Kalp Siklusu ve Kalpteki Basınç Değişiklikleri

1. Kalp Siklusu ve Kalpteki Basınç Değişiklikleri Yrd.Doç.Dr. Ercan ÖZDEMİR

2. Tanım • Kalp Siklusu:Bir kalp atımının başlangıcından, bir sonraki kalp atımının başlangıcına kadar gerçekleşen kalp olaylarına kalp siklusu (kardiyak siklus) denir. • Her bir döngü sinüs düğümünde bir aksiyon potansiyelinin kendiliğinden oluşması ile başlar. • Erişkin kalp atım sayısı ortalama 70-80 /dak. dır • Bir kalp döneminin ortalama süresi 0.83 saniyedir.

3. Kalp Siklusu • Kalp sağ ve solda bulunan iki adet pompadan oluşur. Bu pompaların çalışmasında sağda triküspit solda ise mitral kapak önemli rol oynar • Kalp pompası çalışırken başlıca iki evre meydana gelir: • Sistol→ Kalp kasının kasılması • Diyastol→Kalp kasının gevşemesi • Dolaşım sisteminde kan akışı daima yüksek basınçlı alandan düşük basınçlı alana doğru gerçekleşir • Kalp kontraksiyonu ise basıncı oluşturur

4. Sistol Kalbin kontraktil fazı Elektriksel ve mekanik değişiklikler meydana gelir Kan P değişiklikleri olur Kan volumü değişir Süresi kalp frekansından fazla etkilenmez Diyastol Kalbin gevşeme fazıdır Sistolün yaklaşık 2 katı kadar sürer Sistol = 0.3 s Diyastol = 0.5 s Süresi kalp frekansından etkilenir Kardiyak Siklus

5. Kalp Siklusu Sırasında Mekanik Olaylar 1.Ventrikül Diyastolü . Protodiyastol (Erken diyastol): • Ventrikül sistolünün sonuna doğru görülür • Büyük arter basıncı ventrikül basıncını aşar • Semilunar kapakların açılmasına kadar sürer • İzometrik Gevşeme: • Semilunar ve A-V kapaklar kapalıdır • İntraventriküler basınç oldukça düşüktür • Hızlı Dolma Fazı: • İntraatrial basınç intraventriküler basıncı aşar • A-V kapaklar açılır • Yaklaşık 0.11 saniye sürer

6. Kalp Siklusu Sırasında Mekanik Olaylar . Yavaş Dolma (Diyastazis): • Ventrikülde girdap akımları oluşur • Bu akımlar A-V kapakların kendiliğinden kapanmasına neden olur • Yaklaşık 0.18 san. sürer . Atrium Sistolü: • Kanın %30 nun dolmasını sağlar • Atrium kaslarının kasılması kanın geri kaçışını engeller

7. Kalp Siklusu Sırasında Mekanik Olaylar 2. Ventrikül Diyastolü . İzometrik Kontraksiyon Fazı: • Ventikül kasının gerimi artar • Kasların boyunda değişim gözlenmez • Semilunar ve A-V kapaklar kapalıdır • Kalp volumü sabit kalır • Ortalama 0.05 san. kadar sürer • Fırlatma Fazı (Sistolik ejeksiyon): • Sol ventrikül 80 mmHg, sağ ventrikül ise 10 mmHg diyastolik basıncı aşar • Semilunar kapaklar açılır • Ventriküllerin transvers çapı küçülür • Fırlatma başlangıçta hızlı sonra yavaş gerçekleşir • Fırlatma sistolün 3/4 ü kadardır • Kanın ½ si bu fazın ilk ¼’lük kısmında fırlatılır

8. Kardiyak Siklus

9. Kalp Siklusu

10. Kardiyak Siklus

11. Kalp Kapaklarının Görevleri • Ventrikül sistolünde A-V kapaklar kapanarak ventriküldeki kanın atriumlara geçişine engel olur. • Sigmoid kapaklar ise diyastolde izometrik gevşeme fazında kapanarak arter kanının geri kaçmasını engeller. • Kapakların açılıp kapanmasında boşluklar ve damardaki basınç farkları belirler.

