Download
1 / 65
690 likes | 1.02k Vues
بسم الل ه الذّی خلَق. إنّا أنزَلناهُ قُرءاناً عَربيّاً لعلّکُم تَعقِلون. عربی اول دبيرستان. قواعد عربی 1. فهرست. درس ششم (47-40). درس اول (10-3 ). درس هفتم (50-48). درس دوم (21-11). درس هشتم (55-51). درس سوم (25-22). درس نهم (60-56). درس چهارم (29-26). درس دهم (65-61 ).
E N D
بسم الله الذّی خلَق إنّا أنزَلناهُ قُرءاناً عَربيّاً لعلّکُم تَعقِلون... عربی اول دبيرستان قواعد عربی 1
فهرست درس ششم (47-40) درس اول (10-3) درس هفتم (50-48) درس دوم (21-11) درس هشتم (55-51) درس سوم (25-22) درس نهم (60-56) درس چهارم (29-26) درس دهم (65-61) درس پنجم (39-30)
أمامَ: رو به رو ، خَلْفَ: پشت ، تَحْتَ: زير جَنْبَ: كنار ، عِنْدَ: نزدِ ، فَوْقَ: بالاي بَينَ: ميان ، عَلَي : بر، روي ، أينَ: كجا كلمات پرسشی ( اسماء استفهام) درس اول (جهت ها)
فرق «هَل» و« أ» چيست؟ «هَل» و« أ» هر دو به معني آيا هستند. الف: «هَلْ» براي فعل منفي نمي آيد ولي« أ » مي آيد. (ألا تَسمَعُ ؟ آيا نمي شنوي؟) ب:« هَلْ » در جمله اي كه مخاطب را بين دو سؤال قرار مي دهيم و پاسخ نَعَم يا لا انتظار نداريم معمولاً نمي آيد. در چنين حالتي « أ» مي آيد. (أ أنتَ كَسَرْتَ الزُّجاجَ أم أخوك؟ - أخى) (آيا تو شيشه را شكستي يا برادرت ؟ برادرم.) ضمناً «هل» و « أ» حرف استفهامند نه اسم استفهام. درس اول (جهت ها)
منفي كردن فعل ماضي و مضارع چگونه منفي مي شدند؟ معمولاً فعل ماضي با « ما» و مضارع با « لا» منفي مي شود. ذَهَبَ : ما ذَهَبَ يذهَبُ : لا يذهَبُ رفت : نرفت مي رود : نمي رود چرا معمولاً ماضي با « ما» و مضارع با «لا» سؤالي مي شود؟ به اين آيه دقّت كنيد: ﴿ وَ ما يَنطُقُ عَن الهَوَي﴾ (از روي هوا و هوس سخن نمي گويد.) مي بينيم كه فعل مضارعِ «ينطِقُ» با حرف « ما» منفي شده است. امّا لازم است دانش آموزان براي منفي كردنِ مضارع فقط از حرف « لا» استفاده كنند. چون كتاب درسي بر اين اساس تنظيم شده است. درس اول (جهت ها)
مستقبل مستقبل چگونه ساخته مي شد؟ با افزودن « سَـ » يا « سَوفَ» بر سر مضارع، معادلِ فعل مستقبل در فارسي درست مي شود. سـ ، سوف يَسْمَعُ: مي شنود سَيَسْمَعُ يا سَوفَ يسمَعُ: خواهد شنيد. فعل نهي به نحوه ساختن فعل نهي توجّه كنيد: تَذْهَبُ لا تذهَبُ لا تذهَبْ تَخرُجانِ لا تخرُجانِ لا تخرُجا تَدخُلونَ لا تدخُلونَ لا تدخُلوا تَجلِسينَ لا تجلِسيـن لا تجلِسى تَقطَعانِ لا تقطَعانِ لا تقطَعا تَكْتُبْنَ لا تكتُبْنَ لا تكتُبْنَ درس اول (جهت ها)
