بسم الله الرحمن الرحیم تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ

1. بسم الله الرحمن الرحیم تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ پيامبرفرمود: اگر مى‏خواهيد خدا به شما كمك كند شما هم كمك مردم باشيد.

2. دکتر کاظم ندافی رئیس مركز سلامت محيط و كار همایش بهسازی محیط روستا تابستان1393-ارومیه

3. بهسازی محیط روستا

4. سلامت و بهداشت در سطح کلان • (همکاری های بین بخشی و مشارکت مردمی) پيوست سلامت بعنوان يک راهکار در جهت کاهش اثرات منفی طرح ها، پروژه ها و سياست ها و افزايش اثرات مثبت آنها بر روی سلامت جامعه مجموعه ای از دستورالعمل ها، روش ها و ابزارهايی که به صورت نظام مند در مورد اثرات بالقوه و گاهی ناخواسته يک سياست، طرح، برنامه يا پروژه بر سلامت مردم و گسترش آنها در جامعه قضاوت می کند.

5. سلامت و بهداشت در سطح کلان • (همکاری های بین بخشی و مشارکت مردمی) نکته: بررسی اثرات بهداشتی طرح ها از منظری دیگر البته لازم است که از منظری دیگر نیز به بررسی اثرات بهداشتی طرح ها توجه کرد یعنی علاوه بر بررسی اثرات مثبت و منفی اجرای طرح ها بر روی سلامت، اثرات سو ء عدم اجرای برخی طرح های بهداشتی نیز مورد بررسی و ارزیابی اقصادی و بهداشتی قرار گیرد؛ مانند اثرات سوء عدم جمع آوری و دفع بهداشتی زباله و فضولات دامی در روستا، تأثیرات منفی عدم دسترسی خانوارهای روستایی به توالت بهداشتی و بروز و شیوع بسیاری از بیماری های روده ای و اسهال و ... که متولی بسیاری از این شاخص های بهداشتی نیز سازمان هایی به غیر از وزارت بهداشت می باشند.

6. برنامه ریزی مجزا جهت روستاها نیاز به برنامه ریزی مجزا در کنار برنامه های کلان ملی برای روستاها

7. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها

8. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها • فرمایشات • مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) • در راستای رفع فقر و محروميت و همچنین درنظر گرفتنروستا به عنوان پشتوانه توليد، حيات، غذا و موجوديت كشور که باید از امكاناتى مانند مدرسه، ارتباطات، آب، راه و آسايش زندگى برخوردار باشد.

9. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها • جامعه ايراني در افق اين چشم‌انداز جامعه ای برخوردار از سلامت، رفاه و امنيت غذايي، تأمين اجتماعي، فرصت هاي برابر، توزيع مناسب نهاد مستحكم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعيض و بهره‌مند از محيط زيست مطلوب در نظر گرفته شده است. • سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 • و برنامه های توسعه ای کشور • تکلیف دولت مبنی بر سياستگذاري، برنامه‌ريزي، راهبري و نظارت در امور توسعه روستايي زير نظر رئيس جمهور. تکلیف وزارت بهداشت در برنامه پنجم توسعه به اولویت بهره مندي مناطق کمتر توسعه یافته به ویژه روستاها، حاشیه شهرها و مناطق عشایري به خدمات سلامت (بند ج ماده 32). تکلیف دولت مبنی بر توسعه روستایی درخصوص انجام حمایت لازم از اقدامات زیر به منظور بهبود وضعیت روستاها در زمینه سیاستگذاري، برنامه ریزي، راهبري، نظارت و هماهنگی بین دستگاه هاي اجرایی، ارتقاء سطح درآمد و کیفیت زندگی روستائیان و کشاورزان و کاهش نابرابري هاي موجود بین جامعه روستایی، عشایري و جامعه شهري (ماده 194 برنامه پنجم توسعه ): - ارتقاء شاخص هاي توسعه - تثبیت نسبی جمعیت روستاییاز شهر به روستا و تدوین سیاست هاي تشویقی در جهت مهاجرت معکوس (مهاجرت روستا به شهر به جای شهر به روستا) - بهسازي، نوسازي، بازسازي و ایمن سازي ساختار کالبدي محیط و مسکن روستایی مبتنی بر الگوي معماري اسلامی - ایرانی با مشارکت مردم، دولت و نهادهاي عمومی - ساماندهی روستاها در قالب مجموعه هاي روستایی به منظور خدمات رسانی بهتر و مؤثرتر - احداث، ترمیم و نگهداري و ایمن سازي شبکه راه هاي روستایی - پیش بینی مکان هاي ورزشی براي جامعه روستایی - تهیه طرح هاي هادي روستایی و تعیین محدوده روستاها در سراسر کشور.

10. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها شاخص های عدالت در سلامت از 52 شاخص عدالت در سلامت، که به صورت جهانی می تواند وضعیت و رتبه کشور را در مقایسه با سایر کشورها مقایسه نماید، مواردی است که به عنوان شاخص های بهداشت محیط روستا با اهمیت ویژه و به صورت شش ماهه توسط مرکز سلامت محیط و کار معاونت بهداشت با همکاری دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور پایش می شود که تحقق 100% این شاخص ها و رفع نابرابری ها در این زمینه ها مستلزم همکاری بیشتر سازمان های متولی و درگیر در این امر می باشد:

11. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها

12. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها اهداف توسعه هزاره (MILLENNUM DEVELOPMENT GOALS) MDGs اهداف توسعه هزاره (MDGs)، هشت آرمان شامل 21 هدف با 60 شاخص قابل سنجش تا سال ۲۰۱۵ در راستای پاسخ به چالش های اصلی توسعه جهان. بیانیه هزاره در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۰، توسط ۱۸۹ کشور پذیرفته شده و ۱۴۷ نفر از سران سیاسی آن را امضاء کرده اند.

13. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها اهداف توسعه هزاره (MILLENNUM DEVELOPMENT GOALS) MDGs در بین اهداف توسعه هزاره (MDGs)، هدف 7 اشاره صریحی به دسترسی به آب سالم آشامیدنی و تأسیسات بهداشتی(دفع بهداشتی فاضلاب و مدفوع) دارد:

14. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها اهداف توسعه هزاره (MILLENNUM DEVELOPMENT GOALS) MDGs آرمان 7 : تعریف دسترسی به آب آشامیدنی سالم و تأسیسات بهداشتی مناسب شاخص دسترسی به آب آشامیدنی سالم: عبارت است از نسبت جمعيت داراي دسترسي به منابع آب آشاميدني سالم که به عنوان درصدي ازجمعيت كشور تعريف شده كه با يكي از روشهاي مطمئن از جمله دسترسی به شبکه عمومی آب آشامیدنی و یا منابع بهسازی شده، آب موردنياز خود را تأمين مي كنند. شاخص دسترسی به تأسیسات بهداشتی مناسب: تسهیلات بهداشتی فاضلاب عبارتند از درصد خانوارهایی که به تسهیلاتی دسترسی دارند که به صورت بهداشتی فاضلاب انسانی را از دسترس انسان دور نگه می دارد. شامل دسترسی به توالت متصل به شبکه جمع آوری، سپتیک تانک یا چاه. *توالت با حداقل ضوابط شامل اتاقک دارای سقف، در و دیوار، دارای نور و جریان هوا، کاسه توالت صاف و قابل شستشو، دارای دیوار قابل شستشو تا ارتفاع 15 سانتی متر از کف، دارای چاه و یا مخزن دفع مدفوع و یا متصل به شبکه جمع آوری فاضلاب و دسترسی به آب برای شستشو می باشند.

21. دسترسی به • آب آشامیدنی سالم سال 1990 (1369) به عنوان سال مبداء و سال 2015 (1394) به عنوان سال هدف، با در نظر گرفتن نصف شدن جمعیت فاقد دسترسی به آب آشامیدنی سالم در سال هدف، رشد سالانه مورد نیاز برای ایران حدود 0.17است که میانگین رشد سال های اخیر بیشتر و حدود 0.4% بوده و هدف دسترسی 94.8% محاسبه شده در MDGsدر سال هدف برای ایران هم اینک نیز محقق گردیده است. میانگین رشد سالانه 0.4%

22. دسترسی به تأسیسات بهداشتی رشد 0.7% طی 22 سال رشد 1.3% طی 21 سال

23. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها اهداف توسعه هزاره (MILLENNUM DEVELOPMENT GOALS) MDGs آرمان 7 : اهمیت دسترسی به آب آشامیدنی سالم و تأسیسات بهداشتی مناسب سال 1990 (1369) به عنوان سال مبداء و سال 2015 (1394) به عنوان سال هدف، با در نظر گرفتن نصف شدن جمعیت فاقد دسترسی به تأسیسات بهداشتی در سال هدف، رشد سالانه مورد نیاز برای ایران حدود 0.6 است که میانگین رشد سال های اخیر بیشتر بوده و هدف دسترسی 82% محاسبه شده در MDGsدر سال هدف برای ایران هم اینک نیز محقق گردیده است. همچنین دسترسی در ایران نسبت به میانگین جهانی و به ویژه در آسیا و منطقه مدیترانه شرقی وضعیت بهتری دارد، و آهنگ افزایش دسترسی نیز در ایران بالاتر از نرخ جهانی است (1.3% ایران نسبت به 0.7% جهانی) نکته: اما نکته حائز اهمیت این است که با فرض دسترسی 100 درصد جمعیت شهری به توالت بهداشتی و لحاظ نمودن ترکیب جمعیتی در مناطق شهری و روستایی،شاخص دسترسی به توالت بهداشتی در سطح کشورمحاسبه شده است؛ لیکن هنوز نیز 20% جمعیت در روستاهای کشور به توالت بهداشتی دسترسی نداشته و در برخی از شهرها نیز این میزان کمتر از 50% است. ( میانگین کشوری در روستاها در پایان سال 92 حدود 82% است که کمترین آن مربوط به روستاهای جیرفت (42.5%) و بیشترین آن مربوط به روستاهای تهران (98.1%) بوده است.)

24. اسناد بالادستی در راستای توسعه و بهسازی روستاها اهداف توسعه هزاره (MILLENNUM DEVELOPMENT GOALS) MDGs آرمان 7 : اهمیت دسترسی به آب آشامیدنی سالم و تأسیسات بهداشتی مناسب در سال 2010 مجمع عمومی سازمان ملل، دسترسی به آب سالم و آشامیدنی و تأسیسات بهداشتی را به عنوان یک حق انسانی به رسمیت شناخته و خواستار تلاش های بین المللی برای کمک به کشورها برای این منظور شد. 19 نوامبر برابر با 28 آبان ماه هر سال تحت عنوان "روز جهانی توالت" نام گرفته است؛ تا شاید تلنگری باشد که بار دگر همه بیندیشیم که در دنیای صنعتی امروزه با ادعای پیشرفت های کلان علمی و در حالی که جهان می کوشد تا برای بسیاری از بیماری های صعب العلاج چاره ای پیدا کند، حدود 35 درصد از مردم جهان به تأسیسات بهداشتی مناسب دسترسی ندارند!!! و درنتیجه آن هزاران کودک در اثر اسهال و هزاران نفر دیگر به دلیل انتقال بیماری های واگیر جان خود را از دست می دهند. بانکیمون دبیر کل سازمان ملل متحد به مناسبت روز جهانی توالت در 19 نوامبر سال گذشته در پیام خود ضمن سوق دادن توجه بیشتر همگان به این مهم عنوان کرد: دو میلیارد و 500 میلیون نفر از مردم جهان به تأسیسات بهداشتی مناسب دسترسی ندارند و بیش از یک میلیارد نفر درمکان های باز اجابت مزاج می کنند. لیکن این توزیع در سطح جهان یکسان نیست و در 46 کشور جهان دسترسی مردم به تأسیسات بهداشتی کمتر از 50% بوده که بیشترین این کشورها مربوط به جنوب افریقا و جنوب آسیا می باشد. بهداشت ضعیف ناشی از اجابت مزاج در محیط های باز و عدم دسترسی به توالت بهداشتی موجب انتقال بیماری هایی مانند وبا، اسهال، اسهال خونی، هپاتیت A، حصبه و فلج اطفال است. همچنین مشکلاتی مانند کرم روده، شیستوزومیازیس و حتی سوء تغذیه را می تواند ایجاد نماید؛ و همچنان سالانه هزاران کودک زیر 5 سال در اثر اسهال جان خود را از دست می دهند. لذا بالاترین دلیل و مزیت رسیدگی به این مهم جلوگیری از مرگ های ناشی از انقال بیماری های ناشی از دفع ناصحیح مدفوع به شمار می آید؛ ضمن اینکه صرف هرگونه هزینه در بهداشت درواقع یک سرمایه گذاری به شمار می آید؛ براساس مطالعه WHO در سال 2012، محاسبه شده است که به ازای $ 1 سرمایه گذاری در بهداشت، 5.50 $ بازگشت هزینه ناشی از هزینه های سلامت پایین تر، بهره وری بیشتر و جلوگیری از مرگ زودرس وجود خواهد داشت.

