CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.

1. CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. 41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25, tel.: 032 282 25 25 www.csrg.bytom.ple-mail: info@csrg.bytom.pl ZAGROŻENIEWYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ

2. CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. Prawo Geologiczne i Górnicze z dnia 4.02.1994 r. art. 73(znowelizowane 27.07.2001 r.) • Przedsiębiorca jest zobowiązany w szczególności: rozpoznawać zagrożenia związane z ruchem zakładu górniczego i podejmować środki zmierzające do zapobiegania i usuwania tych zagrożeń, w tym oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe występujące w ruchu zakładu górniczego oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające to ryzyko. • 2. Posiadać odpowiednie środki materialne i techniczne oraz właściwie zorganizowane służby ruchu do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i ruchu zakładu górniczego.

3. Artykuł 73a 1. Występujące w zakładach górniczych zagrożenia naturalne: tąpaniami, metanowe, wyrzutami gazów i skał, wybuchem pyłu węglowego, wodne, erupcyjne, siarkowodorowe, radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi, a także działaniem pyłów szkodliwych dla zdrowia, podlegają zaliczeniu do poszczególnych stopni (kategorii, klas) zagrożeń. 2. Zaliczeń, o których mowa w ust. l, dokonuje właściwy organ nadzoru górniczego w drodze decyzji, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej.

4. § 16. 1 Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami metanui skał w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny: 1) skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał,2) zagrożone wyrzutami metanu i skał.2.Do kategorii skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich części, w których:1) metanonośność wynosi powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, a zwięzłość węgla jest mniejsza niż 0,3 lub2) metanonośność wynosi powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, a zwięzłość węgla wynosi co najmniej 0,3 ale intensywność desorpcji metanu jest większa niż 1,2 kPa.

5. 3.Do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich części, w których:1) wystąpił wyrzut metanu i skał lub2) wystąpił nagły wypływ metanu, lub3) stwierdzono występowanie innych, wymienionych w § 2 pkt 15, objawów wskazujących na wzrost zagrożenia wyrzutami metanu i skał.4. Do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał zalicza się również pokłady węgla kamiennego lub ich części, skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał, w których stwierdzono intensywność desorpcji metanu większą niż 1,2 kPa, oraz wystąpiły objawy, o których mowa w § 2 pkt 15.

6. § 17. 1. W decyzji o zaliczeniu pokładu węgla kamiennego lub jego części:1) do kategorii skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał ustala się także granice pokładów lub ich części skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał,2) do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał ustala się także granice pól zagrożonych tymi wyrzutami.2. Granice pokładów węgla kamiennego lub ich części skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał oraz granice pól zagrożonych wyrzutami metanu i skał powinny być ustalone w taki sposób, aby obejmowały wszystkie wyrobiska, w których skutki wyrzutu metanu i skał lub nagłego wypływu metanu mogą stworzyć zagrożenie zjawiskiem, o którym mowa w § 2 pkt 12 i 13, w tym również wyrobiska, którymi odprowadzany jest metan oraz w których skutki wyrzutu lub wypływu metanu mogą spowodować zaburzenia przewietrzania.

7. § 18. Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami gazów i skał w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny.Do pierwszej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się pokłady lub ich części, w których nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał.Do drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się:1) pokłady lub ich części, w których wystąpiły wyrzuty gazów i skał,2) pokłady lub ich części, w których nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał, ale istnieją objawy określone w § 2 pkt 15.Pokładów lub ich części można nie zaliczać do zagrożonych wyrzutami gazów i skał albo wyłączyć z zaliczenia, jeżeli zostanie stwierdzone przez rzeczoznawcę, że:1) całkowita gazonośność jest mniejsza od 6 m3/Mg czystej substancji węglowej,2) całkowita gazonośność zawiera się w granicach od 6 do 16 m3/Mg czystej substancji węglowej, przy zwięzłości węgla większej od 0,8,3) wyniki prognozy nie wskazują na możliwość wystąpienia zagrożenia wyrzutami gazów i skał.

8. § 23. 1. Wniosek o zaliczenie złoża (pokładu) lub jego części do kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał, o których mowa w § 16, 18 i 22, powinien zawierać:1) opis budowy geologicznej złoża (pokładu) lub jego części,2) opis czynników charakteryzujących zagrożenie wyrzutami gazów i skał,3) propozycję zaliczenia złoża (pokładu) lub jego części do odpowiedniej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał, wraz z uzasadnieniem.2. Do wniosku dołącza się:1) charakterystyczne przekroje geologiczne,2) mapy złoża (pokładu) lub jego części, w skali nie mniejszej niż 1:5 000, z oznaczeniem proponowanych granic kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał.