نحوه ي ساختن فعل امر تَذْهَبُ تذْهَبُ اِذْهَبْ تَلْعَبانِ تلْعَبانِ اِلْعَبا تَسْمَعونَ تَسْمَعونَ اِسْمَعوا تَكْتُبينَ تَكْتُبينَ اُكْتُبـى تَرجِعانِ تَرْجِعانِ اِرْجِعا تَضْحَكْنَ تَضْحَكْنَ اِضْحَكْنَ درس اول (جهت ها)
صیغه های افعال مفرد مذكّر غائب لِلغائب مفرد مذكّر مخاطب للمخاطَب مثنّي مذكّر غائب للغائبَينِ مثنّي مذكّر مخاطب للمخاطبَينِ جمع مذكّر غائب للغائبينَ جمع مذكّر مخاطب للمخاطبينَ مفرد مؤنّث غائب للغائبة مفرد مؤنّث مخاطب للمخاطبة مثنّي مؤنّث غائب للغائبتَينِ مثنّي مؤنّث مخاطب للمخاطبَتَينِ جمع مؤنّث غائب للغائبات جمع مؤنّث مخاطب للمخاطبات متكلّم وحده للمتكلّم وحده متكلّم مع الغير للمتكلّم مع الغير درس اول (جهت ها)
إعراب منظور از اِعراب چيست؟ به علامت آخرين حرف كلمه و نقشي كه در جمله دارد اعراب مي گويند. جمله اسميّه و فعليّه يعني چه؟ به جمله اي كه با فعل شروع شود فعليّه و به جمله اي كه با اسم شروع شود اسميّه مي گويند. اجزاي جمله را نام ببرید. الف) در جمله اسميّه : مبتدا و خبر ب) در جمله فعليّه: فعل + فاعل+ مفعول اِعراب ياعلامتِ حرف آخر اين نقش ها را کدام است؟ مبتدا و خبر هر دو مرفوع هستند يعني روي حرف آخر آنها علامت _ُ_ يا _ٌ_ وجود دارد. مثال: اللهُ رحيمٌ . مبتدا خبر فاعل، مرفوع است. مثال : ذَهَبَ جوادٌ . فاعل مفعول، منصوب است. يعني روي آخرين حرفِ كلمه _َ_ يا _ً_ قرار دارد. مثال: وَجَدَ الوَلَدُ مفتاحاً. مفعول وَجَدَ الوَلَدُ المفتاحَ. مفعول درس اول (جهت ها)
حروف جر عبارتند از: «عَلَي، إلَي، مِن، فِى، بـِ ، لـِ ، كَ، عَن، مُنذُ» هر اسمي كه بعد از اين حروف بيايد مجرور به حرف جر نام دارد و به مجموع « حرف جر و اسمِ بعد از خودش» جار و مجرور مي گويند . مثال: المفتاحُ عَلَي البابِ. المفتاحُ عَلَي البابِ. مجرور به حرف جر جار و مجرور درس اول (جهت ها)
فعل و بسياري از اسم ها در زبان عربي داراي سه حرف اصلي و گاهي چهار حرف اصلي هستند. به فعل هايي كه داراي سه حرف اصلي هستند ثلاثي و فعل هايي كه داراي چهار حرف اصلي هستند؛ رباعي مي گويند. يذهَبونَ، تَسمَعينَ، تَخْرُجانِ، جَلَسْتُما، اِلْعَبا يذهبون، تسمعين،تـخرجان، جلستما، العبا به اين پنج فعل دقّت كنيد: (يَذهَبونَ، تَسمَعينَ، تَخْرُجانِ، جَلَسْتُما، اِلْعَبا ) آيا مي توانيد حروف اصلي آنها را تشخيص دهيد؟ حروف خط کشیده شده، حروفِ اصليِ هر فعل هستند. به اين فعل ها «ثُلاثي» يعني «سه تايي» گفته مي شود. درس دوم
