360 likes | 907 Vues
BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ve ETİK. Hazırlayan: 2010215026 Muharrem KAYHAN Ders: Özel Öğretim Yöntemleri 2 Ögr . Gör. Tijen AKADA. Hedef ve Kazanımlar 1/2. Etik nedir tanımlayabileceksiniz. Bilişim teknolojileri ve etik kurallarını sayabileceksiniz.
E N D
BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ve ETİK Hazırlayan: 2010215026 Muharrem KAYHAN Ders: Özel Öğretim Yöntemleri 2 Ögr. Gör. Tijen AKADA
Hedef ve Kazanımlar 1/2 • Etik nedir tanımlayabileceksiniz. • Bilişim teknolojileri ve etik kurallarını sayabileceksiniz. • Gizlilik ne olduğunu söyleyebileceksiniz. • Doğruluğun ne olduğunu söyleyebileceksiniz. • Fikri Mülkiyetin tanımını yapabileceksiniz.
Hedef ve Kazanımlar 2/2 • Erişim nedir tanımını yapabileceksiniz. • Bilgisayarların işyerlerinde kullanılmasının insanlara getirdiği yeni durumları öğreneceksiniz. • Bilgisayar suçlarını öğreneceksiniz.
Ön Bilgiler • Etik nedir ? • Bilişim Teknolojileri ve Etik denildiğinde aklınıza ne geliyor?
Etik 1/2 • Yunanca “ethos” kelimesine dayandığı usul, adet yada gelenek anlamına geldiği biliniyor. • Etik; doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı,iyiyle kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı ,iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır.
Etik 2/2 • Etik Teorileri; • Normatif Etik • Meta Etik • Betimleyici Etik
Bilişim Teknolojileri ve Etik 1/10 • Elektronik ve network ortamında uyulması gereken kuralları tanımlayan normlar ve kodlar kısaca bilişim etiğini ifade eder. • Bilişim Etiğine, bilişim alanında uyulması gereken yazılı ve yazılı olmayan kurallar diyebiliriz
Bilişim Teknolojileri ve Etik 2/10 • Bilişim etiği, genel olarak bilgi ve iletişim teknolojileri(BİT) kullanımı ile ortaya çıkan bir takım etik konularını ele alan şemsiye bir kavram olarak düşünülebilir. • Bilişim etiğine ilişkin günlük hayatta en sık kullanılan kavramlar bilgisayar etiği ve internet etiğidir.
Bilişim Teknolojileri ve Etik 3/10 • Bilgisayar etiği, sürekli gelişen bilgisayar teknolojilerindeki kavram,politika, değerler arasındaki ilişkileri ele alan dinamik ve karmaşık çalışma alanı biçiminde tanımlanabilir. • Bilgisayar Etiği Enstitüsü(ComputerEthicsInstitute) tarafından ortaya konan 10 etik kuralı şunlardır.
Bilişim Teknolojileri ve Etik 4/10 • 1. Bilgisayarı başka insanlara zarar vermek için kullanma. • 2. Başka insanların bilgisayar çalışmalarına karıştırma. • 3. Başka insanların dosyalarını karıştırma. • 4. Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanma. • 5. Bilgisayarı yalan bilgiyi yaymak için kullanılma.
Bilişim Teknolojileri ve Etik 5/10 • 6. Bedelini ödemediğimiz yazılımı kopyalamaya da kullanma. • 7. Başka insanların bilgisayar kaynaklarını izin almadan kullanma. • 8. Başka insanların entelektüel bilgilerini kendimize mal etme. • 9. Yazılan programın sosyal hayata etkilerine dikkat et. • 10.Bilgisayarı saygı duyulacak, hakkında bahsedilecek şeyler için kullan.
Bilişim Teknolojileri ve Etik 6/10 • İnternet etiği, internet üzerinde kabul edilebilir ya da kabul edilemez davranışları belirleyen kurallardır. • Shea(2003) internet etiği hakkında 10 temel kural belirtilmiştir.
Bilişim Teknolojileri ve Etik 7/10 • 1) İnsan olduğunu unutmayın. • 2) İnternet ortamında normal hayatta davrandığınız gibi davranma. • 3) Sanal ortamda bulunduğunuz yerin bilincinde olarak davranışta bulun. • 4) İnsanların zamanlarına ve internet erişim olanaklarına saygı göster. • 5) İnternette güzel görün
Bilişim Teknolojileri ve Etik 8/10 • 6) Bilgilerinizi paylaşın • 7) Ateşli tartışmalarda kontrolünüzü kaybetmeyin. • 8) İnsanların özel hayatlarına saygı gösterin. • 9) Gücünüzü kötüye kullanmayın. • 10) İnsanların hatalarına karşı bağışlayıcı olun.
Bilişim Teknolojileri ve Etik 9/10 • Mason(1986), söz konusu bilişim etiği sorunsallarını PAPA olarak Kodlayabileceği biçimde gruplandırmıştır. • Gizlilik(Privacy) • Doğruluk(Accuracy) • Fikri mülkiyet(Property) • Erişim(Accesibility)
Bilişim Teknolojileri ve Etik 10/10 • Bilgisayarların işyerlerinde kullanılması • Bilgisayar suçları • Mesleki sorumluluk • Küreselleşme
Gizlilik • Gizlilik, Mason(1986) BİT’te meydana gelen gelişmeleri (izleme,hesaplama,erişme vb. yeteneklerinin artması ve kolaylaşması) ve karar alma sürecinde kullanılan bilginin değerinin artmasının bireylerin özel yaşantı alanlarını tehdit eden iki önemli güç olduğunu belirtmiştir. • BİT yardımı ile bankacılık, ticaret , iletişim, eğlence ve eğitim etkinlikleri hızlı ve kolay bir biçimde gerçekleştirilebilmektedir
Doğruluk • Doğruluk, Bilgi çağında geçmiş tarihsel dönemlere göre özellikler BİT’ in kullanımı bilginin hem miktarında hem de niteliğinde büyük artış sağlamıştı • Elektronik ortama girilen bilginin doğruluğu çoğu zaman kontrol edilmediği için sorunlar oluşturabilmektedir.
Fikri Mülkiyet 1/2 • BİT ile elektronik ortamda kolayca kopyalanabilmesi ve dağıtılabilmesi fikri mülkiyet temelinde birtakım sorunlar ortaya çıkarmıştır • Bu durum, “bilginin sahibi kimdir”, “bilgiye ödenmesi gereken ekonomik bedel nedir” gibi sorulara neden olmuştur. Mason(1986)
Fikri Mülkiyet 2/2 • 12 Mart 2004 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre korsan yazılımın kullanılması kopyalanması yasaklanmıştır. • Ama bu durum Fikri mülkiyet etiğinin çiğnenmemesine engel olamamıştır.
Erişim 1/2 • Bilgiyi kullanmada her buluş, kağıdın bulunuşundan modern bilgisayarlara kadar olan, okur-yazarlığı elde etmek için yeni talepler getirmiştir. Bir bilgi toplumunda, bir vatandaş okur-yazar olmak için en azından üç şeye sahip olmalıdır (Mason, 1986).
Erişim 2/2 • Bilgi ile uğraşmak için zeka becerilerine sahip olmalıdır. • Bilgiyi depolayan, ileten ve işleyen bilgi teknolojilerine girebilmelidir. • Sonuncu olarak, bilginin kendisine erişebilmelidir.
Bilgisayarların İşyerlerinde Kullanılması 1/2 • Günümüzde bilgisayarlar birçok işin üstesinden gelmektedir. • Bazen tamire gereksinim duyulsa bile; bilgisayarlar uyumazlar, yorulmazlar, hasta olmazlar ve dinlenmeleri için zamana ihtiyaç duymazlar. • Bu yüzden birçok meslek dalında insanların yerlerine bilgisayarlar kullanılmaktadır.
Bilgisayarların İşyerlerinde Kullanılması 2/2 • Bu durum istihdam için kötü bir durum olarak gözükse bile donanım ve yazılım mühendisliği, sistem analistliği, bilgisayar öğretmenliği, bilgisayar satıcılığı gibi yeni mesleklerde oluşturmaktadır. • Bazı iş alanlarında insanların yerini tam olaarak almasa bile işleri oldukça kolaylaştıracaktır.
Bilgisayar Suçları • Zararlı yazılımlar ve kötü niyetli kişiler bilgi çağının önemli etik sorunlarındandır. • Zararlı yazılımlar, Bilgisayar kullanıcılarına ve kurumlara başta veri kaybı ve sistem çökmesi olmak üzere çok büyük maddi ve manevi zararlar verebilmektedirler.
Mesleki Sorumluluk • Bilgisayar uzmanlarının bilgilerinden dolayı toplumda itibarlı ve sözü geçen konumu vardır. • Mesleki Sorumluluk, Bilgisayar uzmanlığı ile ilgili mesleki kuruluşları etik ilkeler oluşturmuş,etik sorumlulukların yönetimi ve anlaşılması için ders programları geliştirmişlerdir.
Küreselleşme • Küresel yasal durumlar, küresel iş ilişkileri ya da küresel eğitim ortamlarında geçerli olacak etik kurallar ve değerlerin belirlenmesi gerekmektedir.
Değerlendirme Soruları 1/5 • 1) Doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı,iyiyle kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı ,iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaya…….. denir. • A) Erişim • B) Gizlilik • C) Etik • D) Doğruluk
Değerlendirme Soruları 2/5 • 2) Aşağıdakilerden hangisi Etik Teorileri arasında yer almaz? • A) Normatif Etik • B) Uygulamalı Etik • C) Meta Etik • D) Betimleyici Etik
Değerlendirme Soruları 3/5 • 3) Bilgisayar Etiği Enstitüsü(ComputerEthicsInstitute) tarafından ortaya konan etik kuralından biridir? • A) İnternette güzel görün • B) Başka insanların dosyalarını karıştırma. • C) Gücünüzü kötüye kullanın. • D) İnsanların hatalarına karşı acımasız olun.
Değerlendirme Soruları 4/5 • 4) Mason(1986), söz konusu bilişim etiği sorunsallarını PAPA olarak Kodlayabileceği biçimde gruplandırmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biri değildir? • A) Doğruluk • B) Erişim • C) Gizlilik • D) Etik
Değerlendirme Soruları 5/5 • 5 ) Shea(2003) internet etiği hakkında 10 temel kural arasında yer almaz? • A) İnsan olduğunu unutmayın. • B) İnsanların özel hayatlarına saygı gösterme. • C) Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanma. • D) İnsanların hatalarına karşı bağışlayıcı olun.
Değerlendirme Cevapları • 1) C • 2) B • 3) B • 4) D • 5) C
DİLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER