METODY BADAŃ MEDIOZNAWCZYCH

1. METODY BADAŃ MEDIOZNAWCZYCH mgr Olga Kurek e-mail: okurek@wsiz.rzeszow.pl

2. Tematyka PRZEDMIOTU • Podstawowe etapy i elementy procesu badawczego • Badania sondażowe • Analiza zawartości mediów • Badania mediów drukowanych • Badania mediów elektronicznych • Rynek instytucji badawczych w Polsce

3. Literatura • Wimmer R. D. , Dominick J. R., „Mass media. Metody badań”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Karków 2008 (s. 63-93, 209-243, 249-295) • Lisowska-Magdziarz M., „Analiza zawartości mediów. Przewodnik dla studentów”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004 (s.13-57)Babbie E., „Badania społeczne w praktyce”, PWN, Warszawa 2006 (s.127-133) • Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D., „Metody badawcze w naukach społecznych”, Zysk i S-ka, Poznań 2001 (s. 66-87, 191-216, 266-295) 

4. Kryteria zaliczenia • W skład oceny końcowej wchodzą następujące kryteria: Obecność – 15p. Aktywność – 35p. Kolokwium zaliczeniowe na ostatnich zajęciach – 50p. • Ocena końcowa wynika z następujących przedziałów punktowych: 91 p. -100 p. – bdb (5,0) 81 p. – 90 p. - +db (4,5) 71 p. - 80 p. – db (4,0) 61 p. – 70 p. - +dst (3,5) 51 p. – 60 p. – dst (3,0) 0 p. – 50 p. – ndst (2,0)

5. i) Podstawowe elementy procesu badawczego

6. Czym jest badanie Naukowe? • DEFINICJA: Badanie naukoweto bardzo szeroki termin, którego używa się na określenie niemal wszelkiej działalności naukowej człowieka. • Badaniami nazywa się zarówno eksperymenty, gromadzenie danych z natury, analizę statystyczną, studiowanie literatury źródłowej czy analizowanie zebranych danych i wyciąganie z nich wniosków.

7. Czym różni się wiedza potoczna od naukowej?

8. Cechy wiedzy potocznej: • nabywamy ją „samoistnie”; • wiąże się ona z ograniczonym zasięgiem ludzkiej obserwacji; • człowiek kieruje się nie tylko rozumem, ale emocjami, w związku z tym, rzadko jest neutralna; • związana jest z wartościowaniem; mówi, co dobre, a co złe; • operuje podziałami dychotomicznymi „dobry-zły”; • ma tendencje do uogólniania, np. „wszyscy Polacy” • przesiąknięta jest stereotypami, upraszcza, jest sztywna i odporna na zmiany

9. Cechy wiedzy naukowej: • oparta jest na wnioskowaniu; • oparta jest na doświadczeniu (obserwacji); • naukowcy stosują kryteria logiczne i empiryczne do weryfikacji twierdzeń nauki; • nie zadowala się samym opisem • uczonych obowiązuje przestrzeganie trzech podstawowych reguł: • wyraźne określenie problematyki badawczej w kontekście dotychczasowej wiedzy i istniejących teorii; • staranne zbieranie danych, umożliwiające kontrolę ich rzetelności • odróżnianie twierdzeń opartych na faktach, od tych, które są domysłami • wyróżnikiem nauki jest neutralność i powstrzymanie się od wartościowania.

10. CHARAKTERYSTYKA Badania mediów • Badania mediów - specyficzny rodzaj badań rynkowych, mierzący konsumpcję prasy, radia, telewizji, Internetu, czyli po prostu czytelnictwo poszczególnych pism, słuchalność stacji radiowych, oglądalność programów telewizyjnych itd. • Przeprowadzane są najczęściej cyklicznie. Najbardziej spektakularne rezultaty płynące z tego rodzaju badań, to rankingi przedstawiające najpoczytniejsze gazety, najczęściej słuchane rozgłośnie radiowe czy najchętniej oglądane stacje telewizyjne.

11. Oglądalność stacji tv

12. Czytelnictwo prasy - dzienniki

13. Wyniki słuchalności stacji radiowych

14. Badania medioznawcze • Badania medioznawcze - specyficzny rodzaj badań środków masowej komunikacji skoncentrowany na analizie zawartości przekazu, jego społeczno-politycznej roli oraz jakości oddziaływania na odbiorcę. • Badania medioznawcze mogą być prowadzone w odniesieniu do wszystkich rodzajów mediów (prasa codzienna i periodyczna, telewizja, radio, Internet, plakat, afisz, billboard, dokumenty osobiste i urzędowe)

15. Najbardziej opiniotwórcze media w Polsce w sierpniu 2006 roku

16. Zagraniczne telewizje o Polsce

17. Proces badawczy to całościowy schemat działań, który podejmują naukowcy w celu wytworzenia wiedzy.

18. Etapy procesu badawczego 1. PROBLEM BADAWCZY 2. PYTANIA,TEZY I HIPOTEZY BADAWCZE 7. UOGÓLNIANIE (GENERALIZOWANIE)+ RAPORT TEORIA 6. ANALIZA DANYCH 3. WYBÓR METODY BADAWCZEJ 4. DOBÓR PRÓBY BADAWCZEJ Z OKREŚLONEJ POPULACJI 5. ZBIERANIE DANYCH

19. Problem badawczy • Bodziec intelektualny wywołujący reakcję w postaci badan naukowych • Problem musi być jasno i precyzyjnie sformułowany Problemy, których nie można empirycznie uzasadnić (nie można zidentyfikować na podst. obserwacji) lub takie, które dotyczą subiektywnych preferencji, wierzeń, wartości, czy upodobań nie poddają się badaniom np.: Czy kolor różowy jest ładniejszy od fioletowego?