آيا همه فعل ها در زبان عربي ثُلاثي هستند؟ خير، بيشتر فعلها ثُلاثي هستند يعني داراي سه حرف اصلي هستند. امّا بعضي فعل ها داراي چهار حرف اصلي هستند. مانند: زَلْزَلَ: لرزيد. تَرْجَمَ: ترجمه كرد. به فعل هايي كه چهار حرف اصلي دارند رباعي گفته مي شود. فعل ثلاثي دو نوع است: 1- ثلاثي مجرّد 2- ثلاثي مزيد اغلب فعل هايي كه در دوره راهنمايي با آن آشنا شده ايد ثلاثي مجرّد بودند. سَمِعوا، رَفَعْنا، يلعَبانِ، تحكُمُ، تَصبِرونَ، حَمَلَتْ، اُكْتُبوا درس دوم
ثُلاثي مجرّد به فعلي مي گويند كه اوّلين صيغه فعل ماضيِ آن از سه حرف تشكيل مي شود. مثلاً اين فعلها ثلاثي مجرّد هستند (سَمِعوا، رَفَعْنا، يَلعَبانَ، تَحكُمُ، تَصبِرونَ، حَمَلْتَ، اُكتُبوا) اوّلين صيغه ماضيِ اين فعلها به ترتيب عبارتند از( سَمِعَ،رَفَعَ، لَعِبَ، حَكَمَ، صَبَرَ، حَمِلَ، كَتَبَ) مي بينيم همه اين فعل ها سه حرفي اند. سَمِعوا - رَفَعْنا- يَلعَبانِ- تَحْكُمُ- تَصْبِرونَ- حَمَلَتْ- اُكْتُبوا سَمِعَ - رَفَعَ - لَعِبَ - حَكَمَ - صَبَرَ - حَمَلَ - كَتَبَ درس دوم
ثلاثي مزيد فعل ثلاثي مزيد به فعلي گفته مي شود كه اولين صيغه ماضي آن بيشتر از سه حرف باشد. أخْرَجْنا- تُعَلِّمونَ- هاجَرْتُم- إجْلَسْتَ- قَدَّمْنا- سافَروا به اين 6 فعل توجّه كنيد: اوّلين صيغه ماضي اين فعل ها عبارتند از: أخْرَجَ - عَلَّمَ- هاجَرَ- أجْلَسَ- قَدَّمَ - سافَرَ عَلَلمَ قَددَمَ مي بينيد كه به اولين صيغه ماضي هر يك از اين فعل ها حرفي اضافه شده است. فعل ثلاثي مزيد به فعلي گفته مي شود كه اولين صيغه ماضي آن بيشتر از سه حرف باشد. بنا براين به اين فعلها فعل هاي ثلاثي مزيد گفته مي شود. براي تشخيص مجرّد از مزيد به اولين صيغه ماضيِ آن فعل مراجعه مي كنيم. درس دوم
درس دوم هر كدام از فعلهاي ثلاثي مزيد، دري از نظر معني بر روي ما مي گشايد؛ به هر گروه از اين افعال يك باب مي گويند و فعلهاي ثلاثي مزيد داراي هشت باب مشهور هستند كه ما در درس دوم با سه باب از بابهاي ثلاثي مزيد آشنا مي شويم. شما مي توانيد اين بابها را در جدول زير مشاهده كنيد:
دانش آموزان عزيز، شما اكنون مي توانيد مثالهايي را در باب هاي گفته شده ملاحظه كنيد. به معني كلمه ها نيز دقّت كنيد. مثال براي ثلاثي مزيد باب «إفعال» ثلاثي مجرّد، فعل بالاعبارت است از: درس دوم
مثال براي ثلاثي مزيد باب «تفعيل »: ثلاثي مجرّد فعل بالا عبارت است از: درس دوم
مثال براي ثلاثي مزيد باب «مفاعلة» درس دوم