25. برنامه های مرکز سلامت محیط و کار در راستای بهسازی محیط روستا باتوجه به اسناد بالادستی و برنامه های پیشنهادی وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای اسناد بالادستی عنوان شده و همچنین هدف اصلی برنامه پیشنهادی وزیر محترم بهداشت که " تأمین، حفظ و ارتقای سلامت همگانی (PublicHealth) با اجرای مراقبت های اولیه سلامت (Primary Health Care: PHC) از طریق تقویت و ارتقاء نظام  شبکه های بهداشتی درمانی کشور " است، • بند 12 به بهبود شاخص های عدالت در سلامت اشاره دارد که درخصوص موارد مورد پایش در مرکز اشاره شد. • به منظور دستیابی سریع به اطلاعات در تمام سطوح، سیستم جمع آوری آنلاین اطلاعات مربوط به شاخص های مذکور در سیستم پرتال وزارت بهداشت طراحی شده و شاخص های مربوطه در دوره های شش ماهه و یکساله مستقیماً از سراسر کشور تا سطح شهرستان جمع آوری و تحلیل می گردد. • برنامه ریزی جهت افزلیش شاخص دسترسی خانوارهای روستایی به توالت بهداشتی (با اولویت: 1- مناطق با پوشش زیر 50%؛ 2- مناطق با پوشش زیر 70%؛ 3- دسترسی 100% خانوارهای روستایی به توالت بهداشتی) با همکاری سازمان های ذیل: • تفاهمنامه همکاری با کمیته امداد امام خمینی (بخشنامه شماره 167473ب س / مورخ 02/12/85) درخصوص افزایش شاخص دسترسی خانوارهای روستایی به توالت بهداشتی؛ • همکاری و تعامل با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و تهیه پیش نویس تفاهمنامه درخصوص اعمال شاخص های بهداشت مسکن به ویژه در تأمین سرویس بهداشتی در ساخت و بهسازی مسکن روستایی • همکاری و تعامل با مرکز توسعه روستایی و مناطق محروم نهاد ریاست جمهوری درخصوص ساخت توالت در روستاهای محروم.

26. برنامه های مرکز سلامت محیط و کار در راستای بهسازی محیط روستا باتوجه به اسناد بالادستی و برنامه های پیشنهادی وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بند 18 در رابطه با بازنگری در قوانین و مقررات و به روز نمودن و کارآمد کردن آن و بند 29 درخصوص همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بخش خصوصی، انجمن­های علمی، دولت های محلی( شهرداری ها) و سازمان های مردم نهاد: • تلاش جهت بازنگری در قوانین مدیریت بحران کشور و شفاف سازی وظایف هریک از سازمان ها به ویژه در دسترسی مردم به توالت و حمام بهداشتی، دفع بهداشتی فاضلاب و مدیریت پسماند در شرایط بحران که در این راستا جلسات و پیگیری های لازم درحال انجام است. • همکاری با سازمان شهرداری ها و دهیاری ها و تهیه پیش نویس تفاهمنامه درخصوص امور مربوط به بهداشت محیط روستا به ویژه جمع آوری و دفع بهداشتی زباله و فضولات دامی. • همکاری با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و تهیه پیش نویس تفاهمنامه درخصوص درنظر گرفتن شاخص های بهداشتی در طرح هادی روستاها به ویژه در جدول بندی و هدایت آب های سطحی و شن ریزی و بهسازی معابر و دفع زباله.

27. برنامه های مرکز سلامت محیط و کار در راستای بهسازی محیط روستا باتوجه به اسناد بالادستی و برنامه های پیشنهادی وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی • برنامه های فرابخشی سلامت و مدیریت از طریق شورایعالی سلامت و امنیت غذایی و کمک به بهبود وضعیت محیط زیست کشور: • طرح موضوع شاخص های بهداشتی در جلسات شورای عالی سلامت و امنیت غذایی استان ها و معطوف نمودن توجه تمامی دست اندرکاران به تأثیر این مهم در بار بیماری ها در روستاهای کشور و تلاش جهت بهبود این شاخص ها؛ از جمله: • دسترسی به آب آشامیدنی سالم، • دسترسی به توالت های بهداشتی، • جمع آوری و دفع بهداشتی زباله و فضولات دامی، • جمع آوری و دفع بهداشتی فاضلاب وآب های سطحی از سطح روستا، • و ... .

28. باتشکر ازتوجه شما