20. FORMUŁOWANIE PROBLEMU BADAWCZEGO • Przyczyny popularności „tabloidów” i prasy brukowej. • Wizerunek polskich polityków kreowany przez media zagraniczne. • Tożsamość czytelnika tygodników opiniotwórczych. • Tematyka felietonów w prasie kobiecej.

21. Pytania badawcze jako uszczegółowienie problemu badawczego • Przyczyny popularności „tabloidów” i prasy brukowej: • Kto jest czytelnikiem prasy brukowej w Polsce? • Jakie wykształcenie mają osoby czytające „tabloidy”? • Jaką tematykę poruszają „tabloidy”?

22. Hipoteza badawcza • Hipoteza– to proponowana przez nas odpowiedź, jakiej można udzielić na pytanie badawcze. Jest wyrażana w postaci związku pomiędzy zmienną zależną i zmienną niezależną. • Zmienna to właściwość empiryczna mająca dwie lub więcej wartości (np. płeć: K/M, klasa społeczna : niższa, średnia, wyższa). Zmienna, która ma tylko 2 wartości nazywana jest dychotomiczną. • Zmienna zależna – zmienna, którą badacz chce wyjaśnić. • Zmienna niezależna (wyjaśniająca)- zmienna, co do której badacz zakłada, że jest ona przyczyną zmian wartości zmiennej niezależnej.

23. Cechy hipotez badawczych • jasno sformułowane: należy zdefiniować pojęciowo tj. za pomocą innych pojęć = definicja operacyjna • konkretne: badacz określa związki pomiędzy zmiennymi – dodatnie lub ujemne • sprawdzalne za pomocą dostępnych metod • nie są wartościujące, wartości wyznawane przez badacza, subiektywne preferencje nie powinny wpłynąć na proces badawczy

24. Hipoteza przykład „Ujawnienie w mediach tzw. taśm prawdy(ZMIENNA NIEZALEŻNA) zudziałem Renaty Beger i polityków PiS ma wpływ na zwiększenie w języku polityków udziału słów obraźliwych, atakujących (ZMIENNA ZALEŻNA) przeciwników politycznych”

25. Inne przykłady hipotez • „Osoby o wyższym wykształceniu, znajdują się w lepszej sytuacji materialnej, niż osoby o wykształceniu podstawowym” • „Maturzyści uczęszczający do liceów ogólnokształcących częściej deklarują chęć studiowania na uczelni wyższej,niż uczniowie liceów zawodowych” • „Studenci Socjologii znacznie częściej niż studenci Dziennikarstwa dostrzegają sytuacje w których uprawnione jest łamanie zasad etyki dziennikarskiej”

26. Jakie metody i techniki badawcze wykorzystywane są w badaniach mediów?

27. Przykłady metod i technik badawczych • telemetria • wywiady • sondaże • obserwacje • „dzienniczki” • analiza zawartości i treści • badania „fokusowe” • sondaże • obserwacje • analiza zawartości i treści • eksperymenty • Badania „focusowe”

28. Relacje pomiędzy metodą, narzędziem, a techniką badawczą DEFINICJA: Metoda [gr. méthodos „sposób badania”] to zespół ogólnych założeń badawczych, wytycznych w postępowaniu naukowym, lub sposób ujmowania badanych faktów. DEFINICJA: Technika to sposoby zbierania materiału oparte na starannie opracowanych dyrektywach, które są dokładne, jasne, ścisłe oraz weryfikowalne.

29. DEFINICJA: Populacja statystyczna (inaczej populacja generalna, zbiorowość generalna) to zbiór elementów podlegających badaniu statystycznemu. Elementy populacji są do siebie podobne pod względem badanej cechy, ale nie są identyczne . Przykładami badanej populacji mogą być: • telewidzowie serwisów informacyjnych; • mieszkanki Rzeszowa słuchające lokalnych stacji radiowych; • studenci dziennikarstwa II roku w Warszawie; • czytelnicy „Gazety Wyborczej”; • lekarze prenumerujący prasę medyczną.

30. DEFINICJA: Dobór próby to ściśle określone postępowanie badawcze polegające na wyodrębnieniu z szerszego zbioru elementów o wspólnych (przynajmniej niektórych) cechach (tzw. populacja generalna) ograniczonej liczby ich reprezentantów w celu oszacowania jakiś ich właściwości lub relacji, zachodzących między nimi

31. Dobór próby – jednostki analizy Jednostki analizy: • Jednostki • Grupy • Instytucje • Społeczeństwa

32. Przykłady próby badawczej • mieszkanki Rzeszowa powyżej 50. roku życia • studenci dziennikarstwa II roku z WSIiZ • emeryci, którzy przeszli na emeryturę po 2005 roku • laryngolodzy dziecięcy z szpitali wojewódzkich • narciarze jeżdżący po słowackich trasach zjazdowych

33. Przykłady „surowego” materiału empirycznego: • kwestionariusze ankiety z zakreślonymi kratkami czy wpisanymi odpowiedziami • kwestionariusze wywiadu • wypełniony klucz kategoryzacyjny • dokumenty • notatki • zapiski, itp.

34. Analiza ilościowa • Badania ilościowe opisują rzeczywistość w kategoriach ilościowych. Na ich podstawie można formułować wnioski dotyczące częstości występowania zjawisk, ich natężenia, zależności pomiędzy nimi. Stosowane metody doboru próby pozwalają statystyczniegeneralizować wyniki owych badań na całą populację.

35. Analiza jakościowa • Metody jakościowe (lub inaczej badania jakościowe) w naukach społecznych opierają się na założeniu, że do badania niektórych problemów lepiej nadają się pogłębione analizy mniejszej liczby przypadków, niż powierzchowne dużej. Nie generalizuje się wyników na całą populację.

36. II) Badania sondażowe

37. W jakim celu przeprowadzane są sondaże w badaniach mediów? Kto je zleca?

38. Przeprowadzenie sondaży wśród odbiorców i konsumentów mediów jest praktyką powszechnie i masowo stosowaną. Dla: • właścicieli poszczególnych tytułów prasowych, stacji radiowych czy telewizyjnych, • prezesów koncernów medialnych, • grup konsumenckich, • polityków • reklamodawców sondaże są łatwym, stosunkowo tanim, szybkim oraz rzetelnym sposobem na pozyskanie informacji przydatnych w podejmowaniu kluczowych decyzji.

39. Co może być przedmiotem badań sondażowych w kontekście badan mediów?

40. preferencje, upodobania czytelników, słuchaczy, telewidzów • Ranking dzienników ogólnopolskich w maju 2009r. Źródło: Polskie Badania Czytelnictwa

41. rozpoznawalność marek Ranking najczęściej rozpoznawalnych marek w 2008 roku Źródło: Millward Brown SMG/KRC

42. opinie, postawy, potrzeby odbiorców Opinie odbiorców na temat obiektywności politycznej ogólnopolskich stacji telewizyjnych Źródło: CBOS

43. przyzwyczajenia odbiorców w zakresie korzystania z mediów Najczęstsze miejsca słuchania polskich rozgłośni radiowych Źródło: Millward Brown SMG/KRC

44. zaufanie odbiorców względem mediów Poziom zaufania jakim Polacy darzyli media w 2008 r. Źródło: TNS OBOP

45. Czym jest sondaż (pooling, survey)? • Sondaż jest to badanie opinii publicznej, rodzaj badań statystycznych w celu określenia preferencji ludności; • Sondaż nie daje pełnego obrazu, a jedynie przybliżony wynik. Stanowi jednak silny wyznacznik trendu. Stosowany jest w wielu dziedzinach, m.in. w handlu do badania preferencji konsumentów, jak i często w okresie poprzedzającym wybory (sondaż wyborczy); • Sondaż prawidłowo przeprowadzony powinien uwzględniać różne grupy społeczne, wiekowe i zawodowe.

46. Jakie ośrodki badania opinii publicznej funkcjonują w rynku polskim?

47. Ośrodki badawcze w Polsce • W Polsce badaniem opinii publicznej i przeprowadzaniem sondaży zajmuje się wiele wyspecjalizowanych firm, m.in. Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), Ośrodek Badania Opinii Publicznej ( TNS OBOP), PBS DGA, Polska Grupa Badawcza (PGB), GFK Polonia.

48. Opinia publiczna • Opinia publiczna może być rozumiana jako reakcja zbiorowości ludzkich na działania polityczne , jako wyrażany publicznie stan świadomości owych zbiorowości. Dotyczy spraw ważnych dla społeczeństwa, często kontrowersyjnych. Jest zmienna, może ulec zmianom nawet w krótkim okresie czasu; • Pokazuje aprobatę lub dezaprobatę wobec działań politycznych; • Może dotyczyć spraw zarówno teraźniejszych jak i przeszłych; • Choć skupia się na sprawach krajowych, dotyczy również problemów o charakterze globalnym

49. Krótka historia badań sondażowych • W USA w 1935 powstał pierwszy Instytut Opinii Publicznej w Princeton założony przez socjologa i statystyka George'a Horace Gallupa - przeprowadzano badania opinii publicznej o nazwie Gallup poll, dotyczące opinii publicznej, oddziaływania reklamy i czytelnictwa. • Pierwsze badania opinii publicznej miały miejsce jeszcze przed Gallupem. W 1883 roku Charles H. Taylor, wydawca Boston Globe dla obliczenia wstępnych wyników głosowania posłużył się sondażem, by na tej podstawie przewidzieć ostateczny wynik wyborów.

50. Sondaż – wady i zalety