ثلاثي مجرّد فعلِ بالا را كمي جلوتر خوانديم. گاهي مصدر اين باب بر وزن «فِعال» است. مثال: جاهَدَ، يُجاهِدُ: مُجاهَدَة (جِهاد) – دافَعَ، يُدافِعُ، مُدافَعَة (دِفاع) (مضارع) (امر) تُنَزِّلُ: پايين مي آوري نَزِّلْ: پايين بياور. تُعلِّمينَ: ياد مي دهي. عَلِّمى : ياد بده. تُجالِسونَ: همنشيني مي كنيد. جالِسوا: همنشيني كنيد. تُجاهِدانِ: جهاد مي كنيد. جاهِدا: جهاد كنيد. تُكْرِمُ: احترام مي گذاري. أكْرِمْ: احترام بگذار. تُخْرِجْنَ: خارج مي كنيد. أخْرِجْنَ: خارج كنيد. درس دوم
نكته، همزه باب إفعال در فعل امر، هميشه مفتوح « أ» است. مثال: تُحْسِنُ: (نيكي مي كني) أحْسِنْ: (نيكي كن) تُدْخِلانِ: (داخل مي كنيد) أدْخِلا: (داخل كنيد) درس دوم
(سماعي – قياسي) ماضي، مضارع و مصدر در ثلاثي مجرّد «سماعي» هستند. سماعي يعني شنيداري. يعني از قبل بايد آنها را شنيده باشيم. به مصدر اين فعل ها دقّت كنيم. حَفِظَ حِفْظ قَرَأ قِراءَة جَلَسَ جُلوس عَرَفَ عِرفان امّا ماضي، مضارع و مصدر در ثلاثي مزيد «قياسي» هستند؛ يعني اگر يك مورد را بلد باشيم بقيه فعلها و مصدرها را با مقايسه كردن مي سازيم. فعل هايي كه در يكي از بابهاي افعال و تفعيل به كار مي روند؛ اغلب به صورت متعدّي ترجمه مي شوند. يعني نياز به مفعول دارند. مانند: نَزَلَ : نازل شد أنزَلَ و نَزَّلَ: نازل كرد. درس دوم
پنج باب ثلاثي مزيد (با حفظ كردن اين جدول بيشتر قواعدِ درسِ سوم را به راحتي ياد مي گيريد) درس سوم
نكته ها: نكته 1: در ترجمه به فارسي فعلهاي باب «تَفاعُل» مفعول وجود ندارد. تَظاهَرَ النّاسُفِى الشوارع. مردم در خيابانها تظاهرات كردند. فعل فاعل جار و مجرور نكته 2: گاهي در ترجمه فعلهاي باب تَفاعُل و مُفاعَلَة حرف «با» مي آيد. جوادٌ تَعارَكَ صَديقَهُ : جواد با دوستش دعوا كرد. أخي يُجالِسُ الأبرارَ: برادرم با نيكان همنشيني ميكند. نكته3: فعلهاي باب انفعال فعل لازم هستند يعني مفعول ندارند. اِنهَدَمَ البيتُ. خانه ويران شد. فعلفاعل درس سوم
نكته 4: فعلهاي باب اِفتِعال و تَفَعُّل لازم هستند؛ امّا گاهي هم متعدّي مي باشند. (لازم يعني بدون مفعول معني اش كامل است؛ ولي متعدّي احتياج به مفعول دارد.) تَفَتَّحَ الوردُ: گل باز شد. نحنُ نَفْتَخِرُ بالرازى: ما به رازي افتخار مي كنيم. نكته 5: فعلهاي باب استفعال بيشتر اوقات متعدّي هستند يعني مفعول لازم دارند. نستخرجُ النفطَمن باطنِ الأرض. نفت را از درون زمين استخراج مي كنيم. فعل و فاعل مفعول جار و مجرور درس سوم
اسم جامد از كلمه ي ديگري گرفته نشده است. اين اسم ها جامد هستند: قلم، سحاب ( ابر )، جَبَل ( كوه)، بَحر ( دريا ) اسم مشتق از كلمه ي ديگري گرفته شده است. اين اسم ها مشتق هستند. اين اسم ها از فعل «عَلِمَ» مشتق شده اند. ( عالِم، معلوم، عَليم، علّامه، أعلَم، معلِّم، متعلِّم.) اسم فاعل اسم مفعول اسم مكان اسم مشتق اسم زمان اسم مبالغه اسم تفضيل صفت مشبهه درس چهارم (اسم جامد و اسم مشتق)
در اين كتاب با هفت اسم مشتق آشنا مي شويم. اسم فاعل و اسم مفعول را در همين درس و اسم مكان و زمان، اسم مبالغه، صفت مشبّهه و اسم تفضيل را در درس پنجم خواهيم خواند.اسم فاعل درفعلهاي ثُلاثي مجرّد بر وزن فاعل و اسم مفعول بر وزن مفعول مي آيد. اسم فاعل «انجام دهنده كار» معني مي دهد و اسم مفعول بر عكس است يعني كار بر آن انجام ميشود. اسم فاعل به نحوه ساخته شدنِ اسم فاعل از چند فعل ثلاثي مجرد دقّت كنيد: كَتَبَ ك ت ب ك ا تِ ب كاتِب نَصَرَ ن ص ر ن ا صِ ر ناصِر حَكَمَ ح ك م ح ا كِ م حاكِم صَنَعَ ص ن ع ص ا نِ ع صانِع درس چهارم (اسم جامد و اسم مشتق)
اسم مفعول به نحوه ساخته شدن اسم مفعول از چند فعل ثلاثي مجرد دقّت كنيد: فَتَحَ ف ت ح مَ ف ت و ح مَفتوح حَمِدَ ح م د مَ ح م و د مَحمود عَبَدَ ع ب د مَ ع ب و د مَعبود ضَرَبَ ض ر ب مَ ض ر و ب مَضروب درس چهارم (اسم جامد و اسم مشتق)
آيا ساختن اسم فاعل و اسم مفعول در ثلاثي مزيد فرق مي كند؟ اسم فاعل در فعلهاي ثلاثي مزيد از فعل مضارع ساخته مي شود. حرفِ مضارعه (يـ ) را بر مي داريم و به جاي آن ( مُـ ) مي آوريم. سپس يك حرف مانده به آخر، كسره مي گيرد. مثال: يُعَلِّمُ مُعلِّميُصلِحُ مُصلِح يُجاهِدُ مُجاهِديَنتَظِرُمُنتَظِر اسم مفعول در فعلهاي ثلاثي مزيد به همان روشِ اسم فاعل ساخته مي شود ولي يك حرف مانده به آخر، فتحه مي گيرد. مثال: يَنتَظِرُ مُنتظَر يُقَلِّدُ مُقَلَّد يُرْسِلُ مُرْسَل يَعتَمِدُ مُعتَمَد درس چهارم (اسم جامد و اسم مشتق)
اسم مكان و اسم زمان اسم مكان و زمان بر وزن مَفعَل يا مَفعِل مي آيند:مَفْعَل و مَفْعِل و همان طور كه از نامشان پيداست بر زمان و مكان دلالت مي كنند. به نحوه ساختن اسم مكان و زمان دقّت كنيد: كَتَبَ كتب مَكْتَب سَجَدَ سجد مَسْجِد عَبَدَ عبد مَعْبَد نَزَلَ نزل مَنْزِل غَرُبَ غرب مَغْرِب لَعِبَ لعب مَلْعَب درس پنجم
دو نكته: نكته 1: در زبان فارسي غالباً اسم مكان و زمان فقط مفهوم مكاني دارند امّا در عربي، هم مفهوم مكاني و هم مفهوم زماني دارند. نكته 2: (نكته خارج از كتاب درسي) كلماتي مانند: مدرسة، مزرعة نيز اسم مكان هستند و « ة » در آخر آنها به معني كثرت (بسياري) است. مدرسة: جايي كه در آن بسيار درس مي خوانند. درس پنجم
صفت مشبّهه مي توان گفت صفت مشبهه همان صفت ساده در فارسي است. مثال: جَميل: زيبا قَبيح: زشت خَشِن: زبر عَطْشان: تشنه صَعْب: سختكَسِل: تنبلشريف: شريف عَذْب: گوارا وزنهاي مشهور صفت مشبّهه عبارتند از: فَعيل: شريف فَعِل: خَشِن فَعْل: سَهْل فَعْلان: عَطْشان اسم مبالغه اسم مبالغه دو وزن مشهور دارد، كه عبارتند از: فَعّال فَعّالة اسم مبالغه بر بسياريِ صفت دلالت دارد. مثلاً: صبّار: يعني كسي كه خيلي صبر مي كند. علّامة: كسي كه خيلي مي داند درس پنجم
به نحوه ساختنِ اسم مبالغه توجّه كنيد: عَلِمَ : عـ لـ م : عـَ لّـ ا مـ ة : عَلّامة غَفَرَ : غـ فـ ر : غـَ فّـ ا ر : غَفّار أمَرَ : أ مـ ر : أمّـ ا ر ة : أمّارة صَبَرَ : صـ بـ ر : صَـ بّـ ا ر : صَبّار درس پنجم
اسم تفضيل اسم تفضيل : معادلِ صفت برتر و برترين در فارسي است. به عبارت ديگر صفتهايي كه داراي «تر» و «ترين» هستند معادل اسم تفضيل هستند. اسم تفضيل بر وزن أفعل است و براي مؤنّث گاهي بر وزن فُعلَي مي آيد. بر وزن « أفعَل» اسم تفضيل:بر وزن « فُعلَي» به نحوه ساختن اسم تفضيل توجّه كنيد: حَسُنَ: أحْسَن ، حُسْنَي كَبُرَ: أكْبَر ، كُبْرَي صَغُرَ : أصْغَر ، صُغرَي درس پنجم
به ترجمه اسم تفضيل نيز دقّت كنيد: كَبير: بزرگأكبَر، كُبرَي: بزرگ تر، بزرگ ترين صَغير:كوچك أصغَر، صُغرَي: كوچك تر،كوچك ترين چه موقع اسم تفضيل براي مؤنّث بر وزن فُعلَي مي آيد؟ وقتي براي مؤنّث، صفت بياوريم.مثلاً: فاطمةُ الكبري: فاطمه بزرگتر القريةُ السُّفلَي: روستاي پايين تر التَّحليل الصَّرفِى و الإعراب: تحليل صرفي همان «تجزيه كردن» و اعراب همان «تركيب كردن» در دستور زبان فارسي است. تجزيه و تركيب يعني چه؟ تجزيه يا تحليل صرفي يعني ذكر مشخّصات كلمه بدون توجّه به موقعيت آن در جمله. درس پنجم
تركيب يا إعراب يعني ذكر نقش و حالتي كه كلمه در جمله ايفا مي كند. قبلاً آموخته ايم كه كلمه سه نوع است:اسم، فعل و حرف. حال ببينيم در تجزيه ي هر يك، چه مواردي را بايد ذكر كنيم. مواردي كه در تجزيه «اسم» ( التحليل الصرفِى ) رعايت مي شود عبارتند از: 1- عدد: مفرد، مثنّي يا جمع است؟ 2- جنس: مذكّر است يا مؤنّث؟ 3- جامد است يا مشتق. اگر مشتق است كدام يك از انواع هفتگانه است؟ 4- معرب است یا مبنی ؟ 5- نعرفه است یا نکره مواردي كه در تجزيه ي « فعل» (التحليل الصرفِى ) رعايت مي شود عبارتند از : 1- ماضي، مضارع يا امر است. 2- صيغه فعل 3- ثلاثي مجرّد است يا مزيد و اگر مزيد است از كدام باب است؟ 4-معرب است یا مبنی؟ 5- متعدی است یا لازم؟ درس پنجم
موارد تجزيه ي « حرف» عبارتند از: 1- نوع حرف: ( حرف جر = مِن / فِى / عَنْ/عَلَي/ إلي/بِـ / لِـ ) ؛(حرف تعريف = ال)؛(حرف استفهام: هَل، أ) (حرف نفي= لا ، ما ) ؛ ( حرف استقبال = سَـ ، سَوفَ) 2- حرف مورد نظر مبني بر چيست؟ ( اين مطلب را در درس هشتم خواهيد خواند.) 3- عامل است (روی کلمه بعد ازخود ازنظر اعراب اثر گذار است)یا غیر عامل؟ (روی کلمه بعد ازخود اثر گذار نیست) در الإعراب يا تركيب ذكر اين موارد لازم است: 1- فاعل و مرفوع2- مبتدا و مرفوع3- خبر و مرفوع4-جارّ و مجرور 5- مجرور به حرف جر6- فعل و فاعل7- مفعول و منصوب8- ذكرِ اين كه جمله، فعليّه است يا اسميّه درس پنجم
نكته 1: در ترجمه اسم هاي مبالغه از لفظ «بسيار» استفاده مي كنيم. (صَبّار: بسيار بردبار غَفّار: بسيار آمرزنده) نكته 2: گاهي اسم تفضيل ( بدون ال) شبيه فعل ماضي باب إفعال مي شود. در چنين موردي بايد به معني جمله دقّت كنيم. صادقٌ أحسَنُ التلاميذ: صادق بهترين دانش آموزان است. صادقٌ أحسَنَ بِأصدِقائِهِ: صادق به دوستانش نيكي كرد. نكته 3: اسم تفضيل، دو معني «تر» و « ترين» دارد. امّا اگر بعد از آن «مِن» بيايد، به صورت «تر» ترجمه مي شود. البحرُ أكبرُ مِنَ النَّهر: دريا بزرگتر از رودخانه است اگر بعد از اسم تفضيل حرف « مِن» نيايد، معمولاً به صورت «ترين» ترجمه مي شود. أحسنُ طالبٍ: بهترين دانش آموز. درس پنجم
نكته 4: نكته خارج از كتاب درسي : هر گاه دو طرف مقايسه مؤنّث باشند از « أفعل» براي بيان برتري استفاده مي شود نه فُعلَي. مثال: (فاطمةُ أكبرُ مِن زهراء): فاطمه بزرگ تر اززهرا است. در چنين تركيب ها يي نيز از وزن «أفعل» استفاده مي شود. أحسَنُ شَرِكةٍ فِى العالَم: بهترين شركتِجهان درس پنجم
نكته ها (شاهَدْتُك عَلَيكَ أخوكَ) نكته 1: ترجمه ي ضماير متصل به سه قسم كلمه يا( ضمير متصل نصب و جر) را مي توان با ترجمه ي ضماير منفصل يكي دانست. اين ضماير به هر سه نوع كلمه متّصل مي شوند. مثال: شاَهَدتُ + ـكَ = شاهَدتُكَ: تو را ديدم عَلَي + ـكَ = عَلَيكَ : بر تو أخو + ـكَ = أخوكَ : برادر تو (ـهُ ـهِ) (ـهُماـهِما )( ـهُم ـهِم)(ـهُنَّ ـهِنَّ) نكته 2: هر گاه قبل از ضماير ( ـهُ، ـهُما،ـهُم، ـهُنَّ ). « كسره» يا « ﻯ» بيايد؛ تبديل به ( ـهِ ، ـهِما، ـهِم، ـهُنَّ ) مي شوند . مثال: فِى مدرسةِ + هُ = فِى مدرستِهِ فِى + هُما = فيهِما نكته 3: هر گاه ضمايري مانند إيّاك در اوّل جمله بيايند؛ ترجمه فارسي را با «فقط» يا «تنها» شروع مي كنيم. ﴿ إياكَ نعبُدُ﴾ : فقط تو را مي پرستيم. يا تنها تو را مي پرستيم. درس ششم
ضماير متصل فاعلي: ضماير متّصل فاعلي چسبيده به فعل ماضي، مضارع و امر است؛ البتّه بعضي فعل ها ضمير متّصل فاعلي ندارند بلكه ضمير مستتر (يعني پنهان ) دارند. ضماير متّصل فاعلي عبارتند از : ( ا، و، نَ، تَ، تُما، تُم، تِ، تُما، تُنَّ، تُ، نا، ی ) براي اينكه بهتر ضماير متّصل فاعلي را بشناسيم و از طرفي بدانيم كدام فعل ها ضمير متّصل فاعلي ندارند بلكه ضمير مستتر دارند؛ به جدول صفحه بعد توجّه كنيد: درس ششم
خوب است بدانيم، فعل مضارع ( در حالتي كه حروفي مانند لاي نهي قبل از آن نباشند) مرفوع است يعني آخرش ــــــــُـــــــ دارد مانند يفعلُ، تفعلُ، أفعلُ، نفعلُ و يا « نون عِوَض رفع» دارد. (يعني نوني كه به جای ــــــــُـــــــ آمده ) مانند: يفعلانِ، يفعلونَ، تفعلانِ، تفعلينَ، تفعلونَ. امّا نون، در صيغه هاي جمع مؤنّث ( يعني صيغه هاي شماره 6 و 12) نون فاعلي است نه نون عوض رفع. به همين سبب هنگام ساختن فعل امر و نهي نون جمع مؤنّث حذف نمي شود. درس ششم
نون وِقاية: هنگام اتصالِ فعل به ضميرِ «ى» براي آساني تلفّظ، حرفِ نوني ميانِ فعل و ضمير «ى» مي آيد كه به آن نون وقايه مي گويند. مثال: ضَرَبَ + ى = ضَرَبَنـى : مرا زد عَلَّمَ + ى = عَلَّمَنـى: به من ياد داد. اِسألوا + ى = اِسألونـى: از من بپرسيد. يعْرِفُ + ى = يعْرفُنـى: مرا مي شناسد. توجّه : توجّه كنيم كلمه را با دقّت بخوانيم وگرنه دچار خطا مي شويم. مثال: نَصْرُنا: ياري ما/ نَصَرْنا: ياري كرديم/ نَصَرَنا : ما را ياري كرد. درس ششم
اسم موصول: 1- خاص 2- عام اسم موصول كلمه اي است كه دو جمله را به هم وصل مي كند. اسم موصول دو نوع است: اسم موصول خاص ( 6 اسم است) و اسم موصول مشترك ( 2 اسم است) . اسمهاي موصول خاص با ترجمه عبارتند از: درس هفتم (اسم موصول)
اسمهاي موصول مشترك عبارتند از: ( مَنْ: كسي كه، هر كه، كساني كه، / ما: چيزي كه، هرچه، آنچه ، چيزهايي كه ) چرا به موصول خاص و عام اين نامها را داده اند؟ از اين نظر به موصول خاص، خاص مي گويند كه براي مفرد،مثنّي ، جمع، مذكّر و مؤنّث، كلمات خاصّي وجود دارد امّا موصول مشترك چنين نيست. مَنْ و ما براي مفرد، مثنّي ، جمع و مذكّر و مؤنّث يكسان است. به همين جهت اسم موصول عام يا مشترک ناميده مي شود. درس هفتم (اسم موصول)
ولي ما قبلاً خوانده بوديم «مَن» و«ما» كلمه پرسشي هستند و«ما» نيز براي منفي كردن ماضي به كار برده مي شود. چگونه اينها را اشتباه نكنيم؟ «مَنْ» مي تواند كلمه ي پرسشي «چه كسي» هم معني بدهد. «ما» حرف نفي ماضي نيز هست و به معني «چه چيزي؟» هم مي آيد. به اين مثال ها توجّه كنيد: مَن هوَ ؟ مَن هىَ ؟ او كيست؟ مَن هُم؟ آنان كيستند؟ ما ذَهَبَ. نرفت. ما هذا؟ اين چيست؟ درس هفتم (اسم موصول)