12. Papiller Kasların Görevleri • A-V kapaklar chorda tendina ile papiller kaslara tutunmuştur • Ventrikül kasları gibi papiller kaslar da kasılarak chorda tendinayı gerer • Bu ise kapakların atriumlara kaçışını engeller • Papiller kaslarda haraplanmalar kalp yetersizliğine neden olur

13. Kalp Siklusu ve EKG • Atrium depolarizasyonu –> P dalgası • P dalgasından 0.16 san. sonra QRS dalgası belirir • QRS ise ventriküler depolarizasyonunu gösterir • QRS ventrikül kasılmasından hemen önce ortaya çıkar (izometrik kasılma fazı) • Atrium repolarizasyonu QRS içinde kaybolur • T dalgası –> Ventrikül repolarizasyon dalgasıdır. Ventrikül kasılmasının bitmesinden hemen önce meydana gelir.

14. Kardiyak Siklus Sırasındaki Olaylar

15. Kalpteki Basınç Değişiklikleri • Basınç değişikliklerini kaydetmek için V. basilica’dan sokulan bir politen kateter fluoroskopik ekran altında sağ atriuma ve sağ ventriküle yerleştirilir • Başka bir kateter A. Pulmonalise kadar uzatılır • Uzun bir iğne sağ 8. interkostal aralıktan girerek sol atriuma sokulur • Elektromanyetik manometrelerle basınç kaydedilir • Kardiyometre, EKG ve fonokardiyogram da tabloya eklenir

16. Ventriküldeki Basınç Değişiklikleri • İzovolümetrik Kontraksiyon Fazı: • Ventrikül sistolünün başında Atrium P = Ventrikül P • Ventrikül kontraksiyuonu A-V kapakları atriumlara doğru hafifçe yükseltir ve Atrium P ↑ • Fırlatma Fazı: • Sağ ve sol ventrikül P, Aorta ve pulmoner arter P’i aşar • Ventrikül hacimleri hızla küçülür • Aortada diyastolik P = 80 mmHg, A. Pulmonaliste 10 mmHg kadardır • Atrium içi P ↓ • Sol ventrikülde basınç maksimal 120 mmHg, sağda 25 mmHg kadar yükselir • Sistol sonu hacmi: 50 ml kadardır

17. Ventriküldeki Basınç Değişiklikleri • Ventriküllerin Diyastol Fazı: • İntraventriküler P ↓ • Bu fazda bir miktar kan akışı devam eder (Protodiyastol) • Kanın geri akışı kapakların kapanmasına neden olur, tüm kapaklar kapalı durumdadır • A-V kapaklar açılır, %70 kan geçişi sağlanır • Geri kalan %30 kan, atrium sistolü ile fırlatılır

18. Atriumda Basınç Değişiklikleri 1) a dalgası → Atrium sistolüne karşılık gelir. Bir miktar kan büyük venlere geri döner. Sonuçta venöz P de artma (a) dalgasına katkıda bulunur. 2) c dalgası → Ventrikül sistolünün başında oluşur 3) v dalgası → A-V kapaklar açılmadan önce atri- umlarda biriken kan üçüncü pozitif dalgayı oluşturur.

19. Juguler Nabız • Sağ atrium P değişiklikleri çoğu zaman V. Jugularise de yansır • V. Jugularisdeki basınç yazdırılarak atrium içi basıncı hakkında bilgi sahibi olabiliriz • Hasta üzerinde jugular venlerin palpasyonu önemli klinik bilgiler verir • Örneğin triküspit yetmezliğinde dev c- dalgaları gözlenir • Tam kalp bloğunda atriumlarla ventriküller farklı hızda atarlarken radiyal nabızla uyumsuz a-dalgaları gözlenir

20. Aortadaki Basınç Değişiklikleri 1. Sistol • Sistolle birlikte aorta P artmaya başlar • Fırlatma fazında aorta P maksimale yükselir • Sistolün sonlarına doğru aortadaki P biraz düşer • Çünkü bu sırada arterlere gönderilen kan miktarı aortaya gönderilenden daha fazladır

21. Aortadaki Basınç Değişiklikleri 2. Diyastol • Ventrikül P hızla düşer • Bu düşme aortada insusura adı verilen ani düşüş dalgası ile kendini gösterir • İnsusuradan sonra basıncın dikrotik dalga şeklinde artışı söz konusu olur • Dikrotik dalganın oluşmasında semilunar kapakların ani kapanması rol oynar • Diyastolün geri kalan kısmında basınç daha yavaş düşüş gösterir

22. Sağ ve Sol Kalp Arasında Farklar • Sağ atrium sistolü soldan önce, sol ventrikül sistolü de sağdan önce başlar • Fırlatma sağ ventrikülde daha çabuk sağlanır • Sol A-V kapaklar inspirasyon sırasında sağa göre daha önce kapanır • Ekspirasyon sırasında her iki taraf kapakaynı zamanda kapanır

23. Arteryel Nabız • Sistol sırasında aortaya şiddetle itilen kan arterler boyunca ilerleyen bir basınç dalgası meydana getirir • Basınç dalgası arter duvarını genişletir bu nabız olarak elle hissedilir • Dalganın hareket hızı kan akış hızından çok daha fazla aortada yaklaşık 4 m/s, küçük arterlerde 16 m/s’dir • Nabız kuvveti nabız basıncı ile tayin edilir • Ortalama basınçla ilgisi yoktur

24. Arteryel Nabız • Corrigan nabız (darbeci nabız): Aort yetmezliğinde görülür. Sıçrayıcı karakterdedir • Filiform nabız: Kalp yetmezliğinde görülür. Zayıf karakterde bir nabızdır. • Dolgun nabız: Egzersizde görülür. Özellikle nabız basıncının arttığı durumlarda gözlenir. Aort yetmezliğinde nabız başın sallanmasına ve palpitasyona neden olabilir.

25. Arteriyel Kan Basıncı • Sistolik/diyastolik olarak ifadesi • Normal – 120/80 mmHg • Yüksek – 140/90 mmHg • Sistolik basınç • Ventriküler kontraksiyon sırasında meydana gelir • Diyastolik basınç • Kardiyak gevşeme sırasında oluşur

26. Kan Basıncı • Nabız P (Pulse Pressure-PP) • Sistolik ve diyastolik basınç arasındaki fark • PP = systolic - diastolic • Ortalama Arter P (Mean Arterial Pressure -MAP) • Arterlerdeki ortalama arter basınç • MAP = diyastolik + 1/3 (sistolik – diyastolik)

27. Kalp Siklusu Sırasında Basınç-Volüm Eğrisi: • End-systolic volume (ESV) • End-diastolic volume (EDV) • İsovolumic relaxation • İsovolumic contraction • Stroke volume (SV): SV = EDV - ESV

28. Kalp Siklusu

29. Kalp Siklusu

30. Basınç ilişkisi:

31. Frank-Starling Yasası Miyokard fibrillerinin uzunluğu yeterince bir düzeye geldiğinde kontraksiyon kuvveti de o oranda artış gösterir (EDV artışı SV yükselmesine neden olur.)

32. Uzunluk-Gerim İlişkisi Kalp kası yeterince gerilirse o derecede daha çok kasılabilir. Bu aktin-miyozin çapraz köprülerinin birbiri üzerine binme oranının maksimum olması ile mümkündür. Bu özellik iskelet kasındakine benzerdir.

33. Kardiyak Debi