9. Prognozowanie zagrożenia wyrzutem metanu i skał w podziemnych zakładach górniczych Dla rozpoznania i kontroli stanu zagrożenia w pokładach węgla zaliczonych do skłonnych lub zagrożonych wyrzutami metanu i skał wierci się otwory badawcze wiertłem o średnicy 42 mm oraz dokonuje się pomiarów intensywności desorpcji metanu, zwięzłości węgla lub ilości zwiercin.Prognoza stanu zagrożenia powinna być wykonywana zgodnie z technologią uwzględniającą:1) sposób kontroli stężeń metanu,2) sposób zabezpieczenia załogi przed skutkami wyrzutu,3) lokalizację, kierunki, średnice oraz długości otworów,4) sposoby bezpiecznego usuwania awarii, w szczególności zaklinowania wiertła w otworze,5) sposób wykonywania pomiarów parametrów zagrożenia wyrzutem oraz dokumentowania ich wyników,6) tryb zapoznawania się osób kierownictwa i dozoru zakładu górniczego z wynikami tych pomiarów.

10. Przy opracowywaniu prognozy zagrożenia wyrzutem dla określonego przodka uwzględnia się występujące objawy makroskopowe, w szczególności:1) zmianę zwięzłości i struktury węgla oraz zalegania warstw,2) zwiększoną ilość zwiercin,3) wydmuchy zwiercin i gazu podczas wiercenia otworów,4) zwiększoną ilość gazu i urobku w przodku po robotach strzałowych,5) odpryskiwanie węgla z ociosów i trzaski w głębi calizny.Określenia wskaźnika zwięzłości węgla dokonuje się metodą kruszenia próbek pobranych z najmniej zwięzłej warstwy w przodku.W wyrobiskach korytarzowych, wykonywanych w pokładach węgla zaliczonych do kategorii skłonnych lub zagrożonych wyrzutami metanu i skał, wykonuje się co najmniej dwa otwory badawcze wiertłem o średnicy 42 mm i długości nie mniejszej niż 3 m, usytuowane jeden w osi, a drugi w narożu przodka.

11. W wyrobiskach eksploatacyjnych prowadzonych w pokładach węgla zaliczonych do skłonnych lub zagrożonych wyrzutami metanu i skał, niemających wyprzedzenia chodnikami przyścianowymi co najmniej o 30 m, wykonuje się 6-metrowe otwory badawcze w odstępach nie większych niż 25 m wzdłuż frontu ścianowego.W przodkach wyrobisk korytarzowych, prowadzonych z użyciem kombajnów, wykonuje się w węglu co najmniej dwa otwory badawcze o długości 6 m.

12. Osoba dozoru ruchu przed rozpoczęciem prac na swojej zmianie sprawdza:1) rozmieszczenie tablic ostrzegających załogę przed zagrożeniem,2) sprawność środków łączności i alarmowania,3) wyposażenie załogi w tlenowe aparaty ucieczkowe,4) stan wentylacji oraz stężenie metanu w wyrobisku,5) stan obudowy wyrobiska,6) stan techniczny urządzeń w przodku.Podczas wykonywania wierceń otworów badawczych dokumentuje się przebieg wiercenia każdego otworu z podaniem w szczególności ilości zwiercin, długości strumienia wydmuchu.Wiercenie otworu badawczego natychmiast przerywa się oraz wstrzymuje pogłębianie i rozwiercanie, jeżeli podczas wiercenia nastąpi gwałtowne wydzielanie się metanu i zwiercin.

13. W PRZYPADKU WYRZUTÓW GAZÓW I SKAŁ: • stanu przewietrzania w rejonie wyrzutu, • miejsca wyrzutu, rozmiarów pustek powyrzutowych, ilości i masy powyrzutowej, • stanu zagazowania wyrobisk, • rozmiarów zniszczeń w wyrobiskach rejonu wyrzutu, • możliwości szybkiego przewietrzenia rejonu wyrzutu, • możliwości usunięcia masy powyrzutowej, naprawy obudowy, usunięcia uszkodzeń w urządzeniach i wyposażenia wyrobisk oraz potrzebne do tego środki, • miejsca urządzenia bazy ratowniczej;