LEKSIONI VI

1. LEKSIONI VI ÇRREGULLIMET HEMODINAMIKE DHE PATOLOGJIA E SISTEMIT KARDIOVASKULAR

2. Sistemi kardiovaskular • Zemraështënjë organ ifuqishëmdhemjaftirëndësishëmpërorganizmin e njeriutsepsefurnizon me gjakgjithëorganizmin. • Pathollogjitë e enëvetëgjakut. • Sëmundjet e enëvetëgjakutjanëjashtëzakonishttërëndësishmenëpatologji. Vetëmsëmundjet e arterievepërbëjnëshkaqetmëtëshpeshtanëstrukturën e përgjithshmetësëmundshmërisëdhevdekshmërisësënjeriut.

3. Sistemi kardiovaskular

4. Keqformimete lindura. 1. Aneurizmate lindura. – aneurizmaështënjëzgjerim (fryrje) icili me njëkanaltëngushtëkomunikon me trunkusinkryesortëenës. Këtoigjejmënëvazat e kokësdhenëvazënkryesorësiçështë aorta. Arsyejaështë se mungontërësishtshtresamuskulare e arteries dhengaanatjetërnëdegëzimetrritetmëshumëveprimihemodinamikqëushtronqarkullimiigjakut. Kurfryhetshumëndodhdherupturë. 2. Fistula arterio – venoze – me këtëkuptojmënjëkomunikim me qarktëshkurtërndërmjetarterievedhevenavedhetakohetmëshpeshnëenët e sistemitnervordhetëlëkurës. 3. Displaziafibromuskulare – kjoshprehdefektet e formimittëparetevearteriale, qekarakterizohetngahiperplaziafibrozeosemuskulare e tëgjithashtresavetëarterieve. Kryesishttakohetnëarterietrenaledhekjomundtëjapirritjen e TA.

5. Fistula arterio – venoze

6. ANEURIZMA

7. Arterioskleroza • Arterioskleroza – është sklerotizim i arterieve. Kjo flet për trashjen dhe humbjen e elasticitetit të mureve arteriale. Pllakat arteriosklerotike shfaqen më tepër në zonat e çrregullimeve hemodinamike si degëzimet, bifurkimet apo përkuljet e arterieve.

8. Arterioskleroza

9. Epidemiologjiadhefaktorët e riskut • Tëdhënatepidemiologjikepërarteriosklerozënparaqitennësëmundjeniskemiketëzemrës. Arteriosklerozandikohetngadietadhendryshimiisaj, mënyra e jetesës, kontrolliimirëihipertensionitdhepërmirësimiiterapisësëinfarktit. • Studimetkanëtreguar se mosha e thyer, seksimashkulldhedisafaktorëgjenetikëshkaktojnëriskunpërzhvillimin e arteriosklerozës. Mbilezionet e mirëfilltaarteriosklerotikemundtëzhvillohenshumendryshimetëtjeramorfologjike, tëcilatjovetëmmodifikojnëmëtejmorfologjinë e tyre, poredhekanëdomethënietërëndësishmeklinike.

10. NDËRLIKIMET a. Kalçifikimi b.Ulçerimi dhe ruptura e pllakës c. Embolitë arteriosklerotike d.Tromboza

11. Hipertensioniarterial sistemik • Hipertoniquhetrritja e qëndrueshme e presionit arterial. Kufiriështë 140 mmHg me 80 - 90 mmHg. • Hipertensionimundtëshkaktohetngakëtosëmundje: a. Renale(glomerulonefritikronik, nefropatiadiabetikedhelezionetvazaverenale) b. Endokrine(Tuisurenales) osehipertireozapoashtudhenëpërdorimin e kontraceptivëve. c. Cerebrale(tumoret, inflamacionet) d. Ka dheshkaqeidiopatike (tëpanjohura) • Amplitudae presionit arterial varetngadyfaktorëhemodinamikëkryesorë; - Veprimtariakardiake • Rezistencaperiferikevaskulare • Ndryshimetmorfologjiketëhipertensionit arterial ndahennëdygrupekryesore: - Dëmtimetarteriale - Dëmtimetëorganeve

12. Dëmtimetarteriale • Dëmtimet arteriale kryesore janë të ndryshme si: • arteriolohialinoza, • arteriolonekroza, • mioelostofibroza, • arterioskleroza

13. Dëmtimetnëorgane • Zemër, veshkatrudhesy. • Nëzemër – miokardiipërgjigjetmbingarkesëshemodinamiketëhipertensionit duke zhvilluarhipertrofinë e ventrikulittëmajtë e cilamëvonëevoluondrejtinsufiçencëskongjestivetëzemrës. Sëmundjaishemike e zemrës ka sishkakhipertensionin. • Nëveshka – zhvillohetnefroskleroza, praveshkatzvogëlohen. • Nëtru– mëshpeshndodhinrupturanëenëtcerebrale e përpasojëhemoragjicerebrale. Qëtëndodhikjosigurishtnukmjaftonvetëm H.T.A. porduhetqëvazat e gjakuttëkenëpësuarlezionet e lartpërmendura (arteriosklerotike) • Nësy – ndryshimetnëretinëkonsistojnënëshfaqjen e hemoragjisëdheeksudatit. • Shkaqet e vdekjes Shkaqetkryesoretëvdekjesngahipertensionijanënërradhëtëparëdëmtimet e zemrës, tëtruritdhetëveshkave.

14. Medionekroza • Medionekrozasiçquhetndryshenekrozakistike e medias, karakterizohet me njëleziondestruktiviinditelastiktështresëssëmesmetëaortësdhetëdegëvetëmëdhatësaj. Mbibazën e këtyrendryshimevemundtëndodhizgjerimiaortësashedente e cilamundtëpërfundojë me: - Rupture tëaneurizmësdhe - Insufiçencëtëvalvulavetëaortësqëpërfundonnëinsufiçencëkardiovaskulare.

15. Vaskulitet • Vaskulitisështëtermimëipërgjithshëmpërtëemërtuarpathologjitëinflamatoretëenëvëtëgjakut. Vaskulitetshkaktohennga: • Faktorëtëndryshëmpatogjenëtënatyrësinfektive., bakteriesigonore, sifilizietj, dhevirusesisëmundja herpes zoster, varicela. • Veprimiimekanizmavetëndryshëmimunologjik. Kemitëbëjmë me vaskulitejoinfektiv. Kjotakohetnëhepatitin B, në lupus eritematoz, nësëmundjetinflamatoretëzorrëve.

16. Aneurizmat • Pasojat e sëmundjevetëvazavetëgjakutndahennëdygrupe, qëjanë: a. Trashja e paretit, që ka përrrjedhojëngushtimin e enëvetëgjakut. b. Dobësimiipareteve, që ka përrrjedhojëzgjerimin e tyre. • Makroskopikishtaneurizmatjanëtëformavetëndryshme (sakularedhefusiforme). Përmasat e aneurizmavevarenngakalibriivazës p.sh. nëaortëmundtëketëdimensionetëmëdhaqëarrijnë 10-20 cm, kursenëarteriet e voglamundtëjenëdisamilimetra. • Aneurizmatarterosklerotikejanë format mëtëshpeshtatëaneurizmës. Mëshumëgjendennëaortë, sidomosnëpjesënabdominale, mëpaknëharkun e aortësaponëpjesënashendente. Këtotakohenmbasmoshës 50 vjeç.

17. Ndërlikimete aneurizmave Janëtëndryshmedhedisaprejtyrejanëmjafttërënda. a. Formimiitrombeve. Nëhapësirënaneurizmatikeçrregullohetqarkullimiigjakutdhepërpasojëformohenmasatrombotike. Këtomasanganjëraanë e forcojnëmurin e aneurizmësdhe e mbrojnënga rupture dhengaanatjetërfragmentetrombotikemundtëshkëputendhetëjapintromboemboli. • Rupturapërbënndërlikiminmëserioztëaneurizmës. Sigurishtqërupturashoqërohet me hemoragjifatale. • Kompresiontëorganeveosestrukturavefqinje. Si rezultatiforcëspulsanteqë ka, aneurizmamundtëshkaktojëatrofitëatijorgani.

18. Patologjiae venave Përveçarterievenëtrupin e njeriut ka edhe vena tëcilatprekenngasëmundjetdheshkaktojnëvariçetvenozedheflebitet. • Variçetvenoze – janëzgjerimiivenave. Atoparaqesinparettëdëmtuardheshumëtëholluar, aqsamundtëdukensiflluckatëmbushura me gjak. Mikroskopikishtvihet re pakësimderinëzhdukjen e strukturavemuskuloredheelastiketëparetittëvenavedhezëvendësimin e tyre me indfibrotik. • Flebitet – inflamacionivenës • Flebotromboza – formimiitrombevenëvenë. • Patologjia e enëvelimfatike. Kjoka tëbëjë me vështirësitë e qarkullimittëlimfësnëpërsistemindrenuestësaj. Përpasojëformohetlimfedema.

19. Vena varicose

20. TROMBI

21. FLEBITI

22. FLEBOTROMBOZA

23. Patologjiae zemrës • Keqformimet e linduratëzëmrëskarakterizohenngaformimiigaburistrukturavetëcaktuaraanatomiketëzëmrësgjatëperiudhëssëembriogjenezës. Atotakohenmesatarisht 8 rastepër 1000 lindje. Porvetëmrreth 1/3 e tyrejanëtërëndadheshkaktojnëvdekjeosekërkojnëkorigjimkirurgjikalshpejtmbaslindjes. • Defektetqëtakohenmëshpeshjanë: - Defektiiseptumitintervertikular - Defektiiseptumitinteratrial - Stenozae arteries pulmonare - Stenozae aortës • Këtoanomalikanëtëbëjnë me vepriminnëmënyrëtëveçuarosetëkombinuartëfaktorëvegjenetikëdheambientalëmbifetusinnëperiudhën e zhvillimit intrauterine. Kjoperiudhëzakonishtpërkon me 3 mujorin e parëtështatzanisë. Ndërfaktorëtetiologjikpërmendenmedikamentet, infeksionet, rrezatimetetj.

24. Defekti i septumit intervertikular

25. Defekti i septumit interatrial

26. Stenoza e arteries pulmonare

27. Stenoza e aortës

28. Defektiiseptumitaterial • Ështëkomunikimjo normal ndërmjetatriumevenëpërmjetnjëvrimenëseptuminatrial. Vrimamundtëjetënëqendërtëseptumit, nëregionin e fosaovalësosenëinserimin e septumitatrialndërmjetvalvulaveatrioventikulare. Defektikarakterizohetngashuntinga e majtanëtëdjathtë. Ai shoqërohet me zgjerimin e atriumitdhetëventrikulittëdjathtësidhetëtrungutpulmonar.

29. Kanaliarterial • Mungesa e mbylljes anatomike të duktus arteriosus ose duktus botalis. • Në zemrën normale mbyllja ndodh 2-3 javë pas lindjes.

30. Bikuspidiae valvulësaortale • Është forma më e shpeshtë e sëmundjeve të lindura të zemrës. Kjo konsiston në praninë e dy kuspideve në vend të tre në valvulën aortal. • Ky defekt në moshën fëminore nuk ka klinikë, por ka prirje për t’u kalcifikuar dhe për t’u bërë stenotike në moshat e rritura.

31. Koartacioniiaortës • Është ngushtim segmentar i aortës në vendin e derdhjes së kanalit arterial që korrespondon me fillimin e pjesës së saj descendente. • Kjo sëmundje shkakton hipertension arterial në kahun proksimal të ngushtimit (krahë e kokë).

32. Tetralegjiae Fallot • Ështënjëkeqformimipërbërëngakatërelementë: a. Çvendosjee aortësnëtëdjathtë b. Stenozëoseatrezitë arteries pulmonare c. Defektiseptumitinterventrikular d. Hipertrofie shprehur e ventrikulittëdjathtë. • Kjosëmundjekarakterizohetngaprania e shuntitnga e djathtanëtëmajtëdhe me cianozënëqetësi.

33. Tetralegjia e Fallot

34. Ndërlikimet • Ndërlikimet e sëmundjeve të lindura të zemrës janë të rënda dhe serioze. 1. Insufiçenca kongjestive e zemrës, është ndërlikim i shpeshtë dhe më i rëndësishëm. 2. Embolia trombotike paradoksale. Më të shpeshta janë në tru. 3. Hipertensioni pulmonar 4. Endokarditi infektiv

35. Patologjitëe endokarditit • Sëmundjet e endokarditit janë inflamatore ose degjenerative. • Endokarditet prekin të gjitha moshat por më shpesh moshat e reja dhe sidomos në zemrën e majtë.

36. Endokarditi reumatizmal Endokarditireumatizmal. Mëshpeshdëmtonvalvulatmitrale, mbasnjëinfeksionistreptokoksiktëgrykës. Ai mundtëklasifikohetnëdisastadeapo forma. a. Endokarditidifuz – ku e tërëvalvulaiështënënshtruardëmtimit. b. Endokarditiverukoz. – nëvëndet e lezionuaradepozitohentrombocite, fibrinëdheelementetëgjakutnëtrajtën e formacionevetëvoglatrombotikeqëemërtohenveruk. c. Endokarditifibrotik – dëmtimet e endokardititverukozriparohennëpërmjetformimittëfibrozësdhepërpasojëvjenndryshimidhedeformimiipërhershëmivalvulavepërkatëse, icilisjellsirezultatformimin e vesevetëfituaratëzemrës.

37. Endokarditi reumatizmal d. Endokarditirecidivues – pas çdoinfeksionistreptokoksik, endokarditireumatizmal ka prirjepërtëbërërecidiva, icilinërealitets’ështëtjetërveçseendokarditiverrukozifreskëtizhvilluarmbinjëvalvultashmëfibrotikeedhe me verrukenëmoshëtëndryshme. e. Endokardititrombotikjobakterial – takohetshpeshtektësëmurët e karakterizuarngasëmundjetërënda. Sëmundjakarakterizohetngaformimiiverrukavembivalvulat e zemrësmëshpeshnormale. Kjosëmundjeprekfëmijë e tërinj me sëmundjetëndryshme pa qënëkahektik. Kyllojendokarditimundtëshërbejësipikënisjepërendokarditininfektiv. f. Endokarditiinfektiv – ështënjëinfeksionirëndëqëkarakterizohet me kolonizimoseinvazionivalvulavetëzemrësoseendokarditinparietal ngaagjentëmikrobial duke krijuaratjevegjetacionetëinfektuara. Përkëtëarësyequhenendokarditebakterialeoseseptike.

38. Patogjeneza • Patogjeneza e këtijllojendokarditimundtëpërmblidhetnëtrehallkalidhëse. 1. Keqformimete linduradhedëmtimetreumatizmalepreekzistuesetëvalvulavekrijojnënjëterenrregullimeshhemodinamiketëtipittërrjedhësnëtrajtëcurrili, tëcilatgodasinpombivalvulate deformuara duke shkaktuaratydëmtimetërejatëendotelit. 2. Zbulimiikolagjenitsubendotelialqënxitagregimin e trombocitevedheformimin e verrukevetëendokardittrombotikjobakterial. 3. Bakteremiae cilafavorizohetngadisagjëndjesiheqja e tonsilave pa mbrojtjen e antibiotikëve, ekstraksionetdentare, infeksioneturinare.

39. Morfologjia • Dëmtimetngaendokarditidhendërlikimet e tijshfaqennë: • Dëmtimetnëzemër – konsistojnënëformimin e vegjetacionevetëmëdha, qëvendosennëlinjën e kontaktitdhepërbëhenngaindnekrotik, fibrin, trombocite e disaherëkolonibakteriale. Atonukjanëtëfiksuara e shërbejnësiburimembolash. Nëvalvulataimundtëshkaktojëdëmtimegërryese e shkatërruese duke shkaktuarkëputjetëbuzëvetë lira tëvalvulavedhepërpasojëulçeracione. • Lezionetembolike • Vegjetacionet e infektuaraembolizohen duke shkaktuarinfarkte e abcesenëorganeperiferikesishprekta, veshkat, truridhenëmiokard. Ngaembolitënënivelin e mikroqarkullimitperiferikzhvillohenpetekietëlëkurës, nyjet e osler-it nëgishta, glomerulonefritelokaleapodifuze. • Dëmtimet e organeveparenkimatoze • Mëlçia, veshkatdheshpretkaparaqitentëzmadhuara

40. Vesete fituaratëzemrës • Me ves të zemrës nënkuptohen ndryshimet anatomike ireversibile të valvulave dhe ostiumeve përkatëse, që pengojnë rrjedhjen normale të gjakut. • Këto ndahen në: • vese të fituara dhe • vese të lindura.

41. VESET E ZEMRËS • Veset e fituarajanëpasojë e defektevevalvulareqëshkaktohenngazhvilliminëtëtëinditfibrozsipasojë e sëmundjevetëndryshmevalvulareinflamatoredhedegjenerative. Fibrozafiksonnëaparatetvalvularedytipelezioneshdhenëvarësiprejtyredhedyllojevesesh: Njërilezionkonsistonnëngjitjen e valvulave me njëratjetrën duke penguarhapjen e tyrederinë fund dhe duke sigururarkështungushtimin e ostiumitpërkatës. Vesiqëkrijohetnëkëtëmënyrëquhetstenozë e ostiumit. Lezionitjetërkonsistonnëshkurtiminosedeformimin e valvulave duke bërëtëpamundurmbylljen e ostiumitpërkatësnëmomentin e caktuarhemodinamik. Vesiqëkrijohetnëkëtëmënyrëquhetinsufiçenca e valvulave. • Njëramundësiështëkurdyvese (stenozëdheinsufiçencë)zhvillohennëtënjëjtinsistemvalvulash. • Mundësiatjetërështëkurnënjërinsistemvalvulashndodhstenoza, kursenënjësistemtjetërmundtëndodhëinsufiçenca. Kështumundtëketëstenozëmitraledheinsufiçencëaortaleoseçdokombinimtjetër.

42. Stenozamitrale • Kjosëmundje ka natyrëreumatizmaledherezultonngangjitjaprogresivekomisurave, e cilazvogëlonnëshkallëtëndryshmesipërfaqen e ostiumit mitral. • Valvulatmitraleparaqitentëngjitura, tëtrasha, ngushtojnëorificiumindhengjajnësigojëpeshku. • Kordattendinemundtëparaqitentëtrasha, tëshkurtuara, kursemuskujtpapilarëmundtëjenëfibrotikë.

43. Stenoza mitrale

44. Stenozamitrale • Pasojathemodinamikejanëvështirësia e kalimittegjakutngaatriumiimajtënëventrikulin e tënjëjtësanëgjatëdiastolësventrikulare. Si pasojë e kësajndodh: 1. Hipertrofidhezgjerim, shpeshitheksuariatriumittëmajtë. 2. Trashjedhezbardhje e endokardititatrialsipasojë e rritjessëpresionevedhelëvizjeveshtjelloretëgjakut. 3. Hiperemivenozepasivenëmushkëri. 4. Hipertrofidhemë pas zgjerimiventrikulittëdjathtësirezultatihipertensionitpulmonar. 5. Zvogëlimiventrikulittëmajtëqënganjëherëështëitheksuar.

45. Insufiçencamitrale • Shkaktohetngasëmundjetëndryshme. Faktorëtqësjellindisfunksionjanë: • Zgjerimiiunazësmitraledhendryshimiiorientimittëmuskujvepapilarëqëngavertikalkthehennë horizontal dhetkurrja e tyrenuk ka efektmbifunksioninvalvular. • Pasojat e insufiçencësjanë: a. Dilatimdhehipertrofia e ventrikulittëmajtë. b. Zgjerimiiatriumittëmajtë. c. Hiperemiavenoze e mushkërive.

46. Insufiçencamitrale

47. Stenozae aortës • Shikohenvalvulatsemilunaretëngjitura me njëratjetrëndhepërpasojëostiumi aortal ngushtohet. Zakonishtparaqitet e kombinuar me ves mitral. Nëkëtësëmundjerëndësiluanpërveçreumatizmësedhevesiilinduriaortës. • Pasojathemodinamikeshprehen me rënien e debititkardiakdhe me zhvillimin e ishemisëcerebraledhemiokardiale. Makroskopikishtzemraparaqitet e zmadhuarngahipertrofia e ventrikulittëmajtëdhe aorta ështëmë e vogël me intimëtërrudhurpërshkaktëpresionittëulurintraaortal.

48. STENOZA E AORTËS

49. Insufiçencae aortës • Shkakumëishpeshtëështëendokarditireumatizmaldheaortitisifilitik, pormundtëshihetedhenërastet e endokardititbakterial. Makroskopikishtvërehetzmadhimikonsiderueshëmizemrës. • Patologjitë e miokardit • Sëmundjaishemike e zemrësështënjëçekuilibër midis kërkesësdheofertëssëzonëspërgjaktëoksigjenuar. Kjomundtëmanifestohet me: - angina pektoris - infarktimiokardit - sëmundjeishemikekroniketëzemrës - vdekjee papritur

50. Patogjeneza • Patogjeneza e sëmundjesishemikepërmbledhdisafaktorëtërëndësishëmsi: 1. Rroline obstruksionitkoronarëtëpërhershëm. Mëshumë se 90 % e pacientëvë me SIZ kanëarteriosklerozë me stenozëtëkoronareve. 2. Roliindryshimeveakutetëpllakësarteriosklerotike. Ishemiaakute e miokarditshpeshprecipitonngangushtimetqëshkaktojnëndryshimetakutetëpllakësarteriosklerotikesiçndodhgjatëhemoragjiveaporupturavetësaj. Njëdëmtimitillëvaskularështëkryesorpërzhvillimin e sindromaveakutekoronaresiçjanë: angina e paqëndrueshme, infarktiakutimiokarditosevdekja e papritur. 3. Roliitrombozëskoronare. Trombozakoronare e pjesëshmeose e plotëluanrolkritiknësindromatkoronareakute.