130 likes | 638 Vues
Siyaset Bilimine Giriş. Baskı Grupları 9 . Hafta. Baskı grupları ( pressure groups ); ‘ortak menfaatler etrafında birleşen ve bunları gerçekleştirmek için siyasal otoriteler üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlenmiş gruplar’
E N D
Siyaset Bilimine Giriş Baskı Grupları 9. Hafta
Baskı grupları (pressuregroups); ‘ortak menfaatler etrafında birleşen ve bunları gerçekleştirmek için siyasal otoriteler üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlenmiş gruplar’ • Menfaat (çıkar) faktörü nedeni ile çıkar ‘grupları’ olarak da adlandırılmakta • Her menfaat grubu bir baskı grubu değil
Siyasal karar merkezleri üzerinde sistemli bir etkileme faaliyetine girişilme ile bir baskı grubu hüviyeti kazanılır • ‘Etkileme’ baskı grubunu niteleyen temel faktör • Menfaat, sadece maddi, ekonomik değil; manevi değerler, ortak amaç/idealin gerçekleştirilmesi de baskı gruplarının bir araya gelme nedeni
Baskı Gruplarının Tipleri:1. Ortak ‘menfaatler’ etrafında toplanan gruplar • Ayrım kriteri «ekonomik» menfaat • İşveren birlikleri (ticaret odaları, sanayi odaları, işveren sendikaları, büyük şirketler, holdingler, meslek/işadamı dernekleri) • İşçi kuruluşları (sendikalar, sendika konfederasyonları) • Tarım sektörü (çiftçi birlikleri, tarım kooperatifleri) • Meslek kuruluşları /tabipler, mimarlar, mühendisler odası, barolar) • Memur sendikaları • Esnaf kuruluşları, tüketici kooperatifleri
2. Ortak ‘tutumlar’ (idealler, fikirler, amaçlar) etrafında toplanan gruplar • Grup üyeleri maddi/ekonomik menfaat değil bir inanç/dava/ ideal/manevi değer etrafında bir araya gelir • Üyeler arasında sosyal bakımdan bir homojenlik yok • Dernekler, vakıflar, kulüpler,
Türköne; s. 336-338 • Örgütlenmemiş gruplar [Aile, kabile, aşiret, temelli doğuştan kazanılan şekli örgütler] • Kurumsal baskı grupları [Ordu, bürokrasi] • Sektörel baskı grupları [Sendikalar, meslek örgütleri] • Dava grupları [çevreci gruplar]
Baskı grupları; ‘sivil toplum kurumları (STK)’larkavramı • Sivil toplum örgütleri kavramı • Gönüllü üyelik, • Devletin kurumsal yapısının dışında olma özelliği, • Uymayan örnekler
Etkileme ve Baskı Yöntemleri • Doğrudan Doğruya Etkileme • Yasama organı faaliyetlerini etkilemek • Seçimlerde parti desteği • Raporlar sunmak/yayımlamak • Sözlü açıklamalar • Üstü kapalı yollar (siyasi partilere örtülü para yardımı, kamu görevlilerine, milletvekillerine çeşitli menfaatler ; komisyon, hediye, parasız seyahat, vb., siyasi şantaj) • Siyasal sistemde etkili olan kurumlar/kişiler üzerinde etkileme çabaları değişkenlik gösterir • Parti disiplini etkileme faaliyetlerinin derecesini belirler • Siyasal kültürün etkileme faaliyetlerine bakış açısı da etki düzeyini belirleyen bir başka etken
2. Dolaylı etkileme • Kamuoyunu etkileme aracılığı ile etkili olma • Ulusal basın ve yayın yoluyla propaganda • Kendi basın-yayın organları aracılığı ile etkileme çabaları • Eylemler, protestolar, grev, boykot, vb.
Baskı Grupların Siyasal Rolü • Etki dereceleri siyasal sistemin yapısına göre çok yüksek olabilmektedir; görünmez hükümet, üçüncü meclis gibi değerlendirmeler • Siyasi sorumluk sahibi olmayan örgütlerin siyasi kararlar üzerinde etkili olması eleştiri konusu • Perde arkasında gizli ajanda olup olmadığı kuşkusu • Siyasal sistem içinde dengeleyici görev yapar
Baskı grupları; lehinde görüşler; Türköne; s. 337 • Hükümeti etkileyecek araçlar geliştirir, temsili demokrasinin gelişmesini sağlar • Tartışma ve müzakere ortamı oluştururlar; daha bilgili ve eğitimli seçmenler; hükümet politikasının kalitesinin yükseltir • Alışılmış parti politikalarına karşı alternatif alan oluşturarak siyasal katılımın ölçeğini genişletir • Hükümetin icraatlarını denetler; • Hükümetin faal ve sağlıklı bir sivil toplumla dengelenmesini sağlar • Hükümetle halk arasında iletişim kanalı işlevi görerek siyasi iktidarın politika çıktılarının beklentilere cevap vermesini sağlarlar
Baskı grupları; aleyhindeki görüşler • Zengin ve ayrıcalıklı insanların sesini duyurarak toplumdaki eşitsizlikleri çoğaltır • Gruplar, azınlık çıkarlarını savunarak kutuplaşmalara neden olur • Halk tarafından seçilmeyen grupların doğrudan siyasal iktidarı/yasamayı etkilemesi gayri meşru bir durum ortaya çıkarır • Kapalı kapılar ardında görüşmelere etkide bulunurken halkı saf dışı bırakırlar • Birtakım ayrıcalıkları kullanarak kamu görevlilerini engelleyebilir, hükümet politikalarını etkisiz hale getirerek yönetim zaafına yol açabilirler