UZAKTAN EĞİTİM

1. UZAKTAN EĞİTİM

2. Dünyada bir yandan bilgi çağına ayak uydurmaya duyulan gereksinme, öte yandan toplumsal sorunlar ve ekonomik bunalımlar, ülkeleri eğitimde yeni seçenekler üretmeye yöneltmektedir. Uzaktan eğitim, bu seçeneklerin en önemlilerinden biridir. Nitekim yirminci yüzyılın ortalarından başlayarak uzaktan eğitim birçok ülkede örgün eğitimin yanında yer almıştır. Günümüzde uzaktan eğitim, gelişmiş, gelişmekte olan ve gelişmemiş birçok ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle hızla gelişen teknolojiler, bu eğitim yaklaşımının kullanımını kolaylaştırmakta ve artırmaktadır.

3. Uzaktan eğitim yaklaşımı, Türkiye'de de 1960 yılından bu yana, ancak geliştirilmiş ve düzenli olarak 1982 yılından bu yana uygulanmaktadır. Bugün hem yükseköğretim düzeyinde hem ortaöğretim hemde ilköğretim düzeyinde programlarla uzaktan eğitim yaklaşımından Türk eğitim sisteminde yoğun biçimde yararlanılmaktadır.

5. Uzaktan Eğitimin Niteliği

6. Uzaktan eğitim, teknolojinin olanaklarını kullanarak kitlelere eğitim hizmeti sunulan bir yaklaşımdır. Bu eğitim yaklaşımında bireylere, daha doğrusu öğrencilere ders kitabından bilgisayar destekli öğretim programına dek çeşitli öğretim gereçleri sunulur. Öğrenciler, bu gereçleri çalışırlar, ödevler ve deneyler yaparlar, teknoloji aracılığıyla ya da yüz yüze düzenlenen öğretim etkinliklerine katılırlar ve öğretim elemanları ile yazılı ya da sözlü iletişim kurarak onlardan yardım alırlar. Böylece, öğrenciler belirlenen öğretim amaçlarına ulaşabilirler.

7. Uzaktan eğitim yaklaşımıyla bireylere hangi olanaklar sağlanmaktadır?

9. Bu özellikleri doğrultusunda, çağdaş anlamda uzaktan eğitimin, öğrenci ile öğretim elemanının ayrı ortamlarda bulunduğu, bireylere yeni eğitim seçeneklerinin sunulduğu, oldukça çok çeşitli öğretim ortamlarının kullanıldığı, öğrenci destek hizmetlerinin verildiği, sistemli yapıya sahip bir eğitim yaklaşımı olduğunu söyleyebiliriz.

11. Kurumsal Yapı Özellikleri

12. Çeşitli ülkelerdeki uygulamalara baktığımız zaman, temel özelliklerinin aynı olmasına karşın, uzaktan eğitimin farklı biçimlerde yapılandırılmış kurumlarca düzenlenip yürütüldüğünü görürüz. Uzaktan eğitim kurumları, bu kurumsal yapı farklılıklarına dayalı olarak, genelde bağımsız ve karışık yapılıkurumlar olarak kümelendirilebilir. Bağımsız kurumlar, tümüyle uzaktan eğitim hizmeti sunan kurumlardır. Karışık yapılı kurumlar ise, hem uzaktan eğitimin hem de örgün eğitimin yapıldığı kurumlardır.

13. Günümüzde yaygın ve etkili biçimde uzaktan eğitim hizmeti veren kurumlar, çoğunlukla yükseköğretim düzeyindedirler.

14. Uzaktaneğitimdeki başlıca kurumsal yapı modellerini şöyle sıralayıp açıklayabiliriz:

15. Hangi kurumsal yapı modelinde olurlarsa olsunlar, uzaktan eğitim kurumları, sistemin işlemesini sağlamak için birtakım işlevleri yerine getirmekle sorumludurlar. Bu işlevleri şöyle sıralayabiliriz:

17. Öğrenci Özellikleri

18. Uzaktan eğitim öğrencileri, örgün eğitim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerden oldukça farklı özelliklere sahiptirler. Yaş, öğrenim durumu, amaç, bir işte çalışıp çalışmama, evli ya da bekar olma, güdülenme, öğrencilerde belli başlı farklı özellik alanlarını oluşturmaktadır.

19. Uzaktan eğitim öğrencilerine özgü başlıca özellikleri şöyle sıralayabiliriz: Oldukça geniş bir yaş dağılımına sahiptirler. Yerleşim yerleri bakımından iki ayrı biçimde dağılım göstermektedirler. Genellikle, yüksek düzeyde güdülenmiş kişilerdir Çoğu uzaktan eğitim öğrencileri yarızamanlı olarak öğrenim görmektedirler. Oldukça farklı eğitimsel geçmişe sahiptirler.

20. Uzaktan eğitim programlarında öğrenci kitlesinin büyük kesimini erkekler oluşturmaktadır. Ev, pansiyon, çiftlik, tutukevi gibi yaşadıkları ortamlarda öğrenim görmektedirler. Çoğunlukla toplumun zengin ve seçkin olmayan kesiminden gelmektedirler.

21. Programların Genel Özellikleri

22. Uzaktan eğitim yaklaşımıyla oldukça çeşitli düzey, tür ve alanlarda eğitim programı uygulanmaktadır. Ancak, kuşkusuz ki, bu programlar bütün ülkelerde özdeş değildir. • Çünkü her ülke, varlığını oluşturan temel öğeler bakımından birbirinden farklı yapılara sahiptir. • Öte yandan, uzaktan eğitim programları, gerek düzey, gerek tür ve gerekse öğretim alanı bakımından ülkeden ülkeye değişen yaygınlıktadır.

23. Dünyada varolan uzaktan eğitim etkinlikleri, özelde "belirli ders ya da kurs programları" biçiminde düzenlenmektedir. Okuma-yazma öğretiminden akademik derece kazandırmaya dek uzanan değişik nitelikteki bu programlar, dışarıdan sınıf geçme ve bitirme sınavlarına hazırlama, mesleki yetişim kazandırma, çalışanların verimliliğini artırma,öğretmeni bulunmayan derslerin öğretimini sağlama ve boş zamanları değerlendirmegibi değişik amaçlarla hazırlanıp uygulanmaktadır.

24. Uzaktan eğitim programlarının genel özelliklerini olmak üzere üç ayrı yönden inceleyip ortaya koyabiliriz.

25. Programların Düzeyleri Bugün dünyanın birçok yerinde, uzaklık, hastalık ya da gezginlik gibi nedenlerle ilköğretim çağındaki birçok çocuk, normal okul öğreniminden yoksun bulunmaktadır Bu çocukların öğretim gereksinmelerini karşılamada izlenen yolların başında uzaktan eğitim gelmektedir.

26. Örneğin, Amerika birleşik Devletleri'nde 1905 yılında kurulmuş olan özel Calvert Okulu, ülkenin içinde ve dışında yaşayan 4500'den çok öğrenciye yazışmalı öğretim yöntemiyle evlerinde öğretim hizmeti sunmuştur. Öte yandan, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda'da, 1920'li yıllarda devlet ve eyalet yönetimlerinin birçoğu, uzaklık nedeniyle eğitimden yoksun olan çocuklara parasız eğitim sağlama kararı almış ve yazışmalı öğretim okulları aracılığıyla onlara önce ilköğretim, daha sonra da ortaöğretim hizmeti götürmüştür.

27. Avustralya, Endonezya, Malezya, Yeni Zelanda ve Sri Lanka'da ilköğretimin yanı-sıra ortaöğretim düzeyinde uzaktan eğitim uygulanmaktadır. Papua Yeni Gine'de 1956'dan bu yana, eğitimlerini örgün eğitim kurumlarında sürdüremeyenlere, işlerini bırakmadan, yazışmalı öğretim yöntemiyle ortaöğretim düzeyinde eğitim olanağı sağlanmaktadır. Bu ülkede 9000'den çok kişi, ortaöğrenimini uzaktan eğitim yoluyla yapmıştır.

28. Türkiye'de de Milli Eğitim Bakanlığı'nca 1992 yılında Açıköğretim Lisesi kurularak, örgün eğitim dışındaki bireylere ortaöğrenim görme olanağı yaratılmıştır.

30. Programların Türleri Uzaktan eğitim yaklaşımıyla uygulanmakta olan programlar, tür olarak oldukça zengindir. İlköğretim programları gibi geniş kapsamlı ve uzun süreli programların yanısıra daha dar kapsamlı, kısa süreli ve değişik amaçlı uzaktan eğitim programları da uygulanmaktadır. Sertifika, yetişkinler eğitimi, belirli bir programa hazırlık, işe giriş eğitimi, yenileştirme programları bunlar arasındadır.

31. Genellikle hizmetiçinde eğitim amacını taşıyan yenileştirme ve geliştirme programları da yaygın program türleri arasındadır. Örneğin, Ürdün'de mühendislere , İspanya'da hemşirelere, İngiltere, Hindistan, Nepal, Endonezya ve daha birçok ülkede öğretmenlere yönelik yenileştirme geliştirme programları etkili biçimde uygulanmaktadır.

32. Öğretim Alanları Uzaktan eğitimde öğretim alanları bakımından da herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. Değişik ülkelerde temel okuma-yazma öğretiminden tıpa dek çok çeşitli alanlarda uzaktan eğitim programları uygulanmaktadır.

33. beslenme, • müzik, • sanat, • yönetim, • toplum bilimleri • otelcilik, • dekorasyon, • ev ekonomisi, • fotoğrafçılık, • yarışma ve bitirme sınavlarına hazırlık • Eğitim, • ekonomi, • yabancı • dil, • muhasebe, • bankacılık, • sekreterlik, • Mühendislik, • tıp, • elektrik, • elektronik, • tarım, • matematik, • fen, uzaktan eğitim yoluyla öğretimi yapılan alanlar arasındadır. Uluslararası düzeyde yapılan bir araştırmada, uzaktan eğitimde, en çok eğitim, öğretmen yetiştirme ve ekonomi alanlarında; en az da tarım ve tıp alanlarında programların uygulandığı belirlenmiştir.

34. Öğretim Ortamları Uzaktan eğitimde kullanılan öğretim ortamlarını 1)basılı gereçler, 2)görsel-işitsel ortamlar, 3)uygulamalı etkinlikler ve 4)bireylerarası etkinlikler olmak üzere dört ana kümede toplayabiliriz.

35. • Basılı Gereçler Yazışmalı öğretim metinleri, özel olarak yazılmış ders kitapları, özel okuma kitapları, yayınlara ilişkin notlar, ödevler, kendi kendine değerlendirmeye yönelik problemlerle alıştırma ve sorular, yönergeler, resimler, fotoğraflar, haritalar, levhalar, dergiler, gazeteler, süreli yayınlar, okuma kılavuzları ve kaynakçalar başlıca basılı gereçleri oluşturmaktadır.

36. Görsel-İşitsel Ortamlar En yaygın biçimde kullanılan görsel-işitsel ortamlar, filmler, film şeritleri,slaytlar, video bantları, ses bantları, film şeritleri ya da slaytlarla eşin zamanlı kılınmış ses bantları, resimler, şekiller, televizyon ve radyo yayınlarıdır.

37. Uygulamalı Etkinlikler Fen takımlarının evde kullanılması, yerel deneyliklerde yönlendirilmiş çalışmalar yapılması, yakın çevrede araştırma ve alan çalışmaları yapılması, bilgi işlem aygıtlarının kullanılması, uzaktan eğitim programlarında yer verilen uygulamalı etkinliklerden kimileridir.

39. HAZIRLAYANLAR: Bahar DÜZGÜN Eda ÖZGÜL Sinem Sevdican SARICA Yeliz YILMAZ