1 / 46

Atáirgeadh Gnéasach i mBláthphlandaí

Atáirgeadh Gnéasach i mBláthphlandaí. 1.antar. Stamín fireann. Bláth : Péacán duilleogach atá modhnuithe do atáirgeadh gnéasach is ea bláth. 2.filiméad. 1.stiogma. Cairpéil- baineann. 2.stíl. 3.ubhagán. Siopail - tacaíocht & cosaint. Ubhagán. Peitil - feithidí a mhealladh.

hilde
Télécharger la présentation

Atáirgeadh Gnéasach i mBláthphlandaí

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. AtáirgeadhGnéasachimBláthphlandaí

  2. 1.antar Stamín fireann Bláth: Péacánduilleogachatámodhnuithedo atáirgeadhgnéasachis eabláth. 2.filiméad 1.stiogma Cairpéil-baineann 2.stíl 3.ubhagán Siopail- tacaíocht & cosaint Ubhagán Peitil- feithidí a mhealladh Gabhadán

  3. Cuidbaineann & Firinn I NGACH bláth: FIRINN:(a) STAIMíNí (orgáin FIRINNE)a chuireannPAILINarfáil. • Déantar an ghaiméitfhirinnsapailine. Dhapháirt a bhíonnsastaimín – 1.antar(inandéantarpailin) & 2. filiméada coimeádann san aeré. Antar ChuidFireann don Bláth Filiméad

  4. (d) CAIRPÉIL (naorgáinBHAINEANN) a chuireannuibheachaarfáil. 3 pháirtsachairpéal 1. Stiogmabailíonn an phailin & spreagannpéacadh 2. Stílstiogma suite arseo. 3. Ubhagáninambíonnna h-ubhúlaigh. Is ins an ubhagán a tharlaíonntoirchiú, (fhoirmiúan síol).

  5. Déantúsnagnéascealla(1) Foirmiú & ScaoileadhnaPailine(fireann) Suíomh: San Antar. • Déanannnamáthaircheallaspóir (2n) micreaspóir(n)trímhéóis. • Tarlaíonnmiotóisinúicléas an mhicreaspóir a chuireanngráinnínípailinehaplóideachainambíonndhánúicléasarfáil. • Pléascannballaían antairchun an phailin a scaoileadh. máthairchealla Spóir (2n) micreaspóir (n)

  6. Beartsoithíoch (árd) déantús an Pailin sac pailine Sraithsnáithíneach *Táipéit- taobhistigh de gach sac. Stórbiado gráinnípailineI rithforbairt. • Laistigh den sac pailinetároinntmáthairceallpailine (2n) • Deighleanngachmáthair chill pailinetrímhéóis & déantar4 gráinnípailine (micreaspóir)haplóideacha. *Teitread- namicreaspóir.Briseann an teitreadina4 gráinnípailine. • Deighleannnúicléas an micreaspóir(miotóis) = 2 núicléashaplóideacha. • Núicléasfeadánach (pollen tube) • Núicléasginiúnach (gaiméit) táipét Pailín Máthaircill Pailine sac pailine antar Filiméid Forbraíonngráinnepailinelaistigh den anatar.

  7. Núicléasfeadánach (pollen tube) • Núicléasginiúnach (gaiméit)

  8. (2i) Foirmiúan tSuthshaic(baineann)(á): • Méóisimáthairchillmheigeaspóran tsuthshaic (2n)= 4 cilliníonmheigeaspór (n)arfáil. • Teipeannar3 cinn. • Beidh an ceanneileagforbairtinaSuthsac. Suthsac: an ÁIT inaforbraíonn an UBH & déantús an tsíol

  9. 2 (ii)Déantús an UBHsaSuthsac: • TarlaíonnmiotóisX3 sanúicleas an meigeaspóira mhaireannsaSuthsac =8núicléashaplóideacha (n) saSuthsac. • Forbraíonn 1 as an 8 inaUBH & bíonn2núicléaspolacha (n) ilárnacille/suthsacfresin. (5 cinneileganfeidhm) • Fanann an Suthsac leis an Ubhsrl.. Mar seo go dtí go dtarlaíonn TOIRCHIÚ.

  10. (2ii)- Déantús an GaiméitBaineann GaiméitBaineann

  11. Structúir an ubhagán • An ubhagán–ubhúlaighanseo. • Micripíl- oscailt an ubúlach. • Forclúideach-balla an ubhúlach(ceangailtan t-ubhulach le balla an ubhagán). • Déanannsécnóitíninambíonnmáthair chill mhórmheigeaspóir.

  12. Céimeanna le plandanua a cruthú • Pailniú • Toirchiú • Fabhrú an tsutha & nasíolta • Scaipeadhtorthaí& nasíolta • Péacadh

  13. Ceisteanna! (a) Tabhairról le haghaidhgachceannde nacodannaplandaseo: seipil, antar, stiogma. (9) (b) (i) Déan cur síosarfhorbairtnangráinnípailine ó mháthaircheallamicreaspóir. (ii) Mínighcéardatáigceist leis an téarmatoirchiú.

  14. 1. Pailniú:Aistriúpailin ó antar go stiogma Dháchineálpailniú a tharlaíonn– • Crosphailniú: Aistriúpailine ó antarphlandaamháin go stiogmaphlandaeile. • Gaothphailiniú • Feithidphailiniú 2. Féinphailniú: Aistriúpailine ó antarphlandaamháin go stiogma an phlandachéanna.

  15. Feithidphailiniú

  16. Plandaí Gaothpailnithe

  17. FiabhrasLéana(Hayfever) • Imoibriúailléirgeach de ionanálú substaintíneamhdíobhálacha m.sh. gráinnípailine (an coitianta), spóir fungais, fionnaidh, dustasrl. Siomtóm- Srónagrith & nasúileagsreabhadh. Is galarséasúrach é a bhaineann le plandaígaothphailinthe de gnáth (déanannsiad an-chuidpailin) • Earrach – crainn m.sh. dair, fuinseog • Samhraidh – Féar Is féidir é a laghdútrí an ailléirgean a sheachaint Coiriú- drugaí a thógáilchunnasiomtóm a laghdú, srón a glanadh & an at a laghdú.

  18. 2. Toirchiú: Chomhtháthúgaiméitfirinn le gaiméitbaineannchunsiogót a dhéanamh.

  19. Nuair a sroicheann an pailin an stiogmatosaíonnsé a fás. (Ceimeatrópacht– fásidtreoceimiceáin an ubúlach) • Déanannnúicléasfeadánachan gráinnepailinefeadánpailine a fásannsíostríd an stíl go dtí an suth sac. Faigheannan núicléasfeadánachbásnuair a sroicheannséoscailtnaubhúlach(micripíl). • Deighleann an núicléasginiúnach(miotóis)agdulsíos an fheadánpailine. • Déantar 2 gaiméitífireann. • Gluaiseannsiadtríd an fheadán tar éis an núicléasfeadánach. feadánpailine Suth Sac micripíl

  20. Cad a mbíonn I gráinnapailine? A- B- Cad é feidhmna 2 núicléasseo I atáigeadh? 2010 q13: (iii) Tabhaircuntasachomairarphróiseas an toirchitheibplandaíbláthanna. (27)

  21. ToirchiúDúbáilte Gaiméit/Núicleas 1- Toirchiú leis an Ubh–Fásfaidhséseoinasuth/plandaóg. Gaiméit/Núicléas 2- Nascann sélena núicléas polacha chun inspeirm tríplóideach (3n) a dhéanamh. Is foinse bia é seo don suth. Déanann na rud go léir an síol.

  22. 2012 14 (a) (a) (i) Tabhairbreac-chuntasarrólgachceannarleithdíobhseo a leanasidtáirgeadhplandaíblátha. 1. Peiteal. 2. Antar. 3. Stiogma. (ii) Ainmnighstruchtúramháintrínabhfásann an feadánpailneachionas go sroichfidhsé an suthshac. (iii) Deighleann an núicléasginealachtaobhistigh den fheadánpailneachchundhághaiméitfhireannacha a dhéanamh. 1. Céncineáldeighilte a tharlaíonn? 2. Céard leis a gcomhtháthaíonngachaonghaiméitfhireannacharleithsasuthshac? 3. Ainmnightáirgegachaonchomhtháthaithedíobh. (iv) De réir mar a fhoirmítear an síol tar éis an toirchithe, forbraítearstórbiaigceannamháinde dhástruchtúr. Ainmnighceannamháinarbith de nastruchtúir sin.

  23. ÉagsúlachtaíidirA.GnéasachsaBláthphlánda & Daoine • Déantúsgaiméití f & b níoscastasaphlánda (sraithméóis, ansinmitóissrl…) • Orgáinbaineann& firinnsabláthcéanna, inscneagdaoine (bainean NÓ firinn) • Bíonn2 núicléassaPailinFirinn as a déantar an gaiméitfirinn (1 nicléassaspeirmchill) • Toirchiú- tarlaíonntoirchiúdúbaltasaphlanda = 2 táirgedeireadh (duine-siogóit sin eiledéanta)

  24. & Cosúlachtaí… • TarlaíonnToirchiúsachuidbaineann (________ saphlanda, ___________ saduine). • Toirchiú= comhtháthúgaimeitfirinn & baineannchunSIOGÓIT a cruthú mar an gcéanna.

  25. 3.Foirmiúan tSíol: • Déantarsíol as gachubhúlachtoirchithe. Bíonntrípháirtsasíol: 1. Suthphlanda (a)fréamhán (b) péacán (c) Cotailéadón(síolduille) 2. Foinnsebia(inspeirm) 3. Cótacosanta (Testa)

  26. CineálachaSíolta • Síoltaneamhinspeirmeach– síoltainaionsúnnnachotailéadón an inspeirm go léir m.sh. pistalún, lusnagréine. • Síolta inspeirmeach– síolta nuair nach ionsúnn na chotailéadón an inspeirm go léir m.sh. Arbhar(corn) ,

  27. Monachotailéadón– táchotailéadónamháin/síolduilleiláthair m.sh. féar, lus an chromchinn. Stóráiltear an biasainspeirm de gnáth. • Déchotailéadón – 2 chotailéadóningachsíol m.sh. pistalún, lusnagréine. Stóráiltear an bhia san chotailéadónidéchotneamh- inspeirmeach. • Déchotinspeirmeachstóráiltearbiasachotailéadón & san inspeirm.

  28. 5. Foirmiúan Toradh: Toradh:Ubhagánatátoirchithe, aibí& inambíonnsíolta. • Fad is atánasíoltaagfoirmiú, athraíonnan ubhagáninatoradh. (nafásriailithigh, acsín a rialaíonnseo. • Déanannballa an ubhagánballa an toradh, an peireacarp. Feidhmeannanadtorthaí • Cosaint a tabhairtdonasíolta • Cabhrú le scaipeadhnasíolta.

  29. Torthaígansíolta: (a)NÁDÚRTHA: déantartorthaígansíolta. • Oráistí navel – tarlaíonnpailniú ach nítharlaíonntoirchiú. • Banana – tarlaíonntoirchiú ach nífhorbraíonnnasíolta. (b)SAORGA: Cuirtearrialaitheoirífáis (m.sh. áicsin) arroinnttorthaí a spreagannfoirmiú an toradhgantoirchiú m.sh. trátaíaguscaorafiniúnaáirithegansíolta

  30. 6.ScaipeadhSíolta: Buntáistí: • Iomaíochta sheachaintidirnasíolta & planda • Seansmaireachtála a mhéadú • Áiteannanua a fháiligcomhairifás • Líonnaphlandaí a mhéadú. Scaipteariadsa: Gaoth; i/arainmhithe; san Uiscenótríféinscaptha.

  31. Modhannascaipthe: • Gaoth- Síoltabeagaéadroma a chrochtar san aer go heascam.sh. caisearbhán.(dandelion) Bíonnstruchtúirag an síolchunbuntáiste a bhaintas an aer • Ainmhithe- Bíonncrúcaíarshíoltaáirithe a cheanglaíonniad do fhionnadhainmhithenó do chleitíéanlaithe Bíonntoradhmilisag an síol a mheallannainmhithechuniad a ithe & eisligtearnasíolta m.sh. sméardubh. • Uisce- Bíonnsíoltaáirithearsnámh lileuiscetoiscchlúdach a bhíonnorthu. Bíonntorthaíáiritheábaltasnámh • Féin-scaipeadhBíonntorthaíáirithe • ábaltapléascadh m.sh an pís

  32. 7. Suantacht (dormancy) “am sosa” nuairnachfásannsíoltaagustagannlaghdúargníomhúmeitibileachta. Tar éistréimhsesuantachtapéacannnasíolta. Tarlaíonnséseotrí: • Coscairífás a bheithiláthair • Nílocsaiginnóuisce in anndultríd an síolchóta • Síolchótarótiubh/cruachun an sutha a ligeantríd • Easpafásriailtheoiríchunfás a spreagadh.

  33. Buntáistí an suantacht • Toiscgo scaipeannsíoltasafómhair is féidri leis an phlandaéalú ó coinníollachacruaan geimhreadh. • Tugannsé am don suthmí-aibíforbairt • Breis am igcomhairdáileadhnasíolta. • Cabhrú leis an speiceasdularaghaidh mar bíonnamasuantachtadifriúla. Bíonnroinntsíoltasuantach san ithirigcónaí - banc síolta. Fásannnasíoltaseonuair a faigheannplandaíaibíbás. síolagpeacadh

  34. 8.Péacadh: Nuair a thosaíonnsíolagfásinaphlanda nua, deirtear go mbíonnséagpéacadh. Péacadh: Ath-thosúfás an suthphlanda inaphlandanuaagbaintúsáideas an taiscebia a bhíonn ann. Gále: H₂O, O₂ & teocht do péacadh. 1-Uisce: Bíonngá le h-uiscechuncíteaplasmanacille a thuaslagadh. 2-Ocsaigin:Chun go dtosódhriospráidaeróbachchunfuinneamh a churarfáil. 3-Teocht:Tá teochtoptamamagteastáilchun go bhfeidhmeodhnah-einsímísasíolag an ráta is tapúla.

  35. (a)Ocsaigin • Ionsútheónithir. Ocsaiginagteastáil le haghaidhriospráidaeróbach in ionadcoipeadh. Níosmófuinneamhscaoilteónbia. • Alcóltocsaineach don síol= coscarpéacadh (b) Teocht • Táéifeachtagteochtarrátagníomhaíochtaeinsímí.Tárátaardeinsímí an tábhachtachigcomhairpéacadh. • Táteochtéagsúlaagteastáil ó síoltaéagsúlaigcomhairpéacadh

  36. CéimeannaPéacadh: • Coinníollachaoiriúnachaarfáil. • Ionsúitearuisce& ocsaigintrín micripíl. 3. Uisceisteach – einsímíagobair 4. Díleá– táirgíaggluaiseadh go dtí an suth • Déantareinsímí, struchtúrnua (cillbhalla). • Úsáidtearsaillte/glúcós do riospráid • Titeannmais an síol (riospráid) ardaíonnmais an suth. • Téannan fréamhántríd an síolchóta & an péacánsuasthar an dtalamh.

  37. Turg: TIONCHAR UISCE, OCSAIGINE & TEOCHTA AR PHÉACADH A FHIOSRÚ. Treallamh: 4 promhadán, síolta cress, olancadáis, ola, cuisneoir. Modh: * socraigh 4 promhadán A-D: A- síolta le uisce, oscailtecuirsacuisneoir B- síoltaganuisce, oscailte C- síolta le uisce, oscailte, fágsatseomra D- uiscefiuchta (fágchunfuarúansin) cuiristeachsíolta, cuirsratholaarbarr leis. Promhadán D

  38. Hipigéach - pónaireleathan • Ullmhú – suantachtcríochnaithe, síolinmharthana, Ionsúnnséuisceéiríonnséníosmhóra. • Díleá - biadíleáite & úsáidte • Fréamhánamachtrídsíolchóta (fássíosgeotrópacht). • Péacánamacheipeacoitalagfás. • Péacánagfássuastríd an ithirtugadhcosaint do nasíolta mar táséfillte. • Éiríonncotailéadónníoslú • Fréamhán: fásannpríomhfhréamhtaganntaobhfréamhánastu. • Pécán: duilleoga – fótaisintéis.

  39. Eipigéach – lusnagréine • Taganncotailéadónthar an talamh. Titeann an peireacarpchunnatalamh. Éiríonnnacotailéadónglas & fótaisintéiseach. Tagann an péacán ó idirnacotailéadón.

  40. 2010 ceist 13. (c) (i) Céard a chiallaíonn suanachtsíolta? (ii) Tabhairbealachamháininabhfuilsuanachtsíoltatairbheach do phlandaí. (iii) Molbealachamháininabhfuileolasar an tsuanachttairbheachd’fheirmeoirí& do gharraíodóirí. (iv) Bíonnuisce, ocsaiginagusteochtoiriúnachagteastáil le haghaidhpéacadhsíolta. I gcásgachceannde natosca sin, déan cur síosar a thionchararphróiseas an phéactha. (v) Cénchuid den suthisíolatáagpéacadh a dtaganngachceann de chodannaseonasíolóige as? 1. An fhréamh 2. An péacán.(24)

  41. Turg: PLÁTAÍ STÁIRSE AGAR NÓ BAINNE BEARRTHA A ÚSÁID CHUN GNÍOMHAÍOCHT DHÍLEÁCH LE LINN PÉACTHA A THAISPEÁINT Riamhré: Cuir 4 pónairileathanagmaothú (soak) do 24-48 uair. Modh: 1. glan an bord le dífhabhtán (steiriliú) 2. Fiuch 2 cinn do an pónairí 3. Ag úsáidlainne (blade) gearrna 4 cinnsíostríd a lár (ó barr go bun). 4. Cuirnapónairí in alcól do 10nóim, ansinglan in uisce. 5. Cuirnapinsúirísalasar Bunsen & cuirna 4 leathpónairífiuchta (ceannsíos) I mias petri B. (comhmheastoirí ‘controls’) 6. Ansincuirna 4 cinnbeosíossamias petri A 7. Cuirnapinsúirísalasar & glan an bordarís 8. Fág do 2 lá.

  42. Taréis 2 lá: 9. Bain naponairi go léir as mias petri A &B. 10. Cuiriaidínleo & fág do 2 nóiméad. 11. Mábhfuilstáirse I láthairathróg an iaidín ó donn dubh/gorm. Torthaí & conclúd:

More Related