (Economic Rent) • Bir faktör piyasasında iktisadi rant, bir üretim faktörüne fiili olarak yapılan ödeme ile bu faktörü kiralayıp üretimde kullanmak için ödenebilecek minimum harcama arasındaki farktır EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  36. SL = AE A Yapılan toplam harcama (ücret) 0w* x AL* w* İktisadi Rant DL = MRPL B Rant=ABW* L* İktisadi Rant İşçi çalıştırmak için ödenebilecek minimum harcama ile Ödenen ücret arasındaki farktır. Ücret 0 Emek Miktarı EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  37. Rant • Soru • Arz eğrisi tam esnek veya tam katı olduğunda iktisadi rant nasıl değişir? EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  38. Emek Piyasasında Denge • Toprak: Tam katı (dikey) bir arz eğrisi söz konusudur • Toprak arzı sabit olduğuna göre, toprağın fiyatı (kirası) tamamıyla talep tarafından belirlenecektir (en azından kısa dönemde) EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  39. Toprak Arzı s2 İktisadi Rant s1 Economic Rent D2 D1 Toprak Rantı (Land Rent) Fiyat Miktar dönüm EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  40. Faktör Piyasalarında Monopson Gücü Factor Markets with Monopsony Power • Burada • Mal ve hizmet piyasalarında tam rekabet yani P=MR varsayımı yapmaktayız. • Girdi piyasaları ise burada tam monopson konumundadır (ör. Otomobil firmaları yan sanayiden aldıkları parçalar açısından önemli monopson gücüne sahiptir) EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  41. Faktör Piyasalarında Monopson Gücü • Faktör arz eğrisi (SL) bize monopsonla karşı karşıya kalan faktör arz edenlerin faktör fiyatı arttıkça satmak isteyecekleri miktarları gösterecektir. • Monopsonist satın alacağı tüm birimler (faktörler) için aynı fiyatı ödeyeceği için arz eğrisi aynı zamanda ortalama harcama eğrisiyle özdeş olacaktır. • MRP ile marjinal harcama eğrisinin kesiştiği noktada optimal ücret (W) ve işgücü (L) belirlenir.Elde edilen denge ücret oranı (W*) ve girdi kullanımı (L*) düzeyi tam rekabetçi düzeylerden (Wc) ve (Lc) daha düşüktür. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  42. Marjinal Harcama (ME) SL = Ortalama Harcama (AE) C wc w* = 13 D = MRPL Lc L* Marjinal ve Ortalama Harcama Eğrileri Karı max. Eden denge Faktör fiyatı 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 Faktör miktarı EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  43. Bir üretim faktörünün monopson gücü varsa, marjinal harcama (ME) eğrisi ortalama harcama eğrisinin üzerinde yer alır.Marjinal harcamalar neden SLden yüksektir? Çünkü: firma daha çok işçi çalıştırmak için teklif ettiği ücretleri yükselttiğinde firma tüm işçilere (eskilere de) yüksek ücret ödemek zorundadır. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  44. Faktör Piyasalarında Monopson Gücü • Monopson Tek alıcıya Örnekler • Devlet • Askerler • Askeri araçlar-silahlar • Savaş uçakları • NASA • Astronotlar • Tek bir fabrikanın yer aldığı küçük kasaba EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  45. Faktör Piyasalarında Tekel Gücü • Faktör satın alanlar monopson gücüne sahip olacağı gibi, faktör arz edenler de tekel gücüne sahip olabilir. • En çok üzerinde durulan örnek güçlü işçi sendikalarının olduğu piyasalardır (endüstriler). EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  46. İşçi sendikası monopol konumundaysa, işçi istihdam eden firmaların emek talep eğrisi üzerinde bir noktayı seçer. Emek kiralayan L*, noktasında çalışacak işçi sayısını maksimize eder, bunu işçilerin w*.ücretiyle çalışacakları konusunda anlaşarak yapar. SL A w* DL MR L* Emek Arz Edenlerin Tekel Gücü İşçi Başına Ücret İşçi sayısı EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  47. İşverenlerin rantını maksimum yapan emek miktarıL1 Marjinal hasıla ile emek arzı eğrilerinin keşistikleri noktada belirlenmektedir. Burada sendika üyeleri w1 kadar ücret almaktadır. Eğer sendika toplam ücretleri maksimum yapmayı istiyorsa, L2üyesinin w2 ücretle çalışmalarını sağlamalıdır, bu durumda sendikanın marjinal hasılası sıfır olacaktır w1 w2 Ekonomik Rant L1 L2 Emek Arz Edenlerin Tekel Gücü Ücret Max rant MR=SL iken Max toplam ücret MR=0 iken SL A Max istihdam ise SL=DL iken Elde ediliyor. w* DL MR L* istihdam EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  48. Faktör Piyasalarında Tekel Gücü • Ekonomik rant ve ücretleri kontrol etmenin temel belirleyicisi emek arzını kontrol etmekten geçmektedir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  49. Faktör Piyasalarında Tekel Gücü • İşgücü istihdamına ilişkin iki sektörlü bir model • Sendikaların tekel gücü, ekonominin sendikalı olmayan kısmını da etkileyecektir. EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

  50. SL Tekelci sendika ücreti yükselttiğinde (w*dan wU,’e) bu sektörde istihdam LU kadar azalır. wU Toplam emek arzının aynı kalması için, sendikasız kesimde Ücretlerin w*dan wNU. Düşmesi gerekir w* wNU DNU DU DL Sendikalı ve Sendikasız Kesimde Ücretin Belirlenmesi DL=Du+Dnu Ücret İşgücü miktarı EKO 208 Mikroiktisat 2Ders 10 Faktör Piyasaları

More Related