โครงการขยายผลฟาร์มตัวอย่างในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ อำเภอคำตากล้า จังหวัดสกลนคร

1. โครงการขยายผลฟาร์มตัวอย่างในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ อำเภอคำตากล้า จังหวัดสกลนคร ความเป็นมา ในปี 2548 สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ได้สำรวจความต้องการของเกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดินอำเภอคำตากล้า ในการปรับพื้นที่แปลงเกษตรกรรมและขุดขยายแหล่งน้ำ โดยใช้เครื่องจักรกลของ ส.ป.ก. และให้เกษตรกรจ่ายสมทบค่าน้ำมันเชื้อเพลิง แต่โครงการดังกล่าวได้ถูกระงับไปเนื่องจาก ราคาน้ำมันเชื้อเพลิงมีราคาสูงขึ้นมากงบประมาณที่เตรียมการไว้มีไม่เพียงพอ เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม 2548 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จเยี่ยมราษฎร ณ ศูนย์ศิลปาชีพดอนคำเสนานฤมิตร ตำบลนาแต้ อำเภอคำตากล้า จังหวัดสกลนคร ในระหว่างเสด็จเยี่ยมราษฎร คณะกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ได้ร้องขอต่อสำนักราชเลขาธิการ เพื่อขอให้ ส.ป.ก. ดำเนินการปรับพื้นที่และขุดขยายแหล่งน้ำ เจ้าหน้าที่สำนักราชเลขาธิการได้เชิญคณะกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และเจ้าหน้าที่ ส.ป.ก. ประชุมหารือ เพื่อหาแนวทางช่วยเหลือราษฎรในพื้นที่ดังกล่าว โดย ส.ป.ก. จะให้ความช่วยเหลือในรูปแบบนิคมเศรษฐกิจพอเพียง ทิศทางการดำเนินงาน สำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัดสกลนคร (ส.ป.ก.สกลนคร) ได้พิจารณาแล้วเห็นว่าการดำเนินการช่วยเหลือเกษตรกรในพื้นที่อำเภอคำตากล้า ตามแนวคิดรูปแบบนิคมเศรษฐกิจพอเพียงจะเป็นการช่วยเหลือเกษตรกร ที่เป็นประโยชน์เป็นอย่างยิ่ง จึงได้ดำเนินการจัดตั้งนิคมเศรษฐกิจพอเพียง อ.คำตากล้า จ.สกลนคร ภายใต้โครงการขยายผลฟาร์มตัวอย่างในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในปี 2549 เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ให้เกษตรกรสามารถพึ่งพาตนเองได้ และเพื่อเป็นการแก้ไขปัญหาสังคม และความยากจนของราษฎรที่ลงทะเบียนปัญหาด้านที่ดินทำกินอย่างเป็นรูปธรรม และยั่งยืนต่อไป โดย ส.ป.ก. ให้การสนับสนุนกิจกรรมการผลิต ลดรายจ่าย เพิ่มรายได้ สำหรับการศึกษาเรียนรู้ดูงาน ดำเนินการในรูปแบบของศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงชุมชน สนับสนุนกิจกรรมการรวมกลุ่มในการดำเนินการประกอบอาชีพ โดยให้มีการจัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชน พร้อมสนับสนุนสินเชื่อเงินกองทุนการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม สนับสนุนให้ความช่วยเหลือด้านการพัฒนา โครงสร้างขั้นพื้นฐานที่จำเป็นต่อการประกอบอาชีพ เช่น จัดหาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร เป็นต้น

