250 likes | 408 Vues
LOEÙT SINH DUÏC (genital ulcers) vaø HAÏ CAM MEÀM ( Chancroid ). ThS . BS Nguyeãn Thanh Minh Boä moân Da Lieãu , ÑHYD. LOEÙT SINH DUÏC. I. LOEÙT SINH DUÏC: 1. Ñaïi cöông: Laø hoäi chöùng thöôøng gaëp trong da lieãu. Caàn phaân bieät : loeùt vaø trôït.
E N D
LOEÙT SINH DUÏC(genital ulcers)vaø HAÏ CAM MEÀM( Chancroid) ThS. BS NguyeãnThanh MinhBoämoânDaLieãu , ÑHYD
LOEÙT SINH DUÏC I. LOEÙT SINH DUÏC: 1. Ñaïi cöông: • Laø hoäi chöùng thöôøng gaëp trong da lieãu. • Caàn phaân bieät : loeùt vaø trôït. • Trôït (erosion): maát lôùp thöôïng bì, vaø moät phaàn lôùp bì, laønh khoâng coù seïo • Loeùt (ulcer) : saâu hôn trôït, maát toaøn boä thöôïng bì vaø bì, laønh ñeå laïi seïo • Saêng (chancre): laø toån thöông laâm saøng, coù khi laø trôït, coù khi laø loeùt.
LOEÙT SINH DUÏC (tt) 2. Nguyeân nhaân: do nhieàu nguyeân nhaân, coù theå heä thoáng laø: 2.1) Caùc taùc nhaân gaây beänh laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc: • Xoaén khuaån giang mai (Treponema pallidum) • Vi khuaån haï cam meàm (Haemophilus ducreyi) • Herpes simplex virus (HSV). • Chlamydia trachomatis. • Sarcoptes scabiei…. 2.2) Caùc nguyeân nhaân thöôøng gaëp do beänh da: • Hoàng ban saéc toá coá ñònh (truùng ñoäc da do thuoác) • Hoäi chöùng Behcet. • Chaán thöông. • Hoäi chöùng Reiter. • Beänh aùc tính nhö ung thö döông vaät…. Caàn coù höôùng chaån ñoaùn laâm saøng loeùt SD ñeå coù höôùng xeùt nghieäm, xöû trí ñuùng ñaén
I) Ñaïicöông : • HCMeàm = STD (STI) cấp tính, LS laø veát loeùt, meàm ≠ GM coù saêng cöùng ,. • Vuøng DTH cuûa beänh : Baéc Phi vaø Chaâu AÙ, ña soá nguyeân nhaân loeùt SD laø HC meàm . • HCMeàm (# beänh loeùt SD khaùc), ôû caû 2 phaùi ñieàu kieän deã daøng nhieãm HIV .
II) Nguyeân nhaân • Nguyeân nhaân : do vi khuaån Hemophilus ducreyi gaây ra , do oâng August Ducrey (YÙ) tìm ra naêm 1889. • Laø VK gram (-), yếm khí, ưa maùu, • Laây qua ñöôøng sinh duïc.
III) LAÂM SAØNG: Thời gian ủ beänh ngaén, # 3 – 7j (töø 1 – 15j). Tr/ chöùng chính laø SĂNG, coù haïch. 1) Saêng haï cam meàm: • ÔÛ BPSD, khôûi ñaàu = saån meàm, coù HB bao quanh. • Sau 24 – 48 giôø muïn muû vôõ ra loeùt saâu, hình troøn, kích thöôùc ñeàu, ñ/kính = 3 – 15 mm. • Beà maët/loeùt coù muû vaøng. • Bôø veát loeùt raát roõ, quanh co, taùch rôøi, thöôøng laø bôø ñoâi = vieàn trong maøu vaøng, vieàn ngoaøi maøu ñoû (= daáu hieäu bôø ñoâi cuûa Petges).
III) LAÂM SAØNG: • Ñaùy /loeùt baèng phaúng, loå choå = moái aên, coù nhöõng choài thòt nhoû, nhieàu maïch maùu deã chaûy maùu. • Boùp meàm, ñau. Saêng HCMeàm naèm treân neàn da phuø neà. • Soá löôïng: thöôøng coù nhieàu saêng, lôùn nhoû khoâng ñeàu, do töï laây lan. • Vò trí: • Nam: maët trong vaø ngoaøi bao da QÑ, QÑ. • Nöõ: AÂH, moâi lôùn, moâi nhoû, AÂÑ, CTC.
III) LAÂM SAØNG: • 2) Haïch HCmeàm • Haïch laø bieán chöùng, laø tr/chöùng. • baét buoäc saêng laø coù haïch nhö GM. • Haïch (+) ½ cas, ña soá nam, raát hieám ôû nöõ. • Haïch xuaát hieän # 1 – 2 W sau saêng, do ñi laïi, laøm vieäc nhieàu.
III) LAÂM SAØNG: • Thöôøng laø 1 haïch, ôû beïn. • Haïch söng to töø töø, vieâm ñau nung muû taoï bu boâng. Neáu ñ/trò bu boâng dính da, taoï loå doø chaûy muû + maùu ra ngoaøi. • Quanh loå doø xuaát hieän vaøi saêng HCM ñieån hình, = söï hoaù saêng (chancrellisation). • 3) HCM ngoaøi BPSD : HM, quanh HM, ngoùn tay, roán, löôõi, vuù, caèm, vaø keát maïc.
IV) DAÏNG LAÂM SAØNG: nhieàu daïng • HCM thoaùng qua: nhoû, noâng, laønh 2-3j coù haïch beïn • HCM khoång loà: ñôn ñoäc, lan toûa, loeùt roäng • HCM nang loâng: loeùt nhoû/ chaân loâng. • HCM saån: saån u haït, loeùt # Donovanosis, Codyloma lata. • HCM hoãn hôïp: 2W ñaàu/ HCM saêng GM. • HCM daïng herpes: nhieàu saêng, tuï thaønh ñaùm. • HCM daïng loeùt saâu quaûng • HCM daïng saån • HCM ôû NÑ: loeùt NÑ # VNÑ do laäu • HCM daïng cuïc hoaëc goâm • HCM daïng voøng: ôû QÑ, # caùnh hoa. …..
V) CHAÅN ÑOAÙN: A) (+): LS + CLS A1) LAÂM SAØNG : • THÔØI GIAN UÛ BEÄNH. • SAÊNG. • HAÏCH.
V) CHAÅN ÑOAÙN: • A2) CAÄN LAÂM SAØNG: • 1) Tìm VKhuaån H. ducreyi /ST: • Nhuoäm tìm VK (pheát kính): beänh phaåm laø muû ôû bôø ST nhuoäïm Gram (nhuoâïm Wright, Giemsa cuõng ñöôïc). Thaáy VK gram aâm xeáp theo hình ñöôøng ray hoaëc hình “luøm vaø xoaén”. • Caáy: muû caáy vaøo thaïch maùu + 4% C02/ 35 ñoä C H ducreyi phaùt trieån 4 – 5 J moïc thaønh chuoãi.
V) CHAÅN ÑOAÙN: • 2) Phaûn öùng noäi bì (Ito – Reenstierna): • - Chích trong da 1/10ml “vaccin antichancrelleux” cuûa Nicolle vaø Durand ôû maët ngoaøi caùnh tay vaø ñoïc keát quaû sau 48 giôø. Keát quaû (+) : saån phuø + toàn taïi nhieàu ngaøy. • 3) Söï töï tieâm chuûng: (auto- inoculation) • Laáy muû /ST pheát/da ñuøi ñaõ raïch 3j sau, muïn muû li ti/raïch vôõ loeùt HCM ñieån hình.
V) CHAÅN ÑOAÙN: • 4) Sinh thieát : ít laøm • 5) PCR: ñoä nhaïy caûm > caáy VK, ñaét tieàn. • Phaûn öùng noäi bì, töï tieâm nhieãm vaø sinh thieát khoâng thöïc teá, ngaøy nay khoâng coøn aùp duïng. • Thöôøng laøm: nhuoäm Gram +/- caáy tìm VK
V) CHAÅN ÑOAÙN: B/ (≠) : 1/ Saêng GM : UÛ beänh # 21j - Saêng = veát trôït/ lôû, soá löôïng = 1, # 1 -2 cm, troøn, bôø, ñaùy saïch, ñoû # thòt töôi, ñaùy saïch, ñeàu, boùp chaéc, ñau, + haïch ñi keøm, ch8ac1, di ñoäng, ñau, muõ . HTGM (+) 2/ Muïn doäp SD : nhieàu MN/ chuøm, treân HB, tieàn chöùng ngöùa/raùt choå noåi MN laønh # 1 - 2 W, hay taùi phaùt. 3/ HX: STNP/BPSD thoaùng qua. Chuû yeáu = haïch beïn.
V) CHAÅN ÑOAÙN: 4/ Saêng gheû: = saàn MN, ngöùa/ ñeâm,+ MN = keõ ngoùn tay, chaân, coå tay, moâng, roán ... nhieàu ngöôøi/nhaø bò. 5/ truùng ñoäc thuoác: boùng nöôùc/SD+ mieäng +/- da 6) Veát traày do CT : Xaûy ra ngay sau giao hôïp, ñau nhöùc.
VI) BIEÁN CHÖÙNG: • Vieâm da QÑ • Heïp da QÑ • Söng ngheõn da QÑ • Haïch (baøi) • Boäi nhieãm thoi xoaén khuaån (fuso-spirochaetosis) (nay hieám). • b/chuùng xa: vieâm gan, tieåu/maùu, laøm muû/baép chaân
chancroid • Theo CDC, Ch/ñoaùn haï cam meàm, caû LS vaø theo doõi, neáu coù ñuû caùc t/chuaån sau: • B/ nhaân coù moät hoaëc nhieàu loeùt SD. • B/nhaân coù XN tìm x/khuaån GM tröïc tieáp ôû loeùt SD (-) hoaëc XNHTGM (ñaëc hieäu) sau khi coù loeùt ít nhaát 7 ngaøy (-). • Coù loeùt SD vaø +/- haïch beïn (bieán chöùng) ñieån hình cuûa haï cam meàm. • Xeùt nghieäm HSV treân loeùt sinh duïc (-).
VII) ÑIEÀU TRÒ: • 1) Nguyeân taéc ñieàu trò : • Ñieàu trò cho beänh nhaân vaø caû baïn tình. • Xeùt nghieäm huyeát thanh giang mai vaø HIV (taàm soaùt). • Naèm nghæ. • Keát hôïp ñieàu trò toaøn thaân vaø taïi choå
VII) ÑIEÀU TRÒ: • 2) Ñieàu trò săng HCM: • 2.1) Taïi choå : • Duøng dung dòch saùt khuaån (nhö Povidone – iodine, dung dòch Milian,…) • 2.2) Toaøn thaân : theo CDC 2006 • AZITHROMYCINE 1gr ( u) (Sd), hoaëc • CEFTRIAXONE 250 mg (TB)(Sd), hoaëc • CIPROFLOXACINE 500 mg x 2 lần /j x 3j lieân tuïc, hoaëc • ERYTHROMYCINE 500 mg x 3 l /j x 7j lieân tuïc.
VII) ÑIEÀU TRÒ: • Ciprofloxacine CCĐ/ nöõ coù thai hoaëc cho con buù. • Azithromycine vaø Ceftriaxone thuaän lôïi : lieàu duy nhaát. • Nhieàu nôi coù caùc chuûng VK khaùng thuoác Ciprofloxacine vaø erythromycine. • Vôùi ngöôøi bò HCM + nhieãm HIV thời gian ñ/trò keùo daøi hôn vì veát loeùt laâu laønh.
VII) ÑIEÀU TRÒ: • 3) Ñieàu trò haïch (b/chöùng): • 3.1) Haïch coøn cöùng: • - Naèm nghæ vaø ñaép aám. • - Thuoác nhö treân. • 3.2) Haïch meàm (laøm muû): • - raïch, ruùt muû = kim caån thaän, voâ truøng. • - Thuoác nhö treân.
THEO DOÕI SAU ÑIEÀU TRÒ : • Taùi khaùm 3 – 7 ngaøy sau ñieàu trò. • Thôøi gian laønh hoaøn toaøn veát loeùt tuyø thuoäc vaøo kích thöôùc/loeùt.
VIII) KẾT LUẬN • HCM = STI • B/ch ít hơn lậu vaø GM • Chaån ñoaùn ñuùng + ñieàu trò sớm kết quả tốt, haïn cheá laây lan.