2. วัตถุประสงค์ - เพิ่มศักยภาพการผลิตและการใช้ที่ดินอย่างมีประสิทธิภาพ - เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ การบริหารจัดการ การพึ่งพาตนเอง และมีการเกื้อกูลกันในชุมชน - เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้ สร้างอาชีพให้เกษตรกรมีรายได้ตามแนวพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มเป้าหมาย เกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดิน ต.นาแต้ ต.คำตากล้า อ.คำตา กล้า จ.สกลนคร จำนวน 3,954 ราย(ต.นาแต้ 1,808 ราย และ ต.คำตากล้า 2,146 ราย) พื้นที่ดำเนินการ เขตปฏิรูปที่ดิน ต.นาแต้ อ.คำตากล้า เนื้อที่ 29,645 ไร่ เขตปฏิรูปที่ดิน ต.คำตากล้า อ.คำตากล้า เนื้อที่ 35,683 ไร่ องค์ความรู้การจัดการ • ด้านเศรษฐกิจพอเพียง สนับสนุนและช่วยเหลือเกษตรกรให้องค์ความรู้ทางด้านทฤษฎีในการทำเกษตรแบบผสมผสาน ด้านการเลี้ยงโค สนับสนุนกิจกรรมให้มีการรวมกลุ่มในการดำเนินการประกอบอาชีพมีการจัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนด้านการเลี้ยงโคเนื้อ พร้อมสนับสนุนสินเชื่อเงินกองทุนการ ปฏิรูปที่ดินฯ ให้สมาชิกกู้ยืม นำไปซื้อโคแม่พันธุ์ ซื้อเมล็ด พันธุ์หญ้า และ ส.ป.ก. ได้ร่วมมือกับกรมปศุสัตว์ นำโคพ่อ พันธุ์ (พันธุ์กบินทร์บุรี) มาให้เกษตรกรในนามของกลุ่มวิสาหกิจ ด้านการเลี้ยงโคเนื้อเป็นพ่อพันธุ์ในการผสมพันธุ์ เพื่อเป็นการพัฒนาสายพันธุ์ • ด้านข้าว สนับสนุนและส่งเสริมการปลูกข้าว โดยให้เกษตรกร จัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจด้านข้าว มีกลุ่มผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดี และกลุ่มผลิตข้าวพันธุ์ดี จัดอบรมให้เกษตรกรได้มีองค์ความรู้ เกี่ยวกับเรื่องข้าว โดยศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสกลนคร และ ส.ป.ก. สกลนคร สนับสนุนเมล็ดพันธุ์ข้าว กข 6 กข 15 และข้าว หอมมะลิ 105 ให้กับเกษตรกร เพื่อนำไปพัฒนาพันธุ์ข้าว

3. ผลการดำเนินงาน ปี 2549 - 2554  พัฒนาองค์ความรู้และสนับสนุนปัจจัยการผลิต 868 ราย  พัฒนาองค์ความรู้แบบเข้มข้น (ขยายผลองค์ความรู้) 611 ราย  จัดตั้งศูนย์เรียนรู้ (ข้าว, โคเนื้อ) 37 ศูนย์  จัดทำแปลงเรียนรู้ 4 แปลง  จัดตั้งและพัฒนากลุ่มวิสาหกิจชุมชน (โคเนื้อ, โคพื้นเมือง, โคพันธุ์) 42 กลุ่ม  งานพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ (แหล่งน้ำ, อาคารต่างๆ) ผลสำเร็จของโครงการ -พื้นที่ดำเนินการ ได้มอบเอกสาร ส.ป.ก. 4-01 ไปแล้วจำนวน 3,954 ราย 4,605 แปลง เนื้อที่ประมาณ 65,328 ไร่ (ข้อมูล ณ วันที่ 9 มีนาคม 2555) -ทุกหมู่บ้านมีความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นตามแนว เศรษฐกิจพอเพียง -มีการจัดตั้งกลุ่มอาชีพต่างๆที่ยั่งยืนในระดับพื้นที่ รวม 42 กลุ่ม เช่น วิสาหกิจชุมชนกลุ่มศูนย์ผลิตข้าวพันธุ์ดีบ้านนาแต้-ไทยเจริญ วิสาหกิจชุมชนกลุ่มคำตากล้าทอผ้า วิสาหกิจชุมชนกลุ่มยูคาหนองแสงพัฒนา กลุ่มแม่บ้านหนองพอกน้อยแปรรูป ปลาเป็นต้น -มีการอนุรักษ์ดินและน้ำ เช่น การปลูกหญ้าแฝกเพื่อป้องกันการพังทลายของดิน -เพิ่มพื้นที่สีเขียวในพื้นที่โดยเกษตรกรปลูกไม้ยืนต้น เช่น ยางพารา ในพื้นที่ต.นาแต้ 2,317 ไร่ และ ต.คำตากล้า 3,203 ไร่ รวม 2 ตำบล 5,520 ไร่ แผนการดำเนินงาน ปี 2555 งบประมาณ 1,687,300 บาท  พัฒนาองค์ความรู้และสนับสนุนปัจจัยการผลิต หลักสูตร “เศรษฐกิจพอเพียงและการพัฒนาเกษตรกรอย่างยั่งยืน”จำนวน 298 ราย  พัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน - ขุดลอกแก้มลิง ม.11 บ้านสระแก้ว ต.นาแต้ ปริมาณ 10,000 ลบ